Politieke situatie België - Hoofdinhoud

Bron: IPU.org

Sinds 1 oktober 2020 is Alexander de Croo i premier van België. Hij is leider van een zevenpartijenkabinet, ook wel de Vivaldi-coalitie genoemd (een coalitie uit liberalen, socialisten, groenen en christendemocraten). De vorming van deze coalitie duurde lang, vanwege een versplinterde uitslag van de verkiezingen van mei 2019.

De Belgische politiek werd lange tijd gedomineerd door de christendemocraten. Zij vormden veelal kabinetten met sociaaldemocraten of liberalen. In enkele perioden (onder meer midden jaren zeventig) waren er veelvuldige kabinetswisselingen. Onder meer taalkwesties en staatshervorming waren daarvan vaak oorzaak. In de periode 1992-1999 regeerden centrumlinkse kabinetten, gevogld door acht jaar 'paarse' kabinetten (liberalen, sociaaldemocraten en gronene). De periode daarna wordt gekenmerkt door politieke instabilitiet en lange formaties.

België is één van de zes oprichters van de Europese Economische Gemeenschap, i de voorloper van de huidige Europese Unie. Het land was 13 keer voorzitter van de Raad van de Europese Unie. Van juli tot december 2010 was België voor het laatst voorzitter. De Belgische politicus Didier Reynders i is Eurocommissaris voor Justitie.

Het Koninkrijk België is een federatie van de gewesten Vlaanderen, Wallonië en Brussel, met een federaal bestuur. België kent een constitutioneel parlementair stelsel en ministeriële verantwoordelijkheid i. Naast een federale regering en parlement zijn er gewestelijke regeringen en parlementen. Het federale kabinet heeft bevoegdheden op alle nationale gebieden, zoals financiën, justitie, buitenlands beleid, het leger, de politie, de sociale zekerheid, overheidsbedrijven en federale instellingen voor cultuur en wetenschappen. Er moeten evenveel Franstalige als Nederlandstalige ministers zijn.

Regering en parlement (beide Kamers) hebben recht van initiatief en recht van amendement (de regering mag dus ook wijzigingen voorstellen op parlementaire initiatieven). De Kamer van Volksvertegenwoordigers heeft altijd het laatste woord. De Senaat is de 'bezinningskamer' en speelt verder een rol bij het bewaken van subsidiariteit bij Europese regelgeving. Verder kan de Senaat bemiddelen bij conflicten tussen deelparlementen. Veel wetsvoorstellen worden 'monocameraal' behandeld. De Senaat kan om behandeling vragen, maar heeft dan alleen een terugzendrecht.

Kiesstelsel

De 150 leden van de Kamer van Volksvertegenwoordigers worden in 11 kieskringen voor 5 jaar gekozen op basis van evenredige vertegenwoordiging. Er zijn geen landelijke lijsten: in Vlaanderen kan alleen op Vlaamse kandidaten worden gestemd en in Wallonië op Waalse. Kiezers kunnen een stem uitbrengen op een partijlijst of een personenlijst. Er is per kieskring (er zijn er 11) een drempel van vijf procent.

De Senaat telt 60 leden, van wie er 50 door de deelstaatparlementen (Gemeenschappen en Gewesten) worden gekozen. De verdeling daarvan is: 29 uit het Vlaamse parlement en uit de Nederlandse taalgroep van het Brussels Gewest, 10 uit het parlement van de Franse Gemeenschap, 8 uit het Waalse parlement, 2 uit de Franse taalgroep van het Brussels Gewest en 1 uit het parlement van de Duitstalige Gemeenschap. Verder zijn er 10 gecoöpteerde senatoren (6 Nederlandstalige en 4 Franstaligen), op basis van de zetelverdeling in de Kamer.

Partijen

Vlaanderen en Wallonië hebben eigen politieke partijen, die in sommige gevallen wel nauw aan elkaar verwant zijn. Dat geldt voor de christendemocraten met de Vlaamse CD&V (Christen-Democratisch en Vlaams) en de Waalse cdH (Centre démocrate humaniste), voor de sociaaldemocraten met het Vlaamse Vooruit! (voorheen SP.A) en de Waalse PS (Parti Socialiste).

De liberale Vlaamse partij is de Open VLD (Open Vlaamse Liberalen en Democraten) en de Waalse tegenhanger is de MR (Mouvement Réformateur). De Vlaamse ecologische partij Groen is een zusterpartij van het Frans- en Duitstalige Ecolo. De links-socialistische Partij van de Arbeid kent een Franstalige zusterpartij in PTB (Parti du Travail de Belgique).

In Vlaanderen zijn enkele specifiek Vlaamse partijen, te weten de gematigde Vlaams-nationalistische Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA), het extreemrechtse Vlaams Belang en de populistisch-libertaire Lijst Dedecker (LDD). Die laatste verdween in 2014 echter uit het parlement.

• * 

  Wilmès volgde Michel op 27 oktober 2019 op als premier omdat laatstgenoemde voorzitter van de Europese Raad i werd.