Wilders en het Claudius-effect - Hoofdinhoud

-- Column 6 juni 2009 De Limburger / Limburgs Dagblad (GPD) --

Toen ik een jaar of zestien was, zag ik de mooiste televisieserie ooit. I, Claudius van de BBC. De lotgevallen van een stotterende Romeinse keizer, briljant gespeeld door Derek Jacobi, die probeerde in een extreem corrupte en decadente omgeving het beste te doen voor zijn land en volk. Aan het einde van zijn leven drinkt hij bewust het gif dat door zijn vrouw wordt opgediend, om zo de etterende zweer die de Romeinse politiek was, maar tot uitbarsting te laten komen.

Zijn opvolger was Nero, de man die Rome platbrandde. Inmiddels weet ik dat de historische werkelijkheid anders was en dat Claudius minder nobel was dan schrijver Robert Graves hem maakte. Volgens Seneca waren zijn laatste woorden zelfs: „Oh, ik geloof dat ik in mijn broek gescheten heb!” Maar het gegeven van iemand die ervoor kiest de strijd op te geven, zodat men zelf maar moet ervaren wat er gebeurt als de tegenstanders aan de macht komen, heeft mij altijd gefascineerd.

Democratische politiek bestaat eruit dat tegengestelde opvattingen en verschillende maatschappijvisies met elkaar de strijd aangaan om de steun van de kiezers. Na de verkiezingen blijkt dan wel wie de meest overtuigende visie had en dus mag besturen, waarna de strijd gewoon doorgaat. Want de kracht van een democratie zit niet alleen in het gelijk van de meerderheid, maar vooral in het respect voor de minderheid, zoals de Griekse historicus Thucydides 400 jaar vóór Claudius al vaststelde. Het is van wezenlijk belang voor een democratie dat het systeem zo werkt.

Alleen zien we het op verschillende momenten in de geschiedenis behoorlijk haperen. Dat gebeurt ook nu. In de eerste plaats komt dat door de marginalisering van politiek gebaseerd op botsende maatschappijvisies. De indruk is toch sterk dat wat in Den Haag gebeurt geen belangrijke gevolgen heeft voor het leven van de mensen. Dus maakt het niet uit wie er aan het roer zit en kan je ook bij de verkiezingen je stem ook als vuurpijl gebruiken of als moker tegen het systeem. Je denkt immers dat wat je doet alleen de politici zelf raakt en geen echte gevolgen heeft voor jezelf. Zolang dat niet verandert, zal de democratische systeemcrisis alleen maar erger worden.

Een ander merkwaardig fenomeen is de omgang met wat populistische bewegingen heten te zijn. Ook hier is op zich niets nieuws onder de zon, we hebben het in de loop van de geschiedenis al zo vaak langs zien komen, steeds in iets andere vorm. Net als politieke partijen streven populistische bewegingen naar macht en invloed. Om hun positie te versterken, moeten zij het beeld vestigen dat zij de stem van het volk vertegenwoordigen en dat de concurrentie bestaat uit van het volk losgezongen elite. Dus moeten ze grote afstand bewaren tot die elite en de rol van beeldenstormers claimen. Maar nergens worden beeldenstormers zo snel regenten als in Nederland.

In een tirade tegen alles wat maar elite is en een designerbril durft op te zetten, gaf Geert Wilders vorige week nog maar eens aan beeldenstormer te willen zijn. Hij zegt op te komen voor iedereen die bang is dat hem iets wordt afgepakt en hij weet precies wie ons iets wil afpakken. 'Ze' staan klaar om ons alles af te pakken, dus Geert zorgt ervoor dat 'ze' het land zullen worden uitgeknikkerd. Geert gaat ook het Europese Parlement afschaffen door erin te gaan zitten en hij gaat landen uit de EU knikkeren. Hij wil dingen die in de visie van anderen onwenselijk zijn en in een rechtsstaat bovendien volstrekt onmogelijk zijn, maar schreeuwt moord en brand als andere politici hem dat voorhouden.

En dan zie je soms de Claudius-reflex opkomen: „laat hem maar aan de macht komen, dan zal wel blijken dat hij er niets van bakt en dan keren de mensen zich wel weer van hem af." Dat vind ik het belonen van ondemocratisch gedrag met evenzeer ondemocratisch gedrag, door zelf ook niet meer de moeite te nemen de denkbeelden en voorstellen inhoudelijk te bestrijden.

Wilders wil de macht en is bereid, om die te krijgen, naar oud-Hollandse traditie met iedereen te polderen. Liefst natuurlijk met CDA en VVD, want dat is ook rechts, maar zelfs de PvdA wordt niet uitgesloten. De PVV wil dus toch deel zijn van het systeem, is kennelijk bereid zich te voegen naar de regels van de rechtsstaat en zal dus aan de achterban moeten uitleggen dat wij in dit land geen mensen deporteren of boeken verbieden. Geert maakt al bijna twintig jaar deel uit van de elite die hij zegt te bestrijden en zoekt naar wegen om er zo snel mogelijk een hoofdrol in te vervullen. Dat is zijn democratisch recht, maar het is evenzeer mijn democratische plicht aan te tonen dat hij nooit zal kunnen waarmaken wat hij mensen nu belooft.

Origineel bericht alleen toegankelijk voor leden facebook