Begroting BZK 2011 oa aanpak leegstand kantoren - Hoofdinhoud

Hierbij namens de VVD fractie mijn bijdrage van afgelopen november 2010 aan de begroting Binnenlandse Zaken, onderdeel Wijken en Wonen. Ik las net op internet over een onderzoek door DTZ Zadelhoff naar de leegstand op de kantorenmarkt. Een onderwerp wat ik heb aangesneden bij de begrotingsbehandeling, lees hieronder meer.

Het zijn economisch slechte tijden. De bouw trekt dit jaar nog onvoldoende aan. Tot 2020 hebben we nog een enorme bouwopgave. En het belangrijkste is, hoe krijgen we de woningmarkt weer in beweging, want als de bouw stil ligt, ligt alles stil.

Daarmee kom ik op de paradox van de woningmarkt. De ontwikkelingen.

• • 

  Groei van de bevolking naar ruim 17 miljoen in 2050.

• • 

  Flinke stijging van het aantal 65 plussers.

• • 

  Toename van het aantal 1-persoonshuishoudens.

Deze ontwikkelingen leiden ertoe dat we 500.000 woningen nodig zullen hebben tot 2020, maar ondertussen stagneert de bouw. Dat is dan ook de paradox van de woningmarkt.

Hoe krijgen we de woningmarkt weer in beweging?

Een van de belangrijkste sleutelbegrippen hier is vertrouwen. De rijksoverheid, regering en tweede kamer, moeten er voor zorgen dat mensen weer vertrouwen krijgen in de economie, in vooruitgang, in hun toekomst, in de staatskas, door het terugdringen van de staatsschuld (we willen geen Griekenland of Ierland worden).

En last but not least in hun eigen portemonnee. En het bruggetje van de huishoudportemonnee van de mensen naar de woningmarkt heet hypotheekrenteaftrek. Het is een authentiek, stevig bruggetje. Hiermee houden mensen, honderd, tot honderden euro’s in de maand over, en daalt de woning niet desastreus in waarde. En deze maatregel geeft vertrouwen, vertrouwen in de aankoop van de woning en het bijbehorende financiële plaatje.

Nu zijn er mensen - gelukkig een minderheid, een mondige minderheid, maar een minderheid - die denken dat het het beste is om de aftrek van de hypotheekrente af te schaffen. Dat de woningen hierdoor zo ontzettend in prijs zijn gestegen. De feiten zijn anders. De hypotheekrenteaftrek is niet, zoals sommige partijen suggereren iets van de laatste jaren, een recente maatregel die de huizenmarkt heeft scheefgetrokken!

De hypotheekrenteaftrek bestaat al sinds 1893, toen zij[ samen met het huurwaardeforfait] werd ingevoerd door de liberale minister van Financiën Nicolaas Pierson. Hoewel de belastingwetgeving sindsdien diverse hervormingen onderging, is deze qua woningbezit in essentie nooit veranderd. En terecht, want dat zou het vertrouwen van de mensen in de woningmarkt, en in hun portemonnee, en zeer zeker de huishoudportemonnee van Jan Modaal, ernstig en onnodig schaden.

Dan de berichtgeving de laatste tijd in de media, ‘Huis kopen illusie voor Jan Modaal’. Door strengere hypotheekregelgeving worden mensen beschermd tegen te hoge hypotheken. Welnu, met het recht op koop van een corporatiewoning, en het staat in het regeerakkoord, wordt Jan Modaal wél in staat gesteld om een woning te kopen. Bovendien, slaan we met de verkoop van corporatiewoningen twee vliegen in 1 klap. Niet alleen krijgen starters zo de kans een woning te kopen, woningcorporaties zetten hun vermogen om in geld waardoor ze kunnen blijven investeren.

Want dit laatste hoor ik maar al te vaak uit de corporatiesector, dat er geen geld is om te investeren. Corporaties moeten dan ook niet langer op hun vermogen blijven zitten. Want naast de verkoop van woningen aan starters, kunnen corporaties privaat geld laten instromen. De algemene pensioengroep heeft al aangegeven geld te willen investeren in de corporatiesector. In Duitsland gebeurt dit ook al.

