Meer JSF, en "Obama 'bin Lying" - Hoofdinhoud
Ben nu in Fort Worth, een voorstad van Dallas. Buiten maken tienduizend sporters zich op voor een marathon. Hier in de internetcorner van het hotel staan mensen te rekken en strekken. Texas een van de zuidelijke staten, dus minder koud dan Washington DC, maar toch staat er een gure wind. In de Texaanse kranten wordt geschreven over de plannen van Obama voor de economie en het plan om zich terug te trekken uit Irak. Hier in Fort Worth was gisteren een demonstratie tegen Obama vanwege zijn investeringsplan. De demonstranten willen een algehele belastingverlaging, en stelden dat Obama een marxistische revolutie pleegt in het Witte Huis met zijn 'spending politics'. Ook vergelijkingen met moslim-terroristen worden niet geschuwd. Op een van de protestborden stond "Obama 'bin Lying"
JSF en dillema's
Gisteren zijn we hier naar het terrein van Lockheed Martin geweest, de plaats waar de JSF wordt gebouwd. De gigantische hal waar de vliegtuigen in elkaar worden gezet doet al meer dan een halve eeuw dienst. Tijdens de Tweede Wereld oorlog werden in exact dezelfde hal de bommewerpers gefabriceerd die Duitsland bombardeerde. In die tijd werd de fabriek vooral bemand door vrouwen, omdat de mannen moesten vechten.
Ook nu eindelijk een echte JSF gezien. In een hangar. Futuristisch ding. De testpiloot vertelde er met veel plezier over. In de fabriekshal zagen we de productielijn van de JSF. Met enorme machines wordt het toestel in elkaar gezet, en met lases wordt het proces in de gaten gehouden op nauwekeurigheid.
Een hele dag werden we als Kamercommissie in staat gesteld om vele vragen af te vuren op de vertegenwoordigers van Lockheed Martin, en aan de Major General Davis, die vanuit de overheid mede leiding geeft aan het project. Vragen over de prijs, over de positie van andere landen, over hoe 'stealth' de JSF nu is, over geluidsoverlast voor omwonenden bij de basis, wat voor voordelen samenwerking heeft voor ons bedrijfsleven, of de huidige F-16 niet langer mee kan, over hoe belangrijk de vroege aanschaf is voor het effectief maken van de luchtmacht. Enzovoort. Er zijn veel vragen beantwoord, maar ook veel niet. Lockheed Martin is een geslepen bedrijf, dat gewiekst langs belangrijke vragen probeerde te komen, maar de kamercommissie bleef vaak lang doorzagen, tot over de irritatiegrens.
Maar wat nu? Voor mij staat wel vast dat we tussen nu en 15 jaar jaar onze huidige F-16 moeten gaan vervangen. Maar moet het de JSF worden? Naast het geld, is mijn voorlopige conclusie is dat het antwoord op die vraag vooral afhangt van de visie die je hebt op Nederland in de wereld. Zien we ons zelf als een klein land, of als een middelgroot land? Willen we aan moeilijke internationale operaties meedoen, gevechtshandelingen leveren, of willen we ons concentreren op eenvoudiger vredesmissies? En dan is er nog de vraag of we nu al twee testvliegtuigen moeten gaan kopen? Naast Amerika doet alleen Engeland mee aan dat project. Ook hier is geld weer een afweging, en het argument dat je beter ingespeeld raakt op bondgeboten. Maar misschien is daarbij de belangrijkste onderliggende vraag wel: hoe willen we ons verhouden tot Amerika? Nederland is sinds de Tweede Wereld oorlog een loyale bondgenoot. Niet altijd tot ons genoegen, maar het heeft ook veel opgeleverd. Het vroeg instappen in de JSF zou je kunnen zien als een investering in die goede relatie. Grappig is te horen dat sinds de komst van Obama dat argument weer gebruikt mag worden. Onder Bush wilde men juist wegblijven bij de USA.
Ikzelf vind dat Nederland moet investeren in een Europese defensie -dat is ook het standpunt van D66- maar ik vind ook dat Nederland zijn 'Atlantische' banden niet moet verwaarlozen, en dat gaat dat vooral over de relatie met Amerika en Engeland. De afgelopen acht jaar heeft Bush een zooitje gemaakt van zijn buitenlands beleid, maar in zijn algemeenheid deel ik persoonlijk vaker de visie van de Amerikanen en de Engelsen op de wereld, dan de visie van bijvoorbeeld Frankrijk. Dat wil niet zeggen dat je dus altijd blind achter Amerika aan moet lopen, of dat sowieso moet leiden om voortijdig in de JSF te stappen; Geld speelt immers ook gewoon een rol.
Dillema's genoeg en veel om af te wegen. Komende dinsdag zal ik mijn bevindingen en overwegingen (ook de wat meer vertrouwelijke) aan de rest van de fractie overbrengen. De komende maanden zal er nog veel over gediscusieerd worden!
Zo, nu nog even een frisse neus halen, buiten. En uitkijken dat ik niet omver wordt gelopen door de marathonlopers. Daarna 4 uur vliegen van Dallas naar Washington en daarna nog eens 8 uur vliegen van Washington naar Amsterdam.