Euroscepsis

'Euroscepsis' is een kritische houding van burgers en politici tegenover de Europese Unie¹ en Europese integratie. Euroscepsis komt voor in verschillende gradaties. Zo is er een onderscheid tussen harde euroscepsis (volledig tegen Europese economische en politieke integratie) en zachte euroscepsis (slechts gedeeltelijk tegen deze integratie).

Het enthousiasme onder de Europese bevolking voor het Europese project is in de afgelopen jaren verschillende malen gedaald maar ook weer gestegen. Aan de ene kant speelt het belang van samenwerking tussen EU-lidstaten om vrede te bewaren en democratische waarden te promoten, aan de andere kant het feit dat nationale overheden te veel macht moeten afstaan aan een bureaucratisch en inefficiënt Brussel en dat Zuid-Europese landen te veel geld krijgen voor hun economisch herstel. Ook de opvang van migranten is een discussiepunt. Maar sinds het brexit²-referendum en de onderhandelingen hierover lijkt de steun voor EU-lidmaatschap in veel landen toch weer te zijn toegenomen.

Uit de uitslagen van de Europese Parlementsverkiezingen in 2019³ bleek dat er in de lidstaten veel steun is voor zowel het eurokritische als het eurofiele kamp. Partijen van beide kampen wonnen terrein. Daarmee raakte het Europees Parlement verder gefragmenteerd. Het opkomstpercentage was met 51 procent het hoogste in 20 jaar tijd. De onafhankelijke Amerikaanse denktank Pew Research Centre toonde aan dat 62 procent van de Europeanen positief is over EU-lidmaatschap. Uit het onderzoek kwam naar voren dat vooral jongeren eerder EU-gezind zijn dan eurosceptisch.

• 1. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
   
• 2. 

  Het Verenigd Koninkrijk verliet op 31 januari 2020 de Europese Unie. Het is daarmee het eerste land ooit dat uit de Europese Unie stapte. Het vertrek van de Britten ('brexit') was de uitkomst van een referendum over het lidmaatschap van de EU in het Verenigd Koninkrijk in 2016. Nadien volgden lange onderhandelingen over de scheidingsvoorwaarden en de overgangsperiode na de brexit, die op 31 december 2020 afliep. Eind december 2020 bereikten de onderhandelaars van de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk een handels- en samenwerkingsovereenkomst. Die overeenkomst regelt vanaf 1 januari 2021 de relatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk.
   
• 3. 

  In Nederland was de PvdA (onderdeel van de sociaaldemocratische fractie S&D) met 6 zetels de grote winnaar van de verkiezingen voor het Europees Parlement. Over heel Europa bekeken heeft zich juist een versplintering afgetekend. Voor een meerderheid in het Europees Parlement zijn nu minimaal drie fracties nodig.
   
• 4. 

  Het lidmaatschap van de Europese Unie brengt niet voor ieder lidstaat dezelfde voor- en nadelen met zich mee. De meningen over de voor- en nadelen van het lidmaatschap verschillen niet alleen per lidstaat, ook binnen lidstaten zijn de meningen verdeeld. Door het lidmaatschap van de Europese Unie kunnen de regeringen van de lidstaten niet langer over alle onderwerpen zelf beslissen en zijn er regels waar alle lidstaten zich aan moeten houden. Tegelijkertijd betekent dit dat er allerlei rechten zijn die voor alle burgers van de EU gelden.
   
• 5. 

  Anno 2023 is 80% van de Nederlanders van mening dat het land profiteert van EU-lidmaatschap. EU-breed is die opvatting 72%. Ook is 72% van de Nederlanders optimistisch over de toekomst van Europa. Tegelijk roept de EU maar bij 47% een enthousiast beeld op. Door de jaren heen is er wel het een en ander veranderd aan de opvattingen in Nederland over Europa. Rond 2015 was de stemming bijvoorbeeld eurosceptischer dan tegenwoordig.