Memorie van toelichting - Vaststelling van de begrotingsstaat van het Infrastructuurfonds voor het jaar 2010 - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 32123 A - Vaststelling begroting Infrastructuurfonds 2010.

Officiële titel	Vaststelling van de begrotingsstaat van het Infrastructuurfonds voor het jaar 2010; Memorie van toelichting
Document­datum	24-12-2009
Publicatie­datum	16-09-2009
Nummer	KST800021B
Kenmerk	32123 A, nr. 2
Van	Verkeer en Waterstaat (VW)
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2009–2010

A

Vaststelling van de begrotingsstaat van het Infrastructuurfonds voor het jaar 2010

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

Inhoudsopgave                                                                                            blz.

A.  ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE WETSARTIKELEN                    2

Wetsartikel 1 (uitgaven/verplichtingen en ontvangsten)                                2

B.  BEGROTINGSTOELICHTING                                                                        3

A. ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 (uitgaven/verplichtingen en ontvangsten)

De begrotingen die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk jaar afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begroting van het Infrastructuurfonds voor het jaar 2010 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2010. Een toelichting op de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2010.

Met de vaststelling van deze wetsartikelen wordt de in de begrotingsstaat opgenomen begroting van verplichtingen, uitgaven en ontvangsten voor het jaar 2010 vastgesteld. De in die begroting opgenomen product-artikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenaamde Begrotingstoelichting).

De minister van Verkeer en Waterstaat,

C. M. P. S. Eurlings

B. BEGROTINGSTOELICHTING

Inhoudsopgave                                                                                           blz.

• 1. 

  Leeswijzer                                                                                             4

• 2. 

  Deinfrastructuuragenda                                                                     6

• 3. 

  Deproductartikelen                                                                           23

• 4. 

  Het verdiepingshoofdstuk                                                               123

• 5. 

  Debijlagen                                                                                        143

5.1          Overzichtsconstructie Kustwacht Nederland Nieuwe Stijl          143

5.2          Lijst met afkortingen                                                                        146

Leeswijzer

• 1. 

  LEESWIJZER

Naast de beleidsbegroting van VenW, hoofdstuk XII van de rijksbegroting, kent VenW ook een Infrastructuurfonds. Door een apart fonds voor infrastructuur kan beter invulling worden gegeven aan de doelstellingen zoals genoemd in de wet op het Infrastructuurfonds, te weten het bevorderen van een integrale afweging van prioriteiten en het bevorderen van continuïteit van middelen voor infrastructuur.

Zo mag het fonds jaarlijkse saldi («meer of minder uitgaven in enig jaar») overhevelen – in tegenstelling tot de beleidsbegroting van VenW – waardoor (kasmatige) vertragingen en versnellingen van projecten niet hoeven te leiden tot budgettaire knelpunten.

Het Infrastructuurfonds wordt voor het grootste deel gevoed door een bijdrage uit de begroting van VenW (artikelonderdeel 39.01) en verder uit bijdragen vanuit het Fonds Economische Structuurversterking (FES). Deze bijdragen worden ondermeer ontvangen voor de investeringsimpuls in het kader van het regeerakkoord 1998, de Betuweroute, de HSL-Zuid, het Bereikbaarheidsoffensief Randstad (BOR), prijsbeleid en Zuidas. Tenslotte wordt voor een aantal projecten de uitgaven doorberekend aan derden, zoals andere departementen, lagere overheden, buitenlandse overheidsinstanties en de Europese Unie.

De fondsbegroting begint met de Infrastructuuragenda. Hierin zijn de uitvoeringsprioriteiten beschreven, waarbij zo veel mogelijk de samenhang met de beleidsdoelstellingen in de begroting van VenW is aangegeven (XII).

Vervolgens worden de productartikelen behandeld. De projectoverzichten zijn achter de producten opgenomen. Mutaties in de projectsfeer worden in deze begroting toegelicht als deze financieel groter zijn dan tien procent van het projectbudget of in absolute zin meer bedragen dan € 10 mln. of meer dan een jaar afwijken van de eerder afgesproken oplevering¹.

De begroting kent verder een verdiepingshoofdstuk, waarin de overzichten met de opbouw van de beschikbare bedragen zijn opgenomen. Mits politiek relevant is er een ondergrens van € 2 mln. gehanteerd voor het toelichten van begrotingsmutaties.

De indeling van de begroting 2010 komt grotendeels overeen met die van 2009. De budgetflexibiliteit is in deze begroting ook in absolute termen weergegeven. Om de kabinetsdoelstellingen beter controleerbaar en afrekenbaar te maken, is de tabel stand van zaken kabinetsdoelstellingen aan het einde van de infrastructuuragenda verduidelijkt en wordt in de achterliggende artikelen duidelijker een relatie gelegd met de kabinetsdoelstellingen.

¹ In het MIRT projectenboek is per aanlegproject beschreven welk probleem met het betreffende project wordt opgelost. Hierin zijn de belangrijkste beslismomenten van de infrastructuurprojecten vastgelegd. De onzekerheidsmarge van de raming neemt af naarmate het project verder wordt uitgewerkt.

Het verkeersmanagement en beheer en onderhoud van het hoofdwatersystemen (artikel 11), het hoofdwegennet (artikel 12) en de hoofdvaarwegen (artikel 15) worden door Rijkswaterstaat gedaan op basis van prestatieafspraken met de beleidsdiensten. Deze prestatieafspraken geven aan op welk kwaliteitsniveau het beheer en onderhoud zich moet bevinden. De bekostiging van de prestatieafspraken vindt in principe plaats op basis van een tarief (P) per eenheid areaal (Q). In de begroting 2008 is het genoemde tarief mede gebaseerd op het beschikbare begrotingsbedrag.

Leeswijzer

Ten behoeve van de inzichtelijkheid ten aanzien van de gerealiseerde uitgaven en beschikbare budgetten op de afzonderlijke artikelonderdelen versus de programmering van de aanleg programma’s, is in de betreffende projectoverzichten een analyse opgenomen. In deze analyse wordt inzichtelijk gemaakt op welke artikelonderdelen de gerealiseerde programma-uitgaven zijn verantwoord.

De begrotingen van VenW zijn ook digitaal beschikbaar op www.rijksbegroting.nl

Als bijstuk bij de begroting van het IF wordt ook jaarlijks het MIRT-projectenboek meegestuurd.

Infrastructuuragenda

• 2. 

  INFRASTRUCTUURAGENDA

• 1. 

  Inleiding

Infrastructuur is voor het ministerie van Verkeer en Waterstaat een belangrijk middel om de beleidsdoelstellingen te halen. VenW financiert niet alleen rijksinfrastructuur, maar geeft ook financiële bijdragen aan grote regionale/lokale infrastructuurprojecten.

Deze infrastructuuragenda bevat een bondige weergave van de uitvoeringsprioriteiten van het ministerie van VenW op het gebied van infrastructuur in 2010. Het betreft veelal zichtbare producten die voortvloeien uit de prioriteiten in de beleidsagenda. De infrastructuuragenda biedt inzicht in de manier waarop VenW inhoudelijk op programmaniveau met infrastructuur omgaat. Ook besteedt deze agenda op projectniveau aandacht aan de mijlpalen in het lopende infrastructuurprogramma. Zo wordt inzichtelijk gemaakt welke projecten in 2010 worden opgeleverd en bij welke projecten de uitvoering in 2010 begint. Een nadere toelichting op deze en alle overige infrastructuurprojecten is te vinden in het MIRT (Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport) Projectenboek 2010.

• 2. 

  Algemene kaders

2.1. Infrastructuur als instrument

VenW maakt bij de rijksinfrastructuur onderscheid tussen transportinfrastructuur (hoofdwegennet, spoorwegen en hoofdvaarwegennet) en hoofdwatersystemen, aansluitend bij de indeling van het Infrastructuurfonds. Daarnaast worden de in de Nota Mobiliteit benoemde sectoren (hoofdwegennet, spoorwegen, hoofdwatersystemen en hoofdvaarwegen) ook afzonderlijk zichtbaar. Bij transportinfrastructuur is het doel om de bereikbaarheid te verbeteren binnen (wettelijke) kaders van verkeersveiligheid en kwaliteit van de leefomgeving. Voor hoofdwatersystemen (waterbeheren- en waterkeringsprojecten) staat allereerst het hebben en houden van een veilig en bewoonbaar land centraal. Daarbij wordt gewerkt aan gezonde en veerkrachtige watersystemen als basis voor een duurzame samenleving.

De manier waarop VenW met de rijksinfrastructuur omgaat kent drie vaste elementen:

• 1. 

  Voor beheer en onderhoud van de bestaande infrastructuur is de vastgestelde basiskwaliteit het uitgangspunt.

• 2. 

  Om de capaciteit van de bestaande infrastructuur te verhogen worden vervolgens maatregelen getroffen om de hoofdwegen, spoorwegen en vaarwegen beter te benutten.

• 3. 

  Als dat ontoereikend is, wordt tenslotte nieuwe infrastructuur aangelegd. Het gaat dan zowel om uitbreidingen binnen de bestaande netwerken, bijvoorbeeld door verbreding van wegen, als om uitbreidingen in de vorm van volledig nieuwe tracés.

2.2 Mobiliteitsaanpak

De in de MobiliteitsAanpak uitgezette aanpak kent als doelstelling een robuust en samenhangend mobiliteitssysteem neer te zetten in 2028. Daartoe zijn 10 concepten geïntroduceerd die inzetten op een samenhangend systeem met sterke verbindingen en sterke modaliteiten.

Infrastructuuragenda

In 2010 wordt de aanpak verder doorontwikkeld. De nadruk zal daarin komen te liggen bij de gebiedsagenda’s en de Nationale Markt en Capaciteitsanalyse (NMCA) De gebiedsagenda’s zijn de weergave van een gedeeld beeld van Rijk en regio over de opgaven en de oplossingen in een gebied. Ze vormen de inhoudelijke onderbouwing voor mogelijke programma’s en projecten. De gebiedsagenda’s vormen de inhoudelijke basis voor besluitvorming in het MIRT. In het najaar van 2009 wordt de «eerste generatie» gebiedsagenda’s opgeleverd voor alle MIRT-regio’s te land en het IJsselmeer.

De gebiedsagenda’s die nog niet klaar zijn, behoeven in 2010 nog nadere verfijning. In de bestuurlijke overleggen in het najaar van 2009 wordt voor het eerst op basis van de gebiedsagenda’s gewerkt. Die ervaringen zullen in een volgende slag in 2010 worden meegenomen.

Uit de MobiliteitsAanpak vloeien nog een aantal andere acties voort. Met een systematische scan van de markt en capaciteit van de infrastructuur (NMCA) maakt het Rijk, in samenspraak met de regio’s, een analyse van de staat van het mobiliteitssysteem. Centraal staat de vraag welke investeringen nodig zijn om de ambities van de MobiliteitsAanpak te realiseren. Deze analyse komt in 2010 beschikbaar. Op basis van de uitkomsten van deze analyse wordt het investeringsprogramma geactualiseerd.

Verder wordt de stevigheid van het systeem nader uitgewerkt. Op basis van een economische toets wordt onder meer «robuustheid» als criterium opgenomen in het besluitvormingsproces rondom infrastructurele projecten. Robuustheid komt terug in de OEI (onderzoek, effecten en infrastructuurwerken)-leidraad voor de kosten en batenanalyses en in de NMCA.

Het Rijk werkt ook samen met decentrale overheden aan de versterking van het totale vaarwegennetwerk. Op verzoek van het Rijk hebben de decentrale overheden netwerkanalyses gemaakt voor de regionale vaarwegen en binnenhavens. Deze dienen als basis voor toekomstige verbeteringen.

Het Rijk ondersteunt die via de quick-wingelden voor binnenhavens, waarvoor 62 miljoen euro beschikbaar is. Tevens is vanuit het aanvullend beleidsakkoord een extra bedrag ad. 50 miljoen euro beschikbaar gesteld. De decentrale overheden hebben voorstellen ingediend. De goede voorstellen worden met een financiële bijdrage van het Rijk de komende tijd uitgevoerd.

2.3 Aanvullend Beleidsakkoord en Coalitie-enveloppen

In het Aanvullend Beleidsakkoord «Werken aan toekomst» is voor 2009 en 2010 in totaal 543 miljoen euro uitgetrokken voor stimulering van de Nederlandse infrastructuur op het terrein van Verkeer en Waterstaat. Dat totaal valt uiteen in drie delen: 213 miljoen euro voor versnelling bruggen en renovatie wegen, 200 miljoen euro voor vaarwegen, sluizen en binnenhavens en 130 miljoen voor Deltaprogramma (w.o. zandsuppleties).

1. Hoofdwegennet

Er is 213 miljoen euro extra beschikbaar voor het hoofdwegennet: 75 miljoen euro in 2009 en nog eens 138 miljoen in 2010. Deze middelen worden als volgt ingezet: + Reparaties aan zeer open asfaltbeton (ZOAB), dat onder meer

Infrastructuuragenda

afgelopen winter vorstschade heeft geleden. Het gaat onder meer om wegvakken van de A1, A2, A4, A6 en A9. Daar is een bedrag voor beschikbaar van 75 miljoen euro in 2009 en 62 miljoen euro in 2010.

+ Onderhoud van dicht asfaltbeton (DAB) wordt versneld uitgevoerd in 2010 voor een bedrag van 46 miljoen euro aan wegvakken van onder meer de A4, A15, A28 en A50.

+ Regulier onderhoud aan kunstwerken (zoals bruggen, viaducten en knooppunten) wordt uitgevoerd in 2010 in plaats van 2014. Hiermee is een bedrag gemoeid van 30 miljoen euro. Het gaat onder andere om het Knooppunt Ridderster, de Moerdijkbrug en de Hagesteinsebrug.

2.  Hoofdvaarwegen

In het Aanvullend Beleidsakkoord is 200 miljoen euro beschikbaar gesteld

voor de hoofdvaarwegen (waarvan 125 miljoen versneld en 75 miljoen

extra). In 2009 gaat het om 75 miljoen en in 2010 om 125 miljoen euro.

Deze middelen worden als volgt ingezet:

+ Er gaat 50 miljoen euro naar de Quick Wins Binnenhavens boven op de 62 miljoen euro die het kabinet daar al eerder beschikbaar voor had gesteld. Het gaat om projecten die op korte termijn zijn te realiseren, ten bate van gezonde, sterke en duurzame binnenhavens.

+ Daarnaast wordt onderhoud aan zogenoemde natte kunstwerken (zoals sluizen, stuwen en bruggen) versneld uitgevoerd in 2009 en 2010. Hiermee is een bedrag van 75 miljoen euro gemoeid. Kunstwerken die aangepakt gaan worden zijn onder andere de Grevelingensluis, stuw en brug bij Borgharen en de Overlaatbrug.

+ Aan kleinere aanleg- en onderhoudprojecten wordt in 2010 25 miljoen euro besteed. Het gaat onder andere om de aanleg van ligplaatsen in de IJssel en renovatie van de stuw in Lith.

+ In 2009 en 2010 wordt extra gebaggerd voor een bedrag van 50 miljoen euro. Het gaat onder meer om de volgende projecten: Euro-Maasgeul (bereikbaarheid Rotterdam), Twentekanalen, Zeeland (Krabbebeek, Zoutkom en Westbuitenhaven) en bereikbaarheid haven Moerdijk.

3.  Hoofdwatersystemen

Voor het Deltaprogramma is er 130 miljoen euro uitgetrokken in het

Aanvullend Beleidsakkoord, waarvan 30 miljoen versneld en 100 miljoen

euro extra. In 2009 gaat het om 80 miljoen en in 2010 om 50 miljoen euro.

Vooruitlopend op de besluitvorming over het Deltaprogramma wordt

begonnen met de volgende projecten:

+ Extra zandsuppleties voor de Nederlandse kust (al dan niet in de vorm van de zandmotor). In totaal is hiervoor 100 miljoen euro beschikbaar, waarvan 30 miljoen euro versneld uit latere jaren.

+ Voor steenbestortingen is 30 miljoen extra beschikbaar, 15 miljoen euro voor 2009 en 15 miljoen euro voor 2010. Het gaat onder meer om bestortingen in de Westerschelde bij Borssele en bij Zuidwatering, in de Oosterschelde bij Schelphoek, Cauwersinlaag en Zuidhoek.

Het kabinet heeft via verschillende enveloppen (Infrastructuur en Vaarwegen, Openbaar Vervoer en Water en kust) uit het Coalitieakkoord middelen gereserveerd op het terrein van transportinfrastructuur en water. De middelen binnen deze enveloppen zijn voor een groot deel reeds naar VenW overgeboekt. Hieronder is ingegaan op de middelen die in de komende tijd uit de enveloppen worden opgevraagd.

Infrastructuuragenda

Transportinfrastructuur

Voor wat betreft de het Openbaar Vervoer gaat het onder andere om

middelen voor het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer en het

Actieprogramma Regionaal OV. Voor de (vaar)wegen zijn middelen

gereserveerd voor Dynamisch Verkeersmanagement en voor een pakket

Duurzaam Veilig. Dit pakket bestaat uit projecten, die inspelen op de

wisselwerking tussen infrastructuur, voertuig en gedrag.

Ten slotte gaat het om FES middelen uit de enveloppe Energie ten

behoeve van het programma Duurzame Mobiliteit.

Water

Voor het hoogwaterbeschermingsprogramma is uit de enveloppe «water en kust» tot en met 2020 1,1 miljard euro gereserveerd en wordt in tranches naar de VenW-begroting overgeheveld. In de voorliggende IF-begroting is de tweede tranche van 165 miljoen euro opgenomen om het programma op basis van de 1e en de 2e toetsing (waaronder de aanpak van de Afsluitdijk) uit te voeren.

Voor maatregelen in het kader van de Europese Kaderrichtlijn Water en het Waterbeleid 21e eeuw (WB21) heeft het kabinet in totaal 75 miljoen euro gereserveerd. De regeling richt zich met name op het stimuleren van innovatieve projecten om de KRW-doelstelling te halen. In voorliggende IF-begroting is de tweede tender van 40 miljoen euro opgenomen. Voor de synergieaanpak binnen KRW/WB21 is in het Coalitieakkoord een bedrag van 115 miljoen euro beschikbaar gesteld. Hiervoor worden projecten in het landelijke en stedelijke gebied uitgevoerd die bijdragen aan de doelen van de KRW en tenminste één ander Rijksdoel. In de Voorjaarsnota 2009 is tweede en laatste tender van 39 miljoen euro opgenomen.

Voor een financiële impuls voor Kaderrichtlijn water-maatregelen in de rijkswateren is in het Coalitieakkoord in totaal 340 miljoen euro gereserveerd. Deze middelen worden in de komende jaren naar de VenW-begroting opgevraagd op basis van de maatregelen in de stroomgebied-beheerplannen.

Voor het programma Innovatie Deltatechnologie is ruim 39 miljoen euro gereserveerd. In de voorliggende begroting is de tweede en laatste tranche van 25 miljoen euro (prijspeil 2008) opgenomen.

2.4 MIRT

Het kabinet wil bij de realisatie van het MIRT rijkspartijen onderling en het Rijk en de decentrale overheden intensiever laten samenwerken en de besluitvorming over (rijks)infrastructuur en ruimtelijke ontwikkelingen beter op elkaar afstemmen. Daarom is gekozen voor een integrale gebiedsgerichte benadering waarbij de ruimtelijke departementen, regionale partners en andere partijen worden betrokken. Daarom is sinds 1 januari 2009 het MIRT Spelregelkader van kracht en worden onder andere de gebiedsagenda’s opgesteld.

Vanaf 2010 zijn de gebiedsagenda’s bepalend voor het MIRT-proces. Dat wil zeggen dat bij afwegingen over infrastructuur in een gebied functies als wonen, werken, bewegen en recreëren in samenhang worden bekeken. Die aanpak wordt overigens ook toegepast op het Deltaprogramma. Er wordt nog bekeken wat dat betekent voor het spelregelkader.

Infrastructuuragenda

Een gebiedsagenda bestaat uit twee delen. Het eerste deel beschrijft de visie op een gebied en de daaruit voortvloeiende integrale en sectorale opgaven. Dit deel is voor meerdere jaren richtinggevend. Het tweede deel bestaat uit mogelijke programma’s en projecten die voor uitwerking of verkenning in aanmerking komen. Dit deel is dynamisch en wordt jaarlijks herzien en aangevuld. Dat gebeurt in 2010 voor de eerste keer. Dan krijgt ook de informatie uit de Nationale Markt- en Capaciteitsanalyse (NMCA) van 2010 een plek in de gebiedsagenda’s.

Om de integrale en gebiedsgerichte agenda’s te kunnen uitvoeren, moeten de ruimtelijke departementen een vergelijkbare werkwijze volgen. Daarvoor is het MIRT Spelregelkader, dat met ingang van 2009 geldt voor alle nieuwe MIRT-projecten. Het geldt voor projecten en programma’s van de ministeries van Verkeer en Waterstaat en VROM voor het gehele proces, van verkenning en planuitwerking tot realisatie. Tijdens de gebiedsgerichte verkenning worden de domeinen van LNV en EZ meegenomen.

In het Aanvullend Beleidsakkoord is opgenomen dat de planperiode van het Infrafonds wordt verlengd van 2020 naar 2028.

2.5 PPS

In de kabinetreactie op het rapport van de «Commissie private investering van infrastructuur» (Commissie Ruding) is aangegeven dat het kabinet meer dan tot nu toe gebruik wil maken van private financiering van wegen spoorinfrastructuur indien er sprake is van te verwachten meerwaarde. Het kabinet kiest voor de lijn «PPS, steeds vaker», door meer PPC’s (Public Private Comparator), transparantere besluitvorming en opbouw van kennis. Eén van de besluiten is het verlagen van de PPC-grens naar 60 miljoen euro, ingaande in 2009.

Tevens heeft het kabinet besloten te onderzoeken op welke wijze institutionele beleggers betrokken kunnen worden bij de financiering van infrastructuurprojecten. Daartoe is onder leiding van het ministerie van Financiën een werkgroep geformeerd waar naast de ministeries van Financiën en VenW ook pensioenfondsen en Waterstaat en decentrale overheden zitting in hebben.

De volgende drie projecten worden momenteel als DBFM aanbesteed:

• a. 

  A15 Maasvlakte–Vaanplein;

• b. 

  A12 Utrecht–Maasbergen–Veenendaal;

• c. 

  N33 Assen–Zuidbroek.

Het project Schiphol–Amsterdam–Almere zal als PPS naar de markt gaan, waarbij mogelijk meerdere DBFM-contracten zullen worden aanbesteed. Voor de lopende verkenning Onderzoek Integrale Verbetering Afsluitdijk zijn marktpartijen uitgenodigd om zich in te schrijven voor deelname aan de Marktverkenning Afsluitdijk. Inmiddels zijn de deelnemende consortia geselecteerd. Deze deelnemers staan nu voor de uitdaging om een integrale visie op de Afsluitdijk te ontwikkelen en te onderbouwen op onder meer haalbaarheid, betaalbaarheid, draagvlak en publiek-private samenwerking.

De komende periode (2009–2010) doorlopen de navolgende projecten een zogenaamde PPC om te kijken of PPS een meerwaarde kan opleveren. Dit betreft de A7 Zuidelijke Ringweg Groningen fase 2, A12/A15 bereikbaar-

Infrastructuuragenda

heid regio Arnhem–Nijmegen, A27/A1 knooppunt Eemnes–Amersfoort, A28 Utrecht–Amersfoort, A28/A1 knooppunte Hoevelaken, Sluis IJmuiden, de Ring Utrecht, de A12 Ede–Duitse grens (Grijsoord), de weg, A13/A16/ A20 Rotterdam, het project A27 Hooipolder–Lunetten en tenslotte twee projecten in het natte, zijnde het Wilheminakanaal en het Julianakanaal.

