Mensenrechten geschonden? (week 5) - Hoofdinhoud

Cynthia Ortega-Martijn is zes weken lang op bezoek in Curaçao, St. Maarten en de BES-eilanden (Bonaire, St. Eustatius en Saba) en vertelt u over haar bevindingen. Hier vindt u het verslag van haar vijfde week vol werkbezoeken en bijzondere ontmoetingen op de eilanden St. Eustatius en Saba.

Week 5 staat in het teken van werkbezoeken aan de eilanden St. Eustatius en Saba. Ik heb er bewust voor gekozen om langer dan een dag op de eilanden te blijven. Meestal blijven delegaties maximaal 1 dag met overnachting. De bewoners zien dit als een gebrek aan interesse in hun problemen. Zij vragen zich af hoe een minister die ‘s ochtend aankomt en ‘s middags weer vertrekt weet wat er allemaal aan de hand is. Ik wil de sfeer proeven en met zoveel mogelijk mensen praten. Om op de eilanden te komen moest ik vliegen via St. Maarten. Voor 10 oktober 2010 kon men direct van Saba vliegen naar St. Eustatius. Ook dit wekt momenteel irritaties op. De tarieven zijn vreselijk gestegen en er zijn minder vluchten per dag. Mensen raken hierdoor nog meer geïsoleerd en er ontstaan problemen als patiënten acuut uitgezonden moeten worden voor een medische handeling.

Nederland heeft 8% van de aandelen van WINAIR in handen, de rest is in handen van de regering van St. Maarten. Graag wil ik weten wat de mogelijkheden zijn om dit vervoersmiddel toegankelijker te maken voor de bewoners van deze twee eilanden. Voor mij was het deze week vliegtuig in, vliegtuig uit. Het was een vermoeiend, maar erg vruchtbaar werkbezoek op de eilanden. Ik heb wel even gevoeld wat het betekent als je bijvoorbeeld twee keer per week naar St. Maarten moeten vliegen voor een nierdialyse.

Saba heeft ongeveer 1600 mensen en St. Eustatius ongeveer 3300. Ik ben op beide eilanden warm ontvangen. Ook voor deze eilanden geldt dat de bewoners redelijk ontevreden zijn met wat zij noemen de ongelijke behandeling van Nederland ten opzichte van Europese Nederlanders. Ik heb voldoende en waardevolle informatie gekregen over de ervaringen sinds 10 oktober 2010. Zowel van burgers, bestuurders, professionals, ambtenaren en ondernemers. Mensen waren bereid om mij ook te voorzien van verschillende documenten. Mijn koffer gaat zeker een aantal kilo’s zwaarder terug naar Nederland. Ik heb naar mijn mening een gebalanceerd beeld gekregen van de problemen met de uitvoering van wet- en regelgeving sinds 10 oktober 2010. Ook in dit weekverslag zal ik een korte impressie geven van de verschillende gesprekken en werkbezoeken. Zoals reeds gezegd zal ik al deze informatie verwerken in een notitie die ik op 7 september gedurende het Algemeen Overleg over de stand van zaken op de BES-eilanden wil overhandigen aan minister Donner van Binnenlandse Zaken.

Saba

Op dinsdag 9 augustus kwam ik aan op Saba. Ik werd opgewacht door de gedeputeerde en een eilandraadslid. Vanaf het vliegtuig werd ik gereden naar een school genaamd ‘sacred hearts’. Hier had ik een gesprek met de directeur en een docent over de ontwikkelingen in het onderwijs. Zij waren redelijk tevreden met de ontwikkelingen en waren blij dat minister Bijsterveld een aantal klachten serieus heeft genomen en gezocht heeft naar oplossingen. Het was een kleine school, maar alles oogde erg professioneel. Ook het expertisecentrum is bemand en operationeel. Er is een aparte klas van ongeveer 23 kinderen met een remedial teacher. De praktijk moet uitwijzen of dit te hanteren is. Er zijn veel kinderen met een bepaalde achterstand die een aparte behandeling nodig hebben. De vrije schoolboeken zijn goed ontvangen. Hoewel zij zeggen dat zij onvoldoende zijn gekend in het vaststellen van de lijst van schoolboeken. We moeten wel gaan voorkomen dat het schoolgeld niet in een verkapte vorm als ouderbijdrage geheven gaat worden.

