Berlijn, Sofia, Boekarest, Skopje - Hoofdinhoud
Gesprek met de Macedonische premier Gruevksi
Vier landen in evenveel dagen. Het lijkt bijna onmogelijk, maar deze week laat zien dat het best kan, als het maar strak is georganiseerd. Maandagochtend was ik te gast bij de Duitse ambassadeursconferentie. Voor een discussie over de situatie in Ierland na het ’nee’ met mijn Ierse, Duitse en Franse collega’s. Dick Roche, de Ier, gaf ons inzicht in het rapport dat inmiddels ook via de Nederlandse media naar buiten is gekomen. Kennelijk blijkt uit onderzoek dat veel Ieren ‘nee’ hebben gestemd uit gebrek aan kennis over het onderwerp. ‘If you don’t know, vote no?’. Er is dus een wereld te winnen voor het ‘ja’ kamp en de makkelijke manier waarop Marijnissen en de zijnen de uitslag naar zich toetrokken (’de Ieren wijzen het neoliberale Europa af’) is kennelijk wel erg kort door de bocht. Blijkt uit onafhankelijk onderzoek, schrijf ik maar even heel duidelijk om een stroom van reacties voor te zijn.
Tussen maandagmiddag en donderdagmiddag bezocht ik achtereenvolgens Sofia, Boekarest en Skopje. Twee lidstaten en een land dat lid wil worden. In de twee lidstaten is er nog een lange weg te gaan met de hervormingen die de rechtsstaat moeten verstevigen en de corruptie moeten uitroeien. De rapporten die de Europese Commissie in juli over de voortgang op dit gebied heeft uitgebracht zijn reden tot zorg. Nederland is van oordeel dat de tijd van praten en plannen maken voorbij is en dat Bulgarije en Roemenië nu concrete resultaten moeten laten zien. Die boodschap heb ik in alle helderheid uitgedragen. Met name in Bulgarije is het één voor twaalf. Bemoedigend is het dat de regeringen daar goed in de gaten hebben dat er nu snel resultaten moeten volgen. De interne weerstand is vaak groot, bijvoorbeeld op regionaal en lokaal niveau of, in Roemenië, in het parlement. Maar de regeringen hebben in de gaten dat er echt sancties volgen als de resultaten nog langer uitblijven. Wat mij vooral opviel is dat mijn boodschap soms hard aankomt en ook felle reacties uitlokt, maar tegelijkertijd het gesprek wel gewoon wordt gevoerd en ook deze nieuwe lidstaten inmiddels weten dat wij elkaar in de EU soms goed te waarheid moeten zeggen om gezamenlijk vooruit te komen.
In Macedonië viel mij (weer) op hoezeer de twee gemeenschappen binnen de landsgrenzen toch vooral hun eigen koers varen. Nog steeds komen gemengde huwelijken tussen Macedoniërs en Albanezen niet voor, nog steeds richt de Macedoonse coalitiepartner in de regering zich bijna exclusief op de Macedoonse bevolking, terwijl alle zaken Albanezen betreffende worden overgelaten aan de etnisch Albanese coalitiepartner. Toen Joegoslavië uiteenviel en Macedonië als onafhankelijk land ontstond, waren alle Balkan-Clavannen het erover eens dat er daar wel een burgeroorlog zou uitbreken. Dat is niet gebeurd, al is men herhaaldelijk op de rand van de afgrond geweest. Altijd waren er politici die uiteindelijk toch ervoor kozen een gewelddadige confrontatie te voorkomen, ook als dat politiek ingewikkeld was. Max van der Stoel heeft hierbij een rol gespeeld die niet kan worden overschat en die ook vandaag nog tot veel respect en bewondering leidt in Macedonië.
Over respect en bewondering gesproken. In Bulgarije, Roemenië en Macedonië zitten Nederlandse ambassadeurs die een bijzondere rol spelen. Alle drie veertigers, twee mannen en een vrouw. Zij worden, zo viel mij op, door iedereen, tot op het hoogste niveau, als belangrijke gesprekspartners gezien. Zij schuwen het publieke debat niet en dragen ook met overtuiging de harde boodschappen uit die de Nederlandse regering soms heeft. En die boodschap wordt gehoord, omdat Nederland kritiek altijd koppelt aan het aanbod met raad en daad te helpen de problemen ook op te lossen. Dat is een vrij unieke benadering, die ons in vele landen een sterkere positie verschaft dan andere lidstaten, niet zelden ook veel grotere landen. Uiteraard is dat geen doel op zich, maar het dient wel een paar strategische doelen van Nederland. In de eerste plaats helpen we veranderingen sneller door te voeren, in de tweede plaats dienen we de versteviging van rechtsstaat en democratisch bestuur, een belangrijke voorwaarde voor betere mensenrechten, in de derde plaats zorgt onze zichtbaarheid voor meer kansen voor ons bedrijfsleven.
Nederland is in staat in een hogere gewichtsklasse te boksen, mede dankzij de professionaliteit van onze diplomaten. Deze week ben ik begeleid door drie professionals van hoog niveau, die hun teams aansturen als moderne managers en niet meer als de vestzakkoninkjes die ik in mijn jonge jaren nog weleens op een Nederlandse ambassade tegenkwam. Ook jonge medewerkers in de teams krijgen de ruimte te laten zien wat zij kunnen, dragen grote verantwoordelijkheid en doen ook volop mee bij een bezoek. Niet alleen in hoge regeringskringen, ook bij mensenrechtenorganisaties, minderheden, kindertehuizen en andere plaatsen waar problemen moeten worden aangepakt zijn Nederlandse diplomaten kind aan huis. Hun betrokkenheid wordt geroemd, ook hun zakelijkheid en oplossingsgerichtheid. U kunt trots zijn op onze mensen daar.
Meer informatie
Discussieer mee op www.NederlandinEuropa.nl