Bijlagen bij de Zorgnota 2000 - Zorgnota 2000 - Hoofdinhoud

Deze bijlage(n) is onder nr. 3 toegevoegd aan dossier 26801 - Zorgnota 2000.

Officiële titel	Zorgnota 2000; Bijlagen bij de Zorgnota 2000
Document­datum	21-09-1999
Publicatie­datum	12-03-2009
Nummer	KST36544
Kenmerk	26801, nr. 3
Van	Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 1999–2000

26 801

Zorgnota 2000

Nr. 3

BIJLAGEN

INHOUDSOPGAVE

BIJLAGE A1 ARBEIDSMARKTBELEID

B4

A2.3 Overige onderwerpen                                                                                                   B37

A2.3.1 Herziening WZV                                                                                                            B37

A2.3.2 Waarborgfondsenrentenormering                                                                             B37

A2.3.3 Verbetering van informatievoorziening bouw                                                            B38

A2.3.4 Raadopmaat                                                                                                                B38

BIJLAGEA3FINANCIËLE INFORMATIEVOORZIENING                                                                   B40

A3.1 Inleiding                                                                                                                         B40

A3.2 Realisatiecijfers                                                                                                             B40

A3.3 Ramingsmodel Zorgsector                                                                                           B43

A3.4 Dewerkgroep ramingen                                                                                               B44

A3.5 Inkomensgegevensinhet Bijdrage besluit zorg                                                         B45

BIJLAGEA4INTERNATIONALE VERGELIJKING VAN ZORG                                                          B46

A4.1 Inleiding                                                                                                                         B46

A4.2 Ontwikkeling zorgquoteenuitgaven per capita                                                         B46

A4.3 Zorgketens                                                                                                                     B48

A4.3.1 Drie zorgketens buiten Nederland                                                                               B48

A4.3.2 Faal-enSuccesfactoren                                                                                               B49

A4.4 Tot slot                                                                                                                           B49

BIJLAGEA5RESERVESENVOORZIENINGEN INSTELLINGEN                                                      B51

BIJLAGEA6WTG-AANGELEGENHEDEN                                                                                         B55

A6.1 Inleiding                                                                                                                         B55

A6.2 (Voorgenomen) aanwijzingen aan het COTG                                                             B55

A6.3 Door het COTG vastgestelde beleidsregels                                                                B55

A6.4 Aanpassingen regelgeving                                                                                           B55

A6.5 WTG-notitie                                                                                                                   B57

A6.6 Activiteiten ECD                                                                                                            B57

BIJLAGEA7CAPACITEITEN INSTELLINGEN                                                                                    B61

BIJLAGEA8GEBRUIKTE TERMENENHUN BETEKENIS                                                                B79

BIJLAGEA9MEEWERKENDE ORGANISATIES                                                                                 B91

BIJLAGEB1FINANCIËLE TOELICHTING                                                                                           B92

B1.1 Inleiding                                                                                                                         B92

B1.2 Financiële kerncijfers zorguitgaven en Budgettair Kader Zorg                                  B92

B1.3 Mutaties ten opzichte van JOZ 1999                                                                           B93

B1.4 Groeiruimte 2000 volgens Regeerakkoord en aanvullend beleid                             B99

B1.5 Zorgnota 2000enbegroting VWS 2000                                                                    B100

BIJLAGEB2GEZONDHEIDSBEVORDERING                                                                                   B102

B2.1 Pre-enpostnatale screening                                                                                      B102

B2.1.1 Inleiding                                                                                                                       B102

B2.1.2 Preventie van zwangerschapsimmunisatie                                                               B102

B2.1.3 Syfilis                                                                                                                           B103

B2.1.4 HepatitisB                                                                                                                   B103

B2.1.5 Phenylketonurie                                                                                                          B103

B2.1.6 Congenitale hypothyreoïdie                                                                                       B104

B2.1.7 Adrenogenitaal syndroom                                                                                         B104

B2.1.8 Afstemmingsaspecten                                                                                                B105

BIJLAGEB3CURATIEVE SOMATISCHE ZORG                                                                               B106

BIJLAGE B4 FARMACEUTISCHE HULP, MEDISCHE HULPMIDDELEN EN LICHAAMSMATERIALEN                                                                                                               B108

B4.1 Capaciteit                                                                                                                     B108

B4.2 Voorschriften per verzekerde                                                                                     B108

B4.3 Kosten per verzekerde                                                                                                B108

B4.4 Kosten per voorschrift                                                                                                B109

B4.5 Voorschriften en basisvergoeding WTG-artikelen per verzekerde                          B109

B4.6 Voorschriften per verzekerde naar leeftijdengeslacht                                            B110

B4.7 Ontwikkeling geneesmiddelenomzet naar hoofdgroepen                                       B110

B4.8 Receptregelvergoeding: opbouw en ontwikkeling, 1995–1999                               B111

B4.9 Realisatieenraming uitgaven farmaceutische hulp                                                B111

B4.10 Deelmarkten medische hulpmiddelen                                                                       B112

BIJLAGE B5 GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG, VERSLAVINGSZORG EN MAATSCHAPPELIJKE OPVANG                                                                                                        B113

B5.1               Intramuraal                                                                                                                  B113

B5.2               Semimuraalenextramuraal                                                                                      B114

B5.3               Het GGZ-gebruikopbasis van patiëntenregistraties                                               B115

BIJLAGEB6GEHANDICAPTENZORG                                                                                              B117

6.1                 Verpleeg-ofverzorgingsdagen                                                                                  B117

BIJLAGEB7VERPLEGINGENVERZORGING                                                                                 B119

B7.1               Thuiszorg                                                                                                                     B119

B7.1.1            Ontwikkeling productieafsprakenentarieven                                                          B121

B7.2               Meerjarenafstpraken                                                                                                   B122

BIJLAGEB8BEHEER ZORGVERZEKERINGEN                                                                                B123

BIJLAGEB9FINANCIERING                                                                                                             B125

BIJLAGE B10 AANSLUITING ZORGNOTA 2000 MET JOZ 1999                                                    B130

BIJLAGE A1 ARBEIDSMARKTBELEID

A1.1

Inleiding

Zorgverlening is mensenwerk. Het is daarom voor de VWS-sectoren van belang om voldoende gekwalificeerd en gemotiveerd personeel aan te kunnen trekken en te behouden. Deze bijlage gaat nader in op relevante ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in de VWS-sectoren en beschrijft hoe het arbeidsmarkt- en arbeidsvoorwaardenbeleid daarop inspelen.

De structuur is als volgt. In paragraaf 2 staan de arbeidsmarktsituatie en het arbeidsmarktbeleid in de VWS-sectoren centraal. In paragraaf 3 wordt het werkgelegenheidsbeleid voor doelgroepen beschreven. De arbeidsmarkt van beroepskrachten wordt behandeld in paragraaf 4. Paragraaf 5 ten slotte gaat over het arbeidskostenbeleid voor de VWS-sectoren.

A1.2 Arbeidsmarkt

A1.2.1 Arbeidsmarktontwikkelingen in de Nederlandse economie

De Nederlandse economie heeft het hoge groeitempo van de afgelopen jaren niet kunnen handhaven. De verwachte scherpe terugval, zoals die een half jaar geleden nog werd voorzien, doet zich echter niet voor. Voor 1999 verwacht het Centraal Planbureau (CPB) een groei van het BBP van 2,75% en in 2000 zwakt de groei iets verder af tot 2,5%.

De werkgelegenheid blijft in 1999, ondanks de afzwakking van de economische groei, nog aanzienlijk stijgen. Door de sterke werkgelegenheidsgroei zet ook de daling van de werkloosheid door, zij het in een afgezwakt tempo. De werkloze beroepsbevolking daalt van bijna 5% in 1998 naar 4% in 1999. In 2000 vertraagt de werkgelegenheidsgroei, maar het aantal banen groeit nog voldoende hard om het werkloosheidspercentage verder te laten dalen tot 3,75% en bevindt zich daarmee op het laagste niveau sinds 1980. Dit betekent dat de spanning op de arbeidsmarkt nog niet afneemt en dat er relatief veel openstaande en deels moeilijk te vervullen vacatures blijven.

De knelpunten in de personeelsvoorziening verschillen per opleiding, bedrijfstak en regio. Uit de Macro Economische Verkenningen 2000 van het CPB blijkt dat het aantal moeilijk vervulbare vacatures als percentage van de werkgelegenheid voor mensen met een verplegende of verzorgende opleiding in 1998 over het algemeen nog onder het landelijk gemiddelde lag. Voor de opleiding vbo-verzorgend, is het percentage moeilijk vervulbare vacatures in 1998 echter gestegen tot boven het landelijk gemiddelde. Op de middellange termijn dreigen er serieuze tekorten te ontstaan aan verplegend en verzorgend personeel (zie paragraaf A1.2.2).

Tabel A1.1: Enkele kerngegevens voor de Nederlandse arbeidsmarkt 1998–2000

¹ Met een baan van minimaal 12 uur per week. Bron: CPB, Macro Economische verkenningen 2000

A1.2.2 Arbeidsmarktontwikkelingen in de zorgsector

De volgende kengetallen (op basis van voorlopige en gereviseerde CBS-cijfers) duiden het belang van de factor arbeid voor de VWS-sectoren globaal aan. In de zorg- en welzijnssector werken in 1998 ongeveer 860.000 werknemers (inclusief werknemers met banen van minder dan 12 uur per week). Daarnaast werken er ruim 70.000 zelfstandigen. Uitgedrukt in arbeidsjaren telt de werkgelegenheid (van werknemers) in de zorg- en welzijnssector op tot ongeveer 590.000 arbeidsjaren. Daarnaast nemen zelfstandigen ongeveer 50.000 arbeidsjaren voor hun rekening. In totaal zorgt deze sector voor ongeveer 12% van de totale Nederlandse werkgelegenheid in personen en ruim 10% van het landelijke arbeidsvolume. Er werken relatief veel vrouwen in de zorg- en welzijnssector. Ongeveer 80% van de werkzame personen in deze sector is vrouw en van het totaal aantal werkzame vrouwen in Nederland is ongeveer een kwart werkzaam in de zorg.

De verdeling van het aantal werkzame personen over de verschillende zorgsectoren (dus exclusief de welzijnssector) wordt gegeven in tabel A1.2. Een volledig beeld over 1998 ontbreekt nog, omdat er voor enkele sectoren nog onvoldoende gegevens aanwezig zijn om verantwoorde schattingen te kunnen maken.

Tabel A1.2: Aantal werkzame personen naar zorgsector vanaf 1994, jaargemiddelde

^a inclusief assistenthuisartsen

^b voorlopige cijfers

Bron: NZI (1,2,3,4,5,6,9,10,14,15), CBS (7,14), NVBW (8), SOMMA (11), VGN (12), LVT (16), NIVEL

(17,19,20), NMT (18), Tabellenboek RAZ 1999 (20,21,22), KNMP (23,24).

Vanaf 1994 is het aantal vacatures voor de totale economie en voor de zorg sterk toegenomen. Op de arbeidsmarkt voor verplegend en verzorgend personeel is duidelijk sprake van verkrapping. Nadat het aandeel moeilijk vervulbare vacatures van 1994 t/m 1997 geleidelijk gestegen was, nam dit aandeel in 1998 met 64% toe ten opzichte van 1997 (zie tabel A1.3). Cijfers voor het eerste kwartaal van 1999 geven aan dat het aantal openstaande vacatures inmiddels verder is opgelopen. Het ziet er naar uit dat voor het hele jaar 1999 het aantal openstaande vacatures hoog zal blijven.

