31389 - Wet dieren

Dit wetsvoorstel werd op 19 maart 2008 ingediend door de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Verburg¹.

Dit voorstel is gebaseerd op de overweging, dat het wenselijk is ter uitvoering van Europese verplichtingen en in het belang van de gezondheid en het welzijn van dieren en in dat van de volksgezondheid, regels te stellen betreffende dieren, in het bijzonder door de mens gehouden dieren, onder erkenning van de intrinsieke waarde van het dier en acht slaand op ethische aspecten in relatie tot biotechnologie, en daarbij, uitdrukking gevend aan de samenhang met die regels, te betrekken regels omtrent diervoeders, diergeneesmiddelen en de diergeneeskunde, en aldus mede te kunnen voorzien in effectieve en eenduidige maatregelen teneinde de naleving van deze regels te bevorderen, dat het voorts wenselijk is regels te stellen ter bevordering van de zuiverheid van de in Nederland gefokte rassen en de afzet van dierlijke producten, en ter bescherming van het milieu in relatie tot het gebruik van diervoeders en het toepassen van diergeneesmiddelen.

Een integraal kader voor regels over gehouden dieren en daaraan gerelateerde onderwerpen (Wet dieren)

Van deze pagina bestaat een uitgebreide versie met het inleidende gedeelte van de memorie van toelichting, alle documenten in dit dossier, een overzicht van door dit wetsvoorstel gewijzigde wetten, een overzicht van Kamerleden en bewindslieden die bij de behandeling van dit dossier het woord hebben gevoerd en een overzicht van verwante dossiers.

• 1. 

  Boerendochter, die via functies bij het CNV (onder andere als voorzitter van de CNV-Jongeren) voor het CDA in de Tweede Kamer kwam. Behoorde als woordvoerster sociale zaken, met dossiers als inkomensbeleid, v.u.t. en prepensioen en WAO, tot de prominente fractieleden en werd later ook vicefractievoorzitter. Was verder enige tijd eerste ondervoorzitter van de Kamer. Stemde, zelf lesbiënne zijnde, anders dan haar fractie vóór het mogelijk maken van het homohuwelijk. In het kabinet-Balkenende IV kreeg zij als minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit onder meer te maken met de uitbraak van Q-koorts en verder speelden zaken als de hervorming van het Europees landbouwbeleid en de ontpoldering van de Hedwigepolder. Keerde in 2010 terug in de Kamer als woordvoerster energiebeleid en voorzitter van de commissie voor Europese Zaken. In 2011-2015 was zij permanent vertegenwoordiger bij de wereldvoedselorganisatie (FAO).
   
• 2. 

  Vasthoudende, betrokken, activistisch en idealitische Friezin, die als SP-Tweede Kamerlid haar actieverleden nooit verloochende. Was voor zij in 2002 Kamerlid werd actief in de kraakbeweging en betrokken bij vredes- en milieu-acties. Na medewerkster van de SP-Tweede Kamerfractie te zijn geweest, werd zij in de Kamer woordvoerster defensie, landbouw, voedselveiligheid, gevangeniswezen en drugsbeleid. Zette zich in om de zaak-Spijkers (genoegdoening voor een ex-maatschappelijk werker van defensie) tot een oplossing te brengen. Is nu werkzaam in de psychiatrische zorg.
   
• 3. 

  Henk Jan Ormel (1955) was van 27 februari tot 16 juli 2024 lid van het Europees Parlement voor het CDA. Hij maakte deel uit van de fractie van de EVP. Eerder was hij tien jaar Tweede Kamerlid. De heer Ormel was toen buitenlandspecialist en woordvoerder Europese zaken. Sprak daarnaast geregeld over landbouw, voedselveiligheid, dierenwelzijn en dierengezondheid, en verder over biotechnologie en medisch-ethische kwesties, zoals euthanasie en onderzoek met orgaanweefsel. Leidde een themacommissie uit de Kamer over dierhouderij. In de periode 2007-2010 was hij voorzitter van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken. Na zijn Kamerlidmaatschap bekleedde hij functies bij de FAO en WHO. Daarvoor was hij dierenarts.
   