Tevens wordt bij het project «Deltaprogramma» onderzocht in hoeverre PPS, ook in een vroegtijdig stadium, kan helpen bij het realiseren van de plannen en de ambities.

• 3. 

  Programma’s en projecten

3.1 Beheer en onderhoud

Goed beheer en onderhoud is een basisvoorwaarde voor het in stand houden van de hoogwaardige fysieke infrastructuur die we in Nederland hebben, zowel voor hoofdwegen, hoofdvaarwegen als voor het hoofdwatersysteem. De uitvoering van beheer- en onderhoudswerkzaamheden heeft, op de intensief gebruikte netwerken van ons land, altijd zijn weerslag op doorstroming. Door werkzaamheden op elkaar af te stemmen, betere publieksinformatie te verstrekken, sturend verkeersmanagement in te voeren en onderhoudsstrategieën te kiezen die minder hinder veroorzaken wordt het effect op de doorstroming zoveel mogelijk beperkt. Deze werkwijze slaat aan en heeft zich bewezen, maar leidt er tevens toe dat met name de wegen zeer intensief worden benut.

De afgelopen jaren is met behulp van deze aanpak tevens hard gewerkt om de onderhoudsachterstand op het wegennet in te lopen. Op het hoofdvaarwegennet is de uitvoering van het achterstallig onderhouds-programma op stoom. Het Aanvullend Beleidsakkoord geeft voor 2009 en

2010 bovendien nog een extra impuls aan de uitvoering van noodzakelijk beheer en onderhoud.

Niettemin voorziet het kabinet voor de periode 2011 en verder budgettaire beperkingen om het beheer en onderhoud blijvend op het gewenste niveau te kunnen uitvoeren. De kosten van onderhoud nemen toe als gevolg van de zeer hoge gebruiksintensiteit die weer leidt tot snellere achteruitgang van het steeds ouder wordende areaal. Daarnaast spelen ook de aanleg van nieuwe infrastructuur, veranderende wet- en regelgeving, eisen aan beperking van verkeershinder, soms te laag ingeschatte onderhoudskosten van (unieke) objecten en autonome markt- en prijsontwikkelingen een rol. Deze ontwikkelingen, versterkt door de vanaf

2011 verder afnemende budgetten, leiden ertoe dat de onderhoudsbudgetten en de doelmatigheid van de onderhoudsregimes in de komende jaren onder druk zullen komen te staan.

Het is een stevige opgave om het beheer en onderhoud op het afgesproken niveau te houden. Hiertoe wordt op dit moment de omvang en hardheid van de problematiek en de termijn waarop die zich zal voordoen onderzocht. Tegelijk wordt daarbij bezien of en in welke mate verdere efficiencywinst kan bijdragen aan de oplossing. De oplossing van deze problematiek is een grote opgave waarvan de resultaten in de voorbereiding van de begroting 2011 zullen worden meegenomen.

Renovaties en Vervangingen

Een groot deel van de hoofdinfrastructuur is aangelegd in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw. De intensiteit van het gebruik, en de in wet- en regelgeving vastgelegde veiligheidsnormen en -eisen, zijn sinds de aanleg

Infrastructuuragenda

sterk toegenomen Dat betekent dat in de komende decennia steeds meer onderdelen van de infrastructuur het einde van hun technische levensduur bereiken. Omvangrijke renovaties en vervangingen komen op middellange en lange termijn op ons af. Voor de meest urgente problematiek bij de stalen kunstwerken in het Hoofdwegennet is in de begroting 2009 € 500 mln geraamd. Het onderzoek naar de betonnen viaducten en bruggen nadert zijn afronding, terwijl het onderzoek naar de «natte» kunstwerken is opgestart. Om een integraal en meerjarig beeld te krijgen zal in het komende jaar de totale omvang van de renovatie- en vervangingsproblematiek die ook op langere termijn op ons af gaat komen in beeld worden gebracht. Structureel zijn hiervoor op dit moment geen middelen gereserveerd in het MIRT.

In 2010 wil VenW onder meer de volgende maatregelen uit de plannen van aanpak voor beheer en onderhoud uitvoeren:

Mijlpaal

Project

Hoofdwegen

Continueren van het wegwerken van achterstallig onderhoud van bruggen en viaducten Groot variabel onderhoud A1 tussen Hengelo en de Duitse grens

Levensduurproblematiek stalen bruggen aanpakken

Verhardingsonderhoud om verdere achterstanden te voorkomen

Aantal kleinschalige verbeteringen voor het goederenvervoer realiseren (o.a. aanpak 20 meest onveilige verzorgingsplaatsen) Impuls verkeersveiligheid voor de niet-autosnelwegen die in beheer zijn bij het Rijk (o.a. aanbrengen bermverhardingen, ombouwen van een kruispunt tot rotonde)

Hoofdwatersystemen

Opstellen leggers Waterwet (project loopt tot 2012) Suppleties basiskustlijn

Herinvestering gemaal Zedemuden (t.b.v. extra afvoer water vanuit Overijssel naar IJsselmeer)

Hoofdvaarwegen

+ Amsterdam-Rijnkanaal baggeren en renoveren

sluizen en oevers + Amsterdam-Lemmer/IJsselmeer + Baggeren IJssel + Vervanging vaartuigen

+ Kanaal Gent–Terneuzen, baggeren en oevers + Maas: baggeren en kunstwerken + Rotterdam–België/Zeeland: renovatie o.a.

Volkeraksluizen en baggeren + Rotterdam–Duitsland: baggeren en oevers + Wrakkenberging + Vaarwegbruggen (natte bruggen)

Voor een nadere toelichting op de stand van zaken van beheer en onderhoud wordt verwezen naar de toelichting op de productartikelen en naar het MIRT Projectenboek 2010.

3.2 Aanleg en benutting

Hieronder volgen de mijlpalen die VenW in 2010 wil halen binnen de sectoren van het Infrastructuurfonds.

Infrastructuuragenda

Hoofdwatersystemen

In 2010 wil VenW de volgende mijlpalen realiseren:

Mijlpaal

Project

Oplevering

Start realisatie

Diverse ICES Natte natuurprojecten waaronder de

Inrichting van de IJsselmonding

Diverse projecten uit het programma Herstel en

Inrichting, waaronder een aantal natuurvriendeijke

oevers

Delta plan grote rivieren

Diverse Saneringen uit het Saneringsprogramma rijkswateren tot en met 2013 Het programma Kaderrichtlijn Rijkswateren dat onderdeel uitmaakt van het verbeterprogramma waterkwaliteit rijkswateren Het programma Herstel en Inrichting, het Saneringsprogramma en het programma Kaderrichtlijn Rijkswateren zijn programmaonderdelen van het MIRT-project Verbeterprogramma Waterkwaliteit Rijkswateren.

Naast deze mijlpalen wordt in 2010 voortvarend gewerkt aan Ruimte voor de Rivier en het HWBP waarvan in 2010 een groot aantal planstudies zijn afgerond, Maaswerken en aan (voor) verkenningen t.b.v. het Deltaprogramma.

Hoofdwegennet

De wet Versnelling Besluitvorming Wegprojecten maakt het mogelijk 30 wegprojecten met spoed op te pakken. In deze begroting is een verhoging van het hoofdwegenbudget voor 2011 en 2012 van elk 400 miljoen euro opgenomen bedoeld om de spoedaanpak projecten voortvarend op te kunnen pakken. Samen vormen deze projecten de Spoedaanpak Wegen. Nog deze kabinetsperiode zal voor deze projecten de besluitvorming (Wegaanpassingsbesluit of een Tracébesluit) zijn afgerond en de uitvoering zijn gestart. Naast de wetswijziging is ook de interne werkwijze geïntensiveerd en er zijn afspraken gemaakt met de GWW-sector om tot een snelle aanbesteding en realisatie van de projecten te komen. Naar verwachting zullen 10 van de 30 projecten nog deze Kabinetsperiode voor de weggebruiker worden opengesteld

Infrastructuuragenda

In 2010 wil VenW de volgende mijlpalen realiseren:

A12 Woerden–Gouda (*)

A9 Holendrecht–Diemen (*)

A27 Everdingen–Lunetten (*)

A2 Holendrecht–Maarssen (2x5) (*)

A2 Holendrecht–Oudenrijn

A2 St. Joost–Urmond

A7 Rondweg Sneek

A2 Everdingen–Deil

A2 Zaltbommel–Empel

A2 Rondweg Den Bosch

A2 Tangenten Eindhoven

N57 Rondweg Middelburg, excl. Veere

A12 Utrecht West aansluitingen

A9 Velsen–Raasdorp (*)

A9 Raasdorp–Badhoevedorp (*)

A12 Utrecht–Bunnik (*)

A12 Bunnik-Driebergen (*)

A12 Drieberen–Maarsbergen (*)

A1 ’t Gooi (*)

A1/A6 Diemen–Muiderberg–Almere Stad west

Oostbaan (*)

A4 Badhoevedorp–Nieuwe Meer (*)

A10 Nieuwe Meer–Amstel (*)

A27 Everdingen–Lunetten (*)

A1 Watergraafsmeer–Diemen (*)

A28 Utrecht–Amersfoort (*)

A2 Den Bosch–Eindhoven (*)

A2 Leenderheide–Valkenswaard (*)

A12 Woerden–Oudenrijn (*)

A12 Maarsbergen–Veenendaal (*)

A12 Waterberg–Velperbroek (*)

A27 Lunetten–Rijnsweerd (*)

A28 Hattemerbroek–Lankhorst (*)

A58 Eindhoven–Oirschot (*)

A2 Oudenrijn–Everdingen (*)

N50 Ramspol–Ens (*)

A2 Meerenakkerweg

A74 Venlo

A2 Passage Maastricht

A50 Valburg–Grijsoord

A50 Ewijk–Valburg

Infrastructuuragenda

Spoorwegen

In 2010 wil VenW de volgende mijlpalen realiseren:

Mijlpaal                                              Project

Oplevering                                        + Nieuwe spoortunnel Arnhem CS

+ Westpoort Aziehavenweg emplacement

+ Capaciteitsvergroting Schipholtunnel Hoofddorp

Start realisatie                                  + Uitbreiding naar vier sporen traject Houten –

Houten Castellum + Station Watergraafsmeer + Station Sassenheim + Station Maarheze + Geluidsmaatregelen Zeeuwselijn + Definitief station Houten Castellum + korte termijnpakket OV Saal (uitbreidingen op het

spoor Schiphol–Amsterdam–Almere–Lelystad) + Viersporig maken van het traject Utrecht–Houten

als onderdeel van Randstadspoor.

Regionale/lokale infrastructuur (>112,5/225 miljoen euro)

Voor de grote regionale en lokale infrastructuurprojecten (tussen de 112,5

en 225 miljoen euro) ligt de verantwoordelijkheid voor voorbereiding,

aanleg, beheer en onderhoud en exploitatie bij de betreffende regionale of

lokale overheid. VenW levert een bijdrage in de aanlegkosten. Te denken

valt aan projecten als de N201, de Noord-Zuidlijn en de Rijn-Gouwe

lijn-Oost.

Hoofdvaarwegennet

In 2010 wil VenW de volgende mijlpalen realiseren:

Mijlpaal                                              Project

Oplevering                                        + Zeeverkeerscentrale Waddenzee

Start realisatie                                  + Verbeteren vaargeul IJsselmeer–Amsterdam–

Lemmer + Maasroute, modernisering fase 2 (verbreding

Julianakanaal (aanvulling III))

Voor een nadere toelichting over de stand van zaken voor het lopende programma wordt verwezen naar de toelichting op de productartikelen en naar het MIRT/SNIP Projectenboek 2010.

3.3 Randvoorwaarden

Lucht

In 2010 wordt binnen het Innovatie-programma lucht (IPL) het nazorgtraject ingezet en afgerond. Het doel is afronding van onderzoek en de implementatiefase.

Geluid

Het innovatieprogramma geluid dat liep tot eind 2007 heeft geleid tot de

vernieuwingen als stille wegdekken, tweelaags ZOAB, schermtoppen,

Infrastructuuragenda

middenbermschermen, modulaire geluidschermen, raildempers, het zogenaamd akoestisch slijpen van spoorrails en nieuwe remsystemen om treinen fors stiller te maken.

Veel van deze geluidsbesparende innovaties worden inmiddels op grote schaal toegepast. Ondertussen werken RWS, ProRail, VenW en VROM verder aan zaken als «superstil wegdek», een groter aandeel stillere banden in het Nederlandse wagenpark, internationale aanscherping van geluidseisen aan banden en voertuigen en de aanpak van de lawaaiige Europese spoorgoederenvloot. Sinds 2008 geldt een prestatieregeling voor spoorvervoerders die hun treinen stiller maken.

VenW werkt ook in 2010 aan vernieuwende oplossingen voor situaties met hoge geluidsbelastingen, vooruitlopend op de grote saneringsoperatie uit de Nota Mobiliteit. Deze grote saneringsoperatie voor de periode 2011–2020 wordt momenteel in een uitvoeringsprogramma voorbereid. Om zo efficiënt mogelijk te werk te gaan, wordt die operatie geïntegreerd met de bestaande sanering onder de huidige wet geluidhinder. De middelen voor de bestaande sanering onder de huidige Wet Geluidhinder staan op de begroting van VROM. In het kader van de integratie van de saneringsoperaties worden deze middelen van VROM grotendeels onder de verantwoordelijkheid van VenW gebracht (bij VROM blijven middelen t.b.v. sanering bij decentrale overheden achter).

Meerjarenprogramma ontsnippering

In het kader van het MJPO, waarin VenW samenwerkt met het ministerie van LNV, provincies en waterschappen, komen steeds meer ontsnippe-ringsmaatregelen gereed. In 2008 zijn van de in het MJPO geïdentificeerde knelpunten er 11 geheel opgelost en zijn er 7 deelknelpunten opgelost. Ultimo 2008 zijn 73 (deel)knelpunten geprogrammeerd (in voorbereiding – verkenning – gereed maken voor uitbesteding – uitvoering). Voorbeelden daarvan zijn de reeks eco-duikers bij Harreveld, Groenlo en Eibergen in Gelderland (N18) en de passage bij Blauwe Stad in oost Groningen. Naar aanleiding van de vormgeving van de kunstwerken van een negental ecoducten over rijkswegen en over spoorwegen is er enige vertraging opgelopen. Inmiddels is in mei 2009 is voor Utrecht, Gelderland en Overijssel de opdracht verstrekt en zullen deze ecoducten in 2012 en 2013 gereed komen. In dit pakket zijn twee ecoducten meegenomen over provinciale wegen die ook uit provinciale middelen worden gefinancierd. Tevens zijn door de gebiedgerichte aanpak binnen het MJPO diverse grote en kleine faunapassages aan provinciale wegen gereed gekomen zoals ecoduct de Treek over de provinciale weg tussen Leusden en Maarn.

• 4. 

  Afdekking risico’s grote spoorprojecten

Ultimo 2008 resteert er in de risicoreservering een bedrag van totaal ongeveer 76 miljoen euro. Hierop is in de eerste suppletoire begroting 70 miljoen euro, de niet in 2008 ingezette middelen uit de reservering, toegevoegd voor 2009, waarmee de totale omvang van de risicoreservering gelijk is gebleven.

Infrastructuuragenda

Begroting op hoofdlijnen

BEGROTING OP HOOFDLIJNEN

De onderstaande tabel geeft de belangrijkste wijzingen in de uitgaven en inkomsten aan ten opzichte van de eerste suppletore begroting 2009. (mutaties > € 15 mln.).

• 1. 

  Loon- en prijsbijstelling IF tranche 2009

• 2. 

  PMR (prijscompensatie)

• 3. 

  Bijdrage VenW aan rijksbrede problematiek

• 4. 

  Van VROM: geluidsaneringsoperatie

• 5. 

  Amendement Cramer (quick-scan)

• 6. 

  Kasschuif f 12 mlrd pakket

• 7. 

  Taakstelling Versobering bedrijfsvoering

• 8. 

  GIS

• 9. 

  Inhuur taakstelling

• 10. 

  Naar MinFin: WST

• 11. 

  Enveloppe innovatie Delta technologie

• 12. 

  Enveloppe OV: Ketenversterking, 3e tranche

• 13. 

  Enveloppe OV: kwaliteit NSP

• 14. 

  Enveloppe Kust&Water: Res.Nieuw proj. HWB

• 15. 

  Actieprogramma ROV

• 16. 

  Taakstelling enveloppe

• 17. 

  Naar Economische Zaken (Zuiderzee-lijn)

• 18. 

  Naar VROM (uitv.convenant DSM)

• 19. 

  o.a. N18 Varsseveld, A1/6/9 SAA

• 20. 

  Diverse projecten en gebruikersvergoeding

• 21. 

  VBS en Zuid-Willemsvaart

• 22. 

  Hoogheemraadschap Delfland en Havenbedrijf Rotterdam

• 23. 

  Pilot A10 Amsterdam

• 24. 

  Quick Wins Wegen: knooppunten

• 25. 

  Innovatie KRW 2e tender

• 26. 

  Scheveningen Boulevard

• 27. 

  Naar EZ (Innovatieprogramma Logistiek)

Begroting op hoofdlijnen

Een volledig overzicht van de mutaties is terug te vinden in het Verdiepingshoofdstuk.

Ad 1. Dit betreft de loon- en prijsbijstelling 2009.

Ad 2. Dit betreft de toedeling van de prijsbijstelling van het Project mainportontwikkeling Rotterdam.

Ad 3. Dit betreft het pro-rato aandeel van VenW in de rijksbrede

uitvoerings-problematiek (1,3 mld. Vanaf 2010) en de bijdrage van VenW in de invulling van de tekortreductie van 1,8 mld. vanaf 2011).

Ad 4. Dit betreft de overboeking van geluidsmiddelen van het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer naar VenW in het kader van het geluidsaneringsprogramma.

Ad 5. Via de BDU wordt de € 10 mln. uit het amendement Cramer (op de Voorjaarsnota 2008) beschikbaar gesteld.

Ad 6. Het betreft een kasschuif ten gunste van de algemene middelen vanuit latere jaren naar 2012/2013 op het hoofdwegenprogramma.

Ad 7. Dit betreft het aandeel van het Infrafonds in de versobering van de bedrijfsvoering.

Ad 8. Om de onbestede gelden voor het GIS-programma te behouden zijn deze via artikel 40 van Hoofdstuk XII in afwachting van de definitieve compensatie, bij Voorjaarsnota 2009 naar latere jaren overgeboekt. Met deze boeking wordt de tijdelijke compensatie op artikel 40 van Hoofdstuk XII verlegd naar de definitieve invulling op het Infrastructuurfonds.

Ad 9. Dit betreft het aandeel van het Infrafonds in de inhuurtaak-stelling ingevolge het amendement van de leden Koopmans en Cramer.

Ad 10. Dit betreft een overheveling van de exploitatiebijdragen

Westerscheldetunnel naar het ministerie van Financiën in het kader van de overdracht aan de Provincie Zeeland.

Ad 11. Dit betreft het opvragen van coalitie-accoord enveloppen aangaande de innovatie deltatechnologie (Pijler 2)

Ad 12. Dit betreft het toevoegen van de gelden uit de coalitie-akkoord enveloppe Openbaar Vervoer voor het onderdeel keten-versterking quick wins gekoppeld aan 5%.

Ad 13. Dit betreft het toevoegen van de gelden uit de coalitie-akkoord enveloppe Openbaar Vervoer voor het onderdeel Nieuwe sleutelprojecten-kwaliteit.

Ad 14. Dit betreft het opvragen van coalitie-accoord enveloppen aangaande een reservering nieuwe projecten hoogwaterbeschermingsprogramma.

Begroting op hoofdlijnen

Ad 15. Het Kabinet stelt maximaal € 500 mln. beschikbaar voor

regionale OV-projecten (Mobiliteitsaanpak; actieprogramma regionaal OV). Hiervan is € 300 mln. gedekt uit de beschikbare middelen voor regionale en lokale projecten. Deze middelen worden nu via de BDU beschikbaar gesteld, zulks via een verlaging van artikel 14 alsmede het ontvangsten artikel 19.09 en 39.01 van Hoofdstuk XII. De overige € 200 mln. wordt gedekt uit de gereserveerde gelden voor de enveloppe OV.

Ad 16. Het betreft het aandeel in de structurele korting op de Coalitieakkoord enveloppen op de Aanvullende post, tranche 2011.

Ad 17. Dit betreft een overboeking in het kader van het Regio Specifiek Pakket voor Noord-Nederland (RSP-ZZL) om de uitgaven voor het ruimtelijk economisch programma op de begroting van het ministerie van Economische Zaken te kunnen verantwoorden.

Ad 18. Het betreft een overboeking naar het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke ordening en Milieubeheer in verband met de uitvoering van het convenant met DSM over het stopzetten van de ammoniakstromen tussen Geleen en IJmuiden.

Ad 19. Het betreft de bijdragen van derden in de uitvoering van door Verkeer en Waterstaat uitgevoerde wegprojecten. Het gaat dan N18 Varsseveld, Programma aansluitingen, A1/6/9 SAA, N35 Zwolle-Wythmen en A15 MaVa.

Ad 20. Het betreft de bijdragen van derden die ten gunste van de

projecten op het uitgavenprogramma komen en aanpassing voor vaststelling gebruiksvergoeding HSA.

Ad 21. Het betreft de bijstelling omdat in de raming van de VBS (VerkeersBegeleidingsSysteem) ontvangsten rekening is gehoudn met een tariefverhoging die niet geëffectueerd is. Verder zijn de investeringen in de Schelderadarketen minder, waardoor de inkomsten analoog daaraan ook minder zijn. Er heeft een correctie plaatsgevonden van een in 2007 en 2008 opgenomen dubbele mutatie.

Daarnaast wordt van de gemeente Den Bosch en de Provincie Noord Brabant een bijdrage ontvangen ten behoeve van de Zuid-Willemsvaart (Maas-Berlicum). Ten behoeve van de vaarweg Meppel-Ramspol (Keersluis Zwartsluis) en voor de verruiming van het Twentekanaal wordt een bijdrage ontvangen.

Ad 22. Het betreft de aanleg van duinen, planschade/nadeelcompen-satie en de stimuleringsregeling Zeeland. Tegenover deze uitgaven staan bijdragen van het Hoogheemraadschap Delfland en het Havenbedrijf Rotterdam.

Ad 23/24. Met deze kasschuiven wordt de FES-bijdrage in lijn gebracht met de financieringsbehoefte van de projecten pilot A10 Amsterdam en de Quick Wins Wegen: knooppunten.

Ad 25. Het betreffen uitgave ten behoeve van het programma Innovatie Kaderrichtlijn Water (bijdragen FES 2e tender).

Begroting op hoofdlijnen

Ad 26. Het betreffen uitgaven voor de Scheveningen Boulevard (bijdrage uit het FES).

Ad 27. Door Verkeer en Waterstaat worden over de jaren 2010 tot en met 2013 bedragen overgeboekt naar het Ministerie van Economische Zaken voor het innovatieprogramma Logistiek (Dieselakkoord).

Stand van zaken kabinetsdoelstellingen

Stand van zaken kabinetsdoelstellingen (x € 1 000)

Nr.

Project/doelstelling

Beleidsartikelen/ operationele doelstelling

Voortgang: Activiteiten 2010

Begroting 2010*

PROJECT

Programma Randstad                   IF 18.04**

Urgent: versterkt de concurrentiepositie van de Randstad

DOELSTELLINGEN BELEIDSPROGRAMMA

18          Stapsgewijze invoering van XII 34.01.03

een gedifferentieerde kilo-           IF 17.04

meterprijs naar tijd, plaats en milieukenmerken.

