Oog in oog met Al Gore (Balie dag 3) - Hoofdinhoud
Komt-ie of komt-ie niet? Dat was al dagen een belangrijke vraag hier op de klimaatconferentie in Bali. Totdat, schijnbaar achteloos, opeens 's ochtends in het dagprogramma afgedrukt stond: '19:30: side-event with Al Gore'. Hij komt dus toch! Gore mocht alleen niet in de grote conferentiezaal spreken. Hij is immers geen officiele vertegenwoordiger van een land. Gore had echter niets te klagen. Voor zijn side-event was geen geimproviseerde, bloedhete tent geregeld, maar de op één na grootste zaal van het complex.
Uithalen naar Amerika
De Kamerleden kwamen net terug van een bezoek aan een nieuw aangeplant mangrove-bos even buiten het congrescentrum, wat mede met Nederlands geld is aangelegd. Vanuit de stille bossen, met fladderende ijsvogeltjes en dartelende varanen, reden we terug naar het overvolle congrescentrum. Voor een van de ingangen stond NOS-journalist Joost Vullings. Die hoopte daar later Gore te kunnen opvangen voor een interview met radio 1. De zaal was al bijna vol. Achter in de zaal dikke rijen camera's en fotografen. Ik vond een plaatsje en wachtte het moment af. Er hing een interessante elektrische sfeer. Veel congresgangers leken gefrusteerd door het moeizame onderhandelingsproces, en de rabiate opstelling van de Amerikaanse vertegenwoordigers. Iedereen in de zaal hongerde naar wat inspirerende woorden.
Toen Gore even later de zaal in liep, leek een verloren zoon teruggekeerd. Enthousiast applaus en gejoel. Hij besteeg het podium en hield (vrijwel uit het hoofd) een toespraak over het klimaatvraagstuk. Hij stond ook uitgebreid stil bij de positie van Amerika. Gore: ‘Ik mag zeggen dat het mijn eigen land is, dat hier verantwoordelijk is voor de obstructie van het proces op Bali.’ Hij riep de congresgangers op zich niet zo te laten frustreren door die positie van Amerika. 'Let niet te veel op de olifant die in de kamer staat, maar probeer er omheen te werken.' Hij voegde er aan toe dat de onderhandelaars gewoon verder moeten gaan, zonder Amerika, en dat een akkoord desnoods zonder Amerika moet worden gesloten. ‘Laat in de documenten ruimte open voor Amerika en ga verder met wat je moet doen. Ik beloof jullie: binnen twee jaar zal Amerika die lege plek hebben ingevuld. Over een jaar en veertig dagen wordt er een nieuwe president beëdigd en ik ben ervan overtuigd dat alles dan anders wordt.’ Zijn harde uithalen naar Bush en de zijnen, konden steeds rekenen op ovationeel applaus.
Maar of zijn boodschap hier iets uithaalt, valt nog te bezien. De Amerikaanse onderminister Paula Dobriansky (foto) negeert de naam van Gore steevast. Toen ze eergisteren het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) feliciteerde met de uitreiking van de Nobelprijs, noemde ze de naam van de andere winnaar, Al Gore, niet. Het lijkt er wel op alsof de Amerikanen alleen nog maar hardnekkiger worden naarmate ze meer op hun lazer krijgen.
Het Bali-publiek was echter enthousiast over Gore. Hij strooide met de ene one-liner na de ander. 'De onderhandelaars moeten een voorbeeld nemen aan goede ijshockeyers. Ze moeten de puck niet schieten naar waar iemand zich bevindt, maar moeten 'm schieten naar de plaats waar hij naar toe moet.' Hoe effectief en inhoudelijk zijn bijdrage ook was, de sfeer voorafgaand aan zijn komst was electrieker dan tijdens zijn speech. Anders dan Bill Clinton twee jaar geleden in Montreal, is Gore niet echt in staat een zaal bij de ballen te pakken. Niettemin was het applaus aan het einde van zijn bijdrage overdonderend. Hij verliet de zaal precies langs het parcour waar mijn plaats was, waar ik precies een paar aardige foto's kon nemen.
De top verder in het slop?
Het is nu vrijdag. Officieel de laatste dag van de conferentie. Vandaag moeten de knopen dus worden doorgehakt. Het staat er niet rooskleurig voor. Gisteren zijn de onderhandelingen verder in moeilijkheden geraakt. Op zich is er al overeenkomst over een 'adaptatiefonds' (zodat met name ontwikkelingslanden zich beter kunnen wapenen tegen natuurrampen veroorzaakt door klimaatverandering) en ook is er zicht op een akkoord over technologieoverdracht aan arme landen (zodat ze bijvoorbeeld makkelijker aan schone energie kunnen werken). In de slottekst van de conferentie moet echter ook iets komen te staan over afrekenbare doelen voor CO2-uitstoot. Maar Amerika wil dat niet. Zelfs het erkennen dat het IPCC een juiste analyse heeft gemaakt, is een brug te ver. En juist dat is cruciaal. De oplossing om een tekst zonder Amerika te maken, zoals Gore suggereerde, lijkt ook niet te kunnen. Gevolg is dat zichtbaar verhitte diplomaten door de gangen van het complex snellen, met veel papier onder de arm, in de weer met nieuwe, alternatieve teksten. Gisteren ging dat tot 4 uur 's nachts door. Vannacht zal dat niet vroeger worden.
Op deze laatste dag zijn er nauwelijks nog side-events. Iedereen concentreert zich op vanavond en vannacht. Ook de standjes van de aanwezige organisaties worden ontmandeld. Het congrescentrum wordt rauwer in aanblik, een beetje spookachtig, onheilspellend. Het wordt heel spannend.