Eerste Kamerverkiezingen 2011

Op maandag 23 mei 2011 werd een nieuwe Eerste Kamer¹ gekozen. De (gedoog)coalitie VVD-CDA-PVV kreeg 37 zetels, net een zetel te weinig voor een meerderheid: De PVV komt voor het eerst in de Eerste Kamer met 10 zetels. De nieuwe patij 50plus, de partij van Jan Nagel, is met een zetel in de Kamer vertegenwoordigd. Door een stemfout van een Noord-Hollands D66-Statenlid, hij vulde zijn stembiljet met zijn blauwe ballpoint in en niet met het rode potlood, verloor D66 een zetel aan de SP. Het stembiljet werd namelijk ongeldig verklaard.

In 2011 waren deze verkiezingen politiek extra bijzonder, omdat het de vraag was of de partijen die het kabinet steunden samen een meerderheid konden krijgen. Dat was op dat moment niet het geval. In de Eerste Kamer had de coalitie van VVD en CDA slechts 35 van de 75 zetels. Gedoogpartner PVV had op dat moment geen enkele zetel in de Eerste Kamer. Het kabinet-Rutte² was daarom op dat moment afhankelijk van de steun van één of meer oppositiepartijen om wetsvoorstellen aanvaard te krijgen.

Door een wijziging van de Kieswet in het najaar van 2010 zijn lijstenverbindingen³ niet meer mogelijk. Het was voorheen mogelijk door het na de Provinciale Verkiezingen⁴ aangaan van een lijstverbinding de uitslag van de Eerste Kamerverkiezingen⁵ te beïnvloeden. In 2007 hadden bijvoorbeeld CDA, SGP en ChristenUnie een lijstverbinding.

Verder is de drempel om met voorkeursstemmen⁶ tot Eerste Kamerlid te worden gekozen verhoogd van 50 naar 100 procent. Het wordt daardoor moeilijker om met voorkeurstemmen te worden gekozen. In 2007 was bijvoorbeeld in Zuid-Holland de stem van slechts twee Statenleden nodig om met voorkeurstemmen een Eerste Kamerzetel te behalen.

Bij de Eerste Kamerverkiezingen van 2011 verloor het CDA een recordaantal van tien zetels, waardoor de partij met elf zetels achter de PvdA en de VVD eindigde. De PVV van Geert Wilders kwam vanuit het niets op tien zetels en werd hiermee de vierde partij van de Senaat . Ook D66 boekte winst en verdriedubbelde zijn zetelaantal naar zes.

Verlies was er voor GroenLinks (van 5 naar 4) en D66 (van 3 naar 2). De SGP (2 zetels) en de Onafhankelijke Senaatsfractie (1 zetel) bleven gelijk.

Voor het eerst deed de PVV aan de Eerste Kamerverkiezingen⁵ mee. Een andere nieuwkomer is de ouderenpartij 50Plus van Jan Nagel²⁹. Deze oud-senator voor de PvdA heeft een rijk geschakeerd politiek verleden achter de rug en wist met zijn Leefbaar Hilversum lokaal ook successen te boeken. Met deze nieuwe ouderenpartij wil hij de aanval op de gevestigde partijen openen.

Opmerkelijk is dat de gevestigde partijen een aantal politiek zwaargewichten kandidaat stelden. Aan de andere kant is dat niet zo verwonderlijk gezien het nog sterkere politieke belang van de Eerste Kamer(verkiezingen) door de 'betonconstructie' van het kabinet. Te noemen zijn de oud-ministers Elco Brinkman¹² (CDA), Guusje ter Horst³⁰ (PvdA), Frank de Grave³¹ (VVD), Roger van Boxtel¹⁸ en Thom de Graaf³² (D66) en oud-partijvoorzitter Ruud Koole³³ (PvdA). Oud-Commissaris van de Koningin Harry Borghouts³⁴ (GroenLinks) trok zich terug, nadat hij op een onverkiesbare plaats dreigde te komen.

Neem contact op met de redactie van PDC voor een overzicht van de kandidaten.

Aan de verkiezingen deden de volgende 3 lijstencombinaties³ mee:

• - 

  CDA, ChristenUnie en SGP
• - 

  VVD, D66 en de Onafhankelijke Senaatsfractie
• - 

  GroenLinks en de Partij voor de Dieren

De zetelverdeling leverde de lijstverbinding³ met de VVD en de OSF D66 een extra, tweede zetel op. Vervolgens waren er nog 2 restzetels te verdelen:

• - 

  de eerste restzetel ging naar de lijstencombinatie van CDA, ChristenUnie en SGP. De SGP profiteerde hiervan en haalde een extra, tweede zetel;
• - 

  de tweede restzetel ging naar de SP, dat hierdoor een extra, twaalfde zetel haalde.

Als er geen enkele lijstencombinatie aan de verkiezingen had deelgenomen, zouden de SGP en D66 allebei een zetel minder hebben gehaald en de VVD en de PvdA allebei een zetel meer.