19

20

Verbetering van de bereikbaarheid over weg en water door gerichte investeringen in het wegennetwerk en de binnenvaart

Groeiambitie van 5% per jaar voor het openbaar vervoer per spoor.

XII 34.01 (m.u.v. 34.01.03) IF 12.03 IF 12.05

XII 34.02 IF 15.03 IF 15.05

XII 34.03

XII 34.04 (m.u.v. 34.04.06) IF 13 (m.u.v. 13.02, 13.03.02 en 13.05.02)

Activiteiten betreffen o.a. het tracébesluit A4 Delft–Schiedam, de afronding van de plan-studie spoor Den Haag–Rotterdam, de start van de aanleg A15 Maasvlakte–Vaanplein en de realisatie van natuur- en recreatieprojecten in de Randstad

De activiteiten in het kader van de voorbereidingen van de invoering van de kilometer-prijs zijn: de consultatie in het hoofdspoor en de dialoog in het garantiespoor, inclusief de gunning, de aanbesteding van de overige percelen, de lagere regelgeving kilometer-prijs, brede publieksvoorlichting over de invoering en werking van de kilometerprijs, het definitief uitvoeringsbesluit en de eerste technische testen.Ook zullen mobiliteitsprojecten worden uitgevoerd om de bereikbaarheid te verbeteren en ervaring op te doen met satelliettechniek en gedragprikkels.

In het kader van Sneller en Beter wordt bijvoorbeeld een gewijzigde tracéwet ingediend en het MIRT-spelregelkader aangepast. Op het vlak van wegenbouw worden diverse projecten opgeleverd, zoals A12 Woerden–Gouda en A9 Holendrecht– Diemen. Ook start de uitvoering van 27 projecten (w.o. 23 uit de Wet versnelling besluitvorming wegprojecten). Op het vlak van vaarwegen wordt de zee-verkeerscentrale Waddenzee opgeleverd en start bijvoorbeeld de uitvoering van de omlegging Zuid-Willemsvaart en de verruiming van de vaargeul Eemshaven– Noordzee.

De uitvoering van de acties uit het actieplan «Groei op het spoor» wordt voortgezet. Acties op het vlak van voor- en natransport, informatievoorziening, treinaanbod vergroten en kennismaken met de trein. De uitvoering van de planstudies in het kader van het Programma Hoogfrequent Spoor loopt. Een besluit over de planstudie OV-SAAL wordt genomen.

1 787

63 162

1 659 543

258 189

1115 632

Begroting op hoofdlijnen

Stand van zaken kabinetsdoelstellingen (x € 1 000)

Nr.

Project/doelstelling

Beleidsartikelen/ operationele doelstelling

Voortgang: Activiteiten 2010

Begroting 2010*

26

27

28

Klimaatbestendige inrichting XII 31 van Nederland waarbij water IF 11.03 een meer bepalende factor          IF 11.05

is bij ruimtelijke afwegingen, IF 16.02 inclusief locatiekeuzes. Meer IF 16.03 ruimte voor herstel van natuurlijke processen (bodem, water en natuur) Duurzaam waterbeleid als schakel tussen ecologie en economie. Nederland (weer) aan de internationale top van innovatieve deltatechnologie.

Versnelling kustverdediging en versnelde aanpak van de versterking van de bij de tweede wettelijke toetsing afgekeurde primaire waterkeringen. Vernieuwd denken over water, veiligheid een plaats geven in het systeem voor bescherming tegen overstromingen.

Er zal gewerkt worden aan de uitwerking van het Nationaal Waterplan. Vaststelling van het Nationaal Waterplan is voorzien, uiterlijk in december 2009. De overige activiteiten zullen met name betrekking hebben op de nadere uitwerking van het advies van de Deltacommissie (parlementaire behandeling Deltawet en uitwerking Deltaprogramma). Verder zal er veel inspanning worden gepleegd om de Maatschappelijke Innovatie Agenda Water vorm te geven (via bijvoorbeeld de uitvoering van innovatieprogramma’s Building with Nature en Flood Control). Ook zal een eerste stap gezet worden in de uitvoering van de stroomgebiedsbeheersplannen, die opgesteld zijn om de Europese Kaderrichtlijn Water te implementeren. Een groot deel van de activiteiten wordt (gezamenlijk) uitgevoerd door VROM, VenW en en/of LNV.

1 086 696

Totaal gerelateerd aan kabinetsdoelstellingen

4 184 377

• * 

  Exclusief apparaatsuitgaven

** Dit betreffen de uitgaven voor de programmadirectie Randstad Urgent. De concrete projecten die in het kader van het programma Randstad Urgent worden uitgewerkt, zijn geraamd onder de modaliteit/begrotingsartikel waar zij deel van uitmaken (meer informatie op: http://www.randstadurgent.nl/). Een aantal modaliteiten draagt bij aan en wordt verantwoord onder de andere kabinetsdoelstellingen.

Productartikel 11

• 3. 

  PRODUCTARTIKELEN

11 Hoofdwatersystemen

Omschrijving van de samenhang          Op dit artikel worden de producten op het gebied van hoofdwater-

in het beleid                                             systemen verantwoord. Dit betreft de onderdelen watermanagement,

beheer en onderhoud, aanleg en verkenning en planstudie. Het watersysteem omvat het geheel van oppervlaktewater, waterbodems, oevers, etc.

Het artikel hoofdwatersystemen op het infrastructuurfonds is gerelateerd aan het beleidsartikel 31 (integraal waterbeleid) op de VenW begroting (XII). De doelstelling van dit beleidsartikel is het op orde krijgen en houden van een duurzaam watersysteem tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten.

Relatie met de kabinetsdoelstellingen Dit artikel heeft een relatie met de kabinetsdoelstellingen 26 «Klimaat-bestendige inrichting van Nederland waarbij water een meer bepalende factor is bij ruimtelijke afwegingen, inclusief locatiekeuzes. Meer ruimte voor herstel van natuurlijke processen (bodem, water en natuur)», 27 «Duurzaam waterbeleid als schakel tussen ecologie en economie. Nederland (weer) aan de internationale top van innovatieve deltatechnologie» en 28 «Versnelling kustverdediging en versnelde aanpak van de versterking van de bij de tweede wettelijke toetsing afgekeurde primaire waterkeringen. Vernieuwd denken over water, veiligheid een plaats geven in het systeem voor bescherming tegen overstromingen». In 2010 zal gewerkt worden aan de uitwerking van het Nationaal Waterplan. Vaststelling van het Nationaal Waterplan is uiterlijk in december 2009 voorzien. De overige activiteiten zullen met name betrekking hebben op de nadere uitwerking van het advies van de Deltacommissie (parlementaire behandeling Deltawet en uitwerking Deltaprogramma). Verder zal er veel inspanning worden gepleegd om het Maatschappelijke Innovatie Agenda Water vorm te geven (via bijvoorbeeld de uitvoering van innovatieprogramma’s Building with Nature en Flood Control). Ook zal er een eerste stap gezet worden in de uitvoering van de stroomgebied-beheerplannen, die opgesteld zijn om de Europese Kaderrichtlijn Water te implementeren. Een groot deel van de activiteiten wordt (gezamenlijk) uitgevoerd door VROM, VenW en/of LNV. Op artikelen 11 en 16 van het Infrastructuurfonds staan de concrete uitvoeringsactiviteiten.

Productartikel 11

Tabel budgettaire gevolgen van de uitvoering

Overzicht budgettaire gevolgen van de uitvoering (x € 1 000)

• 11. 

  Hoofdwatersystemen

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Productartikel 11

Budgetflexibiliteit

11.02 Beheer en onderhoud

11.03 Aanleg

11.05

Verkenningen en

planstudie

■   Juridisch verplicht

■   Beleidsmatig verplicht

D Beleidsmatig nog niet ingevuld

Bestuurlijk gebonden Complementair noodzakelijk

Absolute budgetflexibiliteit (x € 1 000)

11.02 Beheer en Onderhoud juridisch verplicht bestuurlijk gebonden beleidsmatig verplicht

11.03 Aanleg juridisch verplicht bestuurlijk gebonden beleidsmatig verplicht

11.05 Verkenning en Planstudie juridisch verplicht bestuurlijk gebonden beleidsmatig verplicht

complementair noodzakelijk beleidsmatig nog niet 39 762 ingevuld

502 908 complementair noodzakelijk

13 411 beleidsmatig nog niet 154 225 ingevuld

2 679 complementair noodzakelijk 198 beleidsmatig nog niet 808 ingevuld

11.02 Beheer en Onderhoud

De voor beheer en onderhoud opgenomen bedragen zijn volledig beleidsmatig verplicht. Deze bedragen zijn nodig om de prestatieafspraken te realiseren die in de Service Level Agreement zijn opgenomen.

11.03 Aanleg

De artikelonderdelen Waterkeren en Waterbeheren zijn geheel juridisch

verplicht.

Productartikel 11

11.05 Verkenning en Planstudies

De verkenningen en planstudies zijn grotendeels juridisch verplicht. Het

overige deel is bestuurlijk gebonden en beleidsmatig verplicht.

Motivering

11.01 Watermanagement

Met Watermanagement streeft VenW naar:

+ het reguleren van de hoeveelheid water in het hoofdwatersysteem; + een duurzaam watersysteem, dat voorziet in de beschikbaarheid van voldoende water van goede kwaliteit voor de gebruiker.

Producten

Basispakket Watermanagement

Binnen het basispakket watermanagement worden de volgende activiteiten uitgevoerd:

+ peilbeheer en bediening van objecten; + monitoring en informatieverstrekking; + crisisbeheersing en -preventie.

De operationele doelstellingen voor het waterkwantiteitsbeheer van de

rijkswateren zijn:

+ Het op orde brengen en houden van de samenhang tussen het regionaal- en het hoofdwatersysteem in 2015. Hiermee wordt zowel wateroverlast als watertekort bestreden.

+ Het kunnen beschikken over voldoende water in de rijkswateren, zodat kan worden voldaan aan de behoeften die voortvloeien uit de gebruiksfuncties. Om dit te realiseren worden peilbesluiten nageleefd, worden de waterakkoorden geactualiseerd en uiteraard nageleefd. Het waterpeil is zoveel mogelijk afgestemd op de gebruiksfuncties.

+ Daarnaast wordt zorg gedragen voor een adequate informatievoorziening over de reguliere waterkwantiteit en waterkwaliteit. Dit houdt de vergaring en beschikbaarstelling in van interne – en externe informatie over het watersysteem. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om berichtgeving over hoog- en laagwater, naderende stormen, verontreinigingen en ijsvorming. Hiermee is binnen Rijkswaterstaat een calamiteitenorganisatie belast.

Meetbare gegevens bij Watermanagement

Omvang areaal:

Watermanagement

Km² water

65 250

Productartikel 11

Indicatoren:

Basispakket

Indicator

Realisatie                 Streef- Streefwaarde

2008 waarde 2009                      2010

Watermanagement

RWS participeert minimaal tien keer per jaar in een multidisciplinaire oefening, evalueert opgetreden grote calamiteiten en oefeningen en voert afgesproken verbeteracties uit op het gebied van waterkwaliteit, -overlast en -tekort. RWS verstrekt informatie binnen afgesproken termijn en van voldoende kwaliteit bij maatschappelijk vitale processen.

%

80

80

86

90

90

• * 

  deze indicator is in de begroting 2009 voor het eerst opgenomen

Toelichting

Om te weten of RWS haar taken op het gebied van watermanagement goed uitvoert, zijn de indicatoren geënt op het optreden van bijzondere omstandigheden. Het op orde hebben van de calamiteitenorganisatie en de informatievoorziening voor maatschappelijk vitale processen ten tijde van hoogwater, laagwater, ijsgang of calamiteuze lozingen zijn zaken die gemeten worden. Dit betekent dat RWS minimaal tien keer per jaar deelneemt aan multidisciplinaire oefeningen, opgetreden grote calamiteiten evalueert en de afgesproken verbeteracties uitvoert. Ook verstrekt Rijkswaterstaat informatie binnen de afgesproken termijn en van voldoende kwaliteit bij maatschappelijk vitale processen.

11.02 Beheer en Onderhoud

Motivering

Het zodanig in conditie houden van het hoofdwatersysteem dat de primaire functie van zowel het waterkeren als het waterbeheren vervuld kan worden.

Producten

Basispakket Beheer en Onderhoud waterkeren

Het basispakket Beheer en Onderhoud waterkeren bevat:

• 1. 

  Kustlijnhandhaving (conform de basiskustlijn zandige kust niveau 1990).

• 2. 

  Beheer en Onderhoud rijkswaterkeringen en stormvloedkeringen (conform de Wet op de waterkering).

ad 1. Kustlijnhandhaving

Het handhaven van de kustlijn wordt gerealiseerd door het suppleren van zand op het strand of in de vooroever (onder water). Het Nederlandse kustsysteem kent een continu verlies aan zand dat jaarlijks gecompenseerd moet worden. Vanaf 2001 wordt er ook zand gesuppleerd om de zandverliezen op dieper water te compenseren. Daarmee wordt de zandhoeveelheid in het kustfundament op peil gehouden en wordt het effect van de zeespiegelstijging tenietgedaan.

Ook zijn er lokale activiteiten zoals onderhoud van dammen en strand-hoofden, eveneens met het doel om structurele kusterosie te bestrijden.

Eenheid

Productartikel 11

In het kader van het aanvullende beleidsakkoord is er extra geld beschikbaar voor zandsuppleties/zandmotor voor de Nederlandse kust. In totaal is hiervoor € 100 mln. beschikbaar, waarvan € 30 mln. versneld uit latere jaren.

ad 2. Beheer en Onderhoud Rijkswaterkeringen en stormvloedkeringen

+ Rijkswaterkeringen

Rijkswaterstaat beheert en onderhoudt ongeveer 267 km primaire waterkeringen. Er wordt vast onderhoud gepleegd, bijvoorbeeld maaien van dijken. Daarnaast wordt er variabel onderhoud gepleegd. Dat betekent dat de waterkeringen periodiek worden geïnspecteerd en dat zo nodig tekortkomingen worden verholpen. Primaire waterkeringen zijn waterkeringen die onder de Wet op de waterkering vallen omdat ze bescherming bieden tegen het buitenwater. Het gaat met name om enkele zeedijken op de Waddeneilanden, de Afsluitdijk, de Houtribdijk, de dijk van Marken en dammen in Zeeland. Naast deze primaire waterkeringen beheert en onderhoudt Rijkswaterstaat ook 396 km niet-primaire waterkeringen. Deze vallen niet onder de Wet op de waterkering omdat ze geen bescherming hoeven te bieden tegen het buitenwater. Ze bieden bescherming tegen het binnenwater. Ook deze waterkeringen voldoen aan een bepaald veiligheidsniveau.

+ Stormvloedkeringen

Om ons land tegen de zee te beveiligen is een aantal stormvloedkeringen aangelegd, die bij hoogwater gesloten kunnen worden. Ook de stormvloedkeringen zijn primaire waterkeringen (welke vallen onder de Wet op de waterkering). Het Rijk heeft vier stormvloedkeringen in beheer: de Stormvloedkering Oosterschelde, de Stormvloedkering Nieuwe Waterweg (de Maeslantkering), de Hartelkering en de Stormvloedkering Hollandsche IJssel. Het onderhoud aan de keringen betreft voornamelijk het conserveren van de schuiven, het onderhoud aan werktuigbouwkundige en elektronische onderdelen en het onderhoud aan het besturingssysteem. Naast deze onderhoudsactiviteiten vindt de bediening van deze objecten plaats en worden er periodiek inspecties uitgevoerd.

De meerjarencijfers voor het basispakket beheer en onderhoud water-keren vertonen na 2010 een daling. Nader onderzoek moet uitwijzen hoe met deze spanning op het budget kan worden omgegaan.

Basispakket Beheer en Onderhoud integraal waterbeheren

Onder dit programma vallen alle activiteiten die noodzakelijk zijn om het hoofdwatersysteem op een zodanig kwaliteitsniveau te houden dat dit voldoet aan de vigerende regelgeving. Hierbij valt te denken aan beheer en onderhoud van:

+ rijkswateren ten behoeve van maatgevend hoogwater (MHW); + stuwende en spuiende kunstwerken; + rijkswateren ten behoeve van waterkwaliteit; + oevers en bodems; + vergunningverlening en handhaving.

Onder het basispakket valt ook de voorbereiding van respectievelijk WB21, de implementatie van de Kader Richtlijn Water (KRW) en de Waterwet, alsmede de activiteiten in het kader van Natura 2000. Zowel de KRW als Natura 2000 streven naar het beschermen van gezonde watersystemen die een duurzaam gebruik mogelijk maken. Voor de KRW moeten stroomgebiedbeheersplannen opgesteld worden. Die bepalen welke maatregelen op het terrein van beheer en onderhoud genomen

Productartikel 11

zullen moeten worden om aan de KRW te blijven voldoen. Tevens vallen onder het basispakket beheer en onderhoud waterbeheren de maatregelen gericht op het op orde krijgen en houden van de vegetatie in de uiterwaarden.

+ Rijksrederij

In 2006 heeft de Ministerraad besloten tot het instellen van een Rijksbrede Civiele Rijksrederij (hierna te noemen Rijksrederij). Deze Rijksrederij bundelt binnen de Rijksoverheid nautische activiteiten die door verschillende partijen (LNV, Financiën (Douane), VenW en de Kustwacht) apart werden uitgevoerd met als doel schaalvoordelen te behalen. Met deze bundeling wordt de nautische kennis verder geborgd. Er is een organisatie ontstaan van 140 vaartuigen en circa 130 fte’s. De Rijksrederij valt onder de verantwoordelijkheid van RWS.

De kerntaken van de Rijksrederij zijn:

+ Het ter beschikking stellen van vaartuigen voor een bepaalde tijdsduur

(al dan niet met nautische bemanning) met een door de opdrachtgever

gespecificeerd dienstverleningsniveau. + Het leveren van kennisintensief advies aan overheidsinstellingen bij

beheer, ontwerp en aanbesteding van vaartuigen. + Het leveren van kennisintensief advies op het gebied van eisen aan

bemanningen, veiligheidsmanagement en scheepsuitrustingen.

+ Kustwacht

Per 1 januari 2007 is de Kustwacht Nieuwe Stijl van start gegaan. De Kustwacht Nederland is een organisatie met eigen taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden. De directeur Kustwacht heeft onvoorwaardelijke zeggenschap over vier schepen die (vrijwel) full time kustwachttaken uitvoeren. Daarnaast heeft hij trekkingsrechten voor een aantal dagen per jaar op schepen van de Rijksrederij en schepen en helikopters van het ministerie van Defensie. De vliegtuigen van Verkeer en Waterstaat zijn eind 2007 overgedragen aan Defensie. In 2009 wordt het functioneren van de Kustwacht Nieuwe Stijl geëvalueerd. Alle schepen zijn per 1 januari 2008 in beheer bij de Rijksrederij. De overzichtsconstructie van de Kustwacht nieuwe stijl is als bijlage aan deze begroting toegevoegd.

Groot Variabel onderhoud waterbeheren

Het betreft beheer en onderhoudsactiviteiten die per project groter zijn dan € 30 mln. (vervangingen, mid-life onderhoud etc.).

Meetbare gegevens bij Beheer en Onderhoud

In de kabinetsreactie op het IBO Beleid en Onderhoud is toegezegd om extracomptabele informatie te verstrekken over de wijze waarop de middelen voor beheer en onderhoud worden aangewend. Hieronder is een verdeling gegeven van de beheer- en onderhoudskosten over dijken, dammen en duinen, over stormvloedkeringen, over kustlijnzorg en over water (t.b.v. waterkwaliteit en -kwantiteit). Deze percentages zijn gebaseerd op een meerjarig gemiddelde: van jaar tot jaar kan het actueel uitgegeven percentage fluctueren.

Productartikel 11

Verdeling kosten Beheer en onderhoud Hoofdwatersystemen

9%

• • 

  Waterkeren

Nog in 2009 zal 2 mln. extra m³ worden gesuppleerd boven op de 9 mln. m³ uit de begroting 2009. Dit wordt gedekt uit middelen van het

Aanvullend Beleidsakkoord. Het betreft relatief dure geulwand- en strandsuppleties die op het programma staan. Bovenop deze 11 mln. m³

zal er in 2009 5,4 mln. m³ uit het programma 2008 worden ingelopen.Totaal wordt dus 16,4 mln. m³ aan zandsuppleties gerealiseerd.

Het programma 2010 omvat in totaal 13,2 mln. m³, waarvan 8,8 mln. m³ gedekt wordt uit het reguliere suppletiebudget en 4,4 mln. m³ uit de

middelen uit het aanvullend beleidsakkoord. De voorbereidingen voor het uitvoeren van het suppletieprogramma 2010 en de besluitvorming

over de zandmotor zijn in volle gang.

Om de kosten te drukken is ervoor gekozen de suppletieprogramma’s zo aan te besteden dat de aannemers de ruimte hebben om het

programma in twee jaar uit te voeren.

Productartikel 11

Totale hoeveelheid zandsuppleties RWS periode 1991 t/m 2008

Omvang areaal:

• * 

  Het areaal is kleiner dan voorgaand jaar doordat er keringen in Zuid-Holland, Zeeland en

Noord-Nederland zijn overgedragen aan de waterschappen. ** Dit bedrag is inclusief extra middelen die voor 2010 in het kader van het Aanvullend

Beleidsakkoord zijn toegevoegd.

Indicatoren:

Basispakket

Indicator

Norm Streefwaarde 2010

Beheer en Onderhoud Waterkeren

De primaire rijkswaterkeringen (dijken, duinen, stormvloedkeringen, etc) en andere werken die direct buitenwater keren voldoen aan de veiligheidsnormen uit de wet op de waterkering. Het jaarlijks suppleren van gemiddeld 12 miljoen m³ zand conform een jaarlijks vastgesteld suppletieprogramma om de basiskustlijn te handhaven.

%

Aantal m³ per jaar

100

12 000 000

62

13 200 000

Toelichting

De eerste indicator is gericht op het voldoen van de primaire rijkswaterkeringen aan de Wet op de Waterkering (WoW) of, indien de kering niet

Eenheid

Productartikel 11

aan die wet voldoet, het in technische staat houden van de situatie 2006. Het beheer en onderhoud programma is er opgericht dit percentage vast te houden. Het verbeteren van dit percentage richting 100% (en dus het voldoen aan de WoW) moet worden gerealiseerd via het aanlegprogramma.

De tweede indicator geeft de gemiddelde hoeveelheid zand aan die RWS suppleert voor de Nederlandse kust volgens een vastgesteld suppletieprogramma om de basiskustlijn en het kustfundament op orde te houden. In totaal is € 100 mln. toegevoegd in 2009 en 2010 voor zandsuppleties en zandmotor. Over de uiteindelijke verdeling van de nog niet concreet belegde middelen tussen zandmotor en extra zandsuppleties vindt nog besluitvorming plaats.

+ Waterbeheren Omvang areaal:

Beheer en onderhoud Spuiende en stuwende waterbeheren                     kunstwerken*

Totaal aantal vergunningen**

97

43 836 21 176

• * 

  Dit aantal ligt hoger dan bij de begroting 2009, omdat individuele kolken in een kunstwerk (spui- of uitwateringssluis) nu apart worden geteld

** De in de begroting 2009 opgenomen areaaleenheid «inzet uren vergunningverlening en handhaving» wordt vanaf 2010 vervangen door «totaal aantal vergunningen». Dit jaar is er nog geen omvang opgenomen, omdat als gevolg van de ingang van de Waterwet en de overgang van vergunningen naar Algemene Regels nog onvoldoende inzicht bestaat over wat de impact hiervan zal zijn op het aantal vergunningen. Rijkswaterstaat gaat in 2010 daar eerst ervaring mee opdoen, teneinde een reëel aantal vergunningen in de begroting van 2011 op te kunnen nemen.

