Een nieuwe links-liberale partij? Het Gideon-syndroom! - Hoofdinhoud

Afgelopen zaterdag stond in de Volkskrant een groot artikel met de vraag: Is het niet tijd voor een nieuwe links-liberale partij? De schrijvers van het artikel constateerde dat er in verschillende bestaande politieke partijen namelijk veel links-liberale vleugels en vleugeltjes zijn. Waarom bundelen ze niet hun krachten? Interessante en terechte vraag. Waarom zouden die progressieve VVD-ers zich laten insnoeren door hun conservatieve partijgenoten, die het liefst Wilders naar de mond praten. Waarom treden die sociaal-liberale PvdA-ers niet uit de partij, nu Bos en Tichelaar Marijnissen naar de mond gaan praten? En waarom zouden die vrijzinnig-linkse mensen binnen Groenlinks steeds weer in de verdediging gaan tegen de radicalo's en fundi's van die partij? En ja, waarom zou D66, als sociaal-liberale partij bij uitstek, niet op kunnen gaan in zo'n nieuwe partij?

Enig historisch besef

In het artikel worden veel mensen aangehaald die dit wel een aardig idee vinden, zowel uit kringen van PvdA, Groenlinks, VVD als D66. Ook ik word uitgebreid genoemd en geciteerd. 'Ik zou het fantastisch vinden als er een nieuwe Vrijzinnig Democratische Bond wordt opgericht', zei ik. Daarmee bedoelde ik de partij die voor de Tweede Wereldoorlog sociaal-liberalen bijeen bracht. Maar ik zei dit wel met enig historisch gevoed sarcasme. Immers: de roep om zo'n soort samenwerking is al erg oud, maar is nooit wat geworden. Zo was er midden jaren negentig (ik was een twintiger, en had nog haar!) de vernieuwingsbeweging Niet Nix, die een vrijzinnige samenwerking ambieerde. Veel jonge PvdA-ers, VVD-ers, Groenlinksers en D66-ers kwamen er op af. Ik ook, en vond het erg inspirerend. Maar toen tijdens een weekend voor de Niet Nixers werd geopperd om een nieuwe partij te beginnen, werd dat al snel de kop ingedrukt. Veel mensen durfden ook niet afscheid te nemen van het comfort van de grote partijen. Daarna volgde allerlei andere soortgelijke initiatieven die altijd flink de media haalde, maar nooit doorzette.

Het Gideon-syndroom

Een paar jaar geleden heb ik over die clubjes een artikel geschreven onder de kop 'het Gideon-syndroom'. Daarmee bedoelde ik het volgende: De bijbelse uitdrukking 'Gideonsbende' is in de Nederlandse politiek geregeld gebruikt. De term is vernoemd naar de veldheer Gideon die erin slaagde met een piepklein leger een grote vijand op de vlucht te jagen door heel veel lawaai te maken. Zowel de oprichters van D66 als de straatvechters van Nieuw Links binnen de PvdA kregen deze titel. Niet ten onrechte, want ze beheersten het debat, namen deel aan de macht en konden hun visies uitvoeren.

De vernieuwingsbewegingen van de afgelopen jaren zijn vaak met deze Gideonsbendes vergeleken. Naar mijn mening leden ze echter aan een ziekelijke variant hiervan: 'het Gideon-syndroom'. Door een gesmeerde persstategie, aantrekkelijke presentatie en veel tromgeroffel kregen deze beweginkjes razendsnel de aandacht van de media en werden gespreksonderwerp van columnisten en politieke partijen. Maar anders dan Gideon, Van Mierlo en Nieuw Links, bleef een doorbraak uit. Niet vanwege een falende strategie, maar bij ontstentenis van een einddoel. Waar Van Mierlo het lef had een partij te beginnen, Nieuw Links de durf had de macht af te dwingen, was het de nieuwe beweginkjes te doen om 'het debat', de 'invloed'. De aanvankelijk danig geschrokken vijand kon gewoon terugkeren naar zijn plek. En uiteindelijk was er niets aan de situatie veranderd.

Om kort te gaan: ik vind al die pogingen om te komen tot een nieuwe concentratie van sociaal-liberalen allemaal prima. En ik kom graag naar bijeenkomsten en open voor elke nieuwe samenwerking. Maar dan niet meer met mensen met dat Gideon-syndroom. De energie kan beter worden gestoken in D66 weer groot te maken. Ik folder al vanaf mijn zevende jaar (!) voor die club, en ik sta graag zij aan zij met mensen die wel de daad bij het woord durven voegen, zoals Van Mierlo, Terlouw en ook nu weer met Pechtold. Zo gek is dat rare partijtje van ons namelijk niet.

Sociaal-liberalen in andere partijen vinden het blijkbaar wel best om als 'vleugel' van hun partij te dienen. Stom, want wie wil er nu 'een vleugel' zijn. Het zijn chicken wings! Hoe moeilijk D66 het ook heeft, en hoe klein we nu ook zijn, D66 heeft tenminste het lef om het sociaal-liberale denken als 'het borststuk' te beschouwen. Wij nemen geen genoegen met een vleugeltje.

(Lees hier het artikel dat ik in 2001 schreef over de sociaal-liberale beweginkjes.)

Andere zaken

De afgelopen week was veelzijdig. Maandag veel gesprekken gehad. Onder meer met Elida Tuinstra, een oud kamerlid van D66, die begin jaren tachtig de grondverf aanbracht voor de euthanasiewetgeving. Ze is midden-zeventig maar erg vlot en geinteresseerd. Mooi om met zo iemand te praten.

Ook twee debatten gevoerd met Ronald Plassterk, de nieuwe minister voor Cultuur en Media. Voordat hij minister werd kwam ik hem geregeld tegen bij debatten in het land, en twee jaar geleden ook op de introductiemarkt van de nieuwe studenten in Utrecht (zie foto). In de debatten van afgelopen week uittte ik kritiek op de forse bezuinigingen op cultuur. Zie het nieuwsartikel hier.

Dit weekend was ik te gast bij onze afdeling in Roermond, en daarna vertrok ik naar Utrecht voor het congres van de Jonge Democraten. Als voorzitter van de 'vrienden van de Jonge Democraten' probeer ik elk voorjaarscongres aanwezig te zijn. Was gezellig en heb uitgebreid bijgepraat met Jan Willem Bertens, voormalig lid van het Europees Parlement, die die dag een naar hem genoemde prijs uitreikte aan de beste JD-vrijwilliger. Dit jaar was dat Anita Vink.

Zaterdagavond naar de premiere geweest van 'Babylon' van het Zuidelijk Toneel in Eindhoven. Mijn geliefde speelt daarin een van de hoofdrollen. Was een mooie voorstelling. Er kwamen o.a. 'echte' asielzoekers aan het woord afgewisseld met erg grappige scenes. Gaat dat zien!

Lees ook mijn nieuwe column op geenstijl.nl.