Op 2 maart 2011 werden tevens de Eilandraden voor de nieuwe onderdelen van Nederland Bonaire, St. Eustatius en Saba gekozen. Deze voormalige Nederlands Antilliaanse eilanden maken sinds 10 oktober 2010 als openbaar lichaam deel uit van Nederland. Volgens de vorige jaar gewijzigde Kieswet hebben deze Eilandraden net als de Provinciale Staten het recht de leden van de Eerste Kamer te kiezen.

Dit kan echter pas ingaan als artikel 55³⁵ van de Grondwet is gewijzigd, dat bepaalt wie de Eerste Kamer mogen kiezen. Daar is dus een Grondwetswijziging³⁶ voor nodig, wat nog niet is gebeurd. Het is zelfs de vraag of bij de volgende verkiezingen van de Eerste Kamer de Eilandraden mee mogen stemmen, want het wetsvoorstel in eerste lezing moet nog door de regering worden ingediend. Nadat dat is aangenomen zullen nieuwe Tweede Kamerverkiezingen³⁷ moeten worden gehouden, waarna het voorstel in tweede lezing in beide Kamers met tweederde meerderheid moeten worden aangenomen.

Bij de verkiezing van de Eerste Kamer¹ wordt rekening gehouden met het aantal inwoners van iedere provincie. Dit gebeurt door middel van stemwaarden. Een stemwaarde is het inwonertal van een provincie gedeeld door het honderdvoud van het aantal provinciale statenleden in die provincie.

Voor de vaststelling van de uitslag wordt de stem van een Statenlid uit een provincie vermenigvuldigd met de stemwaarde van die betreffende provincie. De uitslag wordt vervolgens berekend op basis van de aantallen berekende stemmen.

Voor de Eerste Kamerverkiezingen van 2011 had de Kiesraad de volgende stemwaarden vastgesteld:

In onderstaand overzicht zijn de belangrijkste gegevens van de Eerste Kamerverkiezingen in 2011 opgenomen.

De nieuwe samenstelling van de Eerste Kamer na de verkiezingen in 2011 betekende dat afscheid moest worden genomen van negenendertig leden en dat er uiteraard even veel 'nieuwkomers' waren. Onder die nieuwelingen waren er echter ook twee die terugkeerden. Jan Nagel²⁹ was eerder lid in 1977-1983 en SP'er Bob Ruers³⁸ zat in de periodes 1998-2003 en 2006-2007 in de Eerste Kamer.

Het meest ervaren lid dat afscheid nam, was Egbert Schuurman³⁹ (ChristenUnie). Hij kwam in september 1983 voor de RPF⁴⁰ in de Eerste Kamer en is dus bijna 28 jaar Eerste Kamerlid geweest. Andere ervaren senatoren die zijn vertrokken, zijn de CDA'ers Jos Werner⁴¹ (ruim 16 jaar lid), Marie-Louise Bemelmans⁴² en Alfons Dölle⁴³, de PvdA-leden Margriet Meindertsma⁴⁴ en Ing-Yoe Tan⁴⁵, VVD-lid Paula Swenker⁴⁶ en SGP'er Gert van den Berg⁴⁷, die allen in 1999 senator werden. Twintig afscheidnemende leden waren vier jaar of korter lid.

Bekende 'vertrekkers' waren voorts de oud-Commissarissen van de Koningin Jan Hendrikx⁴⁸ (CDA) en Boele Staal⁴⁹ (D66), de advocate Britta Böhler⁵⁰ (GroenLinks), schrijfster Anja Meulenbelt⁵¹ (SP), oud-informateur Frans Leijnse⁵² (PvdA) en oud-VVD-Tweede Kamerlid Pieter Hofstra⁵³.

Overzicht

Neem contact op met de redactie van PDC voor een volledig overzicht van de gekozenen.

Meer over

• 1. 

  De Eerste Kamer is deel van de volksvertegenwoordiging en heeft met name een rol op wetgevend gebied. Over een wetsvoorstel moet, als de Tweede Kamer het heeft aangenomen, ook door de Eerste Kamer worden gestemd. De Eerste Kamer kan een wetsvoorstel nog tegenhouden.
   
• 2. 

  Dit minderheidskabinet van VVD en CDA werd gevormd na de Tweede Kamerverkiezingen 2010 en trad op 14 oktober 2010 aan als opvolger van het kabinet-Balkenende IV. Voor een meerderheid in de Tweede Kamer sloten de regeringspartijen een gedoogakkoord met de PVV. VVD-leider Mark Rutte werd de eerste premier van VVD-huize.
   
• 3. 

  Tot 2017 konden partijen die deelnamen aan Tweede Kamerverkiezingen en die in alle kieskringen een lijst hadden ingediend, als lijstencombinatie (lijstverbinding) meedoen. Een voorwaarde daarbij was dat ze dat in alle kieskringen deden. In het verleden waren de lijsten van SGP en ChristenUnie vaak verbonden, maar ook zijn er recent bijvoorbeeld ook lijstverbindingen geweest tussen PvdA, SP en GroenLinks.
   
• 4. 