Dan wil ik nog 3 belangrijke thema’s aansnijden. Allereerst wil ik het hebben over de leegstaande kantoorvoorraad. Het toevoegen van woningen kan ook in bestaande bebouwing plaatsvinden. Maar liefst het duizelingwekkende aantal van circa 7 miljoen vierkante meter aan kantoren staat leeg. Hoeveel woningen zou je hiervan kunnen maken? De VVD heeft hier al het volgende aan gedaan, en dat is, de anti-kraakwet. De leegstandsverordening is een heel goed instrument om leegstand in kantoren tegen te gaan. Een gemeente kan met de eigenaar regelen dat er tijdelijk invulling wordt gegeven aan het pand, om zo kraak en verpaupering tegen te gaan. Hier liggen dus kansen, en geen bedreigingen. Het ministerie is bezig met een pilot als het gaat om het herbestemmen van kantoren naar woningen. (ook het Bouwbesluit biedt mogelijkheden die tot op heden onvoldoende worden benut). Aan de hand hiervan komt de minister met een actieplan.

Dan een tweede punt, we zijn in Nederland helemaal doorgeslagen op het gebied van regelgeving. Overigens is de kamer hier mede schuldig aan, een veelgehoorde vraag hier in de kamer luidt namelijk, en niet alleen bij ernstige kwesties, maar ook bij scheefliggende stoeptegels in Jipsingboermussel, ‘ hoe de minister denkt dit in de toekomst te kunnen voorkomen’. Op deze vraag volgt helaas maar al te vaak regelgeving. En ongelukken kunnen we niet altijd voorkomen met meer en meer regels, nee, was het maar waar, konden we brand maar verbieden bij wet. De regelgeving op het gebied van bouwen en brandveiligheid is dan ook gierend uit de bocht gevlogen. We leggen in het kader van het Bouwbesluit veel zaken verplicht op. Je zou veel van die regels om kunnen zetten in richtlijnen. Dat wil zeggen dat het wordt aanbevolen, maar niet meer wettelijk verplicht. Belangrijke voorwaarde is dat de bouwer de veiligheid garandeert, en dat de eindgebruiker, als er niet goed gebouwd wordt, dit kan verhalen op de bouwer. Het zou hierbij kunnen helpen om naar voorbeelden in het buitenland te kijken. In Hamburg hebben ze in een gebied een regelluwte afgesproken. Geen regelplicht derhalve.

Nog een laatste punt en dat is erfpacht. Helaas gebeurt het (teveel) dat de erfpachtcanon exorbitant wordt verhoogd. Voorbeelden hiervan zijn terug te vinden in oude binnensteden, waaronder Amsterdam en Groningen, maar ook op de eilanden waaronder Vlieland waar Staatsbosbeheer grote gebieden in erfpacht uitgeeft. De gevolgen van de verhogingen van de erfpachtcanon zijn schrijnend, de canon stijgt en de woning daalt in waarde. De bewoner ondervindt aan twee kanten de financiële gevolgen die er niet om liegen. Daarbij komt het probleem dat banken moeilijk doen bij de verstrekking van een hypotheek indien de woning op particuliere erfpachtgrond staat. Erfpacht, versnipperd over oude binnensteden, en voor recreatiegebieden op de eilanden, is niet meer van deze tijd. Vroeger stelde het instrument mensen in staat om ergens te kunnen wonen. Nu is het zo dat afschaffing van dit instrument hetzelfde beoogt: namelijk dat mensen in staat worden gesteld om te blijven wonen waar ze wonen.

De minister komt met een brief waarin de voors en de tegens van erfpacht op een rijtje worden gezet. En tot die tijd, wordt via het ministerie van financiën bekeken of zij ook wil toezien op het verstrekken van hypotheken aan particuliere erfpachters. Het mag niet zo zijn dat deze groep geen hypotheek meer kan krijgen.

Wonen is een basale behoefte van ieder mens. Laten we ervoor zorgen dat we in dit opzicht de komende jaren daadwerkelijk vordering maken en de boel in beweging brengen. De VVD ondersteunt de maatregelen van het regeerakkoord en zal kritisch volgen of ze worden uitgevoerd.