De rit ging verder naar een bezoek aan het zorgkantoor. In de volksmond wordt het de ambassade van Nederland genoemd. Dat zegt al iets over de gevoelens die mensen hebben over de gezondheidszorg. Ik kreeg een uitleg over de manier hoe de zorg is geregeld en welke knelpunten er zijn. In mijn notitie zal ik uitgebreid ingaan op deze knelpunten en mogelijke oplossingen.

De rit ging verder naar de dependance van RCN op Saba. Daar heb ik uitgebreid gesproken over de verschillende problemen waar ik al tegenaan ben gelopen en mogelijke oplossingen.

Ook heb ik een bezoek gebracht aan het ziekenhuis op Saba en het bejaardentehuis. Ik ben erg geschrokken van de situatie daar. Hier kreeg ik te horen dat de Rijksregering zijn afspraak om zorg te dragen voor een nieuw ziekenhuis niet zal nakomen. De plannen zijn gewijzigd en er wordt nu renovatie voorgesteld. De stichting moet zelf zorg dragen voor een lening en de Rijksoverheid zal daarvoor garant staan. Ik wil hier het fijne van weten.

Groeiende inflatie

De volgende dag had ik een bijeenkomst met de gezaghebber en een gedeputeerde en een aparte bijeenkomst met eilandsraadsleden. Zij gaven hun visie op de ontwikkelingen op Saba en de groeiende ontevredenheid. Zij hebben een aantal brieven geschreven aan de Rijksoverheid waarin zij hun zorgen formuleerden. Mijn grootste zorg is de alsmaar stijgende inflatie. Hierdoor hebben investeerders een pas op de plaats gemaakt. Gelukkig dat staatssecretaris Weekers al wijzigingvoorstellen heeft aangekondigd. Daar zijn zij blij om, maar achten het een pleistertje op een wond. Het CBS heeft net de cijfers van de prijsstijging gepresenteerd van het laatste kwartaal. Saba komt uit op 8%.

Schrijnende omstandigheden gezondheidszorg

Ook de uitvoeringsproblemen in de gezondheidszorg heeft hun aandacht. De problemen blijken hier schrijnender ten opzichte van die op Bonaire. Het duurt te lang voordat een verzoek voor uitzending voor een medische behandeling wordt gehonoreerd. Daarnaast moeten mensen de beschikking hebben over een bankrekening waar het geld voor de vergoeding op gestort kan worden. Veel mensen hebben dit niet omdat in het verleden alles via cheques ging. Het overmaken van dagvergoedingen verloopt nog te traag waardoor mensen zonder geld in het buitenland zitten. Of zij komen aan in het buitenland en er is niet geregeld. Anderen krijgen recepten mee met Franse medicijnen die niet in Nederland geregistreerd zijn, waardoor zij deze niet vergoed krijgen met alle gevolgen van dien. Er is voor gekozen dat de identiteitkaart tegelijk de verzekeringskaart is, maar dit wordt in het buitenland niet geaccepteerd. Ook kunnen alleen patiënten met een Nederlands paspoort Guadeloupe binnenkomen. Ik kan zo doorgaan, maar dat is niet nodig. De Rijksoverheid moet deze uitvoeringsproblemen zo spoedig mogelijk oplossen. Als klap op de vuurpijl wordt hier gesproken over overlijdensgevallen die voorkomen had kunnen worden als er tijdig en adequaat was gehandeld. Dit soort klachten moeten wat mij betreft wel onderzocht worden. In een kleine gemeenschap gaat alles als een lopend vuurtje en het vertrouwen in de Rijksoverheid en haar gezondheidszorg brokkelt met de dag af.

Bestuur Saba

Ook voor Saba geldt dat de vrije uitkering te laag is, waardoor het bestuurscollege moeilijk kan besturen. Mede door de hoge inflatie is het niet mogelijk om lokale belastingen te introduceren, waardoor het bestuurscollege zelf te weinig inkomsten heeft. Samengevat geven politici en bestuurders aan dat de Rijksoverheid haar afspraken niet nakomt. Dit is niet wat zij hadden verwacht m.b.t. een aanvaardbaar voorzieningenniveau. Daarnaast hebben zij er problemen mee dat alles via Bonaire moet gaan. Hier zetelt de hoofdafdeling van RCN. Zij zeggen dat zij hebben gekozen voor directe banden met Nederland en dat is nu niet het geval.