Tabel A1.3: Vacaturegegevens verplegende en verzorgende beroepen, vanaf 1994, jaargemiddelden

Bron: CBS, Vacature-enquete, RAZ 1999

Op de middellange termijn dreigen serieuze tekorten te ontstaan aan verplegend en verzorgend personeel. Uit recente berekeningen met het RegioMarge-model blijkt dat bij ongewijzigd beleid het tekort aan gekwalificeerde verpleegkundigen en verzorgenden in 2003 ongeveer 34.000 zal bedragen. De oorzaak van de oplopende tekorten is tweeledig. In deze kabinetsperiode wordt meer geld voor zorg uitgetrokken, waardoor er een grotere vraag naar gekwalificeerd verpleegkundig en verzorgend personeel ontstaat. Daarnaast is de instroom van nieuwe leerlingen de laatste jaren sterk gedaald (zie tabel A1.8 en figuur A1.1). De lichte stijging van de instroom in de opleidingen voor verplegend en verzorgend personeel in 1998 is nog lang niet voldoende om tekorten te voorkomen. Tussen de regio’s doen zich aanzienlijke verschillen in verwachte tekorten voor. In het algemeen zullen de grootste knelpunten optreden in de Randstad, Flevoland en delen van Brabant. Voor regio’s als Zeeland, Limburg, kop van Noord-Holland en het noorden van het land worden minder problemen verwacht. Binnen de zorg worden de grootste tekorten verwacht in de gehandicaptenzorg, de verzorgingshuizen en met name de thuiszorg (zie tabel A1.4).

Tabel A1.4: Tekorten (%) aan verplegend en verzorgend personeel (personen) in 2003 naar sector

%

Ziekenhuizen

Geestelijke gezondheidszorg, verslavingszorg en maatschap. opv.

Gehandicaptenzorg

Verpleeghuizen

Verzorgingshuizen

Thuiszorg

6,1 7,4 11,2 10,2 13,9 15,2

Totaal

10,9

Bron: NZI, Regiomarge

A1.2.3 Doelstellingen arbeidsmarktbeleid

Het arbeidsmarkt- en arbeidskostenbeleid van VWS kent een aantal algemene doelstellingen: een beheerste ontwikkeling van de arbeidskosten, een adequaat functionerende arbeidsmarkt in de sectoren zorg- en welzijn, de implementatie van het algemene arbeidsmarkt- en werkgelegenheidsbeleid van het kabinet en een heldere informatievoorziening. Daarbij geldt dat de primaire verantwoordelijkheid van het arbeidsmarkten arbeidsvoorwaardenbeleid bij sociale partners ligt.

De algemene beleidsdoelstellingen zijn vertaald naar een aantal actuele aandachtspunten. Het kabinet wil een bijdrage leveren aan een structurele, integrale en meerjarige aanpak door sociale partners van knelpunten op de arbeidsmarkt. Die aanpak vereist dat gezamenlijk gewerkt wordt aan speerpunten, te bepalen in het overleg op basis van de arbeidsmarktcon-venanten. Bijzondere aandachtspunten voor VWS zijn het reduceren van ziekteverzuim, het beperken van instroom in de WAO, het verminderen van werkdruk, het stimuleren van de instroom in de opleidingen voor verplegende en verzorgende beroepen, beeldvorming en instroom en behoud van personen uit specifieke doelgroepen. De belangrijkste ontwikkelingen op een aantal van deze aandachtsgebieden worden hieronder kort weergegeven.

A1.2.4 Convenanten arbeidsmarkt

Convenant Arbeidsmarkt Zorgsector

Op 16 december 1998 is het Convenant Arbeidsmarktbeleid Zorgsector (CAZ) afgesloten tussen VWS, Arbeidsvoorziening en sociale partners in de sectoren ziekenhuizen (inmiddels inclusief academische), verzorgingshuizen, verpleeghuizen, geestelijke gezondheidszorg, gehandicaptenzorg en thuiszorg. De Tweede Kamer is hierover bij brief van 24 december 1998 geïnformeerd.

Het convenant schept een landelijk overlegkader voor een meerjarige, structurele en integrale aanpak van de arbeidsmarkt, mede in relatie tot zorginhoudelijke ontwikkelingen en werkgelegenheidsdoelen. Het convenant is gesloten voor onbepaalde tijd.

Inmiddels is in het kader van het convenant een meerjarig beleidskader 2000–2004 vastgesteld. De centrale doelstelling hiervan is om in vier jaar de verwachte personeelstekorten in verplegende en verzorgende beroepen (ongeveer 34.000 in 2003) terug te brengen tot het niveau van de gebruikelijke frictie op de arbeidsmarkt.

Andere doelstellingen zijn:

– een extra instroom in de zorgsector van minimaal 4.000 personen uit doelgroepen gerealiseerd in de komende vier jaar; – het realiseren in de zorgsector in 2002 van 30% van de beschikbare

60.000 Instroom/Doorstroom-banen; – het eind 2000 totstandkomen van een nieuwe samenwerkingsstructuur voor de drie grootste sectorfondsen AWO, AWOB en AWOZ; – het totstandkomen van een geïntegreerde regionale infrastructuur; – het wegwerken van knelpunten op onderzoeksgebied; – een meetbare verbetering van de beeldvorming rond de zorgsector.

Met betrekking tot de hoofddoelstelling zijn voor de periode van vier jaar ook subdoelstellingen geformuleerd, zoals het halveren van het verschil tussen het landelijk niveau en dat in de zorgsector van ziekteverzuim en WAO-instroom, een reïntegratie van 3.000 arbeidsgehandicapten en het verhogen van de instroom in de reguliere opleidingen met 20%. Het is de bedoeling dat op basis van het vastgestelde meerjarige beleidskader jaarplannen worden gemaakt. Het meerjarig beleidskader en het jaarplan voor 2000 zullen separaat aan de Tweede Kamer worden toegezonden, zodra deze bestuurlijk zijn vastgesteld.

Convenant Arbeidsmarkt Welzijn en Jeugdhulpverlening (CAWJ) De werkgeversvereniging VOG, de vakbonden, Arbeidsvoorziening en VWS hebben op 10 maart 1999 een arbeidsmarktconvenant gesloten. In verband met belangrijke bevoegdheden en verantwoordelijkheden van gemeenten en provincies in een aantal deelsectoren is bepaald dat het samenwerken met en het toetreden van VNG en IPO gewenst is. Ook wordt gestreefd naar uitbreiding met aanpalende sectoren, met name in de jeugdzorg. Het convenant is gesloten voor onbepaalde tijd. Het schept een landelijk overlegkader voor een meerjarige, structurele en integrale aanpak van de arbeidsmarkt, mede in relatie tot inhoudelijke ontwikkelingen en werkgelegenheidsdoelen.

Beleidsintensiveringen in de sectoren kinderopvang, jeugdhulpverlening en maatschappelijke opvang vragen om grote aantallen nieuwe werknemers.

Stevige gemeenschappelijke inspanningen op het terrein van arbeidsmarkt en personeelsvoorziening zijn nodig om deze volume-uitbreiding en de kwalitatieve veranderingen mogelijk te maken.

In het meerjarig beleidskader 2000–2004 zijn acht speerpunten onderscheiden, waarvoor doelstellingen, oplossingsrichtingen en ambities zijn aangegeven. De speerpunten betreffen: monitoring, regionale beleidsvorming, kinderopvang, doelgroepen, opleidingen, scholing/loopbaanbeleid, kwaliteit van arbeid (waaronder ziekteverzuim en reïntegratie) en beeldvorming/werving. In het jaarplan 2000 zijn de ambities op deze terreinen uitgewerkt in prioriteiten en maatregelen. Het verbeteren van informatie, monitoring en onderzoek, krijgt veel aandacht omdat het een noodzakelijke basis is voor verder beleid. De uitwerking van veel maatregelen zal op decentraal niveau geschieden. Daartoe worden in negen RBA-regio’s (en in 2001 in alle regio’s) coördinatoren aangesteld om het arbeidsmarktbeleid op regionaal uit te voeren en lokale instellingen te ondersteunen. De sector wil het huidige aandeel in de 60.000 Instroom/Doorstroom-banen handhaven en met name allochtonen laten instromen en behouden. Het scheppen van 800 leerarbeidsplaatsen, een onderzoek naar verbeteringen in studie- en beroepsrendement en de invoering van de duale opleiding voor ’helpende welzijn’ staan centraal bij het speerpunt Verbetering initiële opleidingen. Er zullen loopbaanchecks worden ingevoerd. Een aantal maatregelen op het terrein van ziekteverzuim en invalidering moeten leiden tot een reductie met 0,3%-punt per jaar.

A1.2.5 Aandachtspunten voor VWS-beleid

Met het oog op dreigende arbeidsmarktknelpunten heeft het kabinet besloten om arbeidsmarktmaatregelen in de VWS-sectoren te faciliteren. Naast de fiscale stimulans op gebied van kinderopvang en scholing van werknemers in de collectieve sector en het intensiveren van activiteiten van Arbeidsvoorziening zijn vanaf 1999 extra middelen beschikbaar gekomen voor werkdrukbestrijding, flankerend werkdrukbeleid, initiële opleidingen, arbeidsomstandigheden en structuurversterking. Daarnaast zijn in de meerjarenafspraken voor Verpleging en Verzorging en Curatieve somatische zorg aanvullende afspraken gemaakt over werkdrukmiddelen in 1999 en 2000.

Tabel A1.5 geeft een cumulatief overzicht van de intensiveringen arbeidsmarkt en werkdruk in 1999 en 2000. In de tabel zijn niet opgenomen de middelen voor tilhulpmiddelen (ƒ 10,0 mln) die in 1999 volledig ten goede kwamen aan de sector Thuiszorg (Verpleging en Verzorging).

Tabel A1.5: Totaal van de intensiveringen arbeidsmarktbeleid en werkdruk in 1999 en 2000 (in mln)

werkdruk:        werkdruk: arbo route:              initiële              initiële         structuur-               totaal handen aan flankerend sectorfondsen     opleidingen opleidingen versterking het bed** route:                                        totaal            w.v. via                route:

route: sectorfondsen                                                   sectorfondsen sectorfondsen instellingsbudgetten

Verpleging en Verzorging Curatieve zorg Gehandicaptenzorg Geestelijke gezondheidszorg Rest (buiten zorg)

Totaal

374,6

10,0

10,0

63,7

15,4

8,0

466,4

• * 

  exclusief middelen voor beeldvormingscampagne, bijdrageregeling tilapparatuur, onderzoeksprogramma’s, praktijkverpleegkundigen in huisartspraktijken en uitbreiding dagbesteding in de gehandicaptenzorg. ** In de reeks 1999-2002 is bij curatieve zorg indicatief een oploop gecreëerd, waarbij het gemiddelde ruim ƒ 27,0 mln per jaar bedraagt.

– Ziekteverzuim

In 1998 is het landelijk ziekteverzuim na een daling sinds 1993 weer toegenomen. In de zorgsector is het ziekteverzuim ten opzichte van het landelijke gemiddelde (exclusief overheid) bijna 1,5 maal zo hoog.

Tabel A1.6: Ziekteverzuim (exclusief zwangerschapsverlof)

1996

1997

1998

Gezondheids- en welzijnszorg

Ziekenhuizen

Verpleeg- en verzorgingshuizen

Overige gezondheids- en welzijnszorg

Landelijk (excl. Overheid)

Bron: CBS, Kwartaalonderzoek Ziekteverzuim, 1998

Het grote verschil tussen de zorgsector en het landelijk gemiddelde is, volgens het OSA-Trendrapport Vraag naar Arbeid in de Zorgsector 1998 (april 1999), te verklaren uit het volgende. Veel zorginstellingen zijn wat betreft aantallen werknemers vergelijkbaar met grote bedrijven. Het ziekteverzuim (exclusief zwangerschapsverlof) is in grote bedrijven (>100 werknemers) ook anderhalf maal zo hoog (6,5% tegen 5,0% landelijk in 1998). Binnen de grote zorginstellingen zijn overigens wel voorbeelden bekend van instellingen die door een actief preventiebeleid het ziekteverzuim aanzienlijk hebben kunnen terugdringen. De daadkracht waarmee het instellingsmanagement het ziekteverzuim aanpakt, is hierbij doorslaggevend.

