32399 - Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg

Dit wetsvoorstel werd op 14 juni 2010 ingediend door de minister van Justitie, Hirsch Ballin¹, en de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Klink².

Dit voorstel is gebaseerd op de overweging, dat het wenselijk is regels te stellen voor het als uiterste middel verlenen van verplichte zorg op maat aan personen met een psychische stoornis, die aansluiten bij ontwikkelingen in de geestelijke gezondheidszorg en internationale ontwikkelingen.

Regels voor het kunnen verlenen van verplichte zorg aan een persoon met een psychische stoornis (Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg)

Van deze pagina bestaat een uitgebreide versie met het inleidende gedeelte van de memorie van toelichting, alle documenten in dit dossier, een overzicht van door dit wetsvoorstel gewijzigde wetten, een overzicht van Kamerleden en bewindslieden die bij de behandeling van dit dossier het woord hebben gevoerd en een overzicht van verwante dossiers.

• 1. 

  Christendemocratische rechtsgeleerde en politicus die twee perioden minister van Justitie was. Zoon van een Joodse, Duitse vluchteling. Stapte in 1989 over van de Tilburgse universiteit naar het kabinet-Lubbers III en had aanvankelijk het imago van een studeerkamergeleerde en zedenmeester. Trad kort voor de verkiezingen van 1994 af vanwege de IRT-affaire en werd nadien Tweede en Eerste Kamerlid. Werd in 2000 staatsraad, maar keerde in 2006 terug als minister van Justitie en bleef dat opnieuw vier jaar. Was in 2010 tevens minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Bekwaam wetgever die als vurig verdediger van de rechtsstaat gezag had. Workaholic en voor alles jurist.
   
• 2. 

  Op Goedereede geboren CDA-ideoloog, Kamerlid en minister. Socioloog, die als directeur van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA, nauw samenwerkte met Jan Peter Balkenende en als ambtenaar van Justitie met Piet-Hein Donner. Werd in 2003 Eerste Kamerlid en maakte in februari 2007 de overstap naar het kabinet-Balkenende IV, waarin hij minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport was. Pleitbezorger van eigen verantwoordelijkheid en marktwerking in de zorg. Kwam met een rookverbod voor de horeca. Na de verkiezingen van 2010 werd hij als Tweede Kamerlid en secondant bij de formatie voornaamste tegenstander van samenwerking met de PVV; een opstelling die hem tot dissident maakte en tot zijn snelle vertrek leidde. Sinds mei 2011 is hij deeltijd-hoogleraar zorg, arbeid en politieke sturing aan de VU en in 2014-2021 zat hij in de directie van zorgverzekeraar VGZ.
   
• 3. 

  Renske Leijten (1979) was van 30 november 2006 tot 5 juli 2023 Tweede Kamerlid voor de SP. Mevrouw Leijten was voorzitter van ROOD, de jongerenorganisatie van de SP. Zij was geruime tijd woordvoerder jeugdbeleid, gezondheidszorg, welzijn en sport van de SP-fractie en later woordvoerder Europa/EU, financiën, binnenlandse zaken en de toekomst van de euro. Verdedigde enkele keren initiatiefwetsvoorstellen, onder meer over het invoeren van een correctief referendum.
   
• 4. 

  Leendert de Lange (1972) was van 31 oktober 2017 tot 3 juli 2019 Tweede Kamerlid voor de VVD. Eerder was hij dat van 31 maart 2015 tot 23 maart 2017. De heer De Lange was wethouder in Noordwijk en Wassenaar en adviseur bij Dietz Strategie & Communicatie. Eerder werkte hij bij het Openbaar Ministerie en was hij lobbyist voor de gemeente Den Haag. In de periode 1999-2006 was de heer De Lange gemeenteraadslid in Leiden. In de Tweede Kamer was hij woordvoerder arbeidsmarktbeleid in de zorg, zorgberoepen, geestelijke gezondheid, maatschappelijke opvang, alsmede armoedebeleid en schuldhulpverlening. Hij is vanaf 18 juli 2019 burgemeester van Wassenaar.
   
• 5. 