Indicatoren:

Beheer en           De spuiende kunstwerken en stuwen

Onderhoud kunnen te allen tijde worden Waterbeheren geopend.

Het percentage van de door Rijkswaterstaat verleende vergunningen in het kader van Wvo, Wbb, Wbr, OW, Wwh voldoet aan de wettelijke termijnen.

%

%

100

95

99,5

81

100

80

100

80

Toelichting

Altijd werkende spuiende kunstwerken, stuwen en gemalen is een noodzakelijke voorwaarde om de water af- en aanvoer goed te kunnen reguleren en een adequaat peilbeheer uit te voeren.

Vergunningverlening en handhaving zijn belangrijke wettelijke instrumenten om de kwaliteit van het hoofdwatersysteem te beïnvloeden. Het betreft hier alle wetten, dus zowel de milieu- als niet-milieu wetten. + Groot variabel onderhoud

Productartikel 11

Het betreft beheer en onderhoudsactiviteiten die voortvloeien uit het Plan van Aanpak achterstallig onderhoud 2003, welke was bijgevoegd bij de begroting 2004. In het kader van dit plan is een aantal projecten gedefinieerd.

Stuwen Lek Haringvliet

nog te bepalen 2004–2011

Toelichting

Zoals reeds gemeld in het jaarverslag over 2008 is in dat jaar de Renovatie Stuwen in de Lek de aanbestedingsprocedure afgebroken, omdat de biedingen aanzienlijk hoger waren dan het beschikbare budget. Hierdoor is er vertraging opgetreden, waardoor de eerder beoogde einddatum van 2010 niet gehaald zal worden. Aanpak van de noodzakelijke renovatie is in 2009 opnieuw opgestart. Uitvoeringsperiode en raming van de renovatie is afhankelijk van de nog te kiezen aanpak en is op dit moment nog niet bekend. Noodzakelijk onderhoud om veiligheid van scheepvaart en omwonenden in de tussentijd te kunnen blijven garanderen wordt wel uitgevoerd.

11.03 Aanleg

Motivering

Om een bijdrage te leveren aan het voldoen aan de wettelijke normen van de primaire waterkeringen in beheer bij het rijk én een bijdrage te leveren aan het beheer van de rijkswateren.

Producten

Realisatie Waterkeren

Op dit artikelonderdeel worden diverse projecten uitgevoerd. Deze projecten hebben betrekking op:

• 1. 

  rivierverruiming, niet zijnde Ruimte voor de Rivier of Maaswerken;

• 2. 

  dijkversterking en herstel en onderzoek steenbekleding;

• 3. 

  overige onderzoeken en kleine projecten;

• 4. 

  resterende werkzaamheden Deltaplan Grote Rivieren;

• 5. 

  hoogwaterbeschermingsprogramma (inclusief Zwakke Schakels Kust).

• 6. 

  bestortingen in Zeeland

De projecten worden nader toegelicht in het MIRTprojectenboek 2010 (www.mirtprojectenboek.nl).

ad. 1. Rivierverruiming, niet zijnde Ruimte voor de Rivier Langs de Maas, de Rijn, de Waal en de Lek worden rivierverruimings-projecten uitgevoerd om een grotere waterafvoer te kunnen opvangen. Andere projecten die in het kader van de rivierverruiming worden uitgevoerd betreffen de zogeheten NURG (Nadere Uitwerking Rivieren Gebied) projecten. De NURG-projecten beogen ook de ontwikkeling van natuur. De realisatie van laatstgenoemde projecten moet uiterlijk 2015 afgerond zijn. Voorbeelden van projecten die worden uitgevoerd om deze doelstelling te realiseren zijn de projecten Hemelrijkse Waard, Batenburg en het Lexkesveer. Naast deze kleinschalige projecten wordt een grootschalige rivierverruiming voorbereid in het project Ruimte voor de Rivier en in het project Maaswerken (zie artikel 16 van het Infrastructuurfonds).

Productartikel 11

ad. 2. Dijkversterking en herstel en onderzoek steenbekleding Verbetering van dijken bestaat uit verhoging en/of versterking van de dijk of uit vervanging van de bestaande steenbekleding. Het herstel van de steenbekledingen in Zeeland wordt in 2015 opgeleverd. In totaal zal dan langs de Wester- en Oosterschelde 321 kilometer steenbekleding zijn vervangen.

ad. 3. Overige onderzoeken en kleine projecten

+ Veiligheid Nederland in Kaart- 2 (VNK-2). Met dit studieproject worden de kansen op en de gevolgen van overstromingen van dijkringen en een aantal kades langs de Maas in Nederland in kaart gebracht volgens een nieuwe methode (Kamerstukken II, 2005–2006, 27 625, nr. 60).

+ Sterkte en belasting waterkeringen, waarbij onder andere het inzicht in de golfvoortplanting in de Waddenzee en langs de Noordzeekust wordt verbeterd.

+ Wettelijk Toetsing Instrumentarium. De Wet op de waterkering stelt (o.a.) dat VenW verantwoordelijk is voor het periodiek uitbrengen van hydraulische randvoorwaarden en andere instrumenten die door waterkeringbeheerders worden gebruikt bij de thans vijfjaarlijkse toetsing van de veiligheid van de primaire waterkeringen en die worden gebruikt bij het ontwerp van die waterkeringen.

+ In het kader van het innovatieprogramma Deltatechnologie waarvoor dit kabinet extra middelen heeft vrijgemaakt, werken overheden, kennisinstituten en bedrijfsleven consortia samen aan een zestal grootschalige praktijkproeven.

ad. 4. Resterende werkzaamheden Deltaplan Grote Rivieren De werken langs de grote rivieren met als doel om bij een afvoer bij Lobith van 15 000 m³/sec voldoende veiligheid te bieden, zijn grotendeels voltooid. Het project dient financieel nog afgerond te worden. Er lopen nog enkele planschade- en nadeelcompensatieclaims.

ad. 5. Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) Onder dit programma vallen de verbetermaatregelen die zijn voortgekomen uit de vijfjaarlijkse toetsingen conform de Wet op de waterkering. Uit de resultaten van de wettelijke tweede toetsing van de primaire waterkeringen (uitgevoerd in 2006) blijkt dat een deel van deze keringen niet meer voldoet aan de wettelijke norm. Er worden met name subsidies verstrekt aan Waterschappen in het kader van het hoogwaterbeschermingsprogramma.

In februari 2009 heeft de Staatssecretaris een geactualiseerd Hoogwaterbeschermingprogramma (Kamerstukken II, 2008–2009, 27 625, nr. 130) aan de Tweede Kamer gestuurd.

Voor het hoogwaterbeschermingsprogramma is uit de enveloppe «water en kust» € 1 160 mln. gereserveerd en in tranche in de VenW-begroting opgenomen (€ 165 mln.). Op basis van het kabinetsbesluit is er op de 2e tranche een korting van € 67 mln. doorgevoerd. Daarnaast is naar aanleiding van het aanvullend beleidsakkoord een korting opgenomen van € 62 mln. Hiervoor wordt het project Houtribdijk getemporiseerd.

ad.6Bestortingen in Zeeland.

Bij de meest recente wettelijke toetsing van primaire waterkeringen bleek bij een aantal dijken langs de Ooster- en Westerschelde de onderwateroever van de dijk zover te zijn uitgeschuurd dat het gevaar groot is geworden dat de dijk in het water zakt. Inmiddels zijn in samenspraak tussen RWS en de waterschappen de exacte locaties bepaald en de kosten

Productartikel 11

geraamd. Het is nodig de onderwateroever van 22 dijkvakken op korte termijn te versterken door deze af te dekken met stortsteen (bestorten). De kosten van deze versterkingswerken komen op grond van het besluit van de Staatssecretaris VenW in 2001 voor rekening van het Rijk. De bestortin-gen zullen in 2009 beginnen aangezien de veiligheid hier expliciet in het geding is. In het aanvullend beleidsakkoord is in totaal € 30 mln. beschikbaar gesteld voor steenbestortingen in 2009 en 2010.

Locaties uit te voeren urgente bestortingen in jaren 2009 en 2010

• a) 

  in de Westerschelde: – Zuidwatering

– Borssele

• b) 

  in de Oosterschelde:

– Schelphoek, havendam oost – Cauwersinlaag – Zuidhoek–de Val

De belangrijke mutaties in het Realisatieprogramma Waterkeren zijn:

+ Aan het Hoogwaterbeschermingsprogramma is de tweede tranche ad € 165 mln. uit de aanvullende middelen toegevoegd om het programma op basis van de 1e en de 2e toetsing (waaronder de aanpak van de Afsluitdijk) uit te voeren.

+ Toevoeging van de 2e tranche innovatie deltatechnologie van € 25 mln. uit de aanvullende middelen.

+ Op basis van het kabinetsbesluit is op de aanvullende middelen een korting doorgevoerd van totaal € 68 mln.

+ Als gevolg van ombuigingen uit hoofde van het Aanvullend Beleids-akkoord wordt de houtribdijk getemporiseerd (€ 62 mln.).

+ Toevoeging van 2 * € 15 mln. in 2009 en 2010 voor bestortingen Zeeland uit het aanvullend beleidakkoord.

Realisatieprogramma Waterbeheren

Onder waterbeheren vallen de volgende projecten:

• 1. 

  Verbetering waterkwaliteit.

• 2. 

  Overige maatregelen sanering waterbodems.

• 3. 

  Verruiming vaargeul Westerschelde incl. Natuurcompensatie Perk-polder.

• 4. 

  Tijdelijke regeling eenmalige uitkering bestrijding regionale wateroverlast.

• 5. 

  Innovatie KRW.

• 6. 

  Synergie KRW/WB21.

ad. 1. Verbetering waterkwaliteit

Maatregelen ter verbetering van de waterkwaliteit zijn gericht op de realisatie van de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Het betreft een mix aan maatregelen onder te verdelen in maatregelen gericht op de vispasseerbaarheid, helder en schoon water, herstel van habitats en het herstel van de natuurlijke dynamiek. Voorbeelden van maatregelen zijn: vispassages, herstel beekmondingen, emissiebeheer, sanering water bodems, natuurvriendelijke oevers, creëren getijde natuur en nevengeulen.

Onderdeel van het programma verbetering waterkwaliteit is het saneringsprogramma tot en met 2013. Als gevolg van de ombuigingen uit hoofde van het Aanvullend Beleidsakkoord (€ 148 mln.) zal het saneringsprogramma worden herijkt. Bij de vaststelling van het BPRW eind 2009 wordt het saneringsprogramma aangeboden.

Productartikel 11

ad. 2. Overige maatregelen sanering waterbodems

Overige maatregelen betreffen de subsidieregelingen SUBBIED (Subsidieregeling Baggeren bebouwd gebied) en SVB (stimulering verwerking baggerspecie) en maatregelen gericht op de verwerking van baggerspecie: GVB (landelijke proef grootschalige verwerking baggerspecie) en het depot Hollandsch Diep.

ad 3. Verruiming vaargeul Westerschelde

De verruiming van de vaargeul (zowel op Vlaams als Nederlands grondgebied) wordt uitgevoerd en gefinancierd door Vlaanderen. Nederland financiert maximaal € 30 mln. op Nederlands grondgebied voor wrakkenberging, kabels- en leidingbescherming en vaargeulwand-verdediging.

Daarnaast wordt in verband met EU-verplichtingen natuurcompensatie uitgevoerd bij Perkpolder op basis van de vorige (2e) verdieping van de Westerschelde. In juli 2009 heeft de Raad van State in een voorlopige uitspraak geoordeeld dat nog niet met voldoende zekerheid is vastgesteld dat de natuurlijke kenmerken van het gebied niet zullen worden aangetast. Aangezien de Raad van State later in 2009 een definitieve uitspraak zal doen, is nog niet duidelijk in hoeverre deze voorlopige uitspraak gevolgen heeft voor de mijlpalen.

ad. 4. Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW)

Op 2 juli 2003 is het Nationaal Bestuursakkoord Water ondertekend door het Rijk, Provincies, Gemeenten en Waterschappen met als doel samen de waterproblematiek in Nederland aan te pakken. In dit kader heeft het kabinet een eenmalige impuls van € 100 mln. beschikbaar gesteld om een snelle start van de uitvoering van maatregelen tegen wateroverlast te bevorderen. Het akkoord is in 2008 door genoemde partijen hernieuwd. Om subsidies te kunnen verstrekken is een «Tijdelijke regeling eenmalige uitkering bestrijding regionale wateroverlast» opgesteld, in nauwe samenwerking met de NBW-partijen. De regeling is opengesteld met ingang van 1 april 2004 (Staatscourant nr. 40, pag. 21, 2006). Op 1 juli 2004 is het volledige budget vastgelegd in beschikkingen aan 67 gemeenten en waterschappen. In de gehonoreerde aanvragen zijn 307 projecten opgenomen. De 307 projecten zijn naar verwachting in 2010 gerealiseerd. De nadruk in de projecten ligt op het vasthouden en bergen van overtollig water.

Ad. 5. Innovatie KRW

Voor een financiële impuls aan innovaties voor de KRW is op grond van het Coalitie-Akkoord € 76 mln. beschikbaar. Hierover is in de MR van 7 december 2007 een principebesluit genomen. E.e.a. houdt in dat het geld wordt weggezet via 2 tenders: de eerste in 2008 (subsidieplafond € 35 mln.), de tweede eind 2009/begin 2010 (subsidieplafond € 40 mln.). De bedragen zijn inclusief de uitvoeringskosten (€ 1,5 mln.) van SenterNo-vem. De verplichting aan SenterNovem betreft vooralsnog een periode van vier jaar.

In de voorliggende V&W-begroting is voor de 2e tender € 40 mln. opgenomen.

Ad. 6. Synergie KRW/WB21

Voor een financiële impuls aan synergiemogelijkheden voor de KRW/

WB21 is op grond van het Coalitieakkoord € 115 mln. beschikbaar op de

FES-begroting.

De zeven deelstroomgebieden hebben de projectvoorstellen ingediend die

door een onafhankelijke commissie zijn beoordeeld op de voorafgestelde

Productartikel 11

criteria. De gelden (€ 76 mln.) van goedgekeurde projecten in het landelijke gebied zijn inmiddels vastgelegd in de ILG bestuursovereenkomst 2007–2013.

In de Voorjaarsnota 2009 is tweede en laatste tender van € 39 mln. opgenomen. Hiervoor is een subsidieregelingregeling voor gemeenten en waterschappen opgesteld.

De belangrijke mutaties in het Realisatieprogramma Waterbeheren zijn: + Korting (€ 148 mln.) op het saneringsprogramma als gevolg van

ombuigingen uit hoofde van het Aanvullend Beleidsakkoord. + Toevoeging van middelen uit het Coalitieakkoord voor innovatie en synergie KRW/WB 21. Deze programma’s zijn nu separaat vanuit het Verbeterprogramma Waterkwaliteit Rijkswateren in de tabel opgenomen.

Projectoverzicht behorende bij 11.03.01: Realisatieprogramma Waterkeren

Projectomschrijving

huidig vorig

t/m 2008

2009 2010 2011 2012 2013 2014 later huidig vorig

CATEGORIE 0

Deltaplan grote rivieren Maatregelen i.r.t. rivierverruiming 202 Dijkversterking en Herstel steenbekleding Hoogwaterbeschermingsprogramma

Overige onderzoeken en kleine projecten

afronding

2010 2015

2010 2015

16            13

74         127       2015         2015

60         619       2020         2020

12            26       2020         2020

Totaal categorie 0

4 151

1 544         387         471         393         278         131

162         785

Begroting (IF 11.03.01)

387         471         393         278         131

162

Productartikel 11

Projectoverzicht behorende bij 11.03.02: Realisatieprogramma Waterbeheren

66321

24

Projecten nationaal

Proef Grootschalige Verwerking

Baggerspecie (GVB)                                 22           22           19

Stimuleringsregeling verwerking baggerspecie (SVB) Subsidie baggeren bebouwd

gebied (SUBBIED)                                  120 123           68           21

Verbeterprogramma Waterkwaliteit Rijkswateren                            728 977 189           70 Tijdelijke regeling bestrijding regionale wateroverlast

Projecten landsdeel Oost

Inrichting IJsselmonding

Projecten landsdeel West-Overig

Natte natuurprojecten IJssel-meergebied

Natuurpilot IJmeer/Markermeer Integrale inrichting Veluwe randmeer (IIVR) Depot Hollandsch Diep Klein Profijt

Uitbreiding gemaalcapaciteit IJmuiden                                                  494           50 494

112

7 43

42

39

51

Projecten landsdeel Zuid

Aanleg baggerdepots (voorheen Depot Koerogspolder)                             18

Doorlaatmiddel Veerse Meer                  20

Natuurcompensatie Perkpolder             31

Verruiming vaargeul Wester-schelde                                                       31           30             1

Overig

Innovatie KRW/WB21                              75

Synergie KRW/WB21                            116

Kleine Projecten                                          0             2

afronding

18           18

20           20

16              1              3             3             9             9              2              4

Totaal categorie 0

1 973

1 001          199         218         126

98           64

72

194

Begroting (IF 11.03.02)

199         218         126

98           64

72

11.05 Verkenningen en planstudies

Motivering

Om een probleem of een initiatief met een maatschappelijke meerwaarde op het gebied van Waterbeheer te verkennen en om daarna, indien nodig, uit alternatieven de beste oplossing voor het probleem te zoeken en voor te bereiden voor de uitvoering.

Producten

Programma Hoofdwatersystemen

Op dit artikelonderdeel worden diverse projecten uitgevoerd. Deze projecten hebben betrekking op:

• 1. 

  Verkenning Grevelingen Water en Getij

• 2. 

  Rampenbeheersingsstrategie Overstromingen/compartimentering

• 3. 

  Natuurontwikkelingsschets Eems

4

Productartikel 11

• 4. 

  Sluitregime Oosterscheldekering

• 5. 

  Zandhonger Oosterschelde

• 6. 

  Legger Primaire waterkering Terschelling

• 7. 

  Rivierverruiming Stevensweert

• 8. 

  Levensduur Waterkeringen

• 9. 

  Aanpassing sluitregime Maeslantkering

• 10. 

  Integrale verkenning Afsluitdijk

• 11. 

  Uitvoeringsprogramma Zuidwestelijke Delta

• 12. 

  Extra spuicapaciteit Afsluitdijk

• 13. 

  Legger Primaire waterkeringen Vlieland

• 14. 

  Zandmotor Delflandse kust

• 15. 

  Reservering Deltaprogramma

• 16. 

  Vlaams/Nederlandse Schelde Commissie

• 17. 

  Volkerak-Zoommeer

• 18. 

  Innovatie Haaglanden

• 19. 

  Slibproblematiek Markermeer

• 20. 

  Ecologisch herstel Eem- en Gooimeer

• 21. 

  Beekmondingen Maas

• 22. 

  Lauwersmeer

De verkenningen en planstudies zijn ook opgenomen in het MIRT-projectenboek.

Verkenningen waterkeren en waterbeheren

Wijzigingen in de verkenningentabel:

+ Vanuit de studiekosten Waterkeren is voor de compartimenteringson-derzoek een bedrag van € 0,2 mln. overgeheveld.

+ Het project uitvoeringsprogramma ZW-Delta is in 2008 nieuw in de verkenningen-tabel opgenomen.

+ Onderzoek Integrale Verbetering Afsluitdijk is afgerond en zal komend jaar als verlengde verkenning worden opgestart. Het voorbesluit is voorzien in 2010, daarna start de planstudie (cf. Elverding). Voor de verlenging van de verkenningfase (op basis van Elverding) is € 2,4 mln. toegevoegd.

+ Natuurontwikkelingsplan Eems: de verkenning is afgerond. Echter voordat het beheerplan Eems samen met Duitsland opgesteld kan worden dient echter eerst een juridische procedure in Duitsland afgerond te worden. Tot dat moment zullen geen vervolgstappen worden genomen.

+ De verruiming van de dijkring Terschelling is op dit moment niet aan de orde en verkenning daarnaar wordt daarom niet opgestart.

+ Resultaat van de verkenning sluitregime van de Maeslantkering is dat de in 1997 een goede keuze is gemaakt en dat deze geen aanpassing behoeft. Er komt geen planstudie naar een aanpassing van het sluitregime van de Maeslantkering.

+ De verkenning Stevensweert wordt uitgesteld. Het is de bedoeling om op basis van de onderzoeksresultaten een beslissing te nemen die past binnen het kader van een totale visie rond hoogwaterbescherming in het Maasdal.

+ Rampenbeheersing Overstromingen/Compartimenteringsonderzoek: voor deze verkenning is een vervolgstudie gestart voor dijkring 14, waarvan de oplevering in 2009 wordt verwacht. Verder worden er vier gebiedspilots Waterveiligheid 21e eeuw o.b.v. het Nationaal Waterplan uitgevoerd die in 2010 worden afgerond.

+ Zandhonger (wordt 2013: motie Koppejan/Boelhouwer (Kamerstukken II, 2008–2009, 31 700 XII, nr. 25) over de zandhongerproblematiek) vraagt om aanpak met pilots en structurele oplossing in 2010. De

Productartikel 11

verkenning wordt aangevuld met extra veldexperimenten om te kijken hoe het huidige intergetijdengebied zoveel mogelijk in stand kan worden gehouden. De resultaten van hiervan worden benut voor de ontwikkeling van een structurele oplossing voor de zandhonger-problematiek. De stand van zaken hierover wordt in 2010 aan de Kamer gepresenteerd. De pilots lopen door tot in 2011, waarna tot en met 2013 monitoring plaatsvindt. + Aanpassing Sluitregime Stormvloedkering Oosterschelde: de verkenning krijgt geen vervolg en wordt verder opgenomen in de integrale verkenning Oosterschelde.

Planstudieprogramma waterkeren

De belangrijkste mutaties in de planstudietabel waterkeren zijn:

+ Vanuit de studiekosten waterkeren is voor enkele aanvullende onderzoeken in het H&I-programma (onderdeel van het Verbeter-programma Waterkwaliteit Rijkswateren) een bedrag van € 0,4 mln. overgeheveld naar artikel onderdeel aanleg waterbeheren.

+ Vanuit de studiekosten Waterkeren is voor de verkenning comparti-menteringsonderzoek een bedrag van € 0,1 mln. overgeheveld.

+ Voor het Deltaprogramma dienen diverse verkenningen en planstudies te worden uitgevoerd. Hiervoor is in deze begroting een reservering opgenomen. De studiekosten waterkeren worden aangewend voor de verkenningen en planstudies voor het Deltaprogramma.

+ Zandmotor: de bandbreedte van de op basis van een ruwe kostenraming van voorliggende alternatieven in planstudie bedraagt € 60 mln. tot € 110 mln.

+ Extra spuicapaciteit: de keuze van marktbenadering heeft geleid tot vertraging van één jaar. De oplevering wordt nu voorzien in 2017.

+ Legger Vlieland: de discussie over de gewenste ligging van de waterkering heeft tot vertraging geleid. Verwacht wordt dat het projectbesluit in 2012 kan worden genomen en dat de uitvoering start in 2013.

