Together forever - Hoofdinhoud
Timmermans
In het Vlaamse Gent is een actiegroep opgericht, de Nieuwe Gentse Alliantie (NGA), die van Gent een onafhankelijke stadstaat wil maken. De NGA wil Gent niet alleen losscheuren van België, men wil ook belangrijke bedrijven nationaliseren, de omroep VRT in Gent omtoveren tot GRT, dagelijkse feesten op de Vlasmarkt organiseren en alle West-Vlamingen de stad uit gooien. Immers, die West-Vlamingen overspoelen de stad, weigeren de taal te leren en handhaven hun onverstaanbare accent en passen hun plattelandsgewoonten niet aan. Het initiatief moet uitmonden in een groot feest op 30 maart, waarbij de onafhankelijkheid zal worden uitgeroepen.
Het is een briljant opgezet staaltje ironie, superieur uitgevoerd door een groep van ongeveer 25 jonge mensen. Briljant omdat veel mensen toch twijfelen of het nu serieus is of niet. Nog al wat Gentenaren spelen er op in, soms met groot gevoel voor ironie, soms beangstigend serieus. Er zijn er heel wat die denken dat het de NGA ernst is en sommigen worden daar doodzenuwachtig van, terwijl het anderen tot extase voert. Het is superieur uitgevoerd omdat men provoceert zonder te beledigen. Door de taal en de redeneringen van zowel milde als keiharde nationalisten over te nemen, maar geheel in een andere context te plaatsen, zetten deze jonge Gentenaren iedereen op het verkeerde been. Ik hoop dat zij veel mensen ook echt aan het denken zetten.
Wat de NGA bovendien blootlegt, is dat een dergelijke discussie veel dieper ingrijpt in het dagelijkse leven en de verhoudingen tussen bevolkingsgroepen. Immers, iedereen voelt zich meteen aangesproken. Ook wordt helder gemaakt hoe absurd sommige ideeën zijn die daarbij worden verkondigd. Met name Vlaamse nationalisten wordt een mooie spiegel voorgehouden, met van die prachtige vergelijkingen als de verzuchting dat er teveel geld naar Leuven en Antwerpen is gegaan. Geld dat natuurlijk de Gentenaren uit de zak is geklopt. Smullen voor iedereen die de Belgische discussie een beetje volgt.
De grote kracht van het NGA initiatief is dat het algemeen menselijke opinies en gedragingen blootlegt die aan de oppervlakte komen als wij bezwijken voor de verleidingen van het wij-zij denken. Een Gentse buschauffeur, die kennelijk helemaal opgaat in zijn rol, zegt tegen een student met een overduidelijk West-Vlaams accent, dat deze maar achter in de bus moet gaan zitten, want de voorste plaatsen zijn gereserveerd voor echte Gentenaars. Een mevrouw op straat zegt in de microfoon van de VRT dat zij toch ook wel vindt dat er meer voor de eigen bevolking moet worden gedaan, omdat het geld altijd ergens anders terecht komt en men elders veel beter voor zichzelf weet te zorgen.
De Gentse provocateurs zijn moderne Tijl Uilenspiegels. Zij leggen zaken bloot door wat bloedserieus is via een omweg op de hak te nemen. Het zou geen kwaad kunnen als de NGA navolging kreeg in Nederland. Iets meer ironie en iets minder polarisatie zou ik wel toejuichen. Er zijn vast politieke partijen in ons land die een electorale optater hebben gehad en dus via polarisatie wel wat peper in bepaalde lichaamsopeningen kunnen gebruiken, om Koot en Bie te citeren, maar dat geldt toch niet voor het integratiedebat. Polarisatie was in de jaren zeventig een goed middel om vermolmde machtsverhoudingen bloot te leggen en zo een doorbraak te forceren in de vrouwenemancipatie en de democratisering van de samenleving. Grote successen die wij tegenwoordig geneigd zijn over het hoofd te zien juist omdat zij door hun succes zo vanzelfsprekend geworden zijn.
Maar nu een deel van Nederland oprecht bevreesd is zich straks niet meer thuis te voelen in eigen land omdat ‘ze’ het overnemen en een ander deel van Nederland inmiddels dood- en doodmoe is van het zich voortdurend moeten verantwoorden voor kwalijke zaken waar men part noch deel aan heeft, maar wel voortdurend op wordt aangesproken vanwege geloof of achtergrond, komt nog meer polarisatie neer op peper proppen in een lichaamsopening die al zwaar ontstoken is. Sorry voor de beeldspraak, maar u voelt vast wat ik bedoel.
Mag je wel veronderstellen dat daar waar het debat onmogelijk is gemaakt door de verscherping van tegenstellingen in de afgelopen jaren, het nog verder verscherpen van die tegenstellingen het debat weer op gang zal krijgen?
Het Nederlandse antwoord op diversiteit is door de eeuwen heen toch steeds een mengeling van tolerantie en onverschilligheid geweest. Leven en laten leven als belangrijkste uitgangspunt. Dat ging nog wel in een verzuilde samenleving, dat gaat niet meer in de huidige samenleving, die bovendien sneller verandert dan ooit tevoren in onze geschiedenis. Toen de zuilen verkruimelden en oude vormen en gedachten stierven, hebben wij verzuimd nieuwe vormen te vinden voor het kanaliseren van ongenoegen en het zoeken naar consensus. Voeg daaraan toe dat wij nieuwkomers heel lang zijn blijven zien als tijdelijke gasten aan tafel die na de koffie maar niet wilden vertrekken en je begrijpt ons probleem. Gasten pak je niet hard aan, ook als ze zich misdragen. Maar als gasten ophouden gast te zijn en permanente huisgenoten worden, mag je ze wel aanspreken op hun gedrag en op naleving van de huisregels. Die zij natuurlijk als huisgenoten mede bepalen.
De oplossing van integratievraagstukken begint met het besef, aan beide kanten, dat we voorgoed samen in een huis wonen en dat we er daarom met z’n allen maar het beste van moeten maken. Daarom heeft Nederland ook als motto van het Europese jaar van de interculturele dialoog gekozen voor: together forever. Pas als dat besef goed is doorgedrongen, kan je mekaar eens lekker polariserend de waarheid zeggen, zoals wij dat thuis ook doen.