Een andere verklaring wordt gevormd door het feit dat in de zorginstellingen veel vrouwen werkzaam zijn. Voor de intramurale gezondheidszorg geldt bijvoorbeeld dat vrouwen een ziekteverzuimpercentage (exclusief zwangerschapsverlof) van 7,4% kennen tegen mannen 4,8%. Zou de zorgsector een samenstelling hebben die qua geslacht gelijk is aan de totale beroepsbevolking, dan zou dit resulteren in een verzuimpercentage dat 0,7 procentpunt lager ligt.

Daarnaast worden de fysieke en emotionele belasting en de relatief hoge werkdruk in de zorgsector vaak aangehaald als verklaring voor het hoge ziekteverzuim. Het ministerie vervult een faciliterende rol voor de sector waar het gaat om het verminderen van de fysieke belasting en de werkdruk.

In het kader van de meerjarenafspraken en de arbeidsmarktconvenanten worden afspraken gemaakt met sociale partners over onder andere de bestrijding van ziekteverzuim in de zorg- en welzijnssectoren. De Arboconvenanten en de bestaande arboregelgeving zijn hierbij in belangrijke mate ondersteunend. Sociale partners hebben ook in de recent afgesloten CAO’s nadere afspraken gemaakt over de monitoring en de bestrijding van het ziekteverzuim. De feitelijke invulling van het ziekteverzuimbeleid blijft evenwel de verantwoordelijkheid van de instellingen zelf. Het instellingsmanagement zal uiteindelijk de ideale mix van instrumenten ter bestrijding van het ziekteverzuim binnen de eigen instelling moeten vinden. De sectorfondsen bieden de instellingen directe ondersteuning onder andere door middel van het aanbieden van diverse stimuleringsregelingen.

Het SZW-werkgeverspanel, rapportage 1997–1998 geeft een indruk van het arbo- en ziekteverzuimbeleid dat, medio 1998, door de instellingen in de gezondheids- en welzijnszorg wordt gevoerd. In tabel A1.7 worden enkele resultaten samengevat in vergelijking met het landelijk gemiddelde (excl. overheid).

Tabel A1.7: Uitkomsten SZW-werkgeverspanel op het terrein van arbo-ziekteverzuimbeleid, medio 1998

Gezondheids- en            Nederland welzijnszorg

Percentage bedrijven dat een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) heeft opgesteld

Percentage bedrijven dat de te nemen maatregelen die uit de RI&E voortvloeien heeft vastgelegd in een plan van aanpak

Percentage bedrijven met een RI&E, waar concrete acties ter verbetering van de arbeidsomstandigheden zijn ondernomen

Percentage bedrijven dat een Periodiek ArbeidsGezondheidskundig Onderzoek (PAGO) laat verrichten

Percentage bedrijven dat werknemers instructies heeft gegeven over ziekmelden bij de leidinggevende

Percentage bedrijven met interne verantwoordelijkheden ziekteverzuim op papier

Percentage bedrijven waarin bij ziekte altijd controle aan huis plaatsvindt

Percentage bedrijven dat werknemer eigen verklaring laat sturen aan arbodienst bij ziekmelding

Percentage bedrijven dat altijd systematisch de werkhervattingsmogelijkheden bij ziekte nagaat

Percentage bedrijven dat altijd systematisch de werkplekverbeteringsmogelijkheden bij ziekte nagaat

Percentage bedrijven dat met Arbodienst overlegt over problematische verzuimgevallen

Percentage bedrijven dat arbeidsvoorwaardelijke prikkels toepast

Bron: SZW-Werkgeverspanel, Rapportage 1997–1998, april 1999

Uit tabel A1.7 blijkt dat het arbo- en verzuimbeleid in de gezondheids- en welzijnszorg redelijk goed ontwikkeld is ten opzichte van het landelijk gemiddelde (excl. overheid). Op de meeste onderdelen scoren deze sectoren gemiddeld of bovengemiddeld. Er wordt echter relatief weinig (bij 51% van de zorginstellingen) gebruik gemaakt van standaardcontroles aan huis bij ziekmelding en slechts 21% van de zorginstellingen maakt gebruik van positieve en negatieve prikkels in de arbeidsvoorwaarden om ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid te voorkomen en terug te dringen.

– Werkdrukvermindering

In de meerjarenafspraken, de arbeidsmarktconvenanten en de Arboconve-nanten met de sectoren is werkdrukvermindering een belangrijk thema. Voor het verlichten van de werkdruk is het aantrekken van extra personeel een belangrijk, maar zeker niet het enige instrument. Ook een leeftijdsge-richt personeelsbeleid, intensief ziekteverzuimbeleid, betere roostertechnieken, betere kinderopvangfaciliteiten, flexibilisering van de organisatie, betere regionale samenwerking en andere beleidsmatige invalshoeken kunnen een substantiële bijdrage leveren aan de vermindering van de werkdruk.

In 1999 is in de Meerjarenafspraken voor het verminderen van de werkdruk ruim ƒ 157 mln gereserveerd. Daarnaast is ƒ 10 mln voor flankerend werkdrukbeleid uitgezet via de sectorfondsen. Voor 2000 is

besloten de werkdrukmiddelen in het kader van de Meerjarenafspraken Verpleging en Verzorging verder aan te vullen met ƒ 213,6 mln. In het kader van de Meerjarenafspraken Curatieve somatische zorg is voor 2000 ƒ 4 mln extra voor werkdrukvermindering beschikbaar gesteld.

– Het verbeteren van arbeidsomstandigheden

Het verbeteren van de arbeidsomstandigheden in de zorgsector dient een aantal doelen. Het ziekteverzuim en de instroom in de WAO kan er door verminderen. Daarnaast wordt de aantrekkelijkheid van het werken in de zorgsector erdoor vergroot.

Het verbeteren van arbeidsomstandigheden is dan ook een belangrijk speerpunt in het overleg met sociale partners over het te voeren arbeidsmarktbeleid. Vanaf het jaar 1999 heeft VWS ƒ 10 mln extra beschikbaar gesteld voor het verbeteren van de arbeidsomstandigheden. Deze middelen worden via de sectorfondsen aangewend. Verzorgingshuizen kunnen bijvoorbeeld van deze middelen gebruik maken wanneer zij een Arbo-adviseur inschakelen bij het opstellen van een ziekteverzuim-preventiebeleid. In de gehandicaptenzorg zijn de middelen onder andere ingezet om de stimuleringsregeling voor het reduceren van ziekteverzuim uit te breiden en om arbeidsomstandigheden te verbeteren. In het ziekenhuiswezen is een verzuimmonitor ontwikkeld, naar het model dat in de sector verzorgingshuizen in gebruik is. Instellingen kunnen door deelname aan de verzuimmonitor hun ziekteverzuim vergelijken met cijfers in de rest van de sector.

Daarnaast heeft SZW vanaf 1999 ƒ 10 mln beschikbaar gesteld voor een bijdrageregeling aanschaf tilapparatuur. Ook deze middelen lopen via de sectorfondsen. Over de verdeling ervan over sectoren wordt elk jaar opnieuw besloten. In 1999 kwamen deze middelen geheel ten goede aan de sector thuiszorg.

Het kabinet heeft verder besloten aan te sturen op het totstandkomen van Arbo-convenanten met in ieder geval de zogenaamde hoogrisico-sectoren. In het VWS-veld zijn dat met name de ziekenhuizen, de verpleeghuizen, de verzorgingshuizen, de thuiszorg en de kinderopvang. Drie belangrijke thema’s daarbij zijn fysieke belasting, werkdruk en allergene stoffen.

Inmiddels hebben SZW, VWS en sociale partners in de thuiszorg een Arbo-convenant afgesloten. Ten aanzien van fysieke belasting is daarbij afgesproken dat binnen een termijn van vijf jaren alle instellingen voor thuiszorg de voor de sector ontwikkelde normen (de zogenaamde groene praktijkregels) zullen naleven. Over de werkdruk is afgesproken dat op basis van momenteel lopend onderzoek een plan van aanpak voor het verminderen van werkdruk zal worden opgesteld.

Met sociale partners in de andere hoogrisico-sectoren zijn inmiddels de eerste contacten gelegd.

– Initiële opleidingen

Voor het eerst sinds jaren is de totale omvang van de instroom in de opleidingen verpleging en verzorging gestegen. De instroom in 1998 ligt weer op het niveau van 1996. Deze stijging van de instroom is echter nog lang niet voldoende om de dreigende tekorten te voorkomen.

Tabel A1.8: Instroomgegevens in de opleidingen verpleging en verzorging, 1992–1998

Leerweg

1992

1996

1997

1998

Verpleegkundige (niveau 5)

Verpleegkundige (niveau 4)

Verzorgende (niveau 3)

Helpende (niveau 2)

Niveau 2,3,4,5

24.743

18.511

16.679

18.224

¹ BOL: beroepsopleidende leerweg

²  BBL: beroepsbegeleidende leerweg Bron: Regiomarge en bewerking van gegevens van het ministerie van OCenW

Figuur A1.1: De instroom in het V&V onderwijs naar niveau

30000

25000

20000

15000

10000

5000'

0

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998

Bron: Regiomarge en bewerking van gegevens van ministerie van OCenW

2 3 4 5 totaal

De extra middelen voor initiële opleidingen (ƒ 63,7 mln) zijn met name bedoeld voor het vergroten van de instroom in de opleidingen voor verpleegkundigen en verzorgenden en voor het verbeteren van het rendement van de opleidingen.

– Beeldvorming

’Het imago van de sector als een werkterrein waarin men veel voldoening kan vinden, dient hersteld te worden. Het kabinet geeft dan ook aandacht aan de verbetering van de arbeidsmarktpositie van de zorgsector’, aldus het Regeerakkoord. In het kader van afspraken over de aanpak van de arbeidsmarktknelpunten is besloten tot een tweejarige landelijke beeldvormingscampagne onder verantwoordelijkheid van de gezamenlijke werkgevers- en werknemersorganisaties in de zorgsector. De formele opdrachtgevers zijn de gezamenlijke sectorfondsen. VWS geeft via de fondsen een subsidie van ƒ 5 mln en neemt deel in de stuurgroep en projectgroep. Via klankbordgroepen en wederzijds verplichtend overleg met allerlei organisaties is het veld van zorg en onderwijs bij de campagne betrokken.

De marsroute (en een interactieve beroepen-website) werd op 16 februari 1999 publiek gemaakt. De concretisering ervan in een strategisch werkplan kreeg in mei 1999 haar beslag. Het doel van de campagne is de zorg te positioneren als aantrekkelijk om in te komen én te blijven werken, door een positief-realistisch beeld te scheppen. De diversiteit van beroepen, sectoren en zorgsituaties is daarbij een gegeven én een kans. De campagne behelst de volgende activiteiten: – het zelfbeeld van de huidige medewerkers (inclusief het management)

vergroten, opdat zij als ambassadeurs/personeelswervers gaan optreden; – het beeld verbeteren dat ’externe intermediairs’ (schooldecanen bijvoorbeeld), de potentiële instromers (jongeren, herintreders) en het algemeen publiek hebben van werken in de zorg. De activiteiten die zijn gericht op de zittende medewerkers zijn voor de zomer gestart. De massamediale benadering van doelgroepen en het algemene publiek zal naar verwachting in het najaar van 1999 beginnen. De campagne ondersteunt de (lopende) regionale campagnes en de lokale werving van personeel door de zorginstellingen. Via onderzoeken en metingen worden beelden en boodschappen getest, de effecten vastgesteld en de opzet zonodig bijgesteld.