Planstudieprogramma waterbeheren

De belangrijke mutaties in de planstudietabel waterbeheren zijn:

+ Volkerak Zoommeer (VZM): Op verzoek van de staatsecretaris heeft de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta in 2009 een advies gegeven over alternatieven voor de huidige zoetwatervoorziening van de Zuidwestelijke Delta, waarbij een zout Volkerak-Zoommeer als uitgangspunt geldt. De kosten zijn hoger dan voorzien, omdat in een eerder stadium de effecten voor het gebied Zuid-Holland Zuid nog niet volledig in beeld waren. De aanvullende kosten voor dit gebied van de geïnventariseerde zoetwateralternatieven lopen zeer uiteen van enkele tientallen tot enkele honderden miljoenen. Tegen deze achtergrond is de bandbreedte van de raming voor het Volkerak Zoommeer vooralsnog verhoogd.

+ De planstudie naar slibproblematiek in het Markermeer is opgegaan in de projecten «Toekomstagenda Markermeer- IJmeer en Natuurlijk(er) Markermeer-IJmeer (NMIJ)».

+ De planstudie Lauwersmeer wordt gestopt wegens een netwerkbrede afweging in het 2e Stroomgebiedsbeheersplan (SGBP).

+ De planstuduie Beekmonding Maas is in 2008 afgerond. De rapportage is in het voorjaar 2009 ontvangen. Na het in 2009 te nemen project-besluit kan in 2010 de uitvoering ter hand worden genomen.

+ De planstudie Ecologisch herstel Eem- en Gooimeer zal na het in 2009

Productartikel 11

te nemen projectbesluit in 2010 in uitvoering worden genomen in het Verbeterprogramma Waterkwaliteit Rijkswateren (artikelonderdeel IF 11.03.02, aanleg waterbeheren).

Projectoverzicht behorende bij 11.05.01: Verkenningenprogramma hoofdwatersystemen

Hoofdwatersystemen Verkenningen IF 11.05.01 Lopende verkenningen

Locatie

Probleem

Indicatie modaliteit Referentiekader

Gereed

Projectoverzicht behorende bij 11.05.02: Planstudieprogramma water-keren

CATEGORIE 1

Projecten

(inter)nationaal

Extra spuicapaciteit Afsluitdijk Overige steenzet-ting

Projecten noord

Legger Primaire

waterkering

Vlieland

Projecten west

Pilot Zandmotor Delflandse kust

60

14

110

243 168

pb/ uo

pb

pb

2012-2016 2009-2016

2013-2015

2010-2012/ 2015

Totaal categorie 1

411

Legenda

pb projectbesluit

uo uitvoeringsopdracht (beschikking)

6

uo

uo

Productartikel 11

Projectoverzicht behorende bij 11.05.03: Planstudieprogramma water-beheren

CATEGORIE 1

Projecten (inter)nationaal

Volkerak Zoommeer                     40          763

Beekmonding Maas                                       8

Projecten west Ecologisch herstel Eem-en Gooimeer                                 12            60

pb           uo

pb           uo

pb           uo

2012-2015/ 2017

Totaal categorie 1

Legenda

pb projectbesluit

uo uitvoeringsopdracht (beschikking)

Productartikel 12

Artikel 12 Hoofdwegennet

Omschrijving van de samenhang          Op dit artikel worden de producten op het gebied van Rijkswegen

in het beleid                                             verantwoord. Dit betreft de onderdelen verkeersmanagement, beheer en

onderhoud, aanleg en verkenning en planstudie. De doelstellingen van het onderliggende beleid zijn terug te vinden in de beleidsbegroting 2010 (XII). Het Infrastructuurfondsartikel hoofdwegen is gerelateerd aan de beleidsartikelen 32 (bereiken van een optimale veiligheid in of als gevolg van mobiliteit), 34 (betrouwbare netwerken en voorspelbare reistijd) en 36 (bewaken, waarborgen en verbeteren van kwaliteit leefomgeving).

Relatie met de kabinetsdoelstellingen Dit artikel levert een bijdrage aan kabinetsdoelstelling 19 «Verbetering van

de bereikbaarheid over weg en water door gerichte investeringen in het wegennetwerk en de binnenvaart». De investeringen dragen bij aan de realisatie van een goede en betrouwbare bereikbaarheid voor wegvervoer van en naar economische kerngebieden en mainports in Nederland. In het kader van Sneller en Beter wordt bijvoorbeeld een gewijzigde tracéwet ingediend en het MIRT-spelregelkader aangepast. Op het vlak van wegenbouw worden diverse projecten opgeleverd, zoals A12 Woerden–Gouda en A9 Holendrecht–Diemen. Ook start de uitvoering van 27 projecten (w.o. 23 uit de Wet versnelling besluitvorming wegprojecten). In artikelonderdeel 34.02 van de beleidsbegroting HXII staan de beleidsvormende activiteiten genoemd.

Productartikel 12

Tabel budgettaire gevolgen van de uitvoering

12.01 Verkeersmanagement

12.01.01 Basispakket verkeersmanagement

12.01.02 Servicepakket verkeersmanagement

12.02 Beheer en onderhoud

12.02.01 Basispakket B&O

12.02.02 Servicepakket B&O 12.02.04 Groot variabel onderhoud

12.03 Aanleg en planstudie na tracebe-sluit

12.03.01 Realisatieprogramma

12.03.02 Planstudie na tracèbesluit 12.04.01 GIV/PPS

12.05 Verkenningen en planstudie voor tracebesluit

12.05.01 Verkenningen

12.05.02 Planstudie voor tracèbesluit

Van totale uitgaven:

– Apparaatsuitgaven – Baten-lastendiensten – Restant

3 428 1 622 386          830 765 1 200 889 1 120 992 1 136 731 1 139 588         1 081 710

1 436 024 1 609 158 1 708 372 1 636 141 1 761 417 1 878 887         2 611 799

• * 

  De reservering in het FES voor de enveloppe Nota Mobiliteit (2011–2020) en deels de reservering voor de Zuidas) kunnen op dit moment nog niet aan de begroting van VenW worden toegevoegd. Dit omdat formeel het vrijgeven, en daarmee de verwerking in de begroting, pas kan plaatsvinden als deze projecten voldoende zijn uitgewerkt en/of er besluitvorming over heeft plaatsgevonden.

Productartikel 12

Budgetflexibiliteit

12.02 12.03                           12.04 12.05

Beheer en Aanleg en             Geïntegreerde         Verkenning en

onderhoud planstudie na        contractvormen       planstudie voor

tracébesluit                      PPS tracébesluit

Juridisch verplicht Beleidsmatig verplicht Beleidsmatig nog niet ingevuld

Bestuurlijk gebonden Complementair noodzakelijk

Absolute budgetflexibiliteit in (x € 1 000)

12.02 Beheer en Onderhoud juridisch verplicht bestuurlijk gebonden beleidsmatig verplicht

12.03 Aanleg en planstudie na tracebesluit juridisch verplicht bestuurlijk gebonden beleidsmatig verplicht

12.04 GIV/PPS juridisch verplicht bestuurlijk gebonden beleidsmatig verplicht

12.05 Verkenning en Planstudie juridisch verplicht bestuurlijk gebonden beleidsmatig verplicht

complementair noodzakelijk beleidsmatig nog niet 117 813 ingevuld

764 831 complementair noodzakelijk 250 797 beleidsmatig nog niet 238 257 ingevuld

106 341 complementair noodzakelijk beleidsmatig nog niet 80 222 ingevuld

12 006 complementair noodzakelijk 138 065 beleidsmatig nog niet ingevuld

12.02 Beheer en onderhoud

De beheer en onderhoud opgenomen bedragen zijn volledig beleidsmatig verplicht. Deze bedragen zijn nodig om de prestatieafspraken te realiseren die hierover in de Service Level Agreement zijn opgenomen.

Productartikel 12

12.03 en 12.05 Aanleg en planstudie na tracébesluit en verkenning en planstudie voor tracébesluit

De categorie bestuurlijk gebonden houdt dat gedeelte in dat in afspraken met de regio aan planstudies wordt uitgevoerd. De categorie beleidsmatig verplicht betreft lopende c.q. te starten projecten die nog niet volledig tot juridische verplichten hebben geleid alsmede de agentschapsbijdragen van VenW op de diverse projecten.

12.04 Geïntegreerde contractvormen/PPS

Het hiervoor geraamde budget is voor meer dan de helft reeds juridisch verplicht het restant is beleidsmatig verplicht.

12.01 Verkeersmanagement

Motivering

Met verkeersmanagement streeft VenW naar optimaal gebruik van en informatie over de beschikbare infrastructuur en draagt bij aan het bereiken van een voorspelbare en betrouwbare reistijd van deur tot deur.

Producten

Basispakket Verkeersmanagement

Bij het vormgeven van verkeersmanagement wordt onderscheid gemaakt

in vijf maatregelcategorieën:

+ verkeersgeleiding bij grote drukte;

+ hulpverlening ten behoeve van doorstroming en informatievoorziening bij pech en ongevallen (incidentmanagement);

+ reistijd- en route-informatie;

+ maatregelen ter bevordering van gedisciplineerd en sociaal weggedrag;

+ voorlichting over rijkswegen.

Vanuit vijf regionale verkeerscentrales en een landelijke verkeerscentrale wordt een proactieve sturing voorgestaan. Het instrumentarium voor deze sturing van het verkeer wordt steeds verder verfijnd. Zo worden regel-scenario’s geoptimaliseerd, zijn de afgelopen jaren afspraken met politie en hulpverleners geconcretiseerd en wordt steeds meer gewerkt met mobiele informatiepanelen. Doelstelling is het gericht bestrijden van de files rondom verkeersknooppunten in een regio.

Bij de uitvoering van verkeersmanagement wordt het rijkswegennet in samenhang met het regionale wegennet beschouwd (gebiedsgericht verkeersmanagement). In nauw overleg met de regionale overheden worden maatregelpakketten ontwikkeld die, vanuit regionaal perspectief, als het meest effectief worden gezien.

Er wordt gewerkt in een twintigtal samenwerkingsverbanden (grote en middelgrote stedelijke agglomeraties). Bij een aantal van deze samenwerkingsverbanden heeft dit reeds geleid tot maatregelpakketten. Voorbeelden hiervan zijn het KAN-gebied (Arnhem–Nijmegen), het SIRE-gebied (regio Eindhoven), de regio Haaglanden en het Stadsgewest Rotterdam.

De nationale Databank Wegverkeersgegevens is inmiddels gerealiseerd. De omvang van het daarin ondergebrachte wegennet en de kwaliteit van de gegevens zal de komende jaren worden uitgebreid c.q. verbeterd.

De afgelopen jaren is geïnvesteerd in Dynamisch Verkeersmanagement (DVM). Met dynamisch verkeersmanagement wordt beoogd de bestaande infrastructuur beter te benutten. In combinatie met het actief reguleren van het verkeer heeft dit geleid tot verbeterde doorstroming van het

Productartikel 12

verkeer en heeft dit dus een positief effect op het aantal voertuigverlies-uren. De extra investeringen voor dynamische verkeersmanagementsyste-men hebben in de afgelopen jaren eveneens bijgedragen aan een verhoging van de effectiviteit van het verkeersmanagement.

Meetbare gegevens bij Verkeersmanagement

Specificatie bedieningsareaal:

Indicatoren:

Indicator

Realisatie                 Streef- Streefwaarde

2008 waarde 2009                      2010

Op alle bemeten wegvakken wordt gemiddeld over         % van de bemeten

het jaar minimaal 95% van de tijd betrouwbare reis en rijbaanlengte route-informatie geleverd die binnen 5 min. zowel beschikbaar is voor de DRIPs als voor de serviceprovi-ders.

91%

95%

95%

Op de drukste trajecten van het rijkswegennet                   % van de gevallen

bedraagt de aanrijtijd bij incidenten in de spits ten

hoogste 15 minuten.

Op de overige rijkswegen bedraagt de aanrijtijd bij          % van de gevallen

incidenten in de spits ten hoogste 30 minuten.

80%

80%

80%

80%

• * 

  deze indicator is in de begroting 2009 voor het eerst opgenomen

Toelichting

Voor verkeersmanagement wordt gebruik gemaakt van een indicator die een duiding geeft van de effecten van het uitgevoerde programma. Deze indicator geeft aan hoe snel Rijkswaterstaat betrouwbare reis- en route-informatie op de Dynamische Route-Informatie Panelen (DRIP’s) zet en hoe snel die informatie beschikbaar is voor serviceproviders. Daarnaast is er een indicator, die aangeeft hoe snel Rijkswaterstaat na een ongeval ter plekke is om de weg zo snel mogelijk weer vrij te kunnen geven voor het verkeer.

Basispakket

Areaaleenheid

Omvang Totaalbudget 2010 (x € 1 000)

Verkeersmanagement Rijbanen met

verkeerssignale-ring (km)

1 204

57 150

Eenheid

Productartikel 12

12.02 Beheer en onderhoud

Motivering

Het rijkswegennet (en de onmiddellijke omgeving daarvan) in een dusdanige staat houden dat het vervullen van de primaire functie gewaarborgd is (het faciliteren van vlot, veilig en comfortabel vervoer van personen en goederen onder de randvoorwaarde van een kwalitatief hoogwaardig milieu.

Producten

Het beheer en onderhoud van rijkswegen omvat maatregelen aan verhardingen, bruggen en viaducten, verkeersvoorzieningen, landschap en milieu en exploitatie.

Basispakket beheer en onderhoud

Een voorwaarde voor optimaal gebruik van het wegennet is betrouwbaarheid van de infrastructuur van wegen, bruggen, viaducten, tunnels, aquaducten, matrixborden, verkeerscentrales, verkeersvoorzieningen, het landschap en het milieu rond de rijkswegen. Deze kan alleen worden gegarandeerd indien de infrastructuur preventief beheerd en onderhouden wordt. Dit in tegenstelling tot correctief onderhoud, waarbij de beheerder geconfronteerd wordt met functieverlies en de gebruiker ongewild voor onaangename verrassingen wordt geplaatst. Zowel het preventief als het correctief onderhoud valt onder het basispakket.

Met het aanvullend beleidsakkoord is er in totaliteit € 213 mln. (versneld)

beschikbaar voor het hoofdwegennet; € 75 mln. in 2009 en nog eens

€ 138 mln. in 2010. Deze middelen worden ingezet om

+ Het versnellen van reparaties aan het zeer open asfaltbeton (ZOAB);

+ Onderhoud aan dicht asfaltbeton (DAB) in 2010.

+ Het uitvoeren regulier onderhoud aan kunstwerken (zoals bruggen,

viaducten en knooppunten) in 2010 in plaats van 2014. Deze middelen worden voor het grootste deel ingezet op verhardings-onderhoud om verdere achterstanden te voorkomen. Daarnaast wordt een beperkt areaal kunstwerken versneld geïnspecteerd en onderhouden. De kosten voor de levensduurproblematiek van de stalen kunstwerken, alsmede van de noodzakelijke vervanging van de betonverharding van de A1 tussen Hengelo en de Duitse grens worden vooralsnog voorgefinancierd vanuit aanleg en gedekt uit Beheer en Onderhoud. Het onderzoek naar de betonnen viaducten en bruggen nadert zijn afronding, Om een integraal en meerjarig beeld te krijgen zal in het komende jaar de totale omvang van de renovatie- en vervangings-problematiek die ook op langere termijn op ons af gaat komen in beeld worden gebracht. Structureel zijn voor vervangingen en renovaties op dit moment geen middelen gereserveerd in het MIRT.

Door middel van actief kasbeleid wordt getracht het opnieuw ontstaan van achterstanden in het onderhoud aan de verhardingen ten gevolge van het verminderde budget voor regulier onderhoud zoveel als mogelijk te beperken.

Servicepakket Beheer en Onderhoud

+ Plan van aanpak Beheer en Onderhoud 2004–2010 In 2010 eindigt de impuls Beheer en Onderhoud Rijkswegen. Met de impuls beheer en onderhoud worden de meest urgente onderhouds-achterstanden aangepakt. Hierbij was het de inzet om in 2010 de achterstanden ingelopen te hebben. Het afgesproken achterstallig verhardingsonderhoud (totaal 1 300 km) was eind 2007 ingelopen. Ook het afgesproken achterstallig beheer en onderhoud aan de kunstwerken

Productartikel 12

zal per eind 2010 gereed zijn. Hiervoor zijn extra middelen uit de impuls aangewend. Het achterstallig onderhoud aan de Dynamische VerkeersMa-nagementSystemen (DVM) is uitgesteld, omdat de levensduur van de systemen langer bleek dan voorzien. Via toestandsafhankelijk (storings-)onderhoud is het structureel onderhoud uitgesteld tot 2010 en later. Om verkeersoverlast zo veel mogelijk tot een minimum te beperken, worden deze werkzaamheden goed afgestemd, zowel onderling als met de werkzaamheden die voortkomen uit het aanleg- en fileplan, het ZSM-programma alsmede de werkzaamheden van andere wegbeheerders. + Servicepakket Meer Vlot

Het servicepakket «Meer Vlot» beoogt een aantal kleinschalige verbeteringen voor het goederenvervoer te realiseren. In de periode 2008–2010 ligt het accent op de beveiliging van verzorgingsplaatsen uit de Top-20 zoals besproken met de Tweede Kamer. Dit betreft de aanpak van de 20 meest onveilige verzorgingsplaatsen. Alle maatregelen zijn inmiddels gestart en de verwachting is dat de top 20 begin 2010 grotendeels is afgerond. + Servicepakket Meer Veilig

De in 2007 ingestelde impuls verkeersveiligheid voor de niet-autosnelwe-gen die in beheer zijn bij het Rijk, wordt in 2010 gecontinueerd. Er wordt geïnvesteerd in enerzijds het versneld realiseren van essentiële her-kenbaarheidskenmerken en anderzijds in een aantal kosteneffectieve verkeersveiligheidsmaatregelen, zoals het aanbrengen van bermverharding of het ombouwen van een kruispunt tot rotonde. + Servicepakket Meer Kwaliteit Leefomgeving

Binnen dit servicepakket worden bijdragen geleverd aan het meerjarenprogramma ontsnippering en het meerjarenprogramma bodemsanering. Een voorbeeld van een ontsnipperingsproject is het plaatsen van een ecoduct of een dassentunnel. Hierdoor worden twee gescheiden natuurgebieden met elkaar verbonden.

De ontsnipperingswerken worden uitgevoerd in samenspraak met alle betrokkenen. Hiermee ontstaat een realistisch, uitvoerbaar ontsnippe-ringsprogramma dat aansluit op en is afgestemd met de ontsnipperings-maatregelen van andere overheden.

Groot Variabel onderhoud

De betonweg A1 tussen Hengelo en de Duitse grens is aan het eind van zijn levensduur gekomen. Deze wordt gesloopt en in de periode 2009 tot en met 2011 vervangen door een ZOAB-weg.

Daarnaast wordt de levensduurproblematiek van de stalen kunstwerken opgepakt. Van de 274 bruggen met een stalen rijdek in het hoofdwegennet is bij vooral oudere exemplaren in toenemende mate sprake van ernstige scheurvorming in de stalen rijdekken. Deze scheurvorming wordt veroorzaakt door een aanzienlijk hogere belasting met zwaar vrachtverkeer dan indertijd bij het ontwerp kon worden voorzien. De Moerdijkbrug en drie kleinere bruggen zijn al hersteld. Bij de Scharster-rijnbrug is een proef gedaan met verlijmen van een stalen plaat op het bestaande brugdek als alternatief voor volledige vervanging. De volgende stalen bruggen zullen de komende vijf jaar worden aangepakt:

Productartikel 12

vaste bruggen

beweegbare bruggen

Scharberg (Elsloo)

Galecopperbrug

Beek (Geleen)

Muiden

Ewijk

Kreekrak

Gideonbrug

Ketelbrug

Kruiswaterbrug

Meetbare gegevens bij beheer en onderhoud Rijkswegen

Hieronder is een verdeling gegeven van de budgetten voor het beheer en onderhoud van verhardingen, bruggen en viaducten (kunstwerken), systemen voor DVM, arealen voor landschap en milieu en exploitatie. Deze percentages zijn gebaseerd op een meerjarig gemiddelde: van jaar tot jaar kan het actueel uitgegeven percentage fluctueren. Meetbare gegevens bij beheer en onderhoud Rijkswegen Hieronder is een verdeling gegeven van de budgetten voor het beheer en onderhoud van verhardingen, bruggen en viaducten (kunstwerken), systemen voor dynamisch verkeersmanagement (DVM), arealen voor landschap en milieu en exploitatie. Deze percentages zijn gebaseerd op een meerjarig gemiddelde: van jaar tot jaar kan het actueel uitgegeven percentage fluctueren.

Verdeling kosten beheer en onderhoud Basispakket Hoofdwegennet

13%

Productartikel 12

+ Basispakket Beheer en onderhoud Specificatie areaal rijkswegen:

Rijbaanlengte (in km) Rijbaanlengte (in km) Areaal asfalt (in km²) Areaal asfalt (in km²) Groen areaal (in km²)

Hoofdrijbanen

Verbindingswegen en op- en afritten

Hoofdrijbanen

Verbindingswegen en op- en afritten

Stuks

Basispakket

Areaaleenheid

Omvang Totaalbudget 2010 (x € 1 000)

Beheer, onderhoud en ontwikkeling

Oppervlakte wegdek in km²

88,1

764 591

Indicatoren:

Indicator

Norm           Realisatie                 Streef- Streefwaarde

2008 waarde 2009                      2010

Voldoen van wegen aan de normen

Voldoen van bruggen en viaducten aan de normen

95% 90%

97% 88%

95% 83%

95% 88%

Toelichting

Voor het jaar 2010 hanteert VenW dezelfde twee indicatoren als in de begroting 2009, namelijk een indicator die de conditie van de wegen aangeeft en één die de kwaliteit van bruggen en viaducten in het rijkswegennet weergeeft. Hiermee wordt inzicht geboden in de prestaties op het gebied van beheer en onderhoud.

+ Servicepakket Beheer en onderhoud

De bekostiging van het servicepakket is hieronder weergegeven.

Servicepakket

Totaalbudget 2010 (x € 1 000)

Plan van aanpak Beheer en Onderhoud Meer veilig en meer Vlot Meer kwaliteit leefomgeving

Totaal

41 646 18 671 16 875

77 192

+ Groot variabel onderhoud

Budget (x € 1 000)

Kunstwerken

Sloop en nieuwbouw A1 Hengelo-Duitse grens

102 380 29 213

102 274 6 515

102 246

81 797

71 572

2010

2011

2012

2013

2014

Productartikel 12

Motivering

12.03 Aanleg, benutting en planstudie na tracébesluit

Door middel van voorbereiding en uitvoering van infrastructuurprojecten wordt bereikt dat de noodzakelijke capaciteit beschikbaar is en komt om de verwachte verkeersgroei te faciliteren en een betrouwbaar netwerk te realiseren met voorspelbare reistijden. Daarbij wordt rekening gehouden met de kaders van veiligheid en leefbaarheid.

Producten

Realisatieprogramma hoofdwegennet Benutting hoofdwegennet

+ Dynamisch Verkeersmanagement

In 2007 heeft VenW een start gemaakt met een investeringsprogramma

voor DVM.

In de periode 2009–2012 wordt een bedrag van € 200 mln. geïnvesteerd.

Het gaat dan met name om een betere benutting van de wegen, met

name op de file top-50 en om het verbeteren van aansluitingen tussen de

snelweg en regionale wegen.

Bij dit investeringsprogramma houdt VenW ook rekening met het groot

onderhoud om de hinder voor de weggebruiker te beperken.

