Opinie: Column over Facebook - Hoofdinhoud
Laat ik er maar eerlijk voor uitkomen: ik ben dol op facebook. U kent het misschien nog niet, maar het is een virtuele hangplek voor mensen die elkaar van achter de computer of via het mobieltje op de hoogte houden van hun dagelijkse beslommeringen, hun zorgen, wensen, verwachtingen. Een grote stamtafel, zeg maar. Je hoeft er niet de deur voor uit en je hebt de wereld aan je voeten, want de stamgasten kunnen ook vanuit de VS of Japan aan het gesprek deelnemen. En foto’s of filmpjes laten zien. Ik vind het boeiend en leerzaam om zo op de hoogte te blijven van wat mijn ruim duizend facebook ‘vrienden’ beweegt.
Betekent dit dat ik in de wiek geschoten ben door de kersttoespraak van onze Koningin? Absoluut niet, want ik vond dat zij met haar oproep tot meer aandacht voor de medemens groot gelijk had. De virtuele wereld kan een leuke aanvulling zijn op ons leven, maar zal nooit een alternatief kunnen zijn voor een goed gesprek, een bezoek, zorgzame aandacht, laat staan een warme omhelzing of een blik diep in de ogen.
Wie wel eens naar internetfora kijkt of zelf reacties krijgt via het net, zal weten dat de Koningin nog mild oordeelde over de omgangsvormen die daar heersen. Regelmatig word ik uitgescholden (of erger) door reaguurders. Als er een naam onder staat, neem ik soms de kans te baat een reactie te sturen of even te bellen met de boze boeroeper. Opvallend is dat rechtstreeks contact met iemand die de meest vreselijke verwensingen via het net naar mijn hoofd geslingerd had, meestal tot een vriendelijk gesprek leidt. Niet alleen omdat wij er dan beiden achterkomen dat we gewone mensen van vlees en bloed zijn, maar ook omdat een echt gesprek je aanzet tot luisteren naar de argumenten van een ander en daarmee een opening biedt om je eigen gelijk te relativeren.
Je kijkt dan even naar de wereld door de ogen van de ander. Dat maakt ons tot mensen: je in een ander kunnen verplaatsen. Op dit punt hebben we in Nederland een probleem. Wij eisen voortdurend op hoge toon dat de ander de wereld door onze ogen ziet, maar wij verplaatsen ons zelden meer in hem. Dat noemen we dan ‘vrijheid’. De ruimte daarvoor is ontstaan door individualisering en het bijna geheel verdwijnen van maatschappelijke dwang. Wij zijn daardoor letterlijk en figuurlijk ontketend. Dat is mooi en onbetaalbaar, zeker als je bedenkt hoeveel offers hiervoor zijn gebracht, in oorlog en in vredestijd. Maar de ontketening heeft ook veel houvast doen verdwijnen. De meesten van ons zijn nog steeds vervuld van idealen, bereid ons leven vorm te geven uitgaande van het algemeen belang van de samenleving. Maar wij hebben op z’n best een diffuus beeld van wat die samenleving nu bindt.
Is onze samenleving niet losgeslagen van enkele van de ankers die iedere gemeenschap, die ieder mens in z’n leven nodig heeft? Wij leven in het nu, los van ons verleden, los van onze toekomst, los van het weefgetouw van de geschiedenis dat ons een plaats geeft in de wereld om ons heen. Wij leven op een toneel, strak omlijnd door de grenzen van het podium. Buiten de muren van het theater is het guur en donker. Dat is eng, zeker als we niet goed weten wat zich in het donker ophoudt, maar denken dat iets of iemand het op ons gemunt heeft. Wij moeten het besef herontdekken in een ononderbroken stroom te staan, deel uit te maken van de eindeloze keten die bestaat uit de schakels die iedere generatie er al eeuwen aan toevoegt, deel te zijn van een veel ruimere samenleving die steeds meer universele trekken vertoont. Als dit besef groeit, zal ook ons gevoel van eigenheid en identiteit groeien. Juist door te zien wat anders is, leren we te zien wie we zelf zijn.
Dit lukt alleen als wij de bereidheid hebben elkaar weer meer op te zoeken, het gesprek aan te gaan, aandacht te schenken aan wat kwetsbaar is en onze zorg behoeft. Daar kan facebook behulpzaam bij zijn, maar de virtuele werkelijkheid kan nooit een alternatief zijn voor de echte samenleving. Dat heeft niets te maken met nostalgie naar de jaren vijftig van de vorige eeuw, het is een noodzakelijke investering in de samenleving van de jaren tien van deze eeuw. Dat is moeilijk, maar waarom zouden we iets niet doen, alleen maar omdat het moeilijk is? Zo bezien is de kerstrede van de Koningin een prachtige uitdaging om van het nieuwe decennium een succes te maken.
Origineel bericht alleen toegankelijk voor leden facebook