  Om de vier jaar worden de leden van de Provinciale Staten gekozen op basis van evenredige vertegenwoordiging. Aan deze verkiezingen kunnen, naast de landelijke politieke partijen, ook provinciale partijen meedoen. De leden van Provinciale Staten kiezen eens in de vier jaar de Eerste Kamer. Dat doen ze kort nadat ze zijn aangetreden. De laatste Provinciale Statenverkiezingen waren op 15 maart 2023.
   
• 5. 

  De 75 leden van de Eerste Kamer worden eens in de vier jaar door middel van 'getrapte verkiezingen' gekozen. Burgers kiezen de leden van de Provinciale Staten of kiescolleges en zij kiezen op hun beurt de leden van de Eerste Kamer. Dit gebeurt binnen drie maanden na de verkiezingen van de Provinciale Staten. Sinds een Grondwetswijziging in 2017 stemmen ook de inwoners van Bonaire, Sint-Eustatius en Saba over de samenstelling van de Eerste Kamer. Aangezien de bijzondere gemeenten geen Provinciale Staten hebben, gaat dit via afzonderlijk gekozen kiescolleges. In 2022 is er een vierde kiescollege toegevoegd, het kiescollege niet-ingezetenen. Door te stemmen voor dit kiescollege kunnen kiesgerechtigde Nederlanders die in het buitenland wonen, invloed uitoefenen op de samenstelling van de Eerste Kamer.
   
• 6. 

  Voorkeurstemmen zijn stemmen die niet op de nummer 1 van de kandidatenlijst (de lijsttrekker) worden uitgebracht, maar op een andere kandidaat van dezelfde lijst. Dit komt vaak voor. Zo zijn er bijvoorbeeld altijd veel kiezers die op de (hoogstgeplaatste) vrouwelijke kandidaat stemmen. Ook bekendheid van een kandidaat in een bepaalde regio speelt soms een rol.
   
• 7. 

  De VVD haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 23 mei 2011 16 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Loek Hermans. De VVD had voor de verkiezingen 14 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 8. 

  VVD-politicus en bestuurder, die al heel jong besloot dat hij de politiek zou ingaan. Werd actief in de JOVD, lid van de Nijmeegse gemeenteraad en, 26 jaar jong, Tweede Kamerlid. Was woordvoerder binnenlands bestuur, politie en media. Leidde de parlementaire enquête paspoortproject. Verloor de strijd om het fractievoorzitterschap van Joris Voorhoeve. Daarna een opvallende carrière als bestuurder. Drie hoge functies, in geen bleef hij langer dan vier jaar: burgemeester van Zwolle, Commissaris van de Koningin in Friesland, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Werd daarna voorzitter MKB Nederland en fractievoorzitter van de VVD in de Eerste Kamer. Stapte op vanwege de ondergang van een zorgbedrijf waarvan hij commissaris was.
   
• 9. 

  De PvdA haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 23 mei 2011 14 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Marleen Barth. De PvdA had voor de verkiezingen ook 14 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 10. 

  Uit de journalistiek afkomstige PvdA-politicus, die vooral van zich deed spreken als fractievoorzitter in de Eerste Kamer. Was acht jaar parlementair journalist bij Trouw en daarna vier jaar één van de onderwijswoordvoerders van de PvdA in de Tweede Kamer. In 2003 lijsttrekker in Noord-Holland en een jaar Statenlid (fractievoorzitter) en vervolgens voorzitter van de Onderwijsvakbond CNV, voorzitter van GGZ Nederland en vicevoorzitter van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie. Is gehuwd met oud-D66-Kamerlid Jan Hoekema. Trad voortijdig af, omdat twee affaires rond haar persoon de partij leken te kunnen schaden.
   
• 11. 

  Het CDA haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 23 mei 2011 11 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Elco Brinkman. Het CDA had voor de verkiezingen 21 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 12. 

  Vooraanstaand en ambitieus CDA-politicus en partijleider. Zoon van een antirevolutionaire burgemeester. Maakte als ambtenaar snel carrière en werd op jeugdige leeftijd minister in het kabinet-Lubbers I. Voerde op nogal zakelijke wijze een bezuinigingsbeleid op het gebied van welzijn, jeugdwerk en cultuur. Bedacht de term 'zorgzame samenleving'. Bracht een nieuwe Mediawet tot stand. Werd in 1989 fractieleider van het CDA en was een kritisch volger van het kabinet-Lubbers/Kok. In 1993 aangewezen als opvolger van Lubbers en voorbestemd om premier te worden. Lubbers nam tijdens de verkiezingscampagne echter afstand van hem, er kwam kritiek op zijn manier van campagnevoeren en het CDA verloor. Verliet toen de politiek. Na 1995 een invloedrijk bestuurder, onder meer als voorzitter van de belangenorganisaties van bouwondernemingen. Was in 2011-2019 CDA-fractievoorzitter in de Eerste Kamer.
   
• 13. 