• 4. 

  Bijna dertien jaar politiek leider van de in 2002 opgerichte Partij voor de Dieren, die er vanaf 2006 in slaagde haar partij in vier verkiezingen een vaste (en steeds sterkere) positie in het parlement te bezorgen. Stond bekend als een goede, vasthoudende debater, die haar bijdragen steeds afsloot met: "En voorts ben ik van mening dat er een einde moet komen aan de bio-industrie". Trachtte tevergeefs een wettelijk verbod op onverdoofd ritueel slachten in te voeren. Werkte voor zij Tweede Kamerlid werd bij Stichting Bont voor Dieren en de Stichting Wakker Dier. In 2022 werd zij directeur van het wetenschappelijk bureau van de Partij voor de Dieren.
   
• 5. 

  Gedurende ruim tien jaar een extrovert en debatvaardig Tweede Kamerlid van D66. Had een achtergrond als acteur bij diverse toneelgezelschappen en was voorzitter van de Jonge Democraten. Verder was hij financieel bestuurslid van de Nationale Jeugdraad. In de Tweede Kamer hield hij zich onder meer bezig met het onderwijsbeleid, drugsbeleid, natuurbehoud, dierenwelzijn, binnenlands bestuur, cultuur en media. Hij was voorzitter van de vaste commissie voor Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en lid van de onderzoekscommissie onderwijsvernieuwingen en van het Kamerpresidium. Was betrokken bij vele parlementaire initiatieven, zoals die om de Tweede Kamer het voortouw te geven in de kabinetsformatie en om tot invoering van een correctief dan wel raadgevend referendum te komen.
   
• 6. 

  Politiek voorman van de SGP, die als nestor van de Tweede Kamer gezag verwierf. Studeerde weg- en waterbouw en was werkzaam in het onderwijs. Kwam in 1981, na ruim acht jaar Statenlid in Utrecht te zijn geweest, in de Kamer. Vanaf 1986 fractievoorzitter en partijleider. Voerde in de Kamer het woord over uiteenlopende onderwerpen. Minzame, hardwerkende volksvertegenwoordiger die zich dienstbaar opstelde en geen eerzucht kende. Als nestor ontwikkelde hij zich, ondanks het tamelijk politieke isolement van zijn partij, tot het staatsrechtelijk en 'zedelijk' geweten van de Kamer. Waarschuwde geregeld tegen verruwing van de parlementaire mores.
   
• 7. 

  Groningse met een agrarische achtergrond, die VVD-Tweede Kamerlid en later burgemeester was. Was mede-eigenaar en boerin op een melkveehouderij en werd actief in de lokale politiek. Zat voor een lokale partij in de gemeenteraad van Termunten en was later VVD-raadlid en wethouder van economische en sociale zaken in Delfzijl. In de Kamer woordvoerster landbouw, voedselveiligheid en biotechnologie en voorzitter van de vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu. Verdediger van de belangen van de agrarische sector. Rapporteur voor het project ecologische hoofdstructuur en mede-indiener van een wetsvoorstel over tegengaan van bonthandel. Na haar Kamerlidmaatschap waarnemend burgemeester van Bellingwedde en in het Gelderse Oldebroek.
   
• 8. 

  Dion Graus (1967) is sinds 30 november 2006 lid van de Tweede Kamerfractie van de PVV. Hij was presentator van een dierenprogramma op de commerciële zender TV Limburg. De heer Graus heeft als woonplaats Heerlen. Hij houdt zich in de Tweede Kamer vooral bezig met midden- en kleinbedrijf, luchtvaart, mainports, banken en financieel toezicht. De heer Graus was lid van de parlementaire onderzoeks- en enquêtecommissie kredietcrisis.
   
• 9. 

  Biologische veeboer uit het uiterste noordoosten van Groningen. Was twaalf jaar landbouw-woordvoerder van de PvdA in de Tweede Kamer en hield zich daarnaast ook bezig met Europese samenwerking. Als voorzitter van de vaste commissie voor Europese Zaken zette hij zich vier jaar in om 'Europa' dichter bij de burgers te brengen. Maakte zich verder, onder meer via het recht van initiatief, sterk voor verbetering van dierenwelzijn en werd tweemaal 'dierenbeschermer van het jaar'. Weloverwogen, maar tevens bevlogen sociaaldemocraat. In november 2011-mei 2014 was hij wethouder van De Marne.
   
• 10. 

  Politicus van de ChristenUnie uit Flevoland in de periode 2006-2010. Was voor hij in het parlement kwam adviseur planeconomie en wethouder in Zeewolde. Hield zich als Tweede Kamerlid bezig met verkeer en waterstaat, landbouw, natuur en financiën. Vooral zaken met betrekking tot spoorwegen hadden zijn belangstelling. Hij maakte verder deel uit van de parlementaire onderzoekscommissie financieel stelsel en van het Presidium van de Kamer. Een Kamerlid dat als lid van een kleine fractie hard werkte en mede vanwege relativeringsvermogen en humor door collega's werd gewaardeerd. Na zijn Kamerlidmaatschap adviseur van een Ingenieursbureau.
   
• 11. 

  Jonge, spraakmakende GroenLinks-politicus die vanuit de collegebanken in de Tweede Kamerbankjes terechtkwam. Was behalve student cultuur en media in Amsterdam actief in buurtverenigingen en als organisator van demonstraties. In de Kamer woordvoerder onderwijs, justitie, jeugd en integratie en pleitbezorger van het kinderpardon. Tevens was hij fractiesecretaris en lid van de onderzoekscommissie onderwijsvernieuwingen. Ging in 2012, na ruim vijf Kamerlid te zijn geweest, zonder succes de strijd aan om het lijsttrekkerschap van zijn partij en keerde daarna niet terug in het parlement.
   
• 12. 

  Groningse CDA-bestuurder, die als staatssecretaris voor landbouw, visserij, natuur en buitenlandse handel in het kabinet-Rutte I vaak in de belangstelling stond. Na ambtelijke en wetenschappelijke functies en na werkzaam te zijn geweest als organisatie-adviseur, was hij tien jaar gedeputeerde in Groningen. Was verder drie keer lijsttrekker bij de Statenverkiezingen en in 2009-2010 directeur van RTV Noord. Na de nederlaag van het CDA bij de Kamerverkiezingen van 2010 werd hij interim-voorzitter van zijn partij en in die rol maakte hij de weg vrij voor een CDA-VVD-kabinet, met de PVV als gedoogpartner. Door dossiers als ontpoldering van de Zeeuwse Hedwigepolder, dierenwelzijn (met name ritueel slachten) en forse bezuinigingen op natuurbeleid en door mediaoptredens een spraakmakend bewindsman.
   
• 13. 

  Communicatief sterke PvdA-bestuurder, die twaalf jaar deel uitmaakte van de Eerste Kamer. Was onder meer stafmedewerker en adviseur van de gemeentesecretaris van Amsterdam en eigenaar van een organisatieadvies-praktijk. Later eindverantwoordelijk voor het Centrum Overheid en Markt bij Twynstra Gudde Consultants Management. Vanaf 2008 burgemeester, eerst een jaar waarnemend in Anna Paulowna, en vanaf september 2009 in Naarden. Hield zich als Kamerlid bezig met onder meer economische zaken, cultuur en dierenwelzijn en was voorzitter van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Energiek, charmant en vasthoudend. Was van 1 februari 2016 tot 1 april 2022 substituut Nationale ombudsman. Zij is voorzitter van de Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme.
   
• 14. 