Daarnaast start VenW met het oog op de langere termijn een aantal proeven op die het effect van meer innovatieve verkeersmaatregelen moet aantonen. Zo wordt op de ring Amsterdam een proef met sturend verkeersmanagement uitgevoerd gericht op een meer gecoördineerde inzet van maatregelen op het gebied van Verkeersmanagement. Hiervoor is € 50 mln. uitgetrokken. In Rotterdam zal een proef worden opgestart waarin samenwerkingsmodellen worden beproefd op het gebied van mobiliteit. Ook zal een proef worden uitgevoerd die de mogelijkheden van in-car technologie onderzoekt.

Tenslotte wordt een zestal proeven uitgevoerd naar het effect van dynamische snelheden op veiligheid, doorstroming en milieu. – Voor de vier proeven op de A1, A12 en A58 is in 2008 een bedrag van

€ 12 mln. uitgetrokken. De resultaten van deze vier proeven zijn voor

de zomer van 2010 beschikbaar. – Voor de twee proeven op de A12 en de A20 is in 2009 een bedrag van

€ 8 mln. uitgetrokken. De resultaten van deze proeven zijn in 2010

(A12) en 2011 (A20) gereed. Tevens zal op basis van de proeven moeten worden bekeken of, en zo ja op welke wijze, deze verkeersmaatregelen structureel ingezet kunnen worden.

Tot slot zet VenW in het kader van DVM in op nog verdere verbetering van de reisinformatie aan de weggebruiker.

Spoedaanpak Wegen/Fileplan ZSM

De wet Versnelling Besluitvorming Wegprojecten (Kamerstukken II, 2008–2009, 31 721, nr. A) maakt het mogelijk dertig wegprojecten met spoed op te pakken. Samen vormen deze projecten de Spoedaanpak Wegen. Nog deze kabinetsperiode zal voor deze projecten de besluitvorming (Wegaanpassingsbesluit of een Tracébesluit) zijn afgerond en de uitvoering zijn gestart. Naast de wetswijziging is ook de interne werkwijze geïntensiveerd en er zijn afspraken gemaakt met de GWW-sector om tot een snelle aanbesteding en realisatie van de projecten te komen. Naar verwachting zullen tien van de dertig projecten nog deze Kabinetsperiode voor de weggebruiker worden opengesteld.

De 23 nog uit te voeren projecten uit het fileplan Zichtbaar Snel Meetbaar (ZSM) worden onder de Spoedaanpak Wegen uitgevoerd.

Productartikel 12

+ Overige realisatieprojecten

De volgende projecten zijn opengesteld en worden opgenomen onder de

kleine projecten/afronding projecten:

– A7 Zuidelijke Ringweg Groningen, Fase 1

– N31 Zurich–Harlingen

– N14 Wassenaar–Leidschendam

Het project Rw 2 Everdingen–Deil (2x4 rijstroken) is van het planstudie-programma overgegaan naar het Realisatieprogramma. Dit project is geïntegreerd met het realisatieproject A2 Everdingen–Deil en Zaltbommel–Empel.

Daarnaast zijn de volgende projecten overgegaan naar het realisatieprogramma:

+ A9 Koedijk–De Stolpen + A28 Utrecht–Amersfoort + A4 Burgerveen–Leiden + Programma Aansluitingen

Dit programma komt voort uit de Netwerkanalyse Zuidvleugel (2006). Het gaat om beperkte ingrepen aan zes aansluitingen. Hiervoor zijn geen langdurige planologische procedures nodig. De uitvoering en de financiering vinden plaats door rijk en regio gezamenlijk.

Verder zijn er de volgende mutaties in de realisatietabel:

– Het project N57 Veersedam–Middelburg wordt in 2011 opgeleverd. Dit

door de toevoeging van het deeltracé Veere aan het realisatieproject. – Oplevering van de resultaten van de proeven naar het effect van

dynamisch verkeersmanagement op de A1, A12 en de A58 wordt

verwacht in 2010 – De resultaten van de proeven op de A12 en de A20 worden in 2010

(A12) en 2011 (A20) opgeleverd – De resultaten van de praktijkproef Amsterdam worden in 2011

verwacht.

Daarnaast hebben de volgende financiële aanpassingen plaatsgevonden:

– A2 Everdingen–Deil en Zaltbommel–Empel: verhoging met 49 mln. door toevoeging van Rw2 Everdingen–Deil (2x4 rijstroken) aan het project.

– A2 Rondweg Den Bosch: verhoging van het budget met € 10 mln. door toevoeging van kosten doorstroming tijdens de uitvoering en meerkosten aanleg brug over de toekomstige omlegging ZuidWillemsvaart aan het project.

– N57 Veersedam–Middelburg: verhoging met € 22 mln. door toevoeging van het tracédeel Veere aan het realisatieprogramma.

– N35 Zwolle–Almelo: Een verhoging met € 3,5 mln. door extra bijdragen derden en een overboeking vanuit artikel 14 voor het amendement Koopmans en Cramer (Kamerstukken II, 2008–2009, 31 700 A, nr. 70) op de begroting 2009.

– Maatregelpakket Limburg: verhoging met € 12 mln. voor Aansluiting A76 Buitenring Parkstad Nuth.

Tot eind 2010 zullen diverse projecten worden opgeleverd waaronder A2 Rondweg Den Bosch, A2 Tangenten–Eindhoven, A2 Everdingen–Deil en Zaltbommel-Empel en A7 Rondweg Sneek.

Planstudieprogramma na tracébesluit

Er zijn de volgende mutaties in de tabel planstudie na TB:

Productartikel 12

– A4 Burgerveen–Leiden is overgegaan naar realisatie;

– N9 Koedijk–De Stolpen is overgegaan naar realisatie;

– N50 Ramspol–Ens is overgegaan van planstudie voor tracébesluit naar planstudie na tracébesluit;

– Het budget voor ZSM1 en -2 is verhoogd met € 16 mln. vanwege een extra bijdrage ad € 4 mln. van de Provincie Zuid-Holland voor de A20 Knpt. Gouwe (Aansl. Moordrecht), en een toevoeging aan het project A12 Woerden–Gouda, waarmee een bedrag van € 12 mln. is gemoeid.

Projectoverzicht behorende bij 12.03.01: Realisatieprogramma hoofdwegennet

Projectomschrijving

Totaal

huidig vorig

t/m 2008

Budget in € mln, prijspeil 2009

Oplevering

2009 2010

2011

2012 2013 2014

later huidig vorig

CATEGORIE 0

Projecten landsdeel Noord

A7 Rondweg Sneek

Projecten landsdeel Oost

A2 Everdingen–Deil-Zaltbommel–Empel⁷

N34 omleiding om Ommen N35 Zwolle–Almelo (traverse Nijverdal)

Projecten landsdeel Randstad

A12 Utrecht west benutting, aansluitingen Woerden-Linschoten en WoerdenOost

A28 Utrecht–Amersfoort⁴ A4 Burgerveen–Leiden⁶

Projecten landsdeel West

A2 Holendrecht–Oudenrijn

A12 Den Haag–Gouda

benutting

N9 Koedijk–De Stolpen³

Projecten landsdeel Zuid

A2 Rondweg Den Bosch A2 Tangenten Eindhoven A2/A76 Maatregelenpakket

Limburg¹

N57 Veersedam–Middelburg A73/74 Venlo-Maasbracht ism A74, N68 en OTR²

Overig

A10 Amsterdam praktijkproef FES

Dynamisch verkeersmanagement

Kleine projecten/ Afronding projecten

Programma aansluitingen⁵

Verkeersveiligheid infrastructuurpakket hoofdwegennet Quick Wins FES

79

844

77

838

18

19

21

22

60

88

785

36

13

11

10

2010

2013

2008

2010

2010/

2011          2010

2011          2011

2013

2008

Totaal uitvoeringsprogramma

6 244

2 636 1 149 1 062

638

446

157

68

88

3

Productartikel 12

Projectomschrijving

Totaal

huidig vorig

Budget in € mln, prijspeil 2009

Oplevering

t/m 2008

2009 2010

2011

2012 2013 2014

later huidig vorig

Realisatieuitgaven op IF 12.03.01 mbt planstudie-projecten

266

304

192

24

11

Begroting (IF 12.03.01)

1 415 1 366

830

469

168

68

Betreft amendement Van Hijum (29 800A, nr. 8); aanleg spitsstrook A2 St.Joost-Urmond en aanpassing aansluiting Nuth op A76. De A2 St.

Joost–Urmond wordt opgeleverd in 2010 als deelproject van het Maatregelenpakket Limburg dat in 2011 gereed is.

Oplevering begin 2008 betreft A73.

N9 Koedijk-De Stolpen is toegevoegd aan het Realisatieprogramma.

A28 Utrecht-Amersfoort is toegevoegd aan het Realisatieprogramma.

Programma Aansluitingen is toegevoegd aan het Realisatieprogramma.

A4 Burgerveen-Leiden is toegevoegd aan het Realisatieprogramma.

Oplevering 2x3 in 2010; oplevering 2x4 in 2011.

Projectoverzicht behorende bij 12.03.02 en 12.05.02: Planstudie hoofdwegennet voor en na tracébesluit

CATEGORIE 1 (na tracébesluit) Projecten nationaal

Innovatieprogramma Geluid en Lucht, incl.

maatregelen geluid

ZSM 1 + 2 (Spoedwet Wegverbreding)

Projecten landsdeel West-overig

N50 Ramspol-Ens

CATEGORIE 1 (voor tracébesluit) Tracé/-projectbesluit t/m 2010 Projecten landsdeel Noord

N31 Leeuwarden⁸

N33 Assen–Zuidbroek

Projecten landsdeel Oost

A50 Ewijk–Valburg¹ A12 Ede – Grijsoord⁵

Projecten landsdeel Randstad

A1/A6/A9 Schiphol–Amsterdam–Almere²

A2 Amsterdam–Utrecht (Holendrecht–

Maarssen) 2x5 rijstroken³

A4 Delft–Schiedam

N11 Leiden–Zoeterwoude Alphen a/d Rijn

A27/A1 Utrecht–knooppunt Eemnes–

Amersfoort

A15 Maasvlakte–Vaanplein⁷

A13/A16/A20 Rotterdam A2 Oudenrijn–Everdingen

Projecten landsdeel West-overig

A9 Alkmaar–Uitgeest

Projecten landsdeel Zuid

N61 Hoek-Schoondijke

A4 Dinteloord–Bergen op Zoom, exclusief

Omlegging Halsteren

A73/74 Venlo–Maasbracht ism A74, N68 en

OTR

95 2 207

111

tb

2004-2010 2004-2014

2010-2013

2011-2014 2011-2013

2011-2014 2012-2013

2011-2017

2010-2011 2011-2015

2012-2015 2011-2015 2012-2020 2010-2014

2011-2012

2012-2014

2011-2013

2010-2012

2

3

4

5

6

7

Productartikel 12

A2 Passage Maastricht

Tracé-/projectbesluit na 2010 Projecten landsdeel Noord

A6/A7 Knooppunt Joure⁹

N31 Harlingen (Flessenhals Harlingen)⁹

Projecten landsdeel Oost

A12/A15 Bereikbaarheid regio Arnhem-Nijmegen⁴

N18 Varsseveld-Enschede

Projecten landsdeel Randstad

A9 Omlegging Badhoevedorp

A10 Zuidas (hoofdweggedeelte)⁶

A28/A1 Knooppunt Hoevelaken Ring Utrecht

Projecten landsdeel Zuid

A27 Utrecht (Lunetten) – Hooipolder N62 Goes – Vlissingen

Totaal categorie 1 CATEGORIE 2 Projecten landsdeel Zuid

A2 Maasbracht-Geleen

551

70 140

653 299

310 135

84

12 080

tb

2010-2016

tb

2014-2018

Totaal uitvoeringsprogramma (excl. FES-res. NoMo)

83

290 1 107 1 595 1 668 2 339

Overprogrammering

400 - 400

Begroting (IF 12.03.02/ 12.05.02)

83

290         707 1 195 1 668 2 339

¹   Taakstellend budget betreft gedeelte A50 Ewijk-Valburg. A50 Valburg-Grijsoord is ZSM II.

²   Hierin is opgenomen A6/A9, kruising natte as A1 en groene uitweg.

³   Openstelling 2x5 in 2010.

⁴   Taakstellend budget is inclusief € 112,5 mln aan regiobijdrage en € 262,5 mln aan geanticipeerde inkomsten door een vorm van beprijzing.

⁵   Project inclusief budget staan in relatie met A12/A15 Bereikbaarheid regio Arnhem-Nijmegen.

⁶   Exclusief financiering ad € 186 mln uit FES-budget Noordvleugel.

⁷   Inclusief aan- en ontsluitende infrastructuur mainport Rotterdam.

⁸   Excl. Bijdragen RSP (26 mln) en provincie en gemeente (36 mln)

⁹   Dit project wordt gefinancierd uit het Regionaal Mobiliteitsfonds RSP ZZL.

Legenda

tb = tracébesluit

Wab = Wegaanpassingsbesluit

12.04 Geïntegreerde contractvormen

Motivering

Door middel van uitvoering van deze infraprojecten waarbij sprake is van publiek-private financiering wordt bereikt dat de noodzakelijke capaciteit beschikbaar is om, rekening houdend met de aspecten veiligheid en leefomgeving, een betrouwbaar netwerk te realiseren met voorspelbare reistijden.

Producten

De exploitatiebijdragen WST zijn overgeheveld naar het ministerie van Financiën in het kader van de overdracht aan de Provincie Zeeland.

Productartikel 12

Projectoverzicht behorende bij 12.04 Geïntegreerde contractvormen hoofdwegennet

Projectomschrijving

Totaal

huidig vorig

t/m 2008

Budgetten in € mln          Oplevering

2009 2010 2011 2012 2013 2014 later huidig vorig

CATEGORIE 0

Projecten landsdeel Noord

N31 Leeuwarden-Drachten (excl B&O)

Projecten landsdeel West-overig en Randstad

Aflossing tunnels¹

N11 Alphen ad Rijn–Bodegraven,

betaling PPS-constructie

A10 2e Coentunnel³

Projecten landsdeel Zuid

A59 Rosmalen–Geffen, PPS

127

843

127

875

90

37

52

2007

2007

51

52

52

52

53

531

¹ Aflossing tunnels: verplichting loopt t/m 2026.

³ Verplichting loopt t/m 2037 en is incl. Westrandweg.

Motivering

Producten

12.05 Verkenning en planstudie voor tracébesluit

Om een probleem of een initiatief met een maatschappelijke meerwaarde te verkennen en daarna, indien nodig, uit alternatieven de beste oplossing voor het probleem te zoeken en voor te bereiden voor de uitvoering (planstudie voor tracébesluit).

Verkenningen

Bij dit onderdeel gaat het om de uitvoering van verkenningen op basis

van het MIT-spelregelkader.

Wijziging in de verkenningentabel:

– Verkenning A10 Noord is afgerond.

– Verkenning A67 Eindhoven–Venlo is toegevoegd.

Planstudieprogramma vóór tracébesluit

– A2 Everdingen–Deil is overgegaan naar realisatie. A2 Oudenrijn–Deil is daarom in tabel hernoemd tot A2 Oudenrijn–Everdingen.

– De RSP projecten uit het Regionaal Mobiliteitsfonds A6/A7 Knooppunt Joure en N31 Harlingen (Flessenhals Harlingen) zijn toegevoegd. Financiering vindt plaats vanuit artikel 14.03.

– De uitvoeringsperiode van het project N18 Varsseveld–Enschede is aangepast. Conform het advies van de commissie MER in 2009 is een aanvullend MER gemaakt waarna een standpunt kan worden ingenomen.

Projectoverzicht behorende bij 12.05.02 Verkenning en planstudie voor tracébesluit

De planstudies voor tracébesluit zijn opgenomen onder 12.03.

Productartikel 12

Projectoverzicht behorende bij 12.05.01 Verkenningen

Landsdeel Randstad

As Leiden-Katwijk (Holland Rijnland)

Den Haag internationale stad (inclusief Scheveningen boulevard) Verkenning Haaglanden

Rotterdam Vooruit

Landsdeel Zuid

Pilot MIRT-verkenning Zuidoostvleugel

Brabantstad

A58/A67 Bergen op Zoom (Markiezaat)–Venlo

(Zaarderheiken) (Batadorp)

Landsdeel Oost

A1 Gebiedsgerichte verkenning corridor

Apeldoorn-Deventer–Azelo

N35 Verkenning Zwolle–Wijthmen

A73 corridor Ewijk–Rijkevoort

Landsdeel Noord

A7 Zuidelijke Ringweg Groningen, fase 2

Bereikbaarheid en ruimtelijke opgaven

Bereikbaarheid en ruimtelijke opgaven

Bereikbaarheid in samenhang met ruimtelijke opgaven, openbaar vervoer, functioneren toeleidende wegen en onderliggend (stedelijk) hoofdwegennet Bereikbaarheid in relatie tot ruimtelijke ordening, economie, verkeer en vervoer, landschap en natuur

Bereikbaarheid in relatie tot ruimte, economie, landschap en leefbaarheid Bereikbaarheid

Bereikbaarheid Bereikbaarheid Bereikbaarheid Bereikbaarheid

Notaoverleg MIRT december                 2009

2007

Randstad Urgent                                       2009

LMCA Hoofdwegen                                  2010

LMCA Hoofdwegen                                  2009

Bestuurlijk overleg MIRT                         2009

voorjaar 2007

Bestuurlijk overleg MIRT

voorjaar 2007 en voorjaar

2009

Bestuurlijk overleg MIRT

voorjaar 2006

Bestuurlijk overleg MIRT                         2009

voorjaar 2006

Nota Mobiliteit

Bestuurlijk overleg MIRT                         2009

voorjaar 2007

Productartikel 13

Artikel 13 Spoorwegen

Omschrijving van de samenhang          Op dit artikel worden de producten op het gebied van Spoorwegen

in het beleid                                             verantwoord.

Het productartikel Spoorwegen is gerelateerd aan de beleidsdoelstellingen en beleidsinstrumenten zoals beschreven in de beleids-begroting 2010 (XII) bij beleidsartikelen: + artikel 32: Het bereiken van optimale veiligheid in of als gevolg van

mobiliteit; + artikel 34: Betrouwbare netwerken, voorspelbare reistijden en een

goede bereikbaarheid; + artikel 35: Mainports en logistiek;

+ artikel 36: Bewaken, waarborgen en verbeteren van kwaliteit leefomgeving, gegeven de toename van mobiliteit.

Relatie met de kabinetsdoelstellingen Dit artikel heeft een relatie met kabinetsdoelstelling 20 «Groeiambitie van

5% per jaar voor de groei van het vervoer per spoor». De uitvoering van de acties uit het actieplan «Groei op het spoor» wordt in 2010 voortgezet en ligt op schema. De groei van het aantal reizigerskilometers per trein was in 2008 4,1%, tegenover 3% in 2007. Dat 5% groei niet is gehaald, illustreert dat deze ambitie fors is, zeker gezien de 1% jaarlijkse groei waarvan in de Nota Mobiliteit nog werd uitgegaan. Acties liggen in 2010 op het vlak van voor- en natransport, informatievoorziening, het vergroten van het treinaanbod en kennismaken met de trein. In artikelonderdeel 34.03 van de beleidsbegroting HXII staan de concrete uitvoeringsactiviteiten vermeld.

Productartikel 13

Tabel budgettaire gevolgen van de uitvoering

13.02Onderhoud en vervanging

13.02.01 Regulier onderhoud

13.02.02 Grote onderhoudsprojecten

13.02.03 Rentelasten

13.02.04 Betuweroute

13.02.05 Kleine infra en overige proj. 13.03 Aanleg

13.03.01 Realisatieprogramma personenvervoer

13.03.02 Realisatieprogramma goederenvervoer

13.04Geintegreerde contractvormen/PPS 13.05 Verkenningen en planstudies

13.05.01 Planstudieprogramma personenvervoer

13.05.02 Planstudieprogramma goederenvervoer

13.05.03 Verkenningenprogramma.

Van totale uitgaven

Apparaatsuitgaven Restant

1 740 1 833 724

4 713 2 675 442

500 2 975122

1 000 2 384 914

2 263 857 2 258 155

2 200 291

13.09 Ontvangsten

HSA Overig

24 869

24 869

139 048

1 19 047

125 000

159 000

9 000

219 140

59 140

312 294

142 294

334 530

154 530

«Mandje spoor»

120 000

125 000

150 000

160 000

170 000

180 000

Productartikel 13

Budgetflexibiliteit

100%

90%-80%-70%-60%-50%-40%-30%-20%-10%-

0% |                                    |

13.02 Onderhoud en vervanging

13.03 Aanleg

-1^-

13.04                           13.05

Geïntegreerde Verkenningen contract-              en planstudies

vormen / PPS

■   Juridisch verplicht

■   Beleidsmatig verplicht

□ Beleidsmatig nog niet ingevuld

Bestuurlijk gebonden Complementair noodzakelijk

Absolute budgetflexibiliteit in (x € 1 000)

13.02 Onderhoud en vervanging

De voor beheer en vervanging opgenomen bedragen zijn gericht op het realiseren van de in het beheerplan opgenomen prestaties betreffende de in de beheerconcessie vastgelegde zorgtaken van ProRail en derhalve bestuurlijk gebonden.

Productartikel 13

13.03 Aanleg

Dit betreft middelen t.b.v. de aanleg van MIRT-projecten en zijn dan ook bestuurlijk gebonden en deels volledig beleidsmatig verplicht, waarvan voor bijna de helft juridische verplichtingen zijn aangegaan.

13.04 Geïntegreerde contractvormen/PPS

Dit betreft betalingen voor de beschikbaarheid van de HSL-infrastructuur ten behoeve van afspraken met het consortium.

13.05 Verkenningen en planstudies

Dit betreft middelen t.b.v. MIRT-projecten en derhalve bestuurlijk gebonden en deels juridisch- danwel beleidsmatig verplicht.

Productartikel 13

13.02 Beheer en instandhouding

Motivering

VenW is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud (inclusief vervangingen) van de hoofdspoorweginfrastructuur. Het bestaande spoornet vertegenwoordigt een groot maatschappelijk geïnvesteerd kapitaal. Instandhouding van dit goed is de eerste prioriteit. Beheer en instandhouding zijn noodzakelijk om de kwaliteit van het spoor verder te verbeteren.

Producten

De Beheer en instandhoudingsactiviteiten zijn gericht op het realiseren van de in het beheerplan opgenomen prestaties betreffende de in de beheerconcessie vastgelegde zorgtaken van ProRail. Onderdeel hiervan zijn de activiteiten van ProRail die samenhangen met spoor-verkeersleiding en activiteiten op het gebied van capaciteitsmanagement en capaciteitsstudies.

In lijn met de beheerconcessie heeft de minister van VenW besloten per 1 januari 2008 over te gaan op outputsturing voor ProRail. Dat betekent voor een groot deel van de in het beheerplan 2008 opgenomen indicatoren een resultaatsverplichting in plaats van een inspanningsverplichting.

ProRail ontvangt voor de uit te voeren taken van het Rijk een bijdrage. Bij de vaststelling van de rijksbijdrage voor het onderhoud spoor wordt rekening gehouden met de inkomsten van de gebruiksvergoeding. De door ProRail te ontvangen gebruiksvergoeding wordt in mindering gebracht op de door het Rijk te subsidiëren uitgaven. In het onderhoudsbudget wordt een onderscheid gemaakt tussen + regulier onderhoud (waaronder beheer); + grote onderhoudsprojecten (waaronder vervangingen); + rentelasten; + exploitatie Betuweroute; + kleine infra en overige projecten.

In reactie op de motie Cramer heeft ProRail in overleg met VenW een versnellingspakket ontwikkeld ter verbetering van de vitaliteit van de sector. Deze versnelling is verwerkt in de begrotingsreeksen.