  Hanke Bruins Slot (1977) was van 5 september 2023 tot 2 juli 2024 minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Rutte IV. Tussen 10 januari 2022 en 5 september 2023 was zij minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in dat kabinet. Daarvoor was zij lid van Gedeputeerde Staten van Utrecht en daarvoor van 17 juni 2010 tot 5 juni 2019 Tweede Kamerlid voor het CDA. Zij was eerder senior beleidsmedewerker op het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en stapte daarna over naar het leger. In 2008 was ze commandant van een panzerhouwitzer­detachement in Uruzgan (Afghanistan). Als Kamerlid was zij woordvoerster defensie, binnenlands bestuur, medisch-ethische thema's en sportbeleid. Sinds 2025 is zij actief bij de Koninklijke Landmacht.
   
• 6. 

  Linda Voortman (1979) is sinds 7 juni 2018 wethouder van Utrecht. Van 17 juni 2010 tot 6 juni 2018 was zij (met een korte onderbreking) Tweede Kamerlid voor GroenLinks. Zij was eerder gemeenteraadslid in Groningen en bestuurder van FNV Schoonmaak. Mevrouw Voortman was in de Tweede Kamer onder meer woordvoerster op het gebied van Volkgezondheid Welzijn en Sport, armoede, schuldhulp, Participatiewet, wonen, emancipatie en integratie, maar hield zich ook met vele andere beleidsterreinen bezig. Zij was verder in 2017-2018 fractiesecretaris en lid van het Presidium van de Tweede Kamer.
   
• 7. 

  In Flevoland woonachtige PvdA-politica, die tijdens haar ruim tienjarige Kamerlidmaatschap over uiteenlopende zaken op het gebied van de zorg sprak. Dat betrof zowel het zorgstelsel en de financiering daarvan, als toezicht en kwaliteit en de geestelijke gezondheidszorg. Zette zich in voor het terugdringen van (overmatig) alcoholgebruik door jongeren. Haar lidmaatschap werd twee keer onderbroken vanwege bevalling en zwangerschap. Voor zij Kamerlid werd, was zij sociaal raadsvrouw in Amsterdam en Amersfoort en lid van de gemeenteraad in Almere. Werd na haar Kamerlidmaatschap directeur van de Nederlandse Diabetes Federatie. Tegenwoordig actief als adviseur op het gebied van zorg en innovatie.
   
• 8. 

  Kees van der Staaij (1968) is sinds 1 juni 2024 staatsraad bij de Afdeling advisering van de Raad van State. Hij was van 19 mei 1998 tot 6 december 2023 Tweede Kamerlid voor de SGP. De heer Van der Staaij was in 2010-2023 politiek leider van de SGP. Hij was eerder adjunct-chefjurist bij de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. In de Tweede Kamer hield hij zich onder meer bezig met algemene politiek onderwerpen, veiligheid en justitie, buitenlandse zaken, Koninklijk Huis en volksgezondheid, welzijn en sport. Hij zat verder een werkgroep voor die de herziening van het Reglement van Orde van de Tweede Kamer voorbereidde en in 2021 een werkgroep over versterking van de positie van de Tweede Kamer. Bij zijn vertrek was hij de nestor van de Kamer.
   
• 9. 

  Pia Dijkstra (1954) was van 2 februari tot 2 juli 2024 minister voor Medische Zorg in het demissionaire kabinet-Rutte IV . Eerder was zij van 2010 tot 2021 Tweede Kamerlid voor D66. Na een afgebroken studie theologie werd zij medewerkster van de IKON, de Wereldomroep en de NCRV en tussen 1988 en 2000 was zij vaste presentatrice van het acht uur-journaal van de NOS. In 2000 werd zij presentatrice van medische programma's bij de AVRO en later was zij twee jaar voorzitter van de Taskforce DeeltijdPlus. Als Kamerlid hield zij zich vooral bezig met zorg, medisch-ethische zaken en geneesmiddelenbeleid. Verder was zij vier jaar voorzitter van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken. Zette zich onder meer in voor ruimere mogelijkheden tot euthanasie ('voltooid leven').
   
• 10. 

  Edith Schippers (1964) was van 13 juni 2023 tot 14 januari 2025 voorzitter van de VVD-fractie in de Eerste Kamer. Zij was minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in het kabinet-Rutte I en kabinet-Rutte II en daarvoor van 2003 tot 2010 Tweede Kamerlid voor de VVD. Als Kamerlid hield zij zich bezig met zorg. In 2006 werd zij vicefractievoorzitter. Mevrouw Schippers was voor zij in de politiek ging onder meer werkzaam bij VNO-NCW. Na haar ministerschap werd zij voorzitter van de raden van bestuur van DSM Nederland en DSM Europa. Dat bleef zij tot mei 2023. Nu is zij lid van de Raad van Bestuur van de Mosadex Groep.
   
