Non-vaccinatiebeleid is te onduidelijk - Hoofdinhoud

De Vaste Kamercommissie voor LNV heeft op mijn voorstel besloten zo spoedig mogelijk een gesprek te organiseren met deskundigen op het gebied van MKZ en internationale regelgeving inzake MKZ. Dit verzoek is gedaan vanwege de onduidelijkheid rond het non-vaccinatiebeleid van de EU. De vraag is welke maatregelen ingegeven zijn vanwege handelsbetrekkingen en welke vanwege veterinair noodzaak. Waarom wijken de maatregelen van het non- vaccinatiebeleid af van andere in internationaal verband met het Internationaal Bureau van Besmettelijke Veeziekten (OIE) overeengekomen maatregelen? Dat alles dient nader onderzocht te worden.

door Remi Poppe, Tweede-Kamerlid voor de SP

Byrne

Terwijl Eurocommissaris Byrne tot voorkort nog zware kritiek op de Nederlandse MKZ-maatregelen had, was hij tijdens zijn bezoek aan Nederland zo tevreden over de Nederlandse toepassing van "stamping out", dat de grenzen weer open mogen voor de export van vlees en melkproducten uit de zuidelijke en westelijke delen van ons land. Dat is een geluk voor al die biggen die in de overvolle stallen over elkaar heen buitelen en daarbij elkaar oren en staarten afbijten. Maar er zit ook iets van willekeur in deze plotselinge toeschietelijkheid. Het zal toch niet zo zijn dat Byrne, natuurlijk in overleg met het Permanent Veterinair Comité, al naar gelang de ondergeschikte houding van een land, streng of wat soepeler met de regels van het Europese non-vaccinatiebeleid omgaat? Byrne is ook van mening dat ons land de MKZ -uitbraak volledig in de hand heeft. Waarop deze opvatting is gebaseerd is even volledig onduidelijk. Hoe het virus nog maar kortgeleden in Ee en Anjum kon opduiken is nog een raadsel. Daarbij is bekend dat we temaken hebben met een uitzondelijke variant van het MKZ virus, met een lange incubatietijd en de eigenschap zich langdurig te kunnen verstoppen. Het is geen zwart kijkerij, maar realiteit dat een al te groot optimisme in deze MKZ crisis lelijk kan tegenvallen.

Het is dus de vraag hoe realistisch het Europese non-vaccinatiebeleid in elkaar zit. Dat het in 1991 uitsluitend op economische, en niet of nauwelijks op veterinaire gronden tot stand is gekomen is bekend. De door Europa zo gewenste status van MKZ-vrij zou de markten voor vlees en zuivelproducten van de VS, Canada en Japan openen. De daarmee verwachte export inkomsten zijn lelijk tegengevallen; van de verwachte 40 miljard is nog geen 23 miljard gerealiseerd terwijl de kosten van "stamping out" vele miljarden hoger zijn dan indertijd verwacht. Een uitbraak eens in de tien jaar was daarbij ingecalculeerd maar er was geen rekening gehouden met o.a. de gevolgen voor de recreatiesector en een snellere verspreiding van het MKZ-virus door het openstellen van de Europese grenzen. Hierdoor is er feitelijk een permanente MKZ-dreiging; er is immers altijd wel ergens op de wereld spraken van een uitbraak van MKZ. Het is dus goed dat er nu een discussie ontstaat om het gesleep met levende dieren en vleesproducten in te perken.

Maar vooralsnog zitten we nog met MKZ-maatregelen waarbij het onduidelijk is wat moet gebeuren uit veterinaire overwegingen en wat uit economische. Veel plattelandsbewoners hebben het idee dat Europa met het strenge non-vaccinatiebeleid vooral goedkoop van veel boeren af wil komen. Ik ga niet uit van een dergelijke duistere politieke opzet, maar stel wel vast dat het gevolg van dit beleid wel een dergelijk gevolg kan hebben. Een beleid dat nog steeds verdedigd wordt door die landen die (nog) geen MKZ-uitbraken hebben; zolang Nederland uit de export-running is, gaan hun inkomsten immers omhoog. Om op die manier in Europa met elkaar om te gaan is treurig, maar sluit wel aan op de basis gedachte van het non- vaccinatiebeleid, het handelsbelang.

Erg merkwaardig is dat er ook andere internationale regels zijn afgesproken om MKZ-uitbraken te bestrijden. Veterinaire maatregelen die zijn overeengekomen tussen 157 landen, waaronder alle EU-lidstaten, die aangesloten zijn bij het Internationaal Bureau van Besmettelijke Veeziekten (OIE). De OIE wordt gecontroleerd door de GATT. Het is dus bepaald niet zomaar een diergezondheidsorganisatie. In de tussen deze 157 landen overeengekomen maatregelen tegen de verspreiding en ter bestrijding van MKZ is weinig te vinden van de rigoureuze maatregelen die met het Europese non-vaccinatiebeleid gepaard gaan, zoals het afmaken van gezonde dieren rond een MKZ-haard.

Export

Uit de regels van het OIE blijkt dat in een MKZ-zone waar goed gevaccineerd wordt dieren geslacht mogen worden waarna het vlees onder bepaalde condities zelfs geëxporteerd mag worden. De herkauwers en varkens uit een MKZ-geïnfecteerd land of zone, waar een officieel programma bestaat, met verplichte en systematisch vaccinatie van vee, mogen geïmporteerd worden mits de dieren geslacht en ontbeend worden, het hoofd, voeten en enkele organen verwijderd zijn, de dieren minstens drie maanden voor de slacht in het exporterende land zijn geweest en de laatste maand op hetzelfde bedrijf waar gedurende die periode in een straal van 10 km daar omheen geen MKZ werd geconstateerd en de dieren minstens twee maal zijn gevaccineerd.

De vragen liggen voor de hand. Waarom worden in de huidige MKZ landen van Europa, met name in Engeland en Nederland vele duizenden gezonde dieren afgemaakt? Wat is de status van het non- vaccinatiebeleid van Europa ten opzichte van de MKZ regels van de OIE waarvan alle EU landen ook lid zijn? Worden we voor het lapje gehouden, zo ja waarom en door wie dan wel? Er moet snel duidelijkheid komen; er zijn al veel te veel gezonde dieren afgeslacht.

Dit artikel verscheen in het Agrarisch Dagblad van 25 april 2001