Actieplan Groei op het spoor

De uitvoering van de acties van het actieplan «Groei op het spoor» (Kamerstukken II, 2007–2008, 29 644, nr. 85) ligt op schema. Het actieplan bestaat uit een vijftal onderdelen: voor- en natransport, informatievoorziening, kaartjes en kennismaking, treinaanbod en spreiding van mobiliteit.

Van het totale budget van € 203 mln. is op dit moment meer dan de helft vastgelegd. De reizigersgroei voor 2008 op het hoofdrailnet bedroeg 4,1%. Voor het jaargemiddelde is dit een stijging van één procentpunt ten opzichte van 2007. De cijfers van de decentrale lijnen zijn hierin niet meegenomen.

De genomen maatregelen om de trein aantrekkelijk te maken voor meer mensen, worden goed ontvangen, zowel bij de reiziger als bij de regio’s. Het ingezette beleid en het uitvoeren van de maatregelen uit het actieplan Groei op het Spoor zullen in 2010 worden voortgezet conform het Actieplan. De vinger wordt aan de pols gehouden bij de ontwikkelingen en indien nodig kan met de midterm review eind 2009 worden bezien of het

Productartikel 13

noodzakelijk en verstandig is de maatregelen aan te passen. De uitkomsten van de midterm review zullen worden opgenomen in het beleidsverslag 2010.

De sturing op de groeidoelstelling betreft zowel NS als ProRail. Bij ProRail vindt die sturing primair plaats via het actieplan groei op het spoor. Daarbij is sprake van een direct op het resultaat gerichte projectsturing. Daarnaast zijn de prestaties van ProRail belangrijk zoals beschikbaarheid en betrouwbaarheid randvoorwaardelijk. Bij die prestaties is sprake van outputsturing conform de beheerconcessie.

Toegankelijkheid Spoor

NS en ProRail werken samen aan het toegankelijk maken van het spoorsysteem voor mensen met een functiebeperking. In 2009 is begonnen met de versnelde uitvoering van het Implementatieplan Toegankelijkheid Spoor (Kamerstukken II, 2006–2007, 23 645, nr. 144), zodat de doelstellingen uit het implementatieplan zo veel als mogelijk voor 2020 gerealiseerd worden. Oorspronkelijk was 2030 de einddatum. De versnelling betreft voornamelijk maatregelen ten behoeve van mensen met een motorische beperking: aanpassing van de perronhoogte op 220 stations ten behoeve van gelijkvloerse instap naar de trein. Daarnaast kunnen op circa 75 stations liften versneld worden ingebouwd. De overige maatregelen zijn in 2011 afgerond. Om voldoende stations per jaar aan te kunnen passen, zal de fasering van de werkzaamheden vooral gericht zijn op het benutten van de mogelijkheden en capaciteiten. Dit heeft echter wel tot gevolg dat de oorspronkelijke faseringscriteria uit het Implementatieplan (effectiviteit, aansluiten op instroom toegankelijk materieel) moeten worden losgelaten.

Onderzoek aansturing en functioneren van ProRail

Op verzoek van de Kamer is in 2008 onderzoek uitgevoerd naar een aantal aspecten van het functioneren van ProRail. De minister heeft de Kamer in juni 2008 geïnformeerd over de resultaten van dit onderzoek (Kamerstukken II, 2007–2008, 29 984, nr. 139). Het onderzoek is uitgevoerd deels door McKinsey in opdracht van VenW en deels door BSL in opdracht van de Nma. De resultaten van dit onderzoek zullen zijn betrokken bij de evaluatie van de spoorwegwet.

Evaluatie spoorwegwet

In 2008 is de evaluatie van de spoorwegwet van start gegaan. Het

kabinetsstandpunt (Kamerstukken II, 2008–2009, 31 987, nr. 1) is de voor

de zomer aan de Tweede Kamer verzonden. In het kabinetsstandpunt is

een ambitieuze verbeteragenda opgenomen. In het kabinetsstandpunt

worden de volgende maatregelen aangekondigd:

– Spelregels voor gebruik spoor verbeteren:

+ Capaciteitsverdeling: decentraal personenvervoer in de spits voorrang boven goederen op die baanvakken waar dat geen onoverkomelijke problemen voor het goederenvervoer oplevert. + Gebruiksvergoeding: beleidskader uitgangspunten tarieven: stabiele tariefontwikkeling mogelijk maken. Zodat de reiziger en verlader niet te maken krijgen met ongewenste prijsstijgingen. – Aansturing NS en ProRail versterken: o.a. handhavings-instrumentarium uitbreiden – ProRail is een publieke dienstverlener.

+ Focus op de kerntaak namelijk beheer en onderhoud infrastructuur.

+ Geen branchevreemde commerciële activiteiten.

+ Hiertoe worden de statuten en de beheerconcessie aangepast.

Productartikel 13

+ Juridisch eigendom infrastructuur naar de Staat.

NS is personenvervoerder op hoofdrailnet:

+ Concessieprijs laten betalen, financiële informatievoorziening

verbeteren. + Onderzoek reikwijdte HRN: onderzoek naar alternatieve modellen

voor de reikwijdte van het Hoofdrailnet en de verschillende keuzen

die daarbij gemaakt kunnen worden conform de aanbevelingen van

de visitatiecommissie van mevrouw Sorgdrager. + Nu nog geen beslissing verlening concessie na 2015: eerst

aansturing aanscherpen en onderzoek HRN afronden. Decentrale overheden en vervoerders betere positie geven ten opzichte van NS en ProRail. + Profileren op regionale stations met eigen huisstijl (Veolia in plaats

van NS bord), commerciële activiteiten op perrons. + Beschikbaar stellen ban voorzieningen en diensten aan regionale

vervoerders. + Meer maatwerk van ProRail voor klanten bijvoorbeeld bij kleine

bouwprojecten voor DO’s. Betere inspraakmogelijkheden op vervoer- en beheerplan.

13.03 Aanleg Spoorwegen

Motivering

VenW is verantwoordelijk voor de uitbreiding van de hoofdspoorweginfrastructuur. Deze wordt in belangrijke mate gefinancierd met middelen uit de Rijksbegroting. Op dit hoofdproduct worden alle uitgaven begroot die noodzakelijk zijn voor:

+ de uitvoering van nieuwbouwprojecten spoor. + de voorbereiding van de uitvoering van deze projecten.

Producten

Realisatie programma aanleg personenvervoer

Aanbestedingsresultaten

ProRail heeft aangegeven voor € 238 mln. aan aanbestedingsresultaat aanleg spoor te verwachten in de periode 2005–2012. Tot het voorjaar 2008 is hiervan € 160 mln. gerealiseerd. In aanvulling op deze al gerealiseerde aanbestedingsmeevallers worden de onderstaande aanbestedingsmeevallers verwerkt:

+ Vleuten–Geldermalsen 4/6 sp. (€ 34,1 mln.) + D4 Aslasten (€ 1,5 mln.) + Sloelijn (€ 1,4 mln.)

+ Traject Oost; perronverbredingen (€ 1,2 mln.) + Den Haag emplacement (€ 0,3 mln.)

Het restant (€ 39 mln.) is technisch verwerkt op het project 2e fase Betrouwbaar Benutten.

Naast de aanbestedingsmeevallers worden voor de onderstaande

projecten de projectkosten verlaagd als gevolg van het vrijvallen van de

post onvoorzien:

+ Permanente geluidmeetposten (€ 0,1 mln.).

+ Duurzame oplossing boogggeluid (€ 0,5 mln.).

Onderstaande projecten zijn langer dan een jaar geleden in dienst gesteld

en worden niet meer als afzonderlijke projecten opgenomen, maar onder

de post nazorg:

+ Extra perroncapaciteit Amsterdam Zuid (2e eilandperron).

+ Helmond Brandevoort.

+ DEMP cluster 1 fase 1 (onderdeel project Geluid).

Productartikel 13

Onderstaande projecten zijn in dienst gesteld en financieel afgerond:

+ Den Haag Centraal; aanpassen emplacement.

+ Permanente geluidmeetposten (onderdeel project Geluid).

Nieuw opgenomen in het realisatieprogramma

Geluidsanering Spoorwegen

Spoorverkeer veroorzaakt overlast in de leefomgeving van mensen. De huidige wet geluidhinder bevat een regeling voor het saneren van situaties die al voor deze wet in werking trad (1987) een hoge geluidbelasting ondervonden. Echter, deze saneringsregeling is onvoldoende. In de Nota Mobiliteit (Kamerstukken II, 2004–2005, 29 644, nr. 6) is een nieuwe doelstelling opgenomen voor de aanpak van hoge geluidbelastingen langs spoorwegen. Deze doelstelling overlapt gedeeltelijk met de doelstelling van de lopende geluidsaneringsoperatie. Vanuit het oogpunt van helderheid en efficiency is besloten om deze saneringsoperaties samen te voegen. Aan deze saneringsoperatie wordt ook een overgangsregeling gekoppeld. De woningvoorraad bestaat uit:

• 1. 

  Alle woningen boven de drempelwaarde uit de NoMo (70 dB voor spoorwegen).

• 2. 

  De woningen van de eindmelding van de saneringregeling uit de huidige Wet geluidhinder die nog niet gesaneerd zijn en een geluidbelasting hebben van meer dan 65 dB als gevolg van een spoorweg.

• 3. 

  Alle woningen die niet vallen onder 1 of 2 en die meer dan 5 dB groei van het geluidniveau hebben ondervonden sinds het in werking treden van de huidige Wet geluidhinder.

Op basis van doelmatigheid worden de geluidsmaatregelen bepaald. Vanaf 2011 zullen maatregelen getroffen worden in het kader van deze integrale saneringoperatie. Echter, vooruitlopend hierop zullen op 4 locaties langs spoorwegen reeds (bron)maatregelen worden toegepast, die zijn ontwikkeld in het Innovatieprogramma Geluid. De geluidbelasting op deze locaties zal daardoor afnemen.

De uitgaven waren in de begroting 2009 nog ondergebracht binnen het programma Beheer en Instandhouding maar zijn in verband met de gewenste financieringsystematiek ondergebracht in het aanlegprogramma. In het projectbudget is tevens de eerste VROM bijdrage ad € 50 mln. verwerkt.

Spoorwegovergang Soestdijkseweg te BilthovenDit project betreft het vervangen van de gelijkvloerse spoorwegovergang in de Soestdijkseweg in Bilthoven (de meest ongevalgevoelige overweg van Nederland) door een ongelijkvloerse spoorwegovergang voor het snelverkeer en voor het langzaam verkeer. Gegeven het belang dat alle partijen aan de oplossing hechten, wordt het benodigde budget ook door alle partijen bijeengebracht. Financiering van het project geschiedt door het Rijk (AKI € 7 mln., Vleuten–Geldermalsen € 21 mln., Hotspotsprogramma € 11 mln.) en door de Regio.

Amsterdam CS Cuyperhal

Amsterdam Centraal Station is een monumentaal pand en de toegangspoort tot het centrum van de stad. Voor vele internationale bezoekers is Amsterdam CS de eerste kennismaking met de hoofdstad. Na de bouwwerkzaamheden voor de metro in het station en om toegerust te zijn op de groeiende stroom reizigers wordt voortvarend de renovatie van het

Productartikel 13

station opgepakt conform Masterplan B. Met € 36 mln. wordt geïnvesteerd in het in oude luister herstellen van de Cuyperhal en de aanpak van de centrale perrontunnel.

Overige toelichtingen

Geluid

Een aantal afgeronde projecten is uit de financiële planning gehaald en

daarnaast is een aantal aanbestedingsmeevallers verwerkt.

HSA Claim

Vanwege de verschuiving van de contractuele aanvangsdatum voor de HSL-Zuid van 1 oktober 2008 naar 1 juli 2009 wordt aan HSA de schade vergoed die zij oploopt door deze verschuiving (Kamerstukken II, 2008–2009, 22 026, nr. 298). De hoogte van de schadevergoeding zal worden vastgesteld op basis van een onderbouwing van HSA welke door de Staat extern zal worden getoetst. Vooruitlopend op de vaststelling van de totale schadevergoeding is aan HSA een voorschot verleend van € 6,5 mln.

Akiplan en veiligheidsknelpunten

Vanuit dit budget is € 7 mln. overgeboekt als gedeeltelijke financiering

van het nieuw opgenomen project Spoorwegovergang Soestdijkseweg te

Bilthoven.

Intensivering Spoor in steden I

Deel van het nog niet bestede budget is ingezet als dekking voor het

project Grensoverschrijdend Spoorvervoer (zie toelichting IF 13.05.01)

Intensivering Spoor in Steden II

Op 17 november 2008 is de Circulaire Spoorse doorsnijdingen tweede tranche vastgesteld. Sinds 27 november 2008 konden gemeenten een aanvraag indienen tot uiterlijk 1 juli 2009. Er bestaat een plafondbedrag van € 141 mln. Vooralsnog staan deze middelen verantwoord op de begroting van VenW. Na het uitbrengen van de septembercirculaire zullen de middelen bij eerstvolgende gelegenheid bij suppletoire wet worden overgeheveld naar de begroting van het gemeentefonds. De septembercirculaire geeft reeds de wijze van verkrijging weer van een decentralisatie-uitkering uit het Gemeentefonds aan gemeenten.

Nazorg gereedgekomen lijnen/halten

Een aantal afgeronde onderdelen is uit de totale projectkosten gehaald. Verder zijn de restwerkzaamheden met betrekking tot de projecten Extra perroncapaciteit A’dam Zuid, Helmond Brandevoort en DEMP geluid-maatregelen toegevoegd.

Traject Oost perronverlening

De wijziging in de projectkosten wordt veroorzaakt door het verwerken van de aanbestedingsmeevaller. De vertraging in de oplevering wordt veroorzaakt door geluidsmaatregelen bij de brug bij Westervoort. Bij deze brug moeten raildempers worden toegepast. Het gebruik van raildempers op zich is vrijgegeven, maar nog niet in combinatie met een brug.

Sporen in Arnhem

Naar aanleiding van de zienswijzen op het Ontwerp-Tracébesluit Sporen in Arnhem is de sporenlay-out aangepast en zijn aanvullende maatregelen (geluid, trillingen, externe veiligheid) voorzien om het effect van het

Productartikel 13

spoorgebruik te reduceren. Daarnaast is besloten om de perronkappen in Arnhem gelijktijdig met de bouw van het vierde perron te vernieuwen en niet enkel deels te vervangen. Het projectbudget is om die reden opgehoogd om de kosten van deze extra voorzieningen te dekken.

Vleuten–Geldermalsen 4/6 sporig

De wijziging in de projectkosten wordt veroorzaakt door het verwerken van de aanbestedingsmeevaller. Verder is vanuit dit budget € 21 mln. overgeboekt als gedeeltelijke financiering van het nieuw opgenomen project Spoorwegovergang Soestdijkseweg te Bilthoven.

Amsterdam spoor 10/15

Oplevering in 2013 was gebaseerd op gelijktijdige aanpassing van de perronkappen op de perrons 4, 5 en 6 met de overige perrons in het kader van de toekomstplannen voor het stationseiland. Gezien de kwaliteitsverbetering die op korte termijn is te realiseren, is deze koppeling verlaten en worden de perronkappen op de perrons 4, 5 en 6 al in 2009/2010 gerealiseerd.

Rotterdam Centraal

De taakstellende bijdrage is verhoogd met € 12 mln. Het budget is daarmee in overeenstemming gebracht met het aanbestedingsresultaat. Het project is inmiddels gegund en in uitvoering.

Den Haag perronsporen 11/12

Het Stadsgewest en de gemeente Den Haag hebben 16 december 2008 besloten om de Erasmuslijn van RandstadRail te laten aanlanden boven het busplatform, op +2-niveau. Dit plan impliceert dat er een metroviaduct tussen de sporen van het emplacement gebouwd zal worden. De discussie over en de noodzakelijke planuitwerking van het metroviaduct leidt tot een verdere vertraging in de teruggave van de perronsporen 11 en 12 naar 2013.

FietsenstallingAmsterdam CS

De aanbesteding van het onderdeel Postzakkengebouw is als gevolg van een te grote capaciteitsvraag bij de grote projecten vertraagd. De start van het deel Zuidwest/Open Havenfront is vertraagd als gevolg van de uitloop van de werkzaamheden van de Noord/Zuidlijn

OV terminal stationsgebied Utrecht

Het projectbudget is opgehoogd in verband met financiering van de aansluiting van de trappen op de perrons op de Rabobrug. De financiering is geregeld met de motie Van Geel (Kamerstukken II, 2008–2009, 31 700, nr. 10). Als deze brug vanaf de perrons bereikbaar wordt ontstaat er een korte looproute voor veel reizigers naar locaties ten zuidoosten en zuidwesten van het station, overstappers binnen en tussen OV modaliteiten krijgen aan de zuidkant een extra mogelijkheid een ander perron te bereiken en voor fietsers betekent dit een betere ontsluiting van het fietsgebouw dat aan de oostzijde wordt gebouwd.

De voorbereiding van de planologische procedure (art 19 WRO) vergt door de omvang en complexiteit van het project meer tijd dan gebruikelijk en ingeschat. Vervolgens kost het verwerken en reageren door de gemeente op de ingediende bezwaren eveneens meer tijd.

Productartikel 13

Rijswijk–Schiedam (incl spoorcorridor Delft)

In 2008 is uit een externe audit op het project Spoorzone Delft/spoortunnel gebleken dat het project een tekort kent. Dit tekort bestaat uit directe kosten en uit extra risicoreservering. Voor de dekking van het tekort bij de directe kosten is in 2008 een oplossing gevonden, onder meer door additionele bijdragen van Provincie Zuid Holland en Delft. Op het moment van gunning in juli 2008 is de spoortunnel als regulier MIRT aanlegproject op verzoek van Delft teruggenomen van Delft waarbij is afgesproken dat VenW zorg draagt voor de € 53 mln. extra risicoreservering uit de externe audit.

Hanzelijn

Bij de aanleg van de Hanzelijn zal in het kader van het project Ruimte voor de Rivier worden geanticipeerd op de realisering van een bypass voor de IJssel bij Kampen. De financiering van deze aanvulling vindt gezamenlijk en in gelijke mate plaats door respectievelijk overboeking uit het budget Ruimte voor de Rivier (VenW), alsmede door het ministerie van VROM en de provincie Overijssel. Het projectbudget voor de Hanzelijn is in dit kader aangepast met een bedrag van € 10 mln. (VROM aandeel in de financiering van de bypass).

Realisatieprogramma aanleg goederenvervoer

Nieuw opgenomen in het realisatieprogramma

Elektrificatie empl. Maasvlakte West enpasseerspoor Botlek Uit de eerste resultaten van de verkenning Spooraansluiting 2e Maasvlakte achterlandverbinding is gebleken dat ten behoeve van een vlottere verkeersafwikkeling de emplacementen Maasvlakte 1 en het wachtspoor bij de Botlekbrug moeten worden voorzien van bovenleiding. Uitvoering nu is relatief goedkoop door de werkzaamheden mee te laten lopen in meerwerkopdrachten in het kader van het project Havenspoorlijn als onderdeel van de BR. Dekking vindt plaats uit de gereserveerde middelen voor Spooraansluiting 2e Maasvlakte achterlandverbinding.

Uitvoeringsprogr. Goederenr. Elst–Deventer–Twente (NaNov) Binnen het uitvoeringsprogramma NaNOV zijn 2 programmaonderdelen uitvoeringsgereed. Deze projecten betreffen het stiller maken ven een brug te Hengelo en het in uitvoering nemen van de tunnel onder de Reggesingel te Rijssen alsmede het gelijktijdig opheffen van de overweg Dannenburg. Deze programmaonderdelen maken deel uit van het pakket maatregelen zoals verwoord in de brief aan de tweede kamer d.d. 11 april 2000 (Kamerstukken II, 2000–2001, 22 589, nr. 157), bekend als het NaNOV programma. Derhalve is € 19,3 mln. overgeheveld van het planstudie-artikel naar het realisatieartikel.

Onderstaande projecten zijn langer dan een jaar geleden in dienst gesteld en worden niet meer als afzonderlijke projecten opgenomen, maar onder de post nazorg: + Spoorontsluiting NW Hoek Maasvlakte.

Overige toelichtingen

Aslasten cluster II

De wijziging in de projectkosten wordt veroorzaakt door het verwerken

van een aanbestedingsmeevaller van € 1,5 mln.

Productartikel 13

Sloelijn

De wijziging in de projectkosten wordt veroorzaakt door het verwerken

van een aanbestedingsmeevaller van € 1,4 mln.

Projectoverzicht behorende bij 13.03.01: Spoorwegen personenvervoer; realisatie

Projectomschrijving

huidig vorig

t/m 2009 2010 2011 2012 2013 2014 later 2008

huidig

vorig

75

CATEGORIE 0 Projecten nationaal Benutten

BB21 (ontw. Bev21, VPT+,VPT2)

Geluidsanering Spoorwegen Geluid (empl. en innovatieve ontwikkelingen)

Kleine projecten¹

HSA Claim

Amsterdam–Utrecht– Maastricht/Heerlen

Integrale spooruitbreiding Amsterdam–Utrecht

Stations en stationsaanpassingen

Kleine stations²

Overige projecten/lijndelen enz.

Afdekking risico’s spoor-programma’s AKI-plan en veiligheids-knelpunten

Intensivering Spoor in steden (I)

Intensivering Spoor in steden (II)

Nazorg gereedgekomen lijnen/halten Ontsnippering

Traject Oost (perronverbredingen)

Traject Oost uitv. convenant DMB

Projecten Landsdeel Oost Utrecht–Arnhem – Zevenaar

Sporen in Arnhem

Arnhem Centraal (t.b.v. NSP)

Projecten Landsdeel Randstad Amsterdam– Utrecht– Maastricht/Heerlen

Vleuten – Geldermalsen 4/6 sp. (incl. RSS)

Stations en stationsaanpassingen

Amsterdam CS spoor 10/15 Amsterdam Centraal Cuyper-hal

Den Haag Centraal (t.b.v. NSP) Den Haag CS: terugbouwen sporen 11/12

Fietsenstalling Amsterdam CS Rotterdam Centraal (t.b.v. NSP) 267

77

77

36 108

24 34

77

105

5 21          37          44          44          44 212

divers divers

divers divers

986 985 960            2            9            6            7            2

10          10          13          24

divers

divers

divers divers

2006/2007 2006/2007

divers

999 1 040 263

99

80

49

76 143

71             3            1             1             1

12

0

18 10

7 36

30

17

42 247

14

2005 e.v.

2005 e.v.

2004/2010 2004/07/13

2011 2008/2012

2008/2011

23                          15774

33            1             3            1             9            9            9

251           59          20          50          66          48          15

2013                 2012

2009/2015 2008/2011 2011/2012 2011/2012

4

6

8

9

Productartikel 13

Projectomschrijving

huidig vorig t/m 2009 2010 2011 2012 2013 2014 later 2008

huidig

vorig

OV-terminal stationsgebied Utrecht (VINEX/NSP)

Overige projecten/lijndelen enz.

Regionet (inclusief verkeersmaatregelen Schiphol) Rijswijk – Schiedam incl. spoorcorridor Delft Spoorwegovergang Soestdijk-seweg te Bilthoven

Projecten Landsdeel West –

overig

Overige projecten/lijndelen

enz.

Hanzelijn³

Projecten Landsdeel Zuid Stations en stationsaanpassingen

Breda Centraal (t.b.v. NSP)

1116 1 087 222

53

52

14

230 239 228 148

10

11

16

48

2012                  2012

2013                 2012

Totaal categorie 0

7 033

2 487 731

842 876 621 493 273 711

Begroting (IF 13.03.01)

731

842 876 621 493 273

Het betreft de projecten: knelpunt Baarn en Hilversum Larenseweg.

