Heftige suspense: tòch een klimaatakkoord! (Bali dag 4) - Hoofdinhoud

Wat een spanning! Zojuist is hier in Bali een akkoord gesloten over een gemeenschappelijke tekst over klimaatbeleid. Lange tijd zag het er naar uit dat het er niet van zou komen. Eigenlijk had de conferentie uiterlijk gisteravond moeten eindigen, maar het duurde tot half vier 's nachts. Maar zelfs toen was er geen consensus. Er werd voor het ergste gevreesd. Vanochtend om acht uur ging de plenaire behandeling noodgedwongen door. De voorliggende tekst die de voorzitter aan de zaal voorlegde was inmiddels behoorlijk afgezwakt ten opzichte van eerdere versies. Verwijzingen naar een hard percentage om de CO2-uitstoot terug te brengen, waren geschrapt. Ook waren de eisen aan ontwikkelingslanden teruggebracht. De (korte) nachtrust en de nieuwe tekst leken alleen niet te helpen: De ontwikkelingslanden (de 'G77'), China en Amerika herhaalden hun bezwaren.

Niemand leek elkaar te willen verstaan in een compromis. Wat nu? De voorzitter besloot te schorsen voor overleg. De G77 en China doken een kleinere vergaderzaal in voor overleg. Dat duurde uren. Journalisten en de duizenden congresgangers doolden in ledigheid rond de plenaire zaal. Wachten, wachten, wachten. Door de korte nachtrust liep iedereen met kleine oogjes en bleke gezichten. Het vormde een bron van wederzijdse herkenning. Lurkend aan een lauw blikje fris, gingen de energieke discussies en analyses tussen de congresgangers gewoon door. "Wat denk jij dat er gaat gebeuren?"

Door het uitlopen van de vergadering ontstonden malle situaties. De tolken -onmisbaar bij zo'n internationaal evenement- waren maar geboekt tot zaterdagmiddag. De organisatoren vreesden dat als de conferentie tot de avond zou uitlopen er chaos zou ontstaan. De klimaattop zou dan ook in letterlijke zin eindigen in een Babylonische spraakverwarring.

En toen...

En toen... toen werd het podium weer bestegen. Inmiddels was de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Ban Ki-moon, gearriveerd. Uit zorg over het moeizame verloop had hij het vliegtuig gepakt. Hij deed een herhaalde oproep om tot overeenstemming te komen. Bij VN-overeenkomsten wordt er immers niet gestemd met een meerderheid, maar bij unanimiteit. Als maar één land blokkeert is er géén deal.

Vervolgens kwamen de hoofdrolspelers aan het woord. Europa zei de compromistekst te steunen. Ze ontving een staande ovatie. Enkele G77-woordvoerders herhaalden echter wéér hun bezwaren en kwamen met wijzigingsvoorstellen. China zocht daarbij aansluiting en ging onverwachts moeilijk doen. Amerika herhaalde de boodschap opnieuw: geen steun aan de plannen. Paula Dobriansky, de Amerikaanse onderminister werd vervolgens luidkeels uitgejouwd.

Toen kwam Zuid-Afrika. Die deed een krachtige oproep aan de congresgangers, met name op Amerika, om het verzet op te geven. Er viele harde woorden. "If America doesn't want to be part of it, then get out of our way!", stelde minister Marthinus van Schalkwyk van Zuid-Afrika. Zijn oproep werd met luid applaus begroet. Maar was het wel verstandig om Amerika zo te bashen in dit stadium? De kans dat Amerika nu nog zou meegaan leek er niet groter door te worden. De suspense nam toe. De spanning in de zaal was om te snijden. Journalisten, politici en diplomaten hielden hun adem in.

Daarna namen Canada, Australië en Japen het woord. Deze landen zijn traditiegetrouw belangrijke bondgenoten van Amerika in het klimaatdebat. De afgelopen jaren hebben ze elkaar gesteund in het tegengaan van te strikte internationale afspraken. Maar tot ieders verrassing zeiden ze het compromis van de voorzitter wèl te steunen. Amerika stond opeens alleen. Kort daarna werden er door de Amerikaanse delegatieleden koortsachtige telefoontjes gepleegd.

Zo'n tien minuten later nam Dobriansky plotseling weer het woord. Haar toon was opvallend mild. Ze zei dat Amerika consensus wilde. Als een donderstraal bij heldere hemel kwam opeens de mededeling dat ze het compromis nu wel accepteerde. Wat een ontknoping! "I think we have come a long way here," zei ze, "In this, the United States is very committed to this effort and just wants to really ensure we all act together." Een luid applaus volgde. Had het Witte Huis gebeld? Hierna trokken ook de G77 hun wijzigingsvoorstellen terug. De Zuid-Afrikaanse minister liep naar Dobriansky. Ze schudde elkaar hartelijk de hand. Er is een akkoord. Plotseling, en op het nippertje.

En hoe is het kindje?

Na al dat diplomatieke stoeien, vergeet je haast de inhoud van het akkoord. Het akkoord is behoorlijk uitgekleed. Géén harde doelstellingen en géén jaartallen. Dat is een gemiste kans. Maar er staat ook wat tegenover. Voor het eerst hebben ontwikkelingslanden verklaard ook zelf de handen uit de mouwen te steken voor het klimaat en schone energie. Alleen maar de hand ophouden richting het Westen volstaat niet meer. Het Westen heeft forse toezeggingen gedaan aan ontwikkelingslanden om hen te helpen met technologie en met rampenbestrijding. Bovendien hebben landen als China en Brazilië ook hun verantwoordelijkheid genomen. Dat Amerika binnen boord is gebleven is ook winst. De milieu- en ontwikkelingsorganisaties hier in Bali zijn daarom redelijk tevreden. Ik vind zelf dat het te makkelijk zou zijn om alleen maar cynisch te zijn over het resultaat.

Nee, laten we dit akkoord aangrijpen om binnen Nederland en Europa het initiatief te nemen om voorop te lopen op dit dossier. Over twee jaar moet in Kopenhagen een definitief plan voor CO2-uitstoot komen, en een vervolg op Kyoto. Laat Europa nu de zwaktes in dit akkoord opvullen met zelfstandige initiatieven. Als Europa bewijst dat welvaart en milieu elkaar niet hoeven te bijten, weet ik zeker dat we andere delen van de wereld kunnen overtuigen!

Nu haasten. Over een paar uur vertrekt ons vliegtuig naar Nederland. Morgen meer.