• 11. 

  Martin van Rijn (1956) was van 23 maart tot 9 juli 2020 tijdelijk minister voor Medische Zorg in het kabinet-Rutte III. Hij doorliep een ambtelijke loopbaan, eerst bij het ministerie van VROM en daarna bij Binnenlandse Zaken en VWS, waar hij directeur-generaal Gezondheidszorg was. Had toen een groot aandeel in totstandkoming van de Zorgverzekeringswet. Als staatssecretaris in het kabinet-Rutte II voerde hij - samen met minister Schippers - grote hervormingen door in de zorg, die gepaard gingen met bezuinigingen en decentralisatie. Bracht in dat kader nieuwe wetgeving tot stand, zoals de Wet langdurige zorg en een nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning. Kwam in politiek zwaar weer vanwege de chaos bij de toekenning van persoonsgebonden budgetten. In de periode 2020-2025 was hij voorzitter van AEDES, de koepel van woningcorporaties.
   
• 12. 

  Liberale politicus uit Breda, die als Tweede Kamerlid snel aan gezag won en vervolgens staatssecretaris en minister werd en in 2017-2021 de VVD-Tweede Kamerfractie leidde. Werd in 2010 Tweede Kamerlid, na docent recht aan de Universiteit van Tilburg en Hogeschool InHolland en eigenaar van een adviesbureau te zijn geweest. Was tot 2013 tevens lid van de gemeenteraad en fractievoorzitter van de VVD in Breda. Was van 20 maart 2015 tot 4 oktober 2017 staatssecretaris van Veiligheid en Justitie in het kabinet-Rutte II en daarna van 4 tot 26 oktober 2017 minister van Defensie. Als Kamerlid aanvankelijk woordvoerder justitie en Europese zaken. Goed debater, die vaak wat relativerend en nuchter zijn betogen opbouwde. Besloot in 2021 de politiek te verlaten en werd toen mede-eigenaar van een adviesbureau op strategisch gebied.
   
• 13. 

  Utrechtse PVV'er die vier jaar in de Eerste Kamer zat. Eigenaar van een adviesbureau voor internationale investeringen in vastgoed en daarvoor onder meer werkzaam als vastgoedbeheerder bij ING en VastNed. Hij was fractievoorzitter van de PVV in Provinciale Staten van Utrecht, waarvan hij sinds 2011 deel uitmaakte. Later trad hij toe tot BVNL. Roerde zich als Eerste Kamerlid vooral in debatten over klimaat en energie, waarbij zijn veelvuldige interrupties opvielen. Daarnaast sprak hij onder meer over veiligheid (terrorismebestrijding) en justitie en over de zorg.
   
• 14. 

  Diederik van Dijk (1971) is sinds 6 december 2023 lid van de Tweede Kamerfractie van de SGP. Van 9 juni 2015 tot 6 december 2023 was Van Dijk Eerste Kamerlid voor de SGP. Ook was hij directeur van de prolifeorganisatie NPV (Nederlandse Patiëntenvereniging) en daarvoor beleidsmedewerker van de SGP-Tweede Kamerfractie. Als Kamerlid houdt de heer Van Dijk zich onder meer bezig met constitutionele zaken, defensie, volksgezondheid, migratie en justitie en veiligheid.
   
• 15. 

  Martine Baay-Timmerman (1958) was van 28 maart 2017 tot 13 juni 2023 Eerste Kamerlid voor 50PLUS. Van 29 oktober 2013 tot 31 december 2014 was zij Tweede Kamerlid, maar op 10 september 2014 ging zij met ziekteverlof. Zij is advocaat en was secretaris van 50PLUS. In 2001-2009 woonde zij in Marbella. In de periode na 2015-2017 was zij medewerker van de 50PLUS-Eerste Kamerfractie. Als Tweede Kamerlid hield mevrouw Baay zich onder meer bezig met zorg, sociale zaken en wonen; in de Eerste Kamer sprak zij vooral over zorg, justitie en binnenlandse zaken (Grondwet, kiesrecht, open overheid).
   
• 16. 