  De PVV haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 23 mei 2011 10 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Machiel de Graaf. Voor de verkiezingen was de PVV nog niet vertegenwoordigd in de Eerste Kamer.
   
• 14. 

  Uit Scheveningen afkomstig PVV-Eerste en Tweede Kamerlid. Werd na een jaar fractievoorzitter in de Eerste Kamer te zijn geweest PVV-woordvoerder integratie en islam in de Tweede Kamer. Voerde ook het woord over klimaat, milieu en financiën. Werd opgeleid als fysiotherapeut en was als zodanig vier jaar werkzaam. Hij werkte later negen jaar in de verslavingszorg en was ondernemer. In november 2010 werd hij beleidsmedewerker van de PVV-Tweede Kamerfractie en in 2010-2014 zat hij in de Haagse gemeenteraad (waarvan drie jaar fractievoorzitter). Momenteel is hij zelfstandig transformatief coach/traumatherapeut. Kon scherp uit de hoek komen en ging soms de verbale confrontatie aan.
   
• 15. 

  De SP haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 23 mei 2011 8 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Tiny Kox. De SP had voor de verkiezingen 12 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 16. 

  Tiny Kox (1953) was van 10 juni 2003 tot 13 februari 2024 Eerste Kamerlid voor de SP. Hij was tot 25 januari 2022 fractievoorzitter. De heer Kox was redacteur van partijblad De Tribune en van 1994 tot mei 2003 partijsecretaris. Hij maakte deel uit van de delegatie naar de parlementaire assemblee van de Raad van Europa in de groepering Verenigd Europees Links. Van januari 2022 tot januari 2024 was hij voorzitter van dat parlement. Behalve met algemeen beleid hield de heer Kox zich als Eerste Kamerlid bezig met sociale zaken, binnenlandse zaken en immigratie en asiel.
   
• 17. 

  D66 haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 23 mei 2011 5 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Roger van Boxtel. D66 had voor de verkiezingen 2 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 18. 

  D66-politicus die spoedig een gewaardeerd Tweede Kamerlid werd en in 1998 minister zonder portefeuille in het kabinet-Kok II belast met grotesteden-, integratie- en overheidscommunicatiebeleid. Was voor hij in de politiek kwam werkzaam bij de VNG, organisatie-adviseur, interim-manager en vicevoorzitter van de landelijke stichting projecten opvang asielzoekers. In de Kamer woordvoerder volksgezondheid en minderhedenbeleid en vicefractievoorzitter. Bracht een initiatiefwet tot stand over de aanstellingskeuring. Als minister net zo vlot en gewoon in de omgang als hij dat als Kamerlid was. Verliet de politiek na de verkiezingsnederlaag van 'paars' in 2002. Sinds 2003 was hij werkzaam bij zorgverzekeraar Menzis Zorg en daarvan was hij in 2004-2015 bestuursvoorzitter. Was daarna vijf jaar president-directeur van de Nederlandse Spoorwegen.
   
• 19. 

  GroenLinks haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 23 mei 2011 5 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Tof Thissen. GroenLinks had voor de verkiezingen 4 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 20. 

  Uit de PSP afkomstige GroenLinks-senator en bestuurder. Had vanaf 2004 ruim tien jaar zitting in de Eerste Kamer, waarin hij acht jaar fractievoorzitter was. Daarvoor was hij wethouder van Roermond en ruim zeven jaar voorzitter van Divosa, de landelijke vereniging van leidinggevenden bij Nederlandse overheidsorganisaties op het terrein van werk, inkomen en zorg. In 2009-2015 was hij directeur van Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten en in 2015-2023 was hij directeur divisie werkbedrijf UWV. Spreekvaardig, gedreven, energiek en betrokken senator, die over uiteenlopende onderwerpen sprak.
   
• 21. 

  De ChristenUnie haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 23 mei 2011 2 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Roel Kuiper. De ChristenUnie had voor de verkiezingen 4 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 22. 

  Fractievoorzitter van de ChristenUnie in de Eerste Kamer in de jaren 2011-2019. Was in 2007 lid geworden van de Eerste Kamer, waarin hij een gewaardeerde rol speelde in debatten over uiteenlopende onderwerpen. Hij was lector aan de Gereformeerde Hogeschool Zwolle en bijzonder hoogleraar wijsbegeerte in Rotterdam en daarna rector en buitengewoon hoogleraar aan de Theologische Universiteit Kampen. Eerder was hij directeur van het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie. Verwierf veel waardering voor de wijze waarop hij het door een Eerste Kamercommissie uitgevoerde onderzoek leidde naar privatiseringen en verzelfstandiging van overheidsdiensten. Combineerde een scherpe geest en vasthoudendheid met public spirit en wellevendheid in het debat.
   
• 23. 

  De Partij voor de Dieren haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 23 mei 2011 1 zetel in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Niko Koffeman. De Partij voor de Dieren had voor de verkiezingen ook 1 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 24. 

