Open data/open source: Ook een conservatief kabinet moet ambitieus kunnen zijn - Hoofdinhoud
De Nederlandse overheid raakt steeds verder achterop met ICT. GroenLinks Tweede Kamerlid Arjan El Fassed riep daarom minister Donner (BZK) op haast te maken met de implementatie van open source, open standaarden en open data. “Hoe langer we wachten, hoe moeilijker het wordt om los te komen van grote monopolisten die nu ons ICT beleid bepalen. Dat is niet alleen vreselijk duur maar belemmerd ook onze keuzevrijheid,” aldus El Fassed.
Bij de commissievergadering over ICT bij de Rijksoverheid, donderdag 17 februari, benadrukte El Fassed opnieuw dat GroenLinks grote kansen ziet voor de overheid, maar de overheid pakt die kansen niet. “Met open data geven we burgers en bedrijven nieuwe middelen in handen om samen te werken met de overheid aan betere en nieuwe diensten. Maar de overheid lijkt blind voor de mogelijkheden. Andere landen zijn al veel verder,” zegt El Fassed.
Spreektekst Arjan El Fassed - AO ICT-projecten bij de overheid
Voorzitter. Daadkracht daar gaat dit debat over. De overheid is onvoldoende daadkrachtig in het beter beheersbaar maken van grote ICT-projecten. Ook ontbreekt het aan voldoende openheid. Mijn fractie kan zich vinden in de conclusies van het evaluatie rapport en de aanbevelingen. De bestaande maatregelen zijn onvoldoende krachtig om tot daadwerkelijke beheersing van grote projecten te komen. Graag hoor ik van de minister welke aanbevelingen hij gaat overnemen en op welke termijn hij overgaat tot het uitvoeren daarvan?
Dat is nog niet alles, voorzitter.
Terwijl ontwikkelingen en innovaties in de markt razendsnel gaan, hobbelt dit kabinet achter de feiten aan. We betalen de hoofdprijs aan een paar grote Amerikaanse softwareleveranciers, een kadootje van de belastingbetaler, waarvan we niet eens kunnen inschatten hoe groot die prijs is, terwijl de minister zou moeten weten dat er alternatieven zijn.
Voorzitter. Al in 2002 werd de motie Vendrik unaniem aangenomen die tot doel had de regering actief te laten ingrijpen door gebruik te maken van open source software en open standaarden in de publieke sector. De implementatie laat echter veel te wensen over. Het ziet er echter naar uit dat ook de Algemene Rekenkamer uiteindelijk geen compleet overzicht kan maken, wegens gebrekkige registratie. Kan de minister zich inzetten zodat we een zinnig overzicht krijgen, inclusief van decentrale overheden, zoals provincies en gemeentes?
In de rapportage over ICT-projecten van de minister komt open source er opnieuw schamel vanaf. De regel ‘comply or explain’ is te vrijblijvend. Mijn fractie is van mening dat het eerder ‘comply or fry’ zou moeten zijn. Een duurzame ICT-omgeving heeft veel meer aan een open source basis dan aan leveranciersafhankelijkheid. Als er geen beweging in komt kunt u op dit vlak enkele initiatieven van ons tegemoet zien.
Voorzitter. Het wordt tijd dat dit kabinet laat zien dat het innovatie daadwerkelijk bevordert. Uit de ICT barometer van Ernst & Young blijkt dat slechts 15% van overheidsorganisaties met open source werkt. Dat percentage ligt in de sector dienstverlening ruim op het dubbele. Dat moet anders. Overheden moeten de open-source route onderzoeken voor al het onderzoeks- en ontwikkelingswerk in software voor ieder door de overheid gefinancierd project. Graag zie ik een actieplan van de minister om dit te bewerkstelligen. Er moet een einde komen aan de oneerlijke concurrentie-verhoudingen tussen open source software en proprietaire software als Windows. En - vermeden moet worden dat overheidsdienstverlening wordt ingesloten in bedrijfseigen software.
Voorzitter. De minister hobbelt achter de feiten aan. Als dit kabinet echt gelooft in innovatie en het stimuleren van de economie dan ontkomt men niet aan open data. Open data kan voor onze economie en met name voor het MKB een extra stimulans betekenen. Het recente TNO rapport bevestigt internationale studies over de positieve effecten van open data als het gaat om de economie, kennis, innovatie en transparantie. Daarnaast biedt open data een maatschappelijke en sociale waarde. Denk aan verkeersgegevens van Rijkswaterstaat, data van het directoraat internationale samenwerking over geldstromen naar ontwikkelingslanden, data van het kadaster en het handelsregister. Wat dat laatste betreft is het echt niet meer van deze tijd dat niet meer mogelijk is om ‘s nachts de zoekfunctie te gebruiken van de database van de kamer van koophandel.
Voorzitter. Het Verenigd Koninkrijk - waar toch ook een conservatief kabinet regeert - heeft inmiddels ruim vijfduizend datasets openbaar gemaakt. Nederland slechts 28. Wat dat betreft niet vreemd dat Nederland niet was uitgenodigd om aan te schuiven bij het Open Government Initiatief van de Amerikaanse president, waar naar verluid wel Engeland, Brazilie en de Filipijnen aanwezig waren.
Het wordt tijd voor een visie van dit kabinet op open data, zodat we niet verder achterop raken. Tot nu toe zijn de meeste overheidsinstanties behoudend in hun houding en stellen zich restrictief op met betrekking tot hun eigen data. Bedrijven en burgers accepteren dit niet langer - het tijdperk van gesloten modellen komt vroeg of laat ten einde. De minister moet daarbij niet alleen zeggen dat open data belangrijk is maar ook zich inzetten om met allerlei partijen gezamenlijk een platform te creeren, waarbij gezamenlijk wordt geinvesteerd en geleerd. Openheid en toegankelijkheid moeten daarbij leidend zijn.
Voorzitter, een laatste opmerking. Cloudcomputing, het naar internet brengen van IT-diensten van de overheid, belooft veel goeds. Tegelijk roep ik de minister op om ook hier waakzaam te zijn voor monopolisten en vanaf het begin open standaarden te omarmen. Laten we niet weer in dezelfde val lopen.