Ook met de sector welzijn en jeugdhulpverlening zijn in het Meerjarig Beleidskader 2000–2004 (Arbeidsmarktconvenant) afspraken gemaakt over het verbeteren van het beeld en de wervingspositie, om de instroom van nieuwe medewerkers te bevorderen en de zittende medewerkers te behouden.

A1.2.6 Uitvoering van arbeidsmarktbeleid: sectorfondsen

Sectorfondsen voeren het arbeidmarktbeleid voor de zorg- en welzijnsec-toren uit. Deze fondsen zijn opgericht en worden bestuurd door sociale partners. VWS subsidieert de fondsen op basis van hun jaarlijkse activiteitenplannen. Voor de sectoren die zijn aangesloten bij een van de bovengenoemde arbeidsmarktconvenanten geldt het jaarplan dat in convenantsverband is vastgesteld als kader voor het beoordelen van de activiteitenplannen. Voor de overige sectoren (onder andere ambulancepersoneel en apothekersassistenten) gelden de zogenaamde VISIE-criteria als kader voor het toetsen van de activiteitenplannen. In de zogenaamde VISIE-notitie geeft VWS jaarlijks aan welke speerpunten belangrijk zijn voor het arbeidsmarktbeleid.

De sociale partners streven conform het vastgestelde meerjarig beleidskader naar een nieuwe samenwerkingsstructuur voor de drie grote fondsen binnen zorg en welzijn (AWOZ, AWO en AWOB). Inmiddels hebben de sociale partners daartoe de nodige stappen gezet. Het is de bedoeling dat dit zal leiden tot een daadkrachtige, doelgerichte organisatie voor de hele zorgsector.

Nieuw is de subsidierelatie met het sectorfonds SoFoKleS voor de academische ziekenhuizen. De sociale partners in deze sector hebben besloten de middelen die in 1999 beschikbaar zijn gekomen voor arbeidsomstandigheden en structuurversterking via dit sectorfonds te laten lopen.

Tabel A1.9: Activiteiten sectorfondsen, volgens activiteitenplannen 1999 (x ƒ 1.000)

Activiteiten

• 1. 

  doelgroepen

• 2. 

  scholing en opleiding

• 3. 

  kinderopvang

• 4. 

  ziekteverzuim, arbo, werkdruk

• 5. 

  peo^*, communicatie en voorlichting

• 6. 

  sectoroverstijgende activiteiten

• 7. 

  arbeidsmarktimpuls

• 8. 

  overig

• 9. 

  bureaukosten

Totaal

1.170

50.509

31.610

69.702

225

2.224

3.040

895

159.375

projecten, experimenten en onderzoek

Figuur A1.2: Activiteiten drie grootste sectorfondsen

AWO

AWOB

AWOZ

20.000

40.000 (x 1.000)

60.000

80.000

doelgroepen scholing en opleiding kinderopvang ziekteverzuim, arbo, werkdruk projecten, experimenten, onderzoek, communicatie en voorlichting sectoroverstijgende activiteiten arbeidsmarktimpuls overig bureaukosten

A1.2.7 Arbeidsmarktonderzoek

Samen met andere departementen (SZW, EZ, OCenW en BZK) bekostigt VWS een meerjarig, algemeen beleidsonderzoeksprogramma op het terrein van de arbeidsmarkt. De betreffende onderzoeken worden zoveel mogelijk sectoraal gedifferentieerd. Zo wordt onder meer duidelijk hoe het VWS-terrein zich op onderdelen verhoudt tot andere delen van de economie (’vergelijkende meerwaarde’). Het programma wordt opgesteld en uitgevoerd door de Organisatie voor Strategisch Arbeidsmarktonderzoek (OSA). De OSA is in 1998 ’aangehaakt’ aan de Katholieke Universiteit Brabant (KUB), zonder overigens haar zelfstandigheid te verliezen.

0

VWS financierde ook tot en met 1998 het meerjarige Onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorgsector (OAZ). Mede op grond van een evaluatie van het ’oude’ OAZ, hebben de CAZ- en de CAWJ-partijen besloten tot respectievelijk meerjarige voortzetting van het OAZ (in de nieuwe vorm CAZ-onderzoeksprogramma geheten) en tot het opzetten van een meerjarig Onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Welzijn en Jeugdhulpverlening (OAWJ). In tegenstelling tot het ’oude’ OAZ, dat alleen door VWS gefinancierd werd, zijn bij het CAZ-onderzoeksprogramma en OAWJ zowel het ’veld’, VWS als Arbeidsvoorziening inhoudelijk en financieel betrokken.

Het CAZ-onderzoeksprogramma en het OAWJ zullen vooral bestaan uit sectorbrede onderzoeken. Een belangrijk deel zal bestaan uit onderzoeken die systematisch arbeidsmarktcijfers verzamelen. Een voorbeeld daarvan zijn de ’trendrapporten’, waarin de resultaten worden gegeven van periodiek panelonderzoek onder instellingen (vraag) en huishoudens (aanbod). Een ander voorbeeld zijn de integrerende rapporten waarin een samenhangend overzicht wordt gegeven van relevante onderzoeksresultaten, zowel binnen als buiten de programma’s. De Rapportage Arbeidsmarkt Zorg (RAZ) wordt voortgezet en uitgebreid met een Rapportage Arbeidsmarkt Welzijn en Jeugdhulpverlening (RAWJ). In tegenstelling tot voorheen worden RAZ en RAWJ nu ondergebracht bij de twee voornoemde onderzoeksprogramma’s.

Uiteraard zal in het CAZ-onderzoeksprogramma en in het OAWJ ook plaats worden ingeruimd voor andere onderzoeken, afhankelijk van de beleidsactualiteit.

De systematische verzameling van arbeidsmarktgegevens op VWS-terrein is een belangrijk speerpunt van onderzoek en zal dit ook in de toekomst blijven. De Rapportage Arbeidsmarkt Zorg 1998 en ’Arbeid in de Zorgsector, integrerend OSA-rapport 1998’ zijn per brief van 13 november 1998 (kenmerk: MEVA/ABA-98 998) aan de Voorzitter van de Tweede Kamer aangeboden. Een conclusie was toen dat er zwaar weer dreigt voor de arbeidsmarkt in de zorg en dat verschillende maatregelen nodig zijn om de personeelsvoorziening in de zorg veilig te stellen. In het kader van het (oude) OAZ zijn verschillende rapporten verschenen. Op twee aparte onderwerpen – persoonsgebonden budget en leeftijdsgebonden personeelsbeleid – wordt kort ingegaan.

– Persoonsgebonden budget (PGB)

De belangrijkste conclusie uit het onderzoek ’Persoonsgebonden budget verpleging & verzorging arbeidsmarktpositie van zorgverleners’ van OSA/ITS (februari 1998) is dat zowel cliënten als zorgverleners tevreden zijn met het PGB. Zorgverleners noemen vaak als positieve kanten van dit werk dat ze zorg kunnen verlenen die meer op de persoon gericht is. De angst dat zorgverleners zwaar werk zouden moeten verrichten onder slechte arbeidsvoorwaarden bleek niet bewaarheid. Slechts 4% van alle zorgverleners is gestopt met werken bij een thuiszorgorganisatie; het banenverlies bij reguliere zorginstellingen is dus erg klein. Het PGB vormt volgens de onderzoekers vooralsnog geen bedreiging voor de reguliere zorginstellingen.

– Leeftijdsgebonden personeelsbeleid

Behoud van personeel is een belangrijk onderdeel van het arbeidsmarktbeleid van instellingen, of zou dat althans moeten zijn. Het onderzoek (’Zorg voor leeftijd’, OSA/NIA TNO, maart 1998) gaat over de mogelijkheden om oudere werknemers langer te laten functioneren. De belangrijkste uitvalfactoren voor oudere werknemers in de zorg zijn: fysieke belasting, werkdruk en verzakelijking, professionalisering en arbeidsvoorwaarden. Werkgevers zijn nog te veel geneigd een beleid van ontzien en ontlasten te voeren, zonder de kern van de problemen aan te pakken. Oplossings- richtingen zijn het bevorderen van horizontale mobiliteit, een leeftijdsbewust scholingsbeleid, het verminderen van fysieke belasting en voorkomen van duurbelasting.

De volgende onderzoeksonderwerpen zijn op dit moment voor VWS speerpunt:

– het verbeteren van arbeidsomstandigheden; – het reduceren van ziekteverzuim; – het reïntegreren van arbeidsgehandicapten; – het verhogen van de instroom in en het rendement van de zorg-opleidingen; – verhoging instroom herintreders en allochtonen. Deze onderwerpen zullen figureren in het CAZ-onderzoeksprogramma en het OAWJ. Met betrekking tot (re)integratie van arbeidsgehandicapten is in het ’oude’ OAZ al een voorbereidende literatuurstudie gedaan, waaruit blijkt dat de situatie in de zorg in ongunstige zin verschilt van andere sectoren van de economie. Dat komt enerzijds doordat veel zorginstellingen wat betreft aantallen werknemers grote bedrijven zijn en grote bedrijven een hoger ziekteverzuim kennen. Anderzijds komt het doordat in de zorgsector veel vrouwen werken en instroom in AAW/WAO en ziekteverzuim bij vrouwen meer voorkomt dan bij mannen.

A1.3 Werkgelegenheid Doelgroepen

A1.3.1 Allochtonen in de zorgsector

In de gezondheidszorg zijn positieve resultaten geboekt als het gaat om allochtonenbeleid. De instroom van allochtoon personeel heeft een grote groei doorgemaakt. Die groei was mogelijk door het gezamenlijk optreden van sectorfondsen van sociale partners, VWS en arbeidsvoorziening. Werkgevers en werknemers in de intramurale sector en verzorgingshuizen hebben in 1993 kwantitatieve taakstellingen afgesproken voor de instroom van allochtonen: 3.800 in vier jaar (STAR-akkoord). Deze taakstelling is dubbel gehaald. Uit de eindmeting van het NZi ’Allochtonenbeleid zorginstellingen’ van december 1997 blijkt dat in vier jaar tijd ruim 8.000 allochtonen een baan gevonden hebben in de zorgsector.

Met dit resultaat is het voor de periode van vier jaar opgerichte Tijdelijk Ondersteuningspunt Allochtonen in de Zorgsector (TOPAZ) begin 1998 officieel gesloten. Naast dit kwantitatieve resultaat is het denken op gang gebracht over de noodzaak van samenhang tussen kwaliteit van zorg en diversiteit in het personeelsbeleid. Er zijn methodieken ontwikkeld om de instroom, het behoud en de doorstroom te bevorderen. Het allochtonenbeleid staat nu op de agenda van de instellingen. Om te voorkomen dat deskundigheid verloren gaat, is besloten om een tweejarig vervolgtraject te starten: Project Implementatie TOPAZ in Nederland (PIT.NL). Het gaat hierbij in de eerste plaats om de overdracht van expertise en instrumenten, zodat er een structurele inbedding in de zorgsector totstandkomt. In het project staat het ondersteunen van de regionale netwerken centraal. Deze zijn cruciaal gebleken voor het ondersteunen van instellingen bij het ontwikkelen van intercultureel beleid.

Het succes van de ’TOPAZ-aanpak’ heeft de aandacht getrokken van andere sectoren in en buiten de zorg en tot navolging geleid. Vorig jaar is ook in de sector Jeugdzorg en welzijn op initiatief van sociale partners, VWS en Arbeidsvoorziening een dergelijk project genaamd ’JeWel’ van start gegaan. Het doel van het vierjarige project is een situatie tot stand te brengen waarbij de instroom en het behoud van allochtoon personeel in de sector integraal deel uitmaken van het personeelsbeleid en direct zijn gerelateerd aan de kwaliteit van de hulp-/dienstverlening. Ook buiten de

VWS-sectoren is de aanpak aangeslagen en heeft de zorgsector een voorbeeldfunctie.