  Niko Koffeman (1958) is sinds 12 juni 2007 lid van de fractie van de Partij voor de Dieren in de Eerste Kamer. Tot 3 februari was hij dat als fractievoorzitter. Hij is werkzaam op het gebied van reclame en voorlichting en speelde een belangrijke rol als extern adviseur bij campagnes van de SP. Verder was de heer Koffeman voorzitter van de omroepen Nutopia en Llink en medeoprichter van 'De vegetarische slager'. Momenteel is hij betrokken bij Those Vegan Cowboys, dat plantaardige melk produceert.
   
• 25. 

  De SGP haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 23 mei 2011 1 zetel in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Gerrit Holdijk. De SGP had voor de verkiezingen 2 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 26. 

  Bescheiden, principiële, pijprokende jurist uit Uddel op de Veluwe, die vijfentwintig jaar een alom gerespecteerd Eerste Kamerlid voor de SGP was. Kwam uit een boerengezin. Hij combineerde het Eerste Kamerlidmaatschap achtendertig jaar met de functie van beleidsmedewerker van de SGP-Tweede Kamerfractie. Was daarnaast geruime tijd Statenlid in Gelderland. Als lid van een kleine fractie, één periode zelfs een eenmansfractie, woordvoerder bij honderden kamerdossiers. Hoewel zijn stem in de Senaat soms de doorslag kon geven, stelde hij zich altijd nuchter en zakelijk op.
   
• 27. 

  De Onafhankelijke Senaatsfractie haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 23 mei 2011 1 zetel in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Kees de Lange. De onafhankelijke Senaatsfractie had voor de verkiezingen 1 zetel in de Eerste Kamer.
   
• 28. 

  Gepensioneerde hoogleraar scheikunde aan de Vrije Universiteit, die in 2011 voor OSF in de Eerste Kamer kwam. Hield zich in de Eerste Kamer met vele onderwerpen bezig. Was als OSF'er tevens nauw verbonden met 50PLUS, waarvan hij bestuurder was, tot het in 2012 na een conflict met Jan Nagel tot een breuk kwam. Kort voor de verkiezingen van 2015 brak hij ook met de OSF, waarna hij als zelfstandige eenmansfractie doorging. Een rol als eenling leek voor hem, als wetenschapper en onafhankelijk denker, ook het best passend. Bij interrupties moest de Voorzitter hem geregeld vragen enige bondigheid in acht te nemen. Was in 2009-2011 tevens voorzitter van de Nederlandse Bond voor Pensioenbelangen.
   
• 29. 

  Politicus die ruim een halve eeuw actief was op vele fronten en bij meerdere partijen, vanaf 2011 bij 50PLUS. Begon bij de PvdA-jongeren, werd voorman van Nieuw Links en was later Eerste Kamerlid voor die partij. Was jarenlang programmamaker bij de VARA en lange tijd een prominent partijbestuurder van de PvdA. Stapte later uit die partij en richtte de lokale partij Leefbaar Hilversum op, die succesvol was bij de gemeenteraadsverkiezingen, waarna hij in 2001 wethouder werd. Medeoprichter van Leefbaar Nederland, waarvan hij ook voorzitter werd. Haalde Pim Fortuyn in de politiek. Na mislukte pogingen een nieuwe partij op te richten, keerde hij in 2011 terug in het politieke centrum als medeoprichter van 50PLUS. Was als voorzitter naast Henk Krol voorman van die partij en acht jaar Eerste Kamerlid. Schaker, die wist hoe in Hilversum en Den Haag 'de hazen liepen' en volop gebruikmaakte van die kennis.
   
• 30. 

  PvdA-bestuurder, minister en senator. Studeerde psychologie en was wetenschapper en docent op tandheelkundig gebied. Haar bestuurlijke loopbaan liep via de Amsterdamse raad, de Universiteit van Amsterdam, een wethouderschap in Amsterdam en het burgemeesterschap in Nijmegen tot een ministerschap in het kabinet-Balkenende IV (2007-2010). In dat kabinet was zij minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Daarna voorzitter van de HBO-raad en in 2011-2015 Eerste Kamerlid. Hield zich in de Senaat bezig met volksgezondheid en verkeer. Gold als een krachtdadige en charmante bestuurder, maar was als minister wat minder gelukkig omdat haar wat ongeduldige en doelgerichte bestuursstijl soms weerstand opriep.
   
• 31. 

  Frank de Grave (1955) was van 7 juni 2011 tot 3 september 2018 Eerste Kamerlid voor de VVD. Sindsdien is hij staatsraad bij de Afdeling advisering van de Raad van State. Na werkzaamheden in het bankwezen en het voorzitterschap van de JOVD werd hij in 1982 financieel woordvoerder van de VVD in de Tweede Kamer. In 1990-1996 was de heer De Grave wethouder van financiën in Amsterdam en vervolgens staatssecretaris van Sociale Zaken in het kabinet-Kok I en minister van Defensie in het kabinet-Kok II. Keerde in 2002 terug naar de Kamer als mediawoordvoerder. Kreeg vanaf 2004 leiding over organen in de gezondheidszorg, zoals de Zorgautoriteit. Was daarna voorziter van het bestuur van pensioenfonds PGGM en voorzitter van de Federatie van Medisch Specialisten.
   