  Mirjam Bikker (1982) is sinds 31 maart 2021 lid van de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie. Op 17 januari 2023 volgde zij Gert-Jan Segers op als fractievoorzitter en politiek leider van de ChristenUnie. Daarvoor was zij van 9 juni 2015 tot 31 maart 2021 lid van de Eerste Kamer en in 2019-2021 fractievoorzitter. Mevrouw Bikker was zeven jaar gemeenteraadslid in Utrecht (tevens fractievoorzitter) en beleidsmedewerker van de ChristenUnie-fractie in de Tweede Kamer. In de Eerste Kamer was zij voorzitter van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Als Tweede Kamerlid houdt zij zich behalve met het algemene politieke beleid bezig met onder meer zorg, justitie en veiligheid, binnenlandse zaken, koninklijk huis, sport en Groningen.
   
• 17. 

  Uit de zorgsector afkomstige SP-bestuurder, die vier jaar wethouder in Eindhoven was en later vier jaar Eerste Kamerlid. In 2006-2010 was hij in de lichtstad wethouder van onder meer zorg en financiën. Eerder was hij werkzaam in de verpleegkunde en in het gevangeniswezen en was hij directeur welzijn en gezondheidszorg bij het Leger des Heils Eindhoven. Hield zich in de Senaat vooral bezig met zorg en jeugdzorg. Zo was hij SP-woordvoerder bij de behandeling van het initiatiefvoorstel donorregistratie. Opgewekte, positief ingestelde bestuurder, met grote maatschappelijke betrokkenheid.
   
• 18. 

  Advocaat en eerder medewerker van het Openbaar Ministerie, die bijna vier jaar voor de SP in de Eerste Kamer zat. Was advocaat in Amsterdam en Zaandam en daarvoor plaatsvervangend officier van justitie en senior secretaris megafraude. Werkte ook bij het ministerie van Justitie, bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en bij het Openbaar Ministerie. Hield zich in de Eerste Kamer vooral bezig met justitie en voerde bijvoorbeeld woord bij behandeling van wetgeving over drugs, aanpak van terrorisme en forensische zorg en geestelijke gezondheidszorg. Sinds 2019 werkt zij bij de Belastingdienst.
   
• 19. 

  Socioloog en klinisch psycholoog die als directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (1998-2013) een vooraanstaand 'duider' was van ontwikkelingen in de samenleving. In de periode 2015-2019 was hij Eerste Kamerlid voor D66. Is emeritus universiteitshoogleraar in Utrecht en publicist. Was adviseur van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, alsmede lid van diverse besturen en adviesorganen. Leidde een adviescommissie over de vraag hoe om te gaan met 'voltooid leven'. Als senator hield hij zich onder meer bezig met sociale zaken, welzijn, economische zaken, onderwijs, cultuur en werkgelegenheid.
   
• 20. 

  Reina de Bruijn (1954) was van 21 maart 2017 tot 13 juni 2023 Eerste Kamerlid voor de VVD. Zij was IC-verpleegkundige en daarna beleidsmatig actief in ziekenhuis Bernhoven te Oss/Veghel, onder meer als secretaris van de Raad van Bestuur. In 2011-2015 was mevrouw De Bruijn wethouder van Oss, waar zij eerder raadslid was. Zij is daarna een aantal jaar actief als zelfstandig adviseur op het gebied van innovatie in de zorg. Als Eerste Kamerlid hield mevrouw De Bruijn zich bezig met zorg, sociale zaken en het covid-beleid.
   
• 21. 

  Uit de journalistiek afkomstige PvdA-politicus, die vooral van zich deed spreken als fractievoorzitter in de Eerste Kamer. Was acht jaar parlementair journalist bij Trouw en daarna vier jaar één van de onderwijswoordvoerders van de PvdA in de Tweede Kamer. In 2003 lijsttrekker in Noord-Holland en een jaar Statenlid (fractievoorzitter) en vervolgens voorzitter van de Onderwijsvakbond CNV, voorzitter van GGZ Nederland en vicevoorzitter van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie. Is gehuwd met oud-D66-Kamerlid Jan Hoekema. Trad voortijdig af, omdat twee affaires rond haar persoon de partij leken te kunnen schaden.
   
• 22. 

  Ria Oomen (1950) was van 9 juni 2015 tot 13 juni 2023 Eerste Kamerlid voor het CDA. De uit Midden-Limburg afkomtige politica kreeg haar politieke scholing bij de KVP- en CDA-jongeren, waarvan zij landelijk voorzitter was. In 1982 werd mevrouw Oomen Tweede Kamerlid. In 1989-2014 was zij lid van het Europees Parlement, waarvoor zij in 2004 en 2009 met voorkeurstemmen werd gekozen. In het Europees Parlement was met name haar rapporteurschap (2007-2014) over de mogelijke toetreding van Turkije tot de EU van belang. Hield zich als Eerste Kamerlid onder meer bezig met sociale zaken, pensioenwetgeving en Europese zaken.
   