In 1999 wordt PIT-NL formeel afgesloten. Het onderwerp verdwijnt daarmee zeker niet van de agenda. De regionale netwerken zullen blijven voortbestaan. De expertise zal ook op een centrale plaats (in de vorm van een kenniscentrum) behouden blijven. Blijvende aandacht voor het behoud van de bereikte resultaten en het behoud van expertise is van belang, ook voor andere doelgroepen en sectoren!

A1.3.2 Instroom/Doorstroombanen (extra zorgbanen)

Vanaf 1995 bestaat de mogelijkheid voor de zorg- en welzijnssector om extra zorgbanen (I/D-banen, voorheen Melkertbanen) te creëren, aanvullend op de reeds bestaande werkgelegenheid. De banen zijn structureel en gericht op langdurig werklozen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. De medewerkers hebben over het algemeen een laag opleidingsniveau. Zij verrichten veelal assisterende, ondersteunende taken, die van invloed zijn voor het arbeids- en leefklimaat in een instelling. Uit onderzoek (Bureau Bartels 1997) is gebleken dat de banen in het algemeen een positief effect hebben op de werkdruk en de kwaliteit van de dienstverlening.

Behalve de doelstelling van het creëren van structurele arbeidsplaatsen voor langdurig werklozen is in het Regeerakkoord 1998 ook een door-stroomdoelstelling geformuleerd. Vanaf 2000 kunnen zogenaamde ’doorstroombanen’ worden gecreëerd. Deze banen mogen tot 150% van het wettelijk minimumloon (WML) worden beloond en vereisen een hoger kwalificatieniveau. Maar ook uitstroom uit de regeling naar ander, niet-gesubsidieerd werk zal worden gestimuleerd door middel van een ’uitstroompremie’.

Tot en met 1 juli 1999 is 82% van de toegewezen arbeidsplaatsen ingevuld (zie tabel A1.10).

Tabel A1.10: Toewijzing en realisatie I/D-banen (extra zorgbanen) per 1 juli 1999 (aantal arbeidsplaatsen omgerekend naar 32 uur)

Sector

Toegewezen

Realisatie 1 juli 1999

Intramuraal

Thuiszorg

Verzorgingshuizen

Dagverblijven en tehuizen voor gehandicapten

Jeugdhulpverlening

Maatschappelijke opvang

Medische kinderdagverblijven, en -tehuizen

Schippersinternaten e.d.

SPD’en

Verslavingszorg

Totaal

14 023

11 440

Bron: kwartaalrapportages van COTG, AWO en AWOB

Het vervullingstempo ligt daarmee lager dan dat van de gemeentelijke banen. Onder andere om deze reden heeft het kabinet in 1998 besloten de uitvoering van de banen over te hevelen naar de gemeenten. De strikte scheiding tussen gemeentelijke banen en zorgbanen wordt hiermee beëindigd. Het toewijzen van banen en kandidaten is hiermee in één hand. De nieuwe 20.000 banen kunnen vanaf 1 januari 1999 alleen nog worden aangevraagd bij gemeenten. De uitvoering, het beheer en de financiering van de bestaande zorgbanen worden met ingang van 1 januari 2000

overgeheveld naar gemeenten. De financiële middelen worden met ingang van 2000 overgeheveld naar het ministerie van SZW. De minister van VWS blijft wel verantwoordelijk voor de financiële afrekening tot en met het jaar 1999.

In het kader van het grote stedenbeleid zijn afspraken gemaakt over het realiseren van I/D-banen in de zorgsector. De intentie van de gemeenten om arbeidsplaatsen te realiseren komt tot uitdrukking in de doorstartcon-venanten met de 25 grote steden. In de ontwikkelingsplannen op stadsniveau zal worden aangegeven in welke mate in de zorg- en welzijnssectoren banen zullen worden gerealiseerd. Gestreefd wordt naar het handhaven en zo mogelijk uitbreiden van het aandeel van de zorgbanen. De 25 grote steden zijn zich ervan bewust dat het voor de zorgsector erg belangrijk is om arbeidsplaatsen bij zorginstellingen tot stand te brengen. Om die reden zullen de G25 zich ervoor inzetten dat een aanzienlijk deel van het aan de G25 toegewezen quotum I/D-banen (van de 20.000) bestemd wordt voor zorginstellingen, ook buiten de eigen gemeentegrenzen. Bij het realiseren van deze banen zal gebruik worden gemaakt van de expertise van de regionale regiepunten I/D-zorgbanen. Het ministerie van SZW zal de voortgang met behulp van monitoring toetsen.

Ter ondersteuning van het regionale samenspel tussen instellingen, gemeenten, arbeidsvoorziening en uitvoeringsorganisaties is een inmiddels landelijk dekkend netwerk van regiepunten operationeel. Regiepunten zijn als netwerkorganisatie onder andere behulpzaam bij de acquisitie van banen, werving en selectie en toeleiding van kandidaten, begeleiding via job coaches, scholing op de werkplek en dergelijke. Het ministerie van SZW draagt (via VWS) bij aan het financieren van de regiepunten.

A1.4 Opleidingen en beroepskrachten

Tabel A1.11: Aantal werkzame beroepsbeoefenaren vanaf 1994, ultimo jaar

1994                        1995                        1996                        1997                        1998

– operatie assistenten (26)                                                                                                      7066                      7117                                                     7395

– medisch analisten (HBO-niveau) (27) – medisch analisten (MBO-niveau) (28)

^a Exclusief assistent-huisartsen.

^b Schatting: waarvan in ziekenhuizen ongeveer 10.500, overig intramuraal 2.000 en 1.500 extramuraal werkzaam.

^c Totaal aantal ingeschrevenen.

^d Schatting.

^e Totaal aantal gekwalificeerden.

^f Het gaat hier om gezinsverzorgenden, -helpenden, kraamverzorgenden en alfahulpen.

Bron: NIVEL (1, 8, 9, 24), HVRC (4), NZI (2, 20, 26, 27, 28), CBS (21, 22), SGRC (3), NMT (5, 6), KNMP (7, 23), NVE (11), NVLF (12), NVD (13), NVM (14),

VBC (15), NVOM (16), NVVO (17), NVVP (18), SRC (2), v.d. Windt, 1996 (19).

A1.4.1 Artsen

– Toelatingscapaciteit (numerus fixus) geneeskunde De instroomcapaciteit geneeskunde is door de minister van OCenW sinds 1994 met ruim een kwart verhoogd van 1.485 tot 1.875 plaatsen in 1999. Bij deze uitbreiding is onder meer rekening gehouden met de te verwachten toename van het werken in deeltijd, de vervangingsvraag, de bevolkingsgroei en de toenemende consumptie door vergrijzing van de bevolking. Voor het studiejaar 2000/2001 is een instroomcapaciteit geadviseerd van 1.930.

– Capaciteitsorgaan

Op 26 mei is het Capaciteitsorgaan voor de planning van de medische en tandheelkundige vervolgopleidingen formeel van start gegaan. Het orgaan is opgericht door de beroepsorganisaties van artsen en tandartsen, opleidingsinstellingen en verzekeraars en wordt door het ministerie gesubsidieerd. Het Capaciteitsorgaan krijgt tot taak jaarlijks een capaciteitsplan te maken. Het plan wordt door de minister vastgesteld binnen de gegeven inhoudelijke en financiële randvoorwaarden. Voor uitbreiding van de capaciteit zijn in de meerjarenafspraken middelen gereserveerd. De betrokken organisaties, bij voorbeeld wetenschappelijke verenigingen en de Stichting Beroepsopleiding tot Huisarts (SBOH), moeten zorgen voor nadere invulling van de opleidingsplaatsen. Een College van Toezicht zal nagaan in hoeverre de vastgestelde opleidingscapaciteit is gerealiseerd. Het COTG zal de toegestane uitbreiding verwerken in de budgetten van de opleidingsinstellingen.

A1.4.2 Tandartsen

– Toelatingscapaciteit (numerus fixus) tandheelkunde

De instroomcapaciteit tandheelkunde is door de minister van OCenW

sinds 1992 met 60% verhoogd van 150 tot 240 plaatsen in 1999. Bij deze uitbreiding is rekening gehouden met de te verwachten toename van het werken in deeltijd, de vervangingsvraag, de bevolkingsgroei en de toenemende consumptie door de afname van het aantal mensen zonder tanden en kiezen. Voor het studiejaar 2000/2001 is een instroomcapaciteit geadviseerd van 260.

De instroomcapaciteit mondzorg is verder uitgebreid door een vergroting van de instroomcapaciteit mondhygiëne te weten van 120 in 1994 tot 219

in 1998.

– Beroepskrachtenvoorziening mondzorg

Wat betreft de mondzorg zal het ministerie van VWS met de relevante beroepsgroepen in overleg treden om de toekomstige vraag naar en het aanbod van beroepsbeoefenaren in de mondzorg gedetailleerder in kaart te brengen. Aan de orde komen onder meer de te verwachten vraag naar mondzorg op landelijk en regionaal niveau per beroepsgroep en de wijze waarop in de vraag kan worden voorzien binnen het kader van de voorgestane samenhang binnen de mondzorg.

A1.4.3 Psychiaters

Het Trimbos-instituut heeft onderzoek gedaan naar (de ontwikkeling van) het aantal psychiaters in instellingen en in de eigen praktijk (Brunenberg e.a. 1998). Het totaal aantal in de GGZ werkzame psychiaters is in de periode 1991–1996 licht gestegen (tot 1.625 in 1996). Verhoudingsgewijs werken er veel psychiaters (eventueel naast een dienstverband) in de eigen praktijk (46%). De totale formatie eigen praktijk (in fte’s) is in genoemde periode met ongeveer 30% toegenomen.

Nog steeds hebben instellingen te maken met moeilijk vervulbare vacatures voor psychiaters. Dit hangt voor een deel samen met de relatief grote populariteit van de vrije sector en de onevenwichtige regionale spreiding. VWS voert hierop een – naar inmiddels gebleken effectief – beleid door middel van de lokale initiatieven voor vrijgevestigde psychiaters. Het vacatureprobleem manifesteert zich vooral in de ouderenzorg, de kinder- en jeugdpsychiatrie, de verslavingszorg, de forensische psychiatrie en de zorg voor verstandelijk gehandicapten. Inmiddels lijkt de situatie in deze sectoren enigszins te verbeteren; het aantal psychiaters in de categorale psychiatrische ziekenhuizen is sinds 1991 met 25% toegenomen. Met de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) is afgesproken dat de instroomcapaciteit in de kinder- en jeugdpsychiatrie wordt vergroot. Behalve door de genoemde maatregelen kan het allocatieprobleem ook gedeeltelijk worden ondervangen door een vorm van substitutie door andere (niet-medische) beroepsgroepen in de GGZ, zoals nu al in de praktijk vaak gebeurt. De kwaliteit van de zorg moet daarbij uiteraard gewaarborgd zijn. Het ontwikkelen van een opleidingsaanbod en/of supervisieconstructie gericht op algemeen artsen die werkzaam zijn in de GGZ lijkt in dit kader gewenst. Hierover zal overleg gevoerd worden met de NVvP en de KNMG.

A1.4.4 Verloskundigen

– Toelatingscapaciteit opleiding verloskunde

De toelatingscapaciteit van de door het ministerie van VWS gefinancierde opleiding verloskunde bedraagt sinds 1994 120 plaatsen. In dat jaar werd de instroom met dertig plaatsen uitgebreid. Jaarlijks komen zo’n honderd nieuwe verloskundigen beschikbaar. Daarnaast worden jaarlijks gemiddeld 35 verloskundigen geregistreerd, voor het merendeel met de Nederlandse nationaliteit, die in Engeland of in België een verloskundig diploma hebben behaald.

– Beroepskrachtenvoorziening verloskundigen

De beroepskrachtenvoorziening van verloskundigen zal vanwege de door de beroepsgroep, de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV), gestelde tekorten aan verloskundigen de nodige aandacht krijgen. Het aantal werkzame verloskundigen bedroeg op 1 januari 1999 in totaal 1.506.

70% was werkzaam in een eigen praktijk, waarvan 14% in een solopraktijk. In 1980 werkte nog 75% van de verloskundigen in een solopraktijk. Wat betreft het te verwachten aantal levendgeborenen wordt volgens het middenalternatief van de CBS-bevolkingsprognose 1998 de komende jaren een daling verwacht met 7,5% (2005) tot 12,5% (2011). In overleg met de KNOV worden oplossingsrichtingen gezocht voor de door de beroepsgroep ervaren knelpunten in relatie met de beschikbare menskracht.

A1.4.5 Paramedici

– Toelatingscapaciteit paramedische opleidingen De minister van OCenW stelt de komende jaren voor de paramedische opleidingen geen numerus fixus op basis van de arbeidsmarkt in. In afwachting van de uitkomsten van de door de HBO-Raad ingestelde verkenningscommissie Hoger Gezondheidszorgonderwijs (HGZO) (zie onder) en de besluitvorming over voorstellen tot het verbeteren van de ramingsmethodiek zijn de betrokken hogescholen bereid het huidige behoedzame capaciteitsbeleid voort te zetten.

– Verkenningscommissie Hoger Gezondheidszorgonderwijs HGZO De HBO-Raad heeft op 18 mei 1999 een verkenningscommissie Hoger Gezondheidszorgonderwijs (HGZO) ingesteld. De commissie heeft onder meer tot taak aandacht te besteden aan de te verwachten verbreding van de beroepsuitoefening buiten de (para)medische setting en ook aan de horizontale en verticale substitutie tussen beroepsdomeinen (zoals taakverschuiving van oog-, tand- en arts/specialist naar respectievelijk optometrist, mondhygiënist en verpleegkundige). Aan de commissie is ook gevraagd advies te geven over de noodzaak/wenselijkheid van het verlengen van de opleidingsduur van drie naar vier jaar voor de paramedische opleidingen die in 1996 zijn overgedragen door VWS aan OCenW. Tenslotte moet de commissie de indicatoren beschrijven inzake het vaststellen van de capaciteit van de paramedische opleidingen. De beschrijving moet leiden tot een verbetering van de ramingsmethodiek.

– Beroepskrachtenvoorziening ergotherapeuten

Het NIVEL publiceerde in januari 1999 de uitkomsten van een onderzoek naar de behoefte aan ergotherapeuten in de jaren 1998–2010. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Ergotherapie en de drie opleidingsinstituten. Uit het onderzoek blijkt dat de huidige toelatingscapaciteit van 360 plaatsen voldoende is om de vraag volgens het ’maximaalste’ scenario (hoge bevolkingsvariant en overige factoren maximumvarianten) te kunnen beantwoorden. Het maximaalste scenario komt uit op een aantal van 344 eerstejaars ergotherapie vanaf 1999/2000. De toelatingscapaciteit is voor de jaren 1998/1999 en 1999/2000 gehandhaafd op 360.

A1.4.6 Verpleegkundigen

– Toelatingscapaciteit/stageproblematiek

Op dit moment is er onvoldoende inzicht in de oorzaken van overschotten en tekorten aan stageplaatsen. Het landelijk orgaan van het beroepsonderwijs Gezondheidszorg, Dienstverlening, Welzijn en Sport (OVDB) heeft in samenwerking met de HBO-Raad het initiatief genomen om een onderzoek te verrichten naar de achtergronden van de stageproblematiek in de zorgsector. Op grond van dit onderzoek zal in overleg met de vertegenwoordigers van de onderwijs- en zorginstellingen worden nagegaan hoe eventuele problemen kunnen worden opgelost.

– HBO-Technische Verpleegkunde (HBO-TV)

De HBO-TV is het initiatief van twee hogescholen en de Nederlandse Vereniging van Anesthesiemedewerkers (NVAM). De HBO-TV leidt volgens de initiatiefnemers op tot brede specialisten. Aan het eind van hun studie zijn zij echter nog ’beginners’ die zich via een vervolgweg kunnen ontwikkelen tot gevorderden en experts. De afgestudeerden kunnen gaan werken op afdelingen anesthesie, in thuiszorg en techniek, in het ziekenhuis (spoedeisende eerste hulp, intensive care, high-care en medium care) en in de transmurale zorg. De opleiding tot anesthesie-assistent zou grotendeels kunnen worden geïntegreerd in de HBO-TV.

Naast de inhoudelijke ontwikkeling zal het bestuurlijke draagvlak in het veld voor deze opleiding moeten worden opgebouwd. De ontwikkelingen worden afgewacht.

A1.4.7 Overige beroepen

– Beroepskrachtenvoorziening operatie- en anesthesieassistenten Een onderzoek door het NZi (onderzoek, informatie en opleidingen in de zorg) in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) naar de arbeidsmarkt voor operatie- en anesthesie-assistenten gaf als resultaat dat eind 1998 op de operatieafdelingen van ziekenhuizen 5.554 gediplomeerden en 1.034 leerlingen werkzaam waren. Het aantal overige werkzame personen bedroeg 808, onder wie 695 met een verpleegkundige achtergrond. Er was eind 1998 sprake van een licht tekort van 1 procent. Verwacht wordt dat de vraag naar en het aanbod van personeel in de komende jaren redelijk met elkaar in evenwicht zullen zijn.

A1.5 Arbeidskosten

A1.5.1 De arbeidskostenontwikkeling

In 1999 is de werkingssfeer van arbeidsvoorwaardenregelingen in de VWS-sectoren gewijzigd. De CAO-ziekenhuiswezen bestaat bijvoorbeeld niet meer. Zo is er nu een aparte CAO voor de ziekenhuizen en een gecombineerde CAO voor verpleeghuizen en verzorgingshuizen. Ook de gehandicaptenzorg en de geestelijke gezondheidszorg sluiten ieder een eigen CAO af.

De overheid stelt jaarlijks een bedrag beschikbaar voor loonkostenindexering waarmee werkgeversorganisaties in het VWS veld CAOonderhandelingen voeren, de overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling (ova).

Het versluieren van deze budgettaire ruimte voor de ova is sinds jaar en dag een essentieel onderdeel van het systeem van arbeidskostenbeheer-sing. Daarom is deze reservering niet zichtbaar in de overheidsboekhou-ding opgenomen.

Het systeem voor deze loonkostenindexering is recent bijgesteld. De volgende paragraaf gaat daar nader op in.

A1.5.2 De nieuwe aanpak ova en de relatie met meerjarenafspraken

Van 1995 tot en met 1998 kwam de ova via het zogenaamde post-WAGGS-model tot stand. Werkgevers en overheid vonden dit model onbevredigend, zodat is besloten te onderzoeken welke onderdelen van het model voor verbetering vatbaar zijn. Dit resulteerde in een nieuwe aanpak om de ova te bepalen, die is vastgelegd in een convenant dat op 20 september 1999 is afgesloten. De belangrijkste verandering is het schrappen van de beleidsmatige fase, waarmee het (vaak stroef lopende) overleg met werkgevers overbodig is geworden. Daardoor ontvalt de bestaansreden voor de adviescommissie, de commissie-Van Voorden. Die commissie verdwijnt daarom. Wat overblijft is de objectiveerbare fase, waarin de ova wordt vastgesteld op basis van een referentiebegrip. Het gaat hier om CPB-ramingen van de marktgemiddelde loonkostenontwikkeling. Twee andere belangrijke wijzigingen ten opzichte van het verleden zijn het schrappen van de aftrekpost voor trendmatige productiviteitsontwikkeling uit het referentiebegrip en de wijze van verdisconteren van de hoogte van de loonkostenpost incidenteel; hiervoor is een nieuwe vierjarige reeks (1999 tot en met 2002) overeengekomen. De ova-99 is de eerste ova die volgens die nieuwe aanpak tot stand is gekomen.

Wanneer sectorale loonkostenontwikkelingen onverhoopt in negatieve zin afwijken van het marktgemiddelde waarop de ova is gebaseerd, kunnen knelpunten ontstaan.

Werkgevers en overheid hebben afgesproken dat analyses van sectorale loonkostenontwikkeling in het overleg over meerjarenafspraken aan de orde kunnen komen. Deze analyses kunnen dan worden bezien in het licht van de integrale discussie over volume, kostenreductie en werkdrukvermindering.

Ter nadere uitvoering hiervan is afgesproken dat werkgevers en overheid zich gezamenlijk zullen inspannen om relevante feiten en mogelijke oorzaken transparant te maken.

A1.5.3 Alphahulpen

In de alphahulpverlening gaat ongeveer ƒ 320 mln om. Op verzoek van de Kamer wordt in samenwerking met Financiën en SZW een integrale notitie over de alphahulpen opgesteld, gericht op de onderlinge samenhang tussen sociale zekerheid, pensioenopbouw en de fiscale positie. De behandeling van de notitie zal dat in het begrotingsjaar 2000 uit moeten wijzen.

BIJLAGE A2 BOUWBELEID EN BOUWKADERS A2.1 Planning- en bouwbeleid

A2.1.1 Uitgangspunten

Het zorgbeleid vereist een adequate infrastructuur van de gezondheidszorg, nu en in de toekomst. Het planning- en bouwbeleid richt zich op de infrastructuur (gebouwen, inventaris, medische apparatuur etcetera). Doelstellingen van het beleid zijn kwaliteit, beschikbaarheid, bereikbaarheid en doelmatigheid van de voorzieningen. Deze moeten gerealiseerd worden binnen een beheerste kostenontwikkeling.

De Wet ziekenhuisvoorzieningen (WZV) reguleert de planning en bouw in de intramurale gezondheidszorg. Deze wet regelt zowel uitbreidingsbouw (ook volumebouw genoemd) als instandhoudingsbouw (ook wel nominaal bouw genoemd). De wet kent een vergunningenprocedure voor uitbreidingsbouw en instandhoudingsbouw en een meldingsprocedure voor (minder omvangrijke) instandhoudingsbouw (zie kader), waarbinnen de doelstellingen van het beleid gerealiseerd moeten worden. Het belangrijkste uitvoeringsorgaan van het beleid is het College voor ziekenhuisvoorzieningen.

Voor de beheersing van de kostenontwikkeling worden financiële kaders gehanteerd. Deze geven aan met welk bedrag de exploitatielasten in een jaar mogen toenemen ten gevolge van planning en bouw. Voor uitbreidingsbouw maakt het financiële kader dat geldt voor een sector onderdeel uit van de totale intensiveringsmiddelen van die sector. De exploitatiegevolgen van uitbreidingsbouw omvatten niet alleen de gevolgen voor de kapitaallasten, maar ook de bijbehorende inzet van personele en materiële middelen.

Op centraal of decentraal niveau (afhankelijk van de sector, zie A2.1.2) wordt de toedeling van de totale intensiveringsmiddelen aan uitbreidingsbouw en andere volume-intensiveringen bepaald.

Voor instandhoudingsbouw bestaan per sector afzonderlijke kaders voor bouwinitiatieven volgens de vergunningenprocedure en voor de meldingsprocedure.

WZV-procedures

Meldingsprocedure

De meldingsprocedure houdt in dat instellingen voor instandhoudingsinvesteringen geen vergunning in het kader van de Wet ziekenhuisvoorzieningen hoeven aan te vragen. Ze kunnen volstaan met een melding, voorafgaande aan de investering, bij de minister. De melding wordt op rechtmatigheid getoetst. In de praktijk toetst het College voor ziekenhuisvoorzieningen of de door de instelling geplande investering voldoet aan de regeling. De toetsing door het College voor ziekenhuisvoorzieningen houdt in dat wordt getoetst of het project binnen de definities van de regeling past, of een Lange Termijn Huisvestings Plan, incl. de visie van de zorgverzekeraars aanwezig is, of de instelling voldoende trekkingsrechten heeft opgebouwd en of de melding vooraf plaatsvindt.

Bij instandhoudingsinvesteringen is sprake van vergunningplicht in geval van nieuwbouw, uitbreiding van het zorgniveau, bestemmingswijziging of onvoldoende budgetruimte ter financiering van de investering. Deze budgetruimte wordt aan de instelling beschikbaar gesteld op basis van de WTG-beleidsregel instandhoudingsinvesteringen.

De middelen komen op twee manieren beschikbaar. Voor kleinere instandhoudingsinvesteringen krijgt elke instelling een genormeerd en geoormerkt budget voor jaarlijkse instandhouding. Ter dekking van de afschrijvings- en rentekosten die deze jaarlijkse instandhouding met zich meebrengt, worden normatief middelen aan het instellingsbudget toegevoegd. Voor incidentele instandhoudingsinvesteringen (renovaties) bouwt een instelling op basis van de bouwkundige en functionele staat van de gebouwen in een bepaalde periode trekkingsrechten op. Alleen in de sector gehandicaptenzorg vindt de opbouw van trekkingsrechten onafhankelijk van de bouwkundige en functionele staat plaats. De afschrijvingskosten worden aan de budgetten toegevoegd voorzover de trekkingsrechten verzilverd zijn via een als melding geaccepteerde investering.

Vergunningsprocedure

De meldingsprocedure vormt een uitzonderingsregime op het normale traject van de Wet ziekenhuisvoorzieningen; de vergunningsprocedure. Voor alle investeringen waarbij niet volstaan kan worden met een melding is een WZV-vergunning noodzakelijk voordat met de uitvoering mag worden gestart. Aan de afgifte van de vergunning gaat vooraf de afgifte van de verklaring (is er behoefte aan investering), de beoordeling van de voorgestelde uitvoering (wordt doelmatig in de behoefte voorzien) en opname in het bouwprogramma (wat is de urgentie van het initiatief ten opzichte van andere, rekeninghoudend met de financiële mogelijkheden). Het bouwprogramma (de bouwprioriteiten) wordt in principe om de twee jaar door de minister vastgesteld. Daarbij dienen de exploitatiegevolgen van het bouwprogramma te passen binnen het bouwkader dat voor de betreffende sector beschikbaar is gesteld. Bij bepaalde investeringen (vervangende nieuwbouw, instandhouding, bestemmingswijziging) kan een overlap optreden met de voor instandhouding door de instelling opgebouwde trekkingsrechten. Bij de vergunning-afgifte wordt dan door de minister bepaald dat trekkingsrechten worden geactiveerd voor de financiering van de investering. Dit wordt de inbrengver-plichting genoemd. Door de activering van trekkingsrechten wordt het bedrag dat ten laste komt van het bouwkader verlaagd.

A2.1.2 Ontwikkelingen in het beleid

A2.1.2.1 Meerjarenafspraken, bouwkaders en bouwprogramma

Intensiveringsruimte en capaciteitsuitbreiding

Door voorgaande kabinetten werd in de zorg gewerkt met aparte kaders voor de uitbreidingsbouw inclusief capaciteitsuitbreiding waarvoor geen bouw nodig was (bijvoorbeeld ’zwevende bedden’) en de overige intensiveringen per sector. In iedere sector werd de uitbreiding van de intramurale capaciteit via het bouwkader gefinancierd en andere intensiveringen uit het resterende intensiveringskader en uit het kader voor autonome groei. Deze systematiek kende twee gescheiden afwegingen.

Teneinde per sector een meer integrale afweging te maken over de aanwending van de middelen is in het Regeerakkoord besloten om per sector te werken met een integraal intensiveringskader. Uit dit kader dienen in deze kabinetsperiode alle intensiveringen van een sector te worden gefinancierd. In het Regeerakkoord is per sector de omvang van dit kader voor deze regeerperiode vastgelegd.

De bouwplannen waartoe reeds in de vorige kabinetsperioden besloten is, en die deze kabinetsperiode in exploitatie komen, worden uit dit kader betaald. Over de aanwending van de per sector resterende intensiveringsbedragen is besloten in het kader van de meerjarenafspraken. In de afgesloten Najaars- en voorjaarsakkoorden en conclusies van bestuurlijk overleg is onder andere besloten over de aanwending van de beschikbare ruimte voor onderwerpen als aanpak wachtlijsten (capaciteitsuitbreiding), werkdruk, kwaliteitsbeleid etcetera.

Intensiveringsruimte sector

M Bestaande bouwprogramma

-M Kader additionele capaciteitsgroei

Intensiveringen niet gericht op extra zorgcapaciteit

Schema 1: Verdeling intensiveringruimte binnen de sectoren

De middelen die bij meerjarenafspraken zijn bestemd voor capaciteits-groei (additioneel aan de reeds bestaande bouwplannen) vormen het capaciteitskader per sector. Dit capaciteitskader is de ruimte die beschikbaar is voor capaciteitsuitbreiding door bouw en niet-bouw (bijvoorbeeld thuiszorg). Intensiveringen niet gericht op extra zorgcapaciteit zijn bijvoorbeeld middelen voor werkdruk.

Voor het bouwprogramma van de sectoren vindt in principe iedere twee jaar een bestuurlijke actualisatie plaats. Thans loopt een bestuurlijke actualisatie.

In het navolgende wordt uiteengezet hoe de bestuurlijke actualisatie verloopt. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen de sectoren ziekenhuiszorg en geestelijke gezondheidszorg enerzijds en de sectoren verpleging en verzorging en gehandicaptenzorg anderzijds.

Bestuurlijke actualisatie uitbreidingsbouw ziekenhuiszorg en geestelijke

gezondheidszorg

Voor de sector ziekenhuiszorg en de sector geestelijke gezondheidszorg

(tot 2002) wordt de tot nu toe gebruikelijke methode gevolgd. Deze werkt als volgt:

Intensiveringsruimte sector Ziekenhuizen cq geestelijke gezondheidszorg

Kader Additionele capaciteits-groei

Intensiveringen niet gericht op extra zorgcapaciteit

Schema 2: Bestuurlijke actualisatie bouwprogramma in de sectoren ziekenhuiszorg en geestelijke gezondheidszorg.

Voor de sector ziekenhuiszorg is het kader voor uitbreidingsbouw vastgesteld bij meerjarenafspraken. Voor de sector geestelijke gezondheidszorg is het voor deze kabinetsperiode beschikbare kader voor de uitbreidingsbouw vastgesteld op basis van de bestaande bouwprioriteiten.

Aan de provincies is voor deze sectoren vervolgens verzocht, conform de bestaande methodiek, een advies uit te brengen voor de bouwprioriteiten binnen het eigen grondgebied. Op basis van deze adviezen stellen wij binnen het kader voor de uitbreidingsbouw de nieuwe bouwprioriteiten vast. Deze nieuwe bouwprioriteiten vormen samen met het geactualiseerde bestaande bouwprogramma het nieuwe bouwprogramma. Dit programma wordt voor deze sectoren dit najaar vastgesteld.

Bestuurlijke actualisatie uitbreidingsbouw in de sectoren gehandicaptenzorg en verpleging en verzorging

In lijn met de nota ’Zicht op Zorg’ wordt thans bij de bestuurlijke actualisatie van de uitbreidingsbouw in de sector verpleging en verzorging en de sector gehandicaptenzorg een nieuwe benadering gevolgd. Voor deze sectoren is niet langer sprake van een apart bouwkader, maar krijgt iedere WZV-regio de beschikking over een integraal kader voor capaciteitsgroei per sector. Aan de zorgkantoren is verzocht een voorstel te doen voor de inzet van deze middelen in hun regio. Daarbij is verzocht om medeondertekening van de voorstellen door de provincies. De zorgkantoren kunnen naar gelang de behoefte in hun regio voorstellen deze middelen te bestemmen voor intramurale zorg (bijvoorbeeld verpleeghuisbedden) of extramurale zorg (bijvoorbeeld thuiszorg). Deze nieuwe aanpak maakt een integrale afweging op regioniveau mogelijk. Voor de sector geestelijke gezondheidszorg zal dit na 2002 eveneens zo zijn.

Schema 3: Bestuurlijke actualisatie bouwprogramma in de sectoren gehandicaptenzorg en verpleging en Verzorging.

Bij de sectoren gehandicaptenzorg en verpleging en verzorging is het landelijk beschikbare kader voor capaciteit op basis van objectieve parameters verdeeld over de WZV-regio’s.

Het nieuwe bouwprogramma voor deze sectoren wordt daarmee gevormd door de onderdelen van de goedgekeurde zorgkantooradviezen die betrekking hebben op uitbreidingsbouw.

Het aanvullende bouwprogramma vormt samen met (de doorloop van)

het bestaande bouwprogramma het nieuwe bouwprogramma. Eind dit jaar of begin volgend jaar wordt het nieuwe bouwprogramma door ons vastgesteld.

Bestuurlijke actualisatie instandhoudingsbouw

Voor de instandhoudingsbouw, waarvoor een vergunning is vereist, vindt de bestuurlijke actualisatie voor de sector ziekenhuizen en de sector geestelijke gezondheidszorg door ons plaats op basis van adviezen van provincies.

Voor de sector verpleging en verzorging en de sector gehandicaptenzorg vindt deze actualisatie ook door ons plaats. Hierbij wordt gebruik gemaakt van zowel bij de provincies als bij de zorgkantoren verkregen inzichten.

Planning bestuurlijke actualisatie

Voor alle vier de sectoren geldt daarmee dat de bouwactualisatie pas kan worden doorgevoerd na het sluiten van de meerjarenafspraken en na de ontvangst van de adviezen van de provincies respectievelijk de voorstellen van het zorgkantoor. Naar verwachting wordt voor de sectoren ziekenhuiszorg en geestelijke gezondheidszorg in oktober deze actualisatie afgerond. Voor de sectoren verpleging en verzorging en gehandicaptenzorg zal dit eind dit jaar of begin volgend jaar zijn beslag krijgen.

Signaleringstoetsen College voor ziekenhuisvoorzieningen

Het College voor ziekenhuisvoorzieningen heeft een signaleringstoets uitgebracht inzake de onderschrijding van het bouwkader en een signaleringstoets inzake kader voor planning en bouw in de Zorgnota.

In overleg met het College wordt bezien hoe de voorstellen tot verbetering van de systematiek kunnen leiden.

A2.1.2.2 Uitvoeringsregelgeving

Op het terrein van de (huidige) WZV zijn de volgende circulaires uitgebracht:

– Verschaffen van informatie inzake eigendomsverhoudingen binnen de gezondheidszorg in Nederland (1 april 1999, Z/PB-983 922) Deze circulaire vormt een nadere uitwerking van de circulaire van 4 april 1997 (FBZ/PBIZ 96 700) over hetzelfde onderwerp. Deze – nadere – circulaire is in de eerste plaats bedoeld om aan te geven in welke gevallen huur, als uitzondering op de normale situatie van volledig eigendom van onroerende zaken, een gewenste eigendomsverhouding is. Als uitzondering worden situaties benoemd die zijn ontleend aan de markt voor onroerende zaken. Hierbij moet worden gedacht aan reguliere/marktconforme voorzieningen (woningen in de sociale huursector, kantoor- , bedrijfs- en ontmoetingsruimten, winkel, therapeutisch zwembad, sporthal en dergelijke, verpleegunits in verzorgingshuizen en interimvoorzieningen. In de tweede plaats is deze circulaire bedoeld om enkele zaken te verhelderen waarover sinds de circulaire van 4 april 1997 vragen zijn gerezen. Die vragen betreffen met name het beoordelingskader bij situaties waarbij het instellingsbestuur vindt dat in het concrete geval een uitzondering moet worden gemaakt op de normale eigendomsverhouding (volledig eigendom dan wel – in de genoemde gevallen – huur). Ik heb het College voor ziekenhuisvoorzieningen en de Commissie sanering ziekenhuisvoorzieningen verzocht een aantal in de circulaire aangeduide aspecten nader voor mij uit te werken.