• 32. 

  Thom de Graaf (1957) is sinds 1 november 2018 vicepresident van de Raad van State. Daarvoor was hij van 7 juni 2011 tot 20 september 2018 Eerste Kamerlid voor D66. Van juni 2015 tot juni 2018 was hij tevens fractievoorzitter. In 2007-2012 was hij burgemeester van Nijmegen en van 1 februari 2012 tot 26 september 2018 was hij voorzitter van de Vereniging Hogescholen. De heer De Graaf werd op jonge leeftijd gemeenteraadslid in Leiden en was daarnaast topambtenaar op Binnenlandse Zaken. In 1994 werd hij Tweede Kamerlid. Hij was lid van de enquêtecommissie IRT. In 1997 volgde hij Wolffensperger op als fractievoorzitter en hij leidde de D66-fractie tijdens paars II en Balkenende I, maar stapte na de verkiezingsnederlaag van 2003 op. Keerde in het kabinet-Balkenende II terug als vicepremier en minister voor Bestuurlijke vernieuwing. Zag in 2005 zijn voorstel voor de gekozen burgemeester stranden in de Senaat en trad toen af.
   
• 33. 

  Ruud Koole (1953) was van 11 juni 2019 tot 13 juni 2023 Eerste Kamerlid voor de PvdA. Eerder was hij dat van 7 juni 2011 tot 9 juni 2015. Van maart 2001 tot december 2005 was hij voorzitter van de PvdA en in 2007 een half jaar waarnemend voorzitter. De heer Koole is politicoloog en was directeur van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen in Groningen. In de periode 2006-2019 was hij hoogleraar politieke wetenschappen in Leiden. De heer Koole was woordvoerder binnenlandse zaken, buitenlandse zaken, defensie en langdurige zorg van de PvdA-Eerste Kamerfractie en tevens fractiesecretaris.
   
• 34. 

  Voormalige topambtenaar, die in 2002 Commissaris van de Koningin in Noord-Holland werd. Kreeg als GroenLinks-lid toen de voorkeur boven oud-minister Netelenbos (PvdA). Bekleedde eerder functies bij Binnenlandse Zaken en speelde een belangrijke rol bij de reorganisatie van de politie. Was zes jaar S.G. van Justitie. Kritiek op het financieel beheer van de provincie en op zijn functioneren, deden hem besluiten op te stappen. Stond bekend als een standvastig, loyaal en op consensus gericht bestuurder, die echter ook wel als afstandelijk en rechtlijnig werd beschouwd.
   
• 35. 

  De leden van de Eerste Kamer worden gekozen door de leden van provinciale staten. De verkiezing wordt, behoudens in geval van ontbinding der kamer, gehouden binnen drie maanden na de verkiezing van de leden van provinciale staten.
   
• 36. 

  Om de Nederlandse Grondwet te wijzigen, moet een voorstel tot wijziging worden ingediend. De wijziging moet twee keer in de Tweede en Eerste Kamer worden behandeld. Zo’n behandeling van een wetsvoorstel in het parlement wordt een lezing genoemd. Er zijn dus twee lezingen nodig voor de Grondwet kan worden gewijzigd. Vóórdat de tweede lezing plaatsvindt, moeten Tweede Kamerverkiezingen worden gehouden. In theorie moeten kiezers zich zo over de wijziging(en) kunnen uitspreken. Bij de tweede lezing is er in beide Kamers een tweederdemeerderheid vereist.
   
• 37. 

  De leden van de Tweede Kamer worden in principe eens in de vier jaar gekozen op basis van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging. Ook na de val van een kabinet worden bijna altijd verkiezingen gehouden. Kiesgerechtigd zijn alle Nederlanders die op de dag van de kandidaatstelling 18 jaar of ouder zijn, mits niet het kiesrecht vanwege een veroordeling is ontnomen.
   
• 38. 

  SP'er met een lange politieke en bestuurlijke staat van dienst. Was als jurist werkzaam bij onder meer de NOS en later advocaat. Als deskundige op het gebied van beroepsziekten zette hij zich in het bijzonder in voor asbestslachtoffers. Hij was tevens gemeenteraadslid in Utrecht. Zijn Eerste Kamerlidmaatschap besloeg de periode 1998-2019, maar werd diverse keren onderbroken. Zo verliet hij in 2018 de Senaat om in zijn geboorteprovincie Limburg gedeputeerde te worden. Toen daar al na enkele maanden na een conflict een einde kwam, keerde hij nog een jaar terug in de Eerste Kamer. Was geruime tijd SP-fractievoorzitter en later woordvoerder justitie.
   
• 39. 