• 23. 

  Ruard Ganzevoort (1965) was van 7 juni 2011 tot 13 juni 2023 Eerste Kamerlid voor GroenLinks. Sinds 2005 was hij hoogleraar praktische theologie en decaan aan de Vrije Universiteit. Sinds augustus 2023 is hij rector van het Insternational Institute of Sociale Studies. Eerder was hij onder meer Nederlands-Gereformeerd predikant, docent en lector. De heer Ganzevoort was binnen GroenLinks voorzitter van "De Linker Wang", platform voor religie en politiek. Hij is expert op het gebied van pastorale zorg en trauma. De heer Ganzevoort was voorzitter van de vaste commissie voor Koninkrijksrelaties en van de commissie die een parlementair onderzoek uitvoerde naar effectiviteit van antidiscriminatie­wetgeving. Hij hield zich verder bezig met volksgezondheid, zorg, onderwijs, wetenschapsbeleid, cultuur en sport.
   
• 24. 

  Tineke Strik (1961) is sinds 2 juli 2019 lid van het Europees Parlement voor GroenLinks. Zij maakt deel uit van de fractie van de Groenen/Vrije Europese Alliantie. Mevrouw Strik was van 12 juni 2007 tot 11 juni 2019 Eerste Kamerlid voor GroenLinks en vanaf 2015 fractievoorzitter. Zij was eerder onder meer werkzaam bij Vluchtelingenwerk en bij de Tweede Kamerfractie van GroenLinks en was vier jaar wethouder van Wageningen. Zij promoveerde in 2011 op een proefschrift over het Europees asiel- en migratiebeleid. Sinds mei 2020 is zij in Nijmegen deeltijd-hoogleraar. In de Eerste Kamer hield mevrouw Strik zich onder meer bezig met justitie, asiel- en migratiebeleid, bestuurlijke vernieuwing, buitenlandse zaken, defensie en Europese zaken. Zij is in het Europees Parlement lid van de commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken.
   
• 25. 

  Hugo de Jonge (1977) was van 5 september 2023 tot 2 juli 2024 minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in het kabinet-Rutte IV. Daarvoor was hij tussen 10 januari 2022 en 5 september 2023 minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening in dat kabinet. Daarvoor was hij viceminister-president en minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in het kabinet-Rutte III. In dat kabinet nam hij op 19 maart 2020 de taken over van de afgetreden minister Bruins en werd hij met name verantwoordelijk voor de (medische) aanpak van de coronacrisis. De heer De Jonge was in 2010-2017 voor het CDA wethouder van onderwijs, jeugd en (sinds 2014) zorg in Rotterdam. Eerder was hij politiek assistent van de onderwijsbewindslieden Maria van der Hoeven en Marja van Bijsterveldt. Hij begon zijn loopbaan als onderwijzer en was later ook ambtenaar op OCW. Sinds 15 september 2024 is hij waarnemend commissaris van de Koning in Zeeland.
   
• 26. 

  Paul Blokhuis (1963) was van 26 oktober 2017 tot 10 januari 2022 staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in het kabinet-Rutte III. Hij was in 2006-2017 voor de ChristenUnie wethouder van zorg, welzijn, volksgezondheid en jeugd in Apeldoorn. Eerder was de heer Blokhuis kerkelijk jeugdleider en senior beleidsmedewerker van de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie. Tevens was hij Statenlid in Gelderland en voorzitter van de RPF-Jongeren. Sinds 2022 is hij voorzitter van de Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen.
   
• 27. 

  Sander Dekker (1975) was van 26 oktober 2017 tot 10 januari 2022 minister voor Rechtsbescherming op het ministerie van Justitie en Veiligheid in het kabinet-Rutte III. Van 5 november 2012 tot 26 oktober 2017 was hij staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het kabinet-Rutte II. Van 23 maart tot 26 oktober 2017 was hij Tweede Kamerlid voor de VVD. De heer Dekker was in 2006-2012 wethouder van Den Haag. Vanaf 2023 is hij lid van de raad van bestuur van het Maasstad Ziekenhuis.