  Niko Koffeman (1958) is sinds 12 juni 2007 lid van de fractie van de Partij voor de Dieren in de Eerste Kamer. Tot 3 februari was hij dat als fractievoorzitter. Hij is werkzaam op het gebied van reclame en voorlichting en speelde een belangrijke rol als extern adviseur bij campagnes van de SP. Verder was de heer Koffeman voorzitter van de omroepen Nutopia en Llink en medeoprichter van 'De vegetarische slager'. Momenteel is hij betrokken bij Those Vegan Cowboys, dat plantaardige melk produceert.
   
• 15. 

  Deskundige op het gebied van teratologie (het herkennen, opsporen en voorkomen van oorzaken van aangeboren afwijkingen) en oud-hoofdinspecteur levensmiddelen van de Keuringdienst van Waren, die vier jaar SP-Eerste Kamerlid was. Was werkzaam bij het RIVM en bij onderzoekscentra in Rome en de Europese Commissie in Luxemburg. Vanaf 1989 dertien jaar bijzonder hoogleraar teratologie en ontwikkelingstoxicologie in Utrecht. Als Eerste Kamerlid hield hij zich onder meer bezig met landbouw, dierenwelzijn, volksgezondheid en Europese samenwerking. Daarnaast was hij fractiesecretaris.
   
• 16. 

  In Duitsland geboren Amsterdamse advocaat, die vier jaar voor GroenLinks in de Eerste Kamer zat. Was daar onder meer financieel woordvoerster en hield zich verder bezig met uiteenlopende bestuurlijke en juridische aangelegenheden en met defensie en buitenlands beleid. Als strafrechtpleiter bekend door de verdediging van onder anderen Volkert van der G. en de Koerdische politicus Öcalan. Was in 2012-2017 bijzonder hoogleraar advocatuur in Amsterdam. Sinds 1 maart 2019 is zij hoogleraar advocatuur en ethiek in Maastricht.
   
• 17. 

  Expert op veterinair gebied uit Friesland, die twee jaar Eerste Kamerlid voor het CDA was. Hij is zelfstandig adviseur in de agrarische sector en was lid van de Staten van Fryslân. Eerder was hij dierenarts en directeur van het Gezondheidscentrum voor Dieren in Noord-Nederland. Daarnaast bekleedde hij diverse functies op veterinair gebied en in landbouworganisaties en was hij onder meer voorzitter van de Bond van Friese vogelwachten.
   
• 18. 

  Landbouwer, waterstaatsbestuurder en filosoof in de VVD-Eerste Kamerfractie, waarvan hij twaalf jaar deel uitmaakte. Werd in 1986 dijkgraaf van het waterschap Noordoostpolder en was later voorzitter van een zuiveringsschap en twaalf jaar dijkgraaf van het waterschap Groot-Salland. Doceerde filosofie en was zes jaar voorzitter van de Unie van Waterschappen. Als Kamerlid hield hij zich onder meer bezig met landbouw, natuur, ontwikkelingssamenwerking en Europese Zaken. Schreef kritisch over populisme en kwam op tegen ondermijning van de rechtsstaat. Was hoogleraar in Wageningen en Delft.
   
• 19. 

  Nico Schrijver (1954) was van 1 september 2017 tot 1 juni 2024 staatsraad bij de Afdeling advisering van de Raad van State. Van 7 juni 2011 tot 1 september 2017 was hij Eerste Kamerlid voor de PvdA. Hij was hoogleraar internationaal publiekrecht in Leiden, wetenschappelijk directeur van het Grotius Centre en lid van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen. Verder maakt hij deel uit van diverse VN-organen op het gebied van mensenrechten en volkenrecht. De heer Schrijver was eerder voorzitter van de Evert Vermeer Stichting, de PvdA-organisatie voor internationale samenwerking. In de Eerste Kamer was hij voorzitter van de vaste commissie Buitenlandse Zaken, Defensie en Ontwikkelingssamenwerking.
   
• 20. 