  Vriendelijke senator van gereformeerden huize met een grote staat van dienst. Zat achtentwintig jaar in de Eerste Kamer, eerst als eenmansfactie (RPF) en later in gezamenlijkheid van RPF en GPV en als voorzitter van de ChristenUnie-fractie. Verwierf gezag als verdediger van de positie van de Eerste Kamer, waarbij hij in 1990 zelfs premier Lubbers interpelleerde. In zijn werkzame leven opereerde hij op het scheidsvlak van wetenschap en wijsbegeerte; hij was bijzonder hoogleraar reformatorische wijsbegeerte in Delft, Eindhoven en Wageningen. Als voorzitter van de Kamercommissie voor Landbouw initieerde hij een debat over genetische modificatie en later gaf hij de aanzet voor een parlementair onderzoek naar privatiseringen.
   
• 40. 

  De RPF was een protestants-christelijke partij die in 1975 ontstond en sinds januari 2000 samenwerkte met het GPV onder de naam ChristenUnie. Op 15 mei 2002 heeft de RPF ook niet meer zelfstandig aan de Tweede Kamerverkiezingen deelgenomen.
   
• 41. 

  Prominent CDA-Eerste Kamerlid, fractievoorzitter en gezondheidsdeskundige. Kwam uit een groot gezin van een Nijmeegse tandarts. Was onder meer vicevoorzitter van het bestuur van het Amsterdams Medisch Centrum, voorzitter van de Raad van Bestuur van het Universitair Medisch Centrum 'Sint Radboud' in Nijmegen en kroonlid van de Ziekenfondsraad. Tot hij in 2003 fractievoorzitter werd, hield hij zich bezig met volksgezondheidsbeleid, onderwijs en volkshuisvesting. Scherp debater, die zich echter goed bewust was van de politieke speelruimte van de Senaat en van die van de CDA-senaatsfractie. Had een zakelijke benadering en zorgde er steeds voor dat er zaken waren te doen, met name met politiek bevriende bewindslieden.
   
• 42. 

  Bestuurskundige in de CDA-Eerste Kamerfractie. Voerde twaalf jaar in de Senaat het woord over onderwerpen op met name het gebied van binnenlands bestuur en financiën. Sprak daarnaast over Europese samenwerking en was lid van de parlementaire vergadering van de Raad van Europa. Op wetenschappelijk terrein was zij werkzaam bij het NIAS en NWO en in Leiden en later werd zij hoogleraar in Nijmegen. Een academisch benadering van vraagstukken kwam ook vaak terug in haar bijdragen aan debatten.
   
• 43. 

  Beschouwende Groningse staatsrechtgeleerde, die als senator voor het CDA een gedegen inbreng had in debatten over bestuur, constitutie, justitie en media. Daarnaast was hij in de Eerste Kamer voorzitter van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Zoon van een Friese katholieke onderwijzer. Was universitair hoofddocent en bijzonder hoogleraar decentrale overheden in Groningen en in de Martinistad tevens gemeenteraadslid. Liefhebber van debatten over het staatsrecht en hij was daarbij dan ook geregeld bij de interputiemicrofoon te vinden.
   
• 44. 

  Energiek Eerste Kamerlid voor de PvdA uit Zwolle. Was twaalf jaar woordvoerster op het gebied van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening (grondbeleid, woningbouw, monumentenzorg) en binnenlands bestuur; terreinen die zij ook goed kende als wethouder. Richtte zich daarbij sterk op de uitvoeringspraktijk. Voorzitter van vaste commissies voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening, Milieu, Wonen, Wijken en Integratie. Was voor zij wethouder werd actief bij het studentenwerk en in een organisatie voor volwasseneneducatie. Schroomde niet om afwijkend van de fractiemeerderheid te stemmen.
   
• 45. 

  PvdA-Eerste Kamerlid uit Amsterdam, na geruime tijd organisatie- en bestuurskundige en beleidsambtenaar te zijn geweest. Zij was onder meer assistent van een wethouder, werkzaam bij de VNG en senior-adviseur bij organisatiebureau Berenschot. Als Kamerlid sprak zij vooral over binnenlands bestuur, privacy, cultuur en Antilliaanse zaken. Vroeg in bijzonder aandacht voor een betere positie van vrouwen en allochtonen. In 2011 speelde zij een belangrijke rol in de kritische opstelling van de Senaat bij mogelijke invoering van het elektronisch patiëntendossier (EPD); een voorstel dat uiteindelijk werd afgewezen. Haar ouders en grootouders kwamen uit Nederlands-Indië.
   
• 46. 

  Twaalf jaar de woordvoerster volksgezondheid van de VVD in de Eerste Kamer; een terrein dat zij als directeur Zorg van Zorgverzekeraars Nederland en als ziekenhuisdirecteur goed kende. Later was zij onder meer onafhankelijk voorzitter van Ambulancezorg Nederland en onafhankelijk voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Makelaars in Assurantiën en Assurantie-adviseurs. In de Senaat sprak zij bij vele debatten over de zorg, zoals bij de behandeling van de Zorgverzekeringswet, de Wet toelating zorginstellingen en Wet ambulancezorg. Daarnaast hield zij zich bezig met arbeidsparticipatie en sociale zekerheid.
   
• 47. 