Ondernemers op Saba

Ik heb ook apart gesproken met ondernemers die hun zorgen uiten over het fiscaal systeem en de impact hiervan op de lokale economie. Het is voor hen ‘zuur’ om te constateren dat investeerders zich terughoudend opstellen en afwachtend zijn wat er nog meer gaat gebeuren onder andere met betrekking tot de vastgoedbelasting. Deze belasting zal geheven worden over de bezittingen van ondernemers in de plaats van winstbelasting. Gezegd wordt dat dit alternatief negatief van invloed zal zijn voor het investeringsklimaat. Graag hoor ik van staatssecretaris Weekers wat de stand van zaken hierover is. Overigens moet ik melden dat men het daadkrachtige optreden van de staatssecretaris erg waardeert, die al een aantal concept wijzigingvoorstellen heeft ingediend om de economische situatie te stabiliseren en het investeringsklimaat te herstellen. Ik heb begrepen dat het een pleister op de wond is, maar ik zal de wijzigingsvoorstellen afwachten. De ondernemers willen een fiscaal systeem dat werkt. Zij vinden het schandalig dat zij bij de hele opzet van het fiscaal systeem niet zijn betrokken. Zij dreigen met actie.

Centrum voor Jeugd en Gezin

Aan het begin van de avond had ik nog een gesprek met het hoofd en de jongerenwerker van Centra Jeugd en Gezin. Dit centrum is door onze voormalige minister van Jeugd en Gezin André Rouvoet gekomen. Het centrum begint bekendheid te krijgen bij de bevolking. Vooral het consultatiebureau wordt redelijk goed bezocht. Echter valt er een groep, namelijk de 12-plussers, tussen wal en schip. Er zijn middelen nodig voor de ontwikkeling van de kinderen, maar ook voor opvoedingscursussen.

St. Eustatius

Op 11 augustus had ik aan het begin van de middag een gesprek met het bestuurscollege van St. Eustatius en de gezaghebber. Zij vinden dat het sinds 10 oktober 2010 nog niet goed gaat. Zij hebben het gevoel als buitenkinderen te worden behandeld. Zij vinden dat de Rijksoverheid met twee maten meet. Zij zijn wel te spreken over minister Bijsterveld die met hen een onderwijsagenda heeft opgesteld. Zij zijn niet te spreken over het feit dat de drie aangenomen amendementen die de legalisering van abortus, euthanasie en het huwelijk tussen mensen van gelijke seksen mogelijk maken. Zij vinden dat de Rijksoverheid geen zaken kan opleggen die raken aan de fundamentele rechten, normen en waarden van een hele gemeenschap. De gemeenschap van St. Eustatius is overwegend christelijk.

‘Behandeld als een derde wereld land’

Deze avond had ik een openbare bijeenkomst met burgers. Bij deze bijeenkomst was pers aanwezig en liepen de emoties soms hoog op. Er werd ook dreigende taal geuit. Er waren dit keer redelijk veel Europese Nederlanders aanwezig. Zij hadden geen goed woord over voor de Rijksoverheid. Zij vonden dat er gediscrimineerd werd en dat het eiland als derde wereld land wordt behandeld. Zij vinden dat de Rijksoverheid de inwoners ziet als parasieten. Er waren enige artsen in de zaal die schande spraken over de gezondheidszorg. Ook het feit dat zij nergens bij betrokken zijn. Ook hier kreeg ik veel persoonlijke verhalen te horen. Bijvoorbeeld van iemand die een bypass operatie moet ondergaan. Hij zegt zelf dat hij een lopende tijdbom is. Sinds april wacht hij al op toestemming. Gedurende het hele proces zijn er allerlei fouten gemaakt. Hij wordt iedere keer van het kastje naar de muur gestuurd. Hij zegt dat de kwaliteitsnorm nu lager is dan voor 10 oktober 2010. Huisartsen zeggen dat zij niet geïnformeerd worden over hun uitgezonden patiënten. Zij hebben geen contactgegevens, geen e-mailadressen. Ook weten zij niet op basis van welk criteria de ziekenhuizen in Guadeloupe en Colombia zijn geselecteerd. Er zijn bijvoorbeeld nu drie patiënten op Colombia en daar is al een hele tijd niets over vernomen. Overigens voor beide landen geldt dat de bewoners van St. Eustatius geen Frans of Spaans spreken. In Guadeloupe worden zij opgevangen door een echtpaar zonder medische achtergrond waar hun medische dossiers naartoe worden opgestuurd en waar zij inzage in hebben. Mijn vraag is hoe is de wet op de privacy hier is geregeld. Waar mensen voor 10 oktober 2010 binnen korte tijd uitgezonden konden worden moeten zij nu weken wachten, doordat de aanvragen via Bonaire lopen. St. Eustatius wil een eigen zorgloket die de aanvragen zelf kan afhandelen. Er is een trauma helikopter beloofd, die al maanden op St. Maarten staat en de Rijksoverheid duizenden euro’s kost per dag. Deze helikopter is aangeschaft zonder deskundigen te raadplegen. Ik zal de minister hierop verder bevragen.

Sociaal isolement

De volgende dag bezocht ik een stichting voor dagbesteding. Het zag er erg netjes en verzorgd uit. Dit is de enige plek op het eiland waar ouderen kunnen komen om uit hun sociale isolement te raken. Hier kreeg ik te horen dat thuiszorg nog niet is opgezet op St. Eustatius. Voor patiënten met een geestelijke beperking is nog geen opvang geregeld. De stichting wil verder ontwikkelen naar een organisatie die voldoet aan de kwaliteitnormen. Ik vetrouw dat het ministerie van VWS dit verder oppakt en hiermee aan de slag gaat.

Immigratie

Tijdens de bijeenkomst met eilandraadsleden kwamen de problemen met betrekking tot immigratie aan bod. Zij vinden dat de grenzen open moeten zijn voor alle Nederlanders. Mensen die op St. Eustatius zijn geboren en voor 10 oktober 2010 in het buitenland woonden, ook het Europese deel van Nederland, mogen niet vergoed naar hun geboorte-eiland terugkeren. Dit vraag weer uitzoekwerk, want volgens hen worden de regels van de wet door de IND ruim geïnterpreteerd. Daarnaast storen zij zich aan de behandeling op Schiphol dat zij door de 100% controle heen moeten en dubbel gecontroleerd worden door hun huidskleur, terwijl Nederlanders met een blanke huidskleur vrij kunnen doorlopen.

Geheime belastingopbrengsten

De Kamer van Koophandel vindt het vreemd dat staatsecretaris Weekers niet bekend wil maken hoeveel belastingopbrengsten St. Eustatius heeft. Ik ben benieuwd naar de reden van deze geheimhouding. Ook hier kwam naar voren dat de private sector overal buiten is gehouden. Er hadden volgens hen veel zaken voorkomen kunnen worden als de Rijksoverheid meer naar de deskundigen had geluisterd. De wijzigingsvoorstellen gaan volgens de Kamer van Koophandel niet echt verlichting geven. Vraag is waarom de Rijksregering wel 9 miljoen euro kan investeren in een gevangenis en geen 6,5 miljoen dollar in een nieuw ziekenhuis.

Problemen in het ziekenhuis

Ook op St. Eustatius heb ik een werkbezoek gebracht aan het ziekenhuis. Het ziekenhuis heeft de beschikking over 15 bedden. Het is een ziekenhuis dat goed onderhouden wordt. In dit ziekenhuis worden de patiënten die uitgezonden moeten worden voor een medische ingreep gestabiliseerd. Zij hebben sinds kort een gynaecoloog in dienst maar geen mogelijkheden om een echo te maken. Er moeten structurele maatregelen komen. Reeds in 1980 is afgesproken dat er een nieuw ziekenhuis moest komen. Die is er ook gekomen, maar deze is vervolgens afgekeurd omdat het niet voldeed aan de eisen. De bedden konden bijvoorbeeld niet door de deuren. Ook nu is er weer gezegd dat er een nieuw ziekenhuis moet komen, echter komt de Rijksregering haar afspraken niet na. Het ziekenhuis heeft zelf het initiatief genomen om een onderzoek te doen naar de kosten voor renovatie en de kosten voor nieuwbouw. De resultaten worden binnenkort gepresenteerd.

Samenvattend, zijn de verschillende uitvoeringsproblemen waar ik op Bonaire tegenaan ben gelopen ook op Saba en St. Eustatius aanwezig. De Rijksregering zal snel tot actie moeten komen om emoties te kanaliseren en mogelijke rechtszaken tegen te gaan. In mijn notitie en gedurende het Algemeen Overleg zal ik zeker daarop aandringen.