  Joris Backer (1953) was van 7 juni 2011 tot 13 juni 2023 Eerste Kamerlid voor D66. Hij was directeur Corporate Legal van Schiphol. Voorheen was hij onder meer advocaat en werkzaam bij Shell. De heer Backer was voorzitter van de commissie die in 2006 en 2010 het D66-verkiezingsprogramma schreef. Hij hield zich in de Eerste Kamer onder meer bezig met Europa, justitie, financiën (begroting) en wetenschap. De heer Backer was in de periode 2015-2019 tweede ondervoorzitter van de Eerste Kamer en van 11 juni tot 2 juli 2019 tijdelijk Voorzitter.
   
• 21. 

  Marijke Vos (1957) was van 7 juni 2011 tot 26 september 2018 Eerste Kamerlid voor GroenLinks. Sinds 1 oktober 2018 is zij staatsraad in de Afdeling advisering. Zij werkte eerder onder meer als educatief medewerker bij Milieudefensie en als docent milieukunde aan de Universiteit Leiden en was in 1990-1994 voorzitter van GroenLinks. In de Tweede Kamer, waarin zij in 1994 zitting kreeg, hield zij zich onder meer bezig met milieu, asielbeleid, landbouw en natuurbehoud. Trad ook enige tijd op als waarnemend fractievoorzitter. Mevrouw Vos was voorts voorzitter van de parlementaire enquêtecommissie bouwnijverheid. Van april 2006 tot mei 2010 was zij wethouder van Amsterdam. In de Eerste Kamer was zij woordvoerdster infrastructuur, milieu, economische zaken en financiën.
   
• 22. 

  Bescheiden, principiële, pijprokende jurist uit Uddel op de Veluwe, die vijfentwintig jaar een alom gerespecteerd Eerste Kamerlid voor de SGP was. Kwam uit een boerengezin. Hij combineerde het Eerste Kamerlidmaatschap achtendertig jaar met de functie van beleidsmedewerker van de SGP-Tweede Kamerfractie. Was daarnaast geruime tijd Statenlid in Gelderland. Als lid van een kleine fractie, één periode zelfs een eenmansfractie, woordvoerder bij honderden kamerdossiers. Hoewel zijn stem in de Senaat soms de doorslag kon geven, stelde hij zich altijd nuchter en zakelijk op.
   
• 23. 

  Jaco Geurts (1970) was van 20 september 2012 tot 10 mei 2023 Tweede Kamerlid voor het CDA. Hij was eigenaar van een varkenshouderij in Kootwijkerbroek. Tevens was hij fractievoorzitter van het CDA in de gemeenteraad van Barneveld. De heer Geurts was als Kamerlid woordvoerder infrastructuur, ruimtelijke ordening en Omgevingswet en eerder van landbouw. Van juni 2019 tot januari 2022 was hij fractiesecretaris en in 2022 werd hij voorzitter van de vaste commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Was in 2023-2024 waarnemend burgemeester van Maasdriel en in 2025 in Culemborg. Nu is hij burgemeester van Bunschoten.
   
• 24. 

  Sharon Dijksma (1971) is sinds 17 december 2020 burgemeester van Utrecht. Zij was van 18 december 2012 tot 3 november 2015 staatssecretaris van Economische Zaken (met name voor landbouw) en van 3 november 2015 tot 26 oktober 2017 staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu (met name voor milieu) in het kabinet-Rutte II. Van 22 februari 2007 tot 23 februari 2010 was zij staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het kabinet-Balkenende IV. Verder was zij in de jaren 1994-2007, 2010-2012 en 2017-2018 Tweede Kamerlid voor de PvdA. Zij was toen onder meer fractiesecretaris. In 1992-1994 was mevrouw Dijksma voorzitter van de Jonge Socialisten en in de periode 2018-2020 wethouder van verkeer en vervoer van Amsterdam. Bij haar aantreden als Tweede Kamerlid in 1994 was zij het tot dan jongste Kamerlid.