  Toegewijd Eerste Kamerlid van de SGP en als zodanig zestien jaar woordvoerder op uiteenlopende beleidsterreinen. Hij voerde bijvoorbeeld het woord over volksgezondheid, verkeer, economische zaken en sociale zaken. Vervulde directiefuncties op het terrein van de volksgezondheid en was burgemeester van Sint Philipsland (1973-1981) en van Genemuiden (1981-1987). Bescheiden en minzame senator, die een principiële inbreng combineerde met een constructieve opstelling.
   
• 48. 

  CDA-bestuurder en Eerste Kamerlid met een lange carrière in het openbaar bestuur. Was afkomstig uit een Limburgs ondernemersgezin en werd in 1972 in Herwen en Aerdt de jongste burgemeester van het land. Daarna was hij onder meer burgemeester van Wijchen, lid van Gedeputeerde Staten van Gelderland, topambtenaar op Binnenlandse Zaken en in de periode 1988-2002 Commissaris van de Koningin in Overijssel. In de Eerste Kamer hield hij zich onder meer bezig met binnenlandse zaken en verkeer en waterstaat, maar hij voerde in de vier jaar dat hij senator was niet zo vaak het woord. Bezadigde bestuurder, die als bruggenbouwer bekendstond.
   
• 49. 

  Uit het gezin van een Groningse politie-inspecteur afkomstige D66-bestuurder en senator. Begon zelf ook zijn loopbaan bij de politie en was daarna werkzaam in het bedrijfsleven. Na zeven jaar Eerste Kamerlid te zijn geweest in 1998 Commissaris van de Koningin in Utrecht. Na zijn afscheid in 2007 voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken en in 2010-2011 opnieuw senator. In 2016-2017 waarnemend burgemeester van Arnhem en van december 2017 tot juli 2018 waarnemend CdK in Overijssel. Bekleedde vele (maatschappelijke) functies, zoals parttime rechter, voorzitter van de ANWB en omroepbestuurder. Daadkrachtige, veelzijdige bestuurder; meer manager dan politicus.
   
• 50. 

  In Duitsland geboren Amsterdamse advocaat, die vier jaar voor GroenLinks in de Eerste Kamer zat. Was daar onder meer financieel woordvoerster en hield zich verder bezig met uiteenlopende bestuurlijke en juridische aangelegenheden en met defensie en buitenlands beleid. Als strafrechtpleiter bekend door de verdediging van onder anderen Volkert van der G. en de Koerdische politicus Öcalan. Was in 2012-2017 bijzonder hoogleraar advocatuur in Amsterdam. Sinds 1 maart 2019 is zij hoogleraar advocatuur en ethiek in Maastricht.
   
• 51. 

  Feministisch activiste en schrijfster van bekende boeken als 'De schaamte voorbij' en 'Het beroofde land', die in 2003 Eerste Kamerlid werd voor de SP en dat acht jaar bleef. Als activiste zet zij zich onder meer in voor de Palestijnen en voor de rechten van slachtoffers van oorlog en geweld. In de Kamer hield zij zich bezig met onder meer justitie (asielbeleid, antikraakwetgeving, positie huurders, grondrechten), emancipatiebeleid, integratie en onderwijs. Stapte in 2016 over naar de politieke beweging van Sylvana Simons.
   
• 52. 

  Vooraanstaand PvdA-politicus en Kamerlid. Promoveerde op een proefschrift over deeltijdarbeid en werkte bij de SER en bij het Instituut voor Toegepaste Sociologie in Nijmegen. Werd in 1984 Tweede Kamerlid en vijf jaar later vicefractievoorzitter. Keerde in 1994 terug naar de wetenschap, onder meer als hoogleraar bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit. Daarnaast was hij plaatsvervangend kroonlid van de SER. Was in 2003 als co-informateur betrokken bij de mislukte poging om een CDA-PvdA-kabinet te vormen. In de Tweede Kamer woordvoerder ambtenarenzaken, onderwijs en sociale zaken en in de Eerste Kamer onder meer financieel woordvoerder. Had een belangrijk aandeel in de voorbereiding van het onderzoek in de Senaat naar privatiseringen.
   
• 53. 

  Joviale Groningse ondernemer, die met krachtig stemgeluid als VVD-Tweede en Eerste Kamerlid vaak de belangen van automobilisten verdedigde. Had echter ook altijd oog voor het belang van goed openbaar vervoer en hij was tevens voorstander van invoering van een kilometerheffing. Directeur van een managementadviesbureau en mede-eigenaar van een aantal bedrijven op het terrein van onroerend goed en bouw. Was daardoor goed ingevoerd op het beleidsterrein van de volkshuisvesting. Ook met dat terrein hield hij zich in beide Kamers bezig. Hij was mede-initiatiefnemer bij wetgeving om het eigenwoningbezit te bevorderen. Was in zijn laatste periode als Tweede Kamerlid fractiesecretaris. Goedlachse levensgenieter.
   
• 54. 

  Bij de nieuwe Eerste Kamer in 2011 ziet het profiel van het 'gemiddelde' Eerste Kamerlid er als volgt uit: