Brief minister inzake arbeidsconflict NS Reizigers, formele bevoegdheden van de Staat ten opzichte van N.V. NS - Verhouding Rijksoverheid-NS - Hoofdinhoud

Deze brief is onder nr. 65 toegevoegd aan dossier 18986 - Verhouding Rijksoverheid – NS i.

Officiële titel	Verhouding Rijksoverheid-NS; Brief minister inzake arbeidsconflict NS Reizigers, formele bevoegdheden van de Staat ten opzichte van N.V. NS
Document­datum	20-04-2001
Publicatie­datum	12-03-2009
Nummer	KST52704
Kenmerk	18986, nr. 65
Van	Verkeer en Waterstaat (VW)
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2000–2001

18 986

Verhouding Rijksoverheid – NS

Nr. 65

BRIEF VAN DE MINISTER VAN VERKEER EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 20 april 2001

Op verzoek van de vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat van 18 april 2001 (01/38/VW) ontvangt u hierbij een inhoudelijke toelichting op de vraag waarom een optreden van de Staat als derde-belanghebbende partij in het arbeidsconflict bij NSR zich niet juridisch eenduidig laat beantwoorden en een nadere uiteenzetting van de formele bevoegdheden van de Staat der Nederlanden op grond van het aandeelhouderschap van de N.V. NS. Tevens treft u een korte toelichting aan over de bevoegdheden van de Staat als aandeelhouder op basis van de nieuwe statuten van de N.V. NS.

Juridische procedure door de Staat

De Staat is geen direct belanghebbende in het arbeidsconflict tussen NSR en de vakbonden, maar een derde. Dit maakt haar positie om naar de rechter te stappen een andere, dan die van de partijen die met elkaar in conflict zijn.

Het Europees Sociaal Handvest (ESH), een internationaal mensenrechtenverdrag dat door Nederland is geratificeerd, biedt een kleine mogelijkheid voor een derde-belanghebbende, om eventueel een procedure aan te spannen teneinde de rechtmatigheid van stakingen aan te vechten. Als de Staat met haar maatschappelijke zorg voor een goed openbaar vervoer per trein als derde-belanghebbende op basis van dit verdrag een procedure zou starten om de rechtmatigheid van de stakingen aan te vechten, zal de rechter een afweging moeten maken tussen de rechten van de Staat enerzijds en anderzijds het internationaal erkende grondrecht om te staken.

In de beoordeling door de rechter speelt een cruciale rol de vraag, of de staking voldoende dramatisch is om ter bescherming van de rechten van derden de stakers op grond van het ESH het recht om te staken te ontzeggen. Daarvoor is onder meer nodig, dat de beperking van het stakingsrecht rechtmatig is en nodig in een democratische samenleving voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen. Uit de rechtspraak kan worden afgeleid, dat pas bij een langdurende staking, die duurzaam ontwrichtende gevolgen voor getroffenen heeft, deze beperkingsgrond toepasbaar is.

Vanwege mijn zorg voor het realiseren van openbaar vervoer per trein heb ik met NS het Overgangscontract II afgesloten. Zoals eerder gesteld, ligt het voor de hand om op basis van dit contract nakoming te vorderen van NS, hetgeen ik zoals u weet heb gedaan.

Formele bevoegdheden als aandeelhouder

De Staat der Nederlanden bezit alle aandelen van de NV Nederlandse Spoorwegen (N.V. NS), ofwel de «holding». Onder de N.V. NS is gepositioneerd NS Groep N.V. Daarvan is de N.V. NS 100% aandeelhouder. NS Groep N.V. is vervolgens 100% aandeelhouder van NS Reizigers B.V. De Staat heeft dus als aandeelhouder van de N.V. NS geen directe beïnvloedingsmogelijkheden in de NS Groep NV of NS Reizigers BV. In laatstgenoemde vennootschap speelt zich het arbeidsconflict over de procesvereenvoudiging af.

De N.V. NS is een structuurvennootschap als bedoeld in art. 152 en verder Boek 2 Burgerlijk Wetboek. Dat betekent dat rechten van de aandeelhouder gering zijn. De huidige statuten van de N.V. NS bepalen alleen dat de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering wordt gehouden voor 1 juli. De minister kan geen buitengewone aandeelhoudersvergadering uitschrijven. De beslissingsbevoegdheid daarvoor ligt bij de Raad van Commissarissen of de Raad van Bestuur van de N.V. NS.

Het bestuur van de N.V. NS berust bij de Raad van Bestuur. De taak van de Raad van Bestuur is om het beleid van de vennootschap vast te stellen en het uit te voeren. De Raad van Bestuur oefent haar bevoegdheden in principe zelfstandig uit , met het belang van de vennootschap als richtsnoer. De aandeelhoudersvergadering en de Raad van Commissarissen kunnen daarvoor geen specifieke instructies aan de Raad van Bestuur geven. Wel heeft de Raad van Bestuur een verantwoordingsplicht tegenover de Raad van Commissarissen. De aandeelhoudersvergadering kan hoogstens de Raad van Bestuur verzoeken om inlichtingen te geven aan de aandeelhoudersvergadering, tenzij een zwaarwegend belang van de vennootschap zich daartegen verzet. De Raad van Bestuur legt voorts verantwoording af over het gevoerde beleid in de jaarrekening en het jaarverslag van de vennootschap.

De taak van de Raad van Commissarissen van de N.V. NS is om toezicht te houden op het beleid van het bestuur en op de algemene gang van zaken in de vennootschap. De «macht» binnen een structuurvennootschap ligt bij de Raad van Commissarissen. Zo zijn veel besluiten van de Raad van Bestuur onderworpen aan de goedkeuring van de Raad van Commissarissen. De Raad van Commissarissen vergadert indien de voorzitter van de Raad van Commissarissen of de meerderheid van de leden van de Raad van Bestuur dit verlangt. De aandeelhouder kan de Raad van Commissarissen dus niet bijeenroepen. De aandeelhouder kan de Raad van Commissarissen wel uitnodigen voor overleg. Op 1 april 2001 heb ik in de hoedanigheid van aandeelhouder van de N.V. NS de Raad van Commissarissen dan ook uitgenodigd voor overleg.

De Raad van Commissarissen benoemt of ontslaat de leden van de Raad van Bestuur. De Raad van Commissarissen benoemt of schorst tevens de leden van de Raad van Commissarissen, uitgezonderd de commissarissen van overheidswege die door de Staat worden benoemd, geschorst of ontslagen. Ik merk op dat momenteel één overheidscommissaris zitting heeft in de Raad van Commissarissen.

Nieuwe statuten NV NS

Zoals vermeld in de notitie «Verbetering relatie Overheid en NS» in mei

2000, is er een onderscheid te maken in een drietal instrumenten ter beïnvloeding en sturing van de NS. Primair vindt sturing plaats via de wet- en regelgeving en via contractuele relaties met de NS (denk aan het Overgangscontract II). Voor het realiseren van beleidsdoelstellingen is het aandeelhouderschap niet het aangewezen sturingsinstrument. Zolang echter de NS nog een monopolie heeft over het personenvervoer per spoor in Nederland, acht ik het noodzakelijk dat de Staat ook als aandeelhouder invloed op het bedrijf kan uitoefenen.

Ten eerste betreft het de verplichting voor de Raad van Bestuur om besluiten van een grote financiële omvang aan de goedkeuring van de aandeelhoudersvergadering – en de Raad van Commissarissen – te onderwerpen, alvorens de Raad van Bestuur een dergelijk besluit kan nemen. Ten tweede, in het verlengde hiervan, wordt de Raad van Bestuur verplicht te overleggen met de aandeelhoudersvergadering omtrent elk door de Raad van Bestuur voorgenomen besluit dat door de Raad van Commissarissen van strategisch belang wordt geacht voor de NS of voor de met haar verbonden ondernemingen.

Zoals gememoreerd in het algemeen overleg met uw Kamer op 23 april

2001, kan de Aandeelhoudersvergadering op basis van de nieuwe statuten zelf het initiatief nemen om buitengewone vergaderingen te doen plaatsvinden.

Overigens berust ook in de nieuwe statuten de bevoegdheid voor het benoemen, schorsen of ontslaan van leden van de Raad van Bestuur en van de Raad van Commissarissen niet bij de aandeelhoudersvergadering, maar bij de Raad van Commissarissen. Wel kan de aandeelhoudersvergadering maximaal twee overheidscommissarissen benoemen, kan ze aanbevelingen doen voor te benoemen commissarissen en dient ze over een voorgenomen ontslag van een lid van de Raad van Bestuur te worden gehoord.

Ik vertrouw erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

De Minister van Verkeer en Waterstaat, T. Netelenbos