Ten laste van het programma is een beschikking afgegeven voor de stations Tilburg Reeshof, Almere Oostvaarders, Arnhem Zuid, Ypenburg

Haaglanden, Helmond Brandevoort en Sassenheim. Uit een analyse van ProRail is gebleken dat tot 2010 daarnaast in ieder geval de door de

regio’s beoogde nieuwe stations Groningen Europark, Schiedam–Kethel/Spaland en Bleizo in aanmerking komen voor een rijksbijdrage uit het

programma, mits voldaan wordt aan de door het Rijk gestelde voorwaarden. Het programma heeft een looptijd tot 2013.

Inclusief € 10 mln uit budget Ruimte voor de Rivier en € 10 mln van VROM voor bypass ihkv IJsseldelta.

2

2

3

Productartikel 13

Projectoverzicht behorende bij 13.03.02: Spoorwegen goederenvervoer; realisatie

Projectomschrijving

huidig vorig t/m 2009 2010 2011 2012 2013 2014 later 2008

huidig

vorig

CATEGORIE 0 Projecten nationaal

Aslasten Cluster II PAGE risico reductie

Geluidspilot Goederenvervoer

Projecten Landsdeel Oost

Uitv.progr Goederenroute Elst-Deventer-Twente (NaNov)

Projecten Landsdeel West – overig

Electr. empl. Maasvlakte West en paseerspoor Botlek

Projecten Landsdeel Zuid

Sloelijn/geluidmaatregelen Zeeuwselijn

Overige projecten

Kleine Projecten Nazorg gereedgekomen Lijnen-halten

44 18

13

20

83

46          43            0            1             0

18                          54441

12          11

84          59

10

7

3

10            2            2            2            7

3            1

2            0

2009/2010

2009

Totaal categorie 0

192

113

39

17            9            7            8

Begroting (IF 13.03.02)

39

17            9            7            8

Motivering

13.04 Geïntegreerde contractvormen/PPS

De Staat betaalt voor de beschikbaarheid van de HSL-infrastructuur, zoals deze door het consortium Infraspeed is ontworpen, gebouwd (enkel de bovenbouw ) en wordt onderhouden (onder- én bovenbouw ), conform de contractuele overeenkomst tussen beide partijen.

Producten

Het kabinet heeft in januari 1999 ingestemd met het model voor privatisering van de HSL-Zuid. De publiekprivate samenwerking komt bij de onderdelen Infraprovider, vervoer en stations elk op afzonderlijke wijze tot stand. Eind 2001 zijn de contracten met de Infraprovider en de Vervoerder getekend. Vanaf augustus 2004 is de Infraprovider begonnen met het werk aan de bovenbouw. Voor de onderbouw geldt dat de HSL-zuid-onderdelen gefaseerd worden opgeleverd voor de start van de werkzaamheden van de Infraprovider. Op het zuidelijke deel was de eerste oplevering augustus 2004. De laatste oplevering in het noordelijke deel was december 2005. De bovenbouw van het zuidelijk deel is opgeleverd in juli 2006 en het noordelijk deel in december 2006.

2

7

2

9

3

2

Productartikel 13

Projectoverzicht behorende bij 13.04.01: Geïntegreerde contactvormen spoor

Motivering

13.05 Verkenningen en planstudies

Het Rijk verkent en studeert op verbeteringen of uitbreiding van de vervoersmodaliteiten per spoor. Op dit artikelonderdeel worden uitgaven geraamd

+ Voor door ProRail uit te voeren planstudies en de voor de planstudie-projecten gereserveerde middelen. + Voor zelf uit te voeren studies.

Planstudie spoor personen

De ambities voor het spoorvervoer betreffen de korte en middellange termijn. Voor de korte termijn gaat het om uitvoering van de maatregelen uit het actieplan Groei op het spoor. Voor de middellange termijn wordt dit uitgewerkt in het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer.

Programma Hoogfrequent Spoorvervoer

Voor de financiering van de spoorambitie van € 4,5 mrd. wordt verwezen naar de begroting van het Infrastructuurfonds 2009.

Met behulp van dit investeringspakket, onder de noemer Programma Hoogfrequent Spoorvervoer, wordt invulling gegeven en bijgedragen aan de speerpunten van het kabinet op de middellange termijn:

• 1. 

  hoogfrequent spoorvervoer op de drukste trajecten in de Randstad. Het betreft minimaal zes intercity’s op de drukste trajecten in de brede Randstad en maatwerk voor Sprinters, alsmede het verwerken van het groeiende goederenvervoer;

• 2. 

  samenhangende regionale OV-systemen, waarvan het spoorvervoer, met name de Sprinters, de ruggengraat vormt met goede aansluitingen op het overig OV en de andere modaliteiten;

• 3. 

  kwalitatief goede reistijden naar de landsdelen, tevens in te vullen via matregelen uit het pakket reistijdverbeteringen;

• 4. 

  toekomstvaste routestrategie voor het spoorgoederenvervoer, die aansluit bij de behoeften van het groeiende goederenvervoer en personenvervoer en die ruimte schept op het bestaande net voor meer personenvervoer.

De volgende planstudies zijn opgenomen in het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer, naast de planstudie OV-SAAL (zie aparte toelichting):

Productartikel 13

+ planstudie toekomstige routestrategie goederenvervoer per spoor.

+ planstudie corridor Utrecht–Den Bosch.

+ planstudie Den Haag–Rotterdam.

+ planstudie Utrecht–Arnhem.

De planstudies brengen ook maatregelen in beeld die nodig zijn buiten de

planstudiecorridors, omdat treinen verder rijden op het net.

In de zomer van 2010 zal besluitvorming plaatsvinden over PHS. Dan zal worden bepaald welke maatregelen waar nodig zijn (vergelijkbaar met het kabinetsbesluit van maart 2008 t.a.v. OV SAAL). Op basis van die besluitvorming zal in de begroting 2011 een nadere verdeling van het budget worden aangegeven. Ook zal dan worden aangegeven welk deel van het budget betrekking heeft op aanleg en onderhoud (art. IF 13.02)

De middelen voor PHS zijn inclusief middelen voor de spoorse maatregelen voor Noord Nederland (€ 160 mln. uit motie Koopmans, Kamerstukken II, 2007–2008, 27 658, nr. 41) en de aanvullende bijdrage aan de spoortunnel Delft (€ 61 mln.) ter voorbereiding van de toekomstige 4-sporigheid.

OV SAAL (Schiphol–Amsterdam–Almere–Lelystad) Op 20 maart 2008, (Kamerstukken II, 2007–2008, 31 089, nr. 14) heeft het kabinet haar besluit over de afronding van de eerste fase OV SAAL aan de Tweede Kamer aangeboden. Het kabinet wil op korte termijn maatregelen treffen om het aanbod van treindiensten op deze corridor uit te kunnen breiden en de kwaliteit van de treindienst in termen van reistijd en betrouwbaarheid te verbeteren. Hiertoe wordt een bedrag van € 551 mln. geïnvesteerd in het spoor tussen Schiphol en Lelystad. Naast dit investeringsbedrag is voor de periode 2014–2020 een budget van € 77 mln. gereserveerd ten behoeve van het beheer en de instandhouding van deze maatregelen na realisatie.

In het kader van de planstudie is de ruimtelijke procedure van start gegaan na ondertekening in maart 2009 van de aanvangsbeslissing door de minister van VenW, mede namens zijn ambtgenoot van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Er worden twee ontwerp-tracébesluiten (OTB’s) voorbereid. Het eerste OTB betreft het tracé vanaf het opstelterrein in Hoofddorp tot aan het Amsterdam-Rijnkanaal, inclusief de aanleg van een dubbele vork aansluiting bij Riekerpolder, uitbreidingen van het bestaande spoor ten oosten en ten westen van station Amsterdam Zuid en een goederenwachtspoor ten oosten van Duivendrecht. Het OTB zal nog voor de zomer van 2009 gereed zijn en na de zomer beschikbaar zijn voor inspraak. De planning van dit gedeelte van het pakket korte termijn maatregelen geeft een latere indienstelling (2016 in plaats van 2014) te zien dan eerder gemeld. De reden is dat de bouw van deze maatregelen in deze omgeving veel complexer is dan verwacht. Het tweede OTB betreft het tracé vanaf het Amsterdam-Rijnkanaal tot Lelystad, inclusief de partiele uitbreiding van de Flevolijn naar vier sporen in Almere (tussen de stations Almere Muziekwijk en Almere Centrum en tussen de stations Almere Buiten en Almere Oostvaarders). Dit OTB zal nog in 2009 gereed zijn; de indienststelling van deze maatregelen is voorzien in 2015 (was 2013). De beide OTB’s zijn ruimer dan de baanvakken, waarop sprake is van uitbreiding van infrastructuur. Op de aanpalende baanvakken is sprake van toename van het treinverkeer (als gevolg van het project OV SAAL), waardoor geluidsonderzoek en eventueel-maatregelen noodzakelijk zijn. De maatregelen worden verder conform de

Productartikel 13

gebruikelijke planstudieprocedures nader uitgewerkt, zodat nog deze kabinetsperiode uitvoeringsbesluiten kunnen worden genomen.

Het kabinet heeft tevens besloten nadere uitwerking te geven aan spoormaatregelen die op middellange termijn (2020) op deze corridor nodig zijn. Voor aanvullende uitbreidingen van het spoor in de SAAL-corridor tot 2020 wordt een budget van maximaal € 771 mln. gereserveerd. Nog in 2009 is bekend om welke maatregelen het dan gaat. Er is hier een belangrijke relatie met de projecten Zuidas (dijk of dok), goederenroutering (via de spoorring Amsterdam en de Flevolijn of via de Betuweroute en de IJssellijn) in het kader van PHS en met de lange termijn opties (metro, regiorail of andere modaliteiten) in kader van het project OV SAAL. Dit kan ertoe leiden dat slechts besluitvorming mogelijk is over een beperkte planstudie en dat voor overige maatregelen eerst besluitvorming nodig is over deze andere projecten.

In totaal is voor het project OV SAAL een budget van € 1 399 mrd. (prijspeil 2009) gereserveerd; het budget is afkomstig van artikel 17 Megaprojecten verkeer en vervoer. Deze overboeking is onderdeel van de besluitvorming van het kabinet over de Zuiderzeelijn. Uiteindelijk zal € 77 mln. worden overgeboekt naar artikelonderdeel 13.02 Onderhoud en vervanging.

Nieuw opgenomen projecten

Grensoverschrijdend Spoorvervoer

Met het amendement Cramer/Koopmans (Kamerstukken II, 2008–2009, 31 700 A, nr. 71) is binnen artikel 13 spoorwegen een bedrag van € 20 mln. vrijgemaakt voor investeringen in internationale/regionale spoorweginfrastructuur. Het gaat om verbindingen zoals genoemd in de Initiatiefnota «Grenzeloos Genoeg(en)». Met name Heerlen–Aventis–Aachen en Munster/Dortmund–Enschede–Hengelo–Almelo zullen worden bezien.

Planstudie spoor goederen

Optimalisering Goederencorridor Rotterdam–Genua

Nederland heeft zich in corridorverband (R’dam–Genua) verplicht om per

2013 ERTMS in bedrijf te hebben op de «systeemeilanden» te Zevenaar en Kijfhoek. Voor het spoor tussen Zevenaar en grens werkt ProRail een planstudie uit waarin de systeemwijziging en aanleg van het derde spoor geïntegreerd worden. Het derde spoor tussen Zevenaar en grens kan in

2014 gerealiseerd worden. Voor wat betreft de wijziging van de 1 500 V spanning naar 25 kV is inmiddels duidelijk dat dit te Kijfhoek niet mogelijk is voor 2015 en deze optie meegenomen wordt in de studie naar de herinrichting van de havensporen in het kader van de 2e Maasvlakte anno 2020. VenW zal nu de afweging maken of de systeemwijziging te Zevenaar van 1500V naar 25 kV wel in 2013 gerealiseerd moet worden. De kosten voor de realisatie van volledige systeemwijziging te Zevenaar inclusief aanleg van derde spoor tot de grens bedragen € 140 mln. De kosten voor aanleg ERTMS op Kijfhoek zijn geschat op € 30 mln. VenW zal een second opinion vragen op de kostencalculatie van ProRail. De Europese Commissie heeft een subsidie toegezegd van € 5 mln. voor de aanleg van de ERTMS en € 20 mln. voor de wijziging van de 1 500V op beide eilanden.

Productartikel 13

Projectoverzicht bij 13.05.01 Spoorwegen personenvervoer; planstudie

Projectomschrijving

min.

max. taak- 2009 2010 2011 2012 2013 2014 later periode stellend

CATEGORIE 1 Projecten nationaal

Traject Oost

Programma Hoogfequent Spoorvervoer

Projecten Landsdeel Randstad

Amsterdam Zuidas: deel station (tbv NSP) Amsterdam Zuidas WTC 4-sp + keersporen¹

OV Schiphol–Amsterdam–Almere–Lelystad²

Diversen

Grensoverschrijdend Spoorvervoer

tb

2013-pm

2010-pm 2011-pm 2010-pm

20

Totaal categorie 1

5 005

Begroting (IF 13.05.01)

¹   Inclusief € 100 mln FES bijdrage.

²   Inclusief kosten B&I ad € 77 mln.

³   Korte termijn maatregelen. Zie MIRT blad voor uitgebreide toelichting.

Projectoverzicht bij 13.05.02 Spoorwegen goederenvervoer; planstudie

Bedragen in € mln incl. btw

Raming Budget kosten

Uitvoering

Projectomschrijving

min.

max. taak- 2009 2010 2011 stellend

2012 2013 2014

later

periode

CATEGORIE 1 Projecten nationaal

Goederenroute R’dam-Noord Nederland (GoeNoord) Aslasten Cluster III Optimalisering Goederencorridor R’dam-Genua

Projecten Landsdeel Oost

Goederenroute Elst-Deventer-Twente (NaNOV)

Projecten Landsdeel Zuid

Goederenverbinding Antwerpen-Roergebied (IJzeren Rijn)¹

Overige projecten

Kleine projecten/studies

77

37 155

131

PM

uo uo

uo²

2010-2013

2010-2015 2011-2013

2009-2015

PM

Totaal categorie 1

407

Begroting (IF 13.05.02)

¹   Inclusief voorbereidingskosten Trace MER studie/OTB.

²   Een deel van het project is reeds in uitvoering en opgenomen in het realisatieprogramma.

uo

uo

7

Productartikel 13

Projectoverzicht bij 13.05.03 A. Lopende Verkenningen

Landsdeel Randstad

Spooraansluiting 2e Maasvlakte               Capaciteitstekort/Ontsluiting Spoorgoederen                              zie tekst onder 13.05

achterlandverbinding                                  Europese spoorwegennet

Productartikel 14

Artikel 14 Regionaal, lokale infrastructuur

Omschrijving van de samenhang in het beleid

Op dit artikel worden de producten op het gebied van regionale/lokale infrastructuur, de impulsen inzake de Regionale Mobiliteitsfondsen en het Regiospecifiek Pakket Zuiderzeelijn (RSP-ZZL) verantwoord. De producten van dit artikel zijn gerelateerd aan de beleidsdoelstellingen en beleidsinstrumenten zoals beschreven in de begroting 2010 van Verkeer en Waterstaat (XII) bij beleidsartikelen 32 Het bereiken van optimale veiligheid in of als gevolg van mobiliteit en 34 Betrouwbare netwerken, voorspelbare reistijden en een goede bereikbaarheid.

Tabel budgettaire gevolgen van de uitvoering

14.01Grote regionaal/lokale projecten               175 516          306 480          186 209          191 839          229 092          287 526              76 685

14.01.01 Verkenningen

14.01.02 Planst. Progr. reg/lok                                      591            85643              5828            32298          109 036            72025              15403

14.01.03 Realistieprogr. reg/lok                            174 925          220 837          180 381          159 541          120 056          215 501              61282

14.02 Regionale Mob. Fondsen                            110197            46 233              8522              5107                      0                      0                       0

14.03 RSP–ZZL: Pakket Bereikbaarheid                        0            26 268            80462            44 599          154 526          149 343            180 437

14.03.01 RSP–ZZL:RBprojecten                                    0                  325            44154            39385            87062            81879            112 973

14.03.02 RSP–ZZL:RBmob fondsen                             0            20729            31094                      0            51823            51823              51823

14.03.03 RSP–ZZL: REP                                                    0              5214              5214              5214            15641            15641              15641

Van totale uitgaven

– Apparaatsuitgaven

- Agentschapsbijdrage¹

- Restant

42

505

285 166

17

668

378 296

6

780

274 407

191 241 354

413 383 205

174 436 695

107 257 015

Ontvangsten

14.09 Ontv. Reg./lokale infra

29 000

Afhankelijk van de invulling van het specifiek pakket bij 14.3 zullen aanvullende agentschapbijdragen nodig zijn. Dit zal moeten worden gefinancierd uit de bestaande middelen van het pakket.

Productartikel 14

Budgetflexibiliteit

Grote regionale projecten

Reg. Mob fondsen

RSP-ZZL Pakket Bereikbaarheid

■   Juridisch verplicht

■   Beleidsmatig verplicht

□ Beleidsmatig nog niet ingevuld

Bestuurlijk gebonden Complementair noodzakelijk

Absolute budgetflexibiliteit (x € 1 000)

14.01 Grote regionale/lokale projecten juridisch verplicht                               163 172 bestuurlijk gebonden beleidsmatig verplicht                         22 251

14.02 Regionale mob. Fondsen juridisch verplicht

bestuurlijk gebonden                             8 522

beleidsmatig verplicht

14.03 RSP-ZZL: rijksbijdrage juridisch verplicht

bestuurlijk gebonden                           80 462

beleidsmatig verplicht

complementair noodzakelijk

beleidsmatig nog niet

ingevuld

complementair noodzakelijk

beleidsmatig nog niet

ingevuld

complementair noodzakelijk

beleidsmatig nog niet

ingevuld

14.01 Grote regionale/lokale projecten

Dit betreft bedragen t.b.v. grote regionale/lokale projecten waarvoor overeenkomsten met lagere overheden zijn afgesloten. Deze bedragen zijn grotendeels al juridisch verplicht.

14.02 Regionale mob. Fondsen

Dit betreft bedragen t.b.v. regionale mobiliteitsfondsen waarvoor overeenkomsten met lagere overheden zijn afgesloten.

14.03 RSP-ZZL: rijksbijdrage

Voor de inzet van deze middelen is een convenant afgesloten en derhalve

zijn deze middelen bestuurlijk gebonden.

Productartikel 14

Motivering

14.01 Grote regionale/lokale projecten

In dit onderdeel worden alleen de aanlegprojecten behandeld waarvoor een aparte projectsubsidie wordt verleend. Om in aanmerking te komen voor een aparte projectsubsidie moeten de kosten van de meest kosteneffectieve oplossing hoger zijn dan de grenswaarden in de BDU (respectievelijk € 112,5 mln. en € 225 mln.). Voor de beschikbare bedragen per project wordt verwezen naar de projectoverzichten regionale/lokale infrastructuur.

Met de subsidieverlening voor de projecten die boven bovengenoemde grenswaarde uitkomen worden de volgende doelen nagestreefd: + het verminderen van de congestieproblematiek op de weg. Met name de bereikbaarheid binnen de economische kerngebieden en de bereikbaarheid van deur tot deur is daarbij van groot belang; + de verbetering van het openbaar vervoer op netwerkniveau door het toevoegen van nieuwe verbindingen (dit moet leiden tot betere kostendekkingsgraad en/of hogere vervoerwaarde (meer reizigers)); + het verbeteren van de verkeersveiligheid in combinatie met betere bereikbaarheid.

Producten

Verkenningen

Voor regionale/lokale infrastructuurprojecten wordt geen apart verkenningenprogramma opgenomen in het MIRT. In de begroting zijn dan ook geen middelen voor dit product opgenomen. De verkenningen worden onder verantwoordelijkheid van de regionale overheid uitgevoerd en pas na toetsing al dan niet opgenomen in het planstudieprogramma.

Planstudieprogramma regionaal/lokaal

Van een project dat in de planstudietabel is opgenomen worden de kosten van de meest kosteneffectieve variant als basis voor de rijksbijdrage aangemerkt (onder aftrek van de eigen bijdrage van € 112,5 mln. resp. € 225 mln.).

Wijzigingen projecteninplanstudieprogramma: Nieuw in de planstudiefase: + N62 Kanaalkruising Sluiskil.

Realisatieprogramma regionaal/lokaal

Hieronder vallen de uitgaven (subsidies) voor de realisatie van grote infrastructuurprojecten die door derden worden aangelegd.

Wijziging in het realisatieprogramma

– Bij het project Noord/Zuidlijn zijn grote vertragingen en kosten-overschrijdingen ontstaan. In de eerste helft van 2009 is in opdracht van de gemeente Amsterdam door een externe commissie geadviseerd over de ontstane situatie en het vervolg van dit project. De gemeenteraad van Amsterdam heeft op basis van het advies Veerman besloten verder te gaan met de aanleg van de Noord/Zuidlijn.

– Rijn Gouwelijn Oost. Door de discussie in Leiden over het tracé door de binnenstad heeft het project vertraging opgelopen. De oplevering is nu voorzien voor 2015.

– Voor het project Maaskruisend verkeer zal het planstudierapport in 2009 worden ingediend.

– Het project Eindhoven BOSE is vertraagd door het besluit ook andere alternatieven te onderzoeken. BOSE wordt opgenomen in de grote ruit om Eindhoven.

– Nieuw in de realisatie: Scheveningen Boulevard

Productartikel 14

Projectoverzicht bij 14.01.02 Regionale/lokale infrastructuur; planstudie

Projecten landsdeel West

Trekvliettrace Parallelstructuur Gouweknoop¹

Projecten landsdeel Zuid

Eindhoven/Helmond, voltooiing

verkeersruit²

Maastricht maaskruisend verkeer N62 Kanaalkruising Sluiskil

CATEGORIE 2 Projecten Nationaal

Projecten in voorbereiding

450 225

804           54

120 275 nnb 140

pb

nnb

variabel

pb

pb pb

nnb

uo uo

2012-2015 2011-2015

2012-2014

2012-2014 2011-2014

2010 ev

¹   FES-besluitvorming is afgerond. De middelen ad 100 mln zullen bij eerstvolgend hoofdbesluitvomingsmoment naar de begroting van van VenW worden overgeboekt.

²   Nadere uitwerking BOSE. Aaanvullend op budgetreservering op 14.01.02 is voor dit project 200 mln gereserveerd in het FES. Legenda pb projectbesluit uo uitvoeringsopdracht nnb nog nader bepalen

Projectoverzicht bij 14.01.03 Regionale/lokale infrastructuur, realisatie

Projectomschrijving

Totaal

huidig vorig

Budget in € mln. prijspeil 2009

t/m 2009 2010 2011 2012 2013 2014 later 2008

huidig

Oplevering

vorig

CATEGORIE 0 Projecten landsdeel Oost

Nijmegen 2e stadsbrug

Projecten landsdeel Randstad

Noord/Zuidlijn Noord-WTC¹

N201

Rijn Gouwelijn Oost

Randstadrail (incl.

voorbereidingskosten en

aanlanding)³

Projecten landsdeel West-overig

Beneluxmetro (excl. Bodem-sanering)²

Scheveningen boulevard

Projecten landsdeel Zuid

Tilburg Noordwesttangent

Overig

Experimenteerprojecten Afronding

71

71

660 660 655

11

74

16

31