– Voorbeeldovereenkomsten in de bouw (Z/PB-991 641)

Met de in de circulaire als bijlagen opgenomen voorbeeldovereenkomsten wordt tegemoet gekomen aan de zowel bij het instellingsmanagement in de gezondheidszorg als bij mij aanwezige behoefte aan de totstandkoming van een adequate regeling voor de verdeling van bevoegdheden en verantwoordelijkheden voor de verschillende partijen in de bouw. De voorbeeldovereenkomsten zijn primair bedoeld als handreikingen voor de opdrachtgevers in de gezondheidszorg ten behoeve van overeenkomsten met: – het externe projectmanagement; – de ontwerpende c.q. adviserende partijen; – de uitvoerende partijen, zoals aannemers en onderaannemers.

In de uitgewerkte overeenkomsten is rekening gehouden met de specifieke inhoud van de Wet ziekenhuisvoorzieningen en de daarop gebaseerde regelgeving.

Als bijlage bij de circulaire is tevens een checklist toegevoegd, die de opdrachtgever kan hanteren bij het opstellen van overeenkomsten.

A2.1.3 Meldingsregeling instandhoudingsbouw

Stand van zaken herclassificatie

Voor de benutting van de meldingsregeling (zie A2.1.1) is de opbouw van trekkingsrechten van groot belang. Om tot een adequate verdeling van de middelen over de instellingen te komen is in het COTG besloten het tempo van opbouw van de trekkingsrechten – behoudens in de sector gehandicaptenzorg – afhankelijk te stellen van de bouwkundige en functionele staat van de gebouwen. Omdat er op dat moment slechts een beperkt inzicht bestond in de staat van de gebouwen, werd tevens besloten het tempo waarin trekkingsrechten worden opgebouwd pas definitief vast te stellen nadat er een goed inzicht bestond in de kwaliteit van de gebouwen. De definitieve vaststelling van de staat van de gebouwen vindt plaats door het College voor ziekenhuisvoorzieningen in de zogenaamde herclassificatie. Deze operatie wordt naar verwachting nog dit jaar voor alle vier de WZV sectoren afgerond (ziekenhuiszorg, gehandicaptenzorg, verpleging en verzorging en geestelijke gezondheidszorg). De herclassificatie voor de sector verpleging en verzorging is afgerond. Voor de sector ziekenhuizen en voor geestelijke gezondheidszorg is meer dan 70% van de instellingen geherclassificeerd. Dit najaar worden de uitkomsten van de herclassificatie in de sector gehandicaptenzorg verwacht. De uitkomsten van de herclassificatie gelden voor VWS als gegeven.

Voor de verpleeghuissector zijn de financiële gevolgen van de herclassificatie bekend. Voor de sector ziekenhuiszorg en geestelijke gezondheidszorg is op basis van de nu bekende instellingsgegevens een schatting gemaakt van de financiële gevolgen voor alle instellingen in die sectoren. Voor alle drie de sectoren geldt dat het honoreren van de herclassificatie leidt tot een versnelde opbouw van trekkingsrechten ten behoeve van de instandhoudingsbouw en daardoor ook tot een eerdere oploop van het budgettaire beslag door hogere kapitaallasten. Dit omdat de herclassificatie over het algemeen leidt tot een negatiever oordeel over de bouwkundige en functionele kwaliteit van de bestaande infrastructuur bij de instellingen. De reden hiervoor ligt vooral in de in de afgelopen jaren doorgevoerde beleidsvernieuwing die samengevat kan worden in de term ’Zorg op maat’. Binnen de nominale ruimte op de aanvullende post zijn middelen gereserveerd voor de gevolgen van de herclassificatie.

Onderzoek naargebruik meldingsregeling

In 1996 is de meldingsregeling ingevoerd. In de Zorgnota zijn middelen gereserveerd voor de aan de instellingen toe te wijzen trekkingsrechten. Het gebruik van de trekkingsrechten gaat in een langzamer tempo dan door VWS geraamd. Dit was aanleiding om het NZi opdracht te geven te onderzoeken waarom de raming van het gebruik van de trekkingsrechten en het feitelijk gebruik uiteenlopen. Het onderzoek heeft in de zomer van 1999 plaatsgevonden. De resultaten van het onderzoek wijzen op twee hoofdoorzaken. Ten eerste de aanloopproblematiek: het veld moest in de beginjaren nog bekend raken met de mogelijkheden van de meldingsregeling.

Ten tweede blijkt dat instellingen op een later moment gebruik maken van de toegekende trekkingsrechten dan werd verondersteld in de ramingen. Dit komt omdat: – trekkingsrechten opgebouwd worden voorafgaand aan het verwachte renovatietijdstip; – instellingen voorzichtig met trekkingsrechten omgaan, bijv. in verband met fusies en inbreng in vervangende nieuwbouw;

– vertraging optreedt vanwege procedurele stappen (melding, goedkeuring, bouw, verwerking in budget);

– instellingen bij inbreng in nieuwbouw te maken kunnen krijgen met vertraging als gevolg van de prioritering in de vergunningen voor nieuwbouw. Ook de bestuurlijke actualisatie die in 1999 in plaats van 1998 doorlopen wordt speelt daarbij een rol;

– de raming behoedzaam is gemaakt, omdat het benutten van rechten mogelijk moet zijn.

Omdat de instellingen later bouwen dan is verondersteld, gaat de ermee samenhangende verhoging van de kapitaallasten ook later in dan is verondersteld. De ervoor gereserveerde middelen moeten structureel wel beschikbaar blijven, maar door de vertraging valt er incidenteel ruimte vrij.

Op basis van het onderzoek is de raming van de verzilvering van de trekkingsrechten voor de eerstkomende jaren aangepast (zie A.2.2.5)

A2.2 Budgettaire gevolgen planning- en bouwbeleid

A2.2.1 Inleiding

Voor de vier WZV sectoren wordt gewerkt met een meerjarig bouwkader. Dit kader is bepalend voor de omvang en aard (uitbreiding of instandhouding) van de investeringen. Het wordt verdeeld over deze intramurale sectoren en, voorzover het gehandicaptenzorg betreft, de semi-murale sector. Binnen de sectoren wordt het kader via het systeem van bouwprio-ritering toegedeeld aan projecten. Het systeem van bouwprioriteiten is een onderdeel van het kostenbeheersingsinstrumentarium dat is gekoppeld aan de uitvoering van de WZV.

In A2.1.2 en A2.1.3 is uiteengezet hoe het bouwkader en het bouwprogramma geactualiseerd worden.

Bouw

In WZV-termen is ’bouw’ een breed begrip. Onder bouw wordt verstaan: nieuwbouw, verbouw, renovatie, uitbreiding, inkrimping, aanpassing, bestemmingswijziging, huur, sloop en aankoop van zorgvoorzieningen en grond.

Bouwkader

Het bouwkader geeft voor een periode van acht jaar de gereserveerde ruimte voor exploitatiegevolgen van bouw aan. Eens in de twee jaar, parallel aan de besluitvorming over de sectorale zorgvisies, wordt het bouwkader voor twee nieuwe jaren door de minister vastgesteld.

Bouwprogramma

Een bouwprogramma bevat een limitatieve opsomming van bouwinitiatieven waarvoor is vastgesteld dat de uitvoering urgent is. Bij de invulling (de zogenaamde geprioriteerde initiatieven) is rekening gehouden met de mate van urgentie, de samenhang tussen initiatieven, de noodzakelijke voorbereidingstijd en de doelmatige inzet van financiële middelen. Het bouwprogramma beslaat een periode van vier jaar en geeft de geprioriteerde initiatieven weer die in één van deze vier jaren met de uitvoering van de bouw starten. Zwevende bedden, toelatingen en capaciteitswijzigingen zonder bouw kunnen ook bij de besluitvorming over het bouwprogramma worden betrokken.

A2.2.2 Bouwkaders instandhoudingsbouw

Op basis van onze inzichten in de per sector gewenste ontwikkeling in het zorgaanbod en het onderzoek Bouwbehoefte 1996–2007 van het College voor ziekenhuisvoorzieningen is het kader voor de instandhoudingsbouw opnieuw vastgesteld.

Voor de jaren vanaf 2001 is bij de hier gepresenteerde bedragen verondersteld dat een even groot bedrag bij vergunningplichtige investeringen wordt gedekt door de verplichte inbreng van trekkingsrechten. Met deze inbrengverplichting is in de onderstaande tabel geen rekening gehouden, omdat de middelen gemoeid met de inbrengverplichting onderdeel uitmaken van het kader voor de meldingsbouw. Voorzover een instelling in een vergunningsprocedure middelen uit de meldingsregeling inbrengt wordt het bouwkader dan ook niet belast.

Tabel A2.1: Kader instandhoudingsbouw via vergunningsprocedure (jaarlijkse toename exploitatielasten in mln)

Effecten herclassificatie meldingsbouw

De belangrijkste financiële gevolgen van de herclassificatie zijn dat over de totale periode cumulatief extra middelen nodig zijn voor instandhoudingsbouw in de sectoren ziekenhuizen, verpleging en verzorging en geestelijke gezondheidszorg. Voor alle drie deze sectoren geldt dat bij een aantal instellingen waarvoor aanvankelijk was aangenomen dat met renovatie (meldingsbouw) kon worden volstaan, bij nader inzien vervangende nieuwbouw (vergunningsbouw) noodzakelijk is. Als gevolg hiervan zijn de kaders voor de vergunningsbouw in deze sectoren verhoogd.

Daarnaast moeten, in alle drie de sectoren, de trekkingsrechten voor de meldingsbouw sneller worden opgebouwd om het eerder doorvoeren van renovaties mogelijk te maken. Bovendien zullen er in de sector ziekenhuizen ook per saldo meer renovaties plaatsvinden dan eerst werd verwacht. De herclassificatie in de sector gehandicaptenzorg is nog niet gestart. Omdat deze sector een ongedifferentieerd ingroeitraject kent, beïnvloedt de uitkomst van de herclassificatie niet het kader voor de meldingsregeling (een instelling bouwt trekkingsrechten op ongeacht de feitelijke staat van de gebouwen).

De inbrengverplichting

Een instelling die een renovatie wil uitvoeren maar daarvoor te weinig trekkingsrechten heeft opgebouwd, kan terugvallen op de vergunningsprocedure. Vervangende nieuwbouw valt per definitie onder de vergunningsprocedure.

Bij de afgifte van de vergunning wordt als voorschrift opgenomen dat de instelling de reeds opgebouwde middelen voor de incidentele instandhouding inbrengt bij de financiering van de renovatie of vervangende nieuwbouw.

De inzet van deze middelen komt dus bovenop de bedragen van de vorenstaande tabel. Deze middelen komen ten laste van de geraamde uitgaven voor meldingsbouw.

Academische ziekenhuizen

Het voornemen is om ook bij de academische ziekenhuizen de meldingsregeling voor instandhoudingsbouw in te voeren. Daar is een reservering voor opgenomen.

A2.2.3 Bouwkaders uitbreidingsbouw

Het kader voor uitbreidingsbouw is onderdeel van de totale ruimte voor capaciteitsgroei, zoals uiteengezet in A2.1.2. Die ruimte is niet alleen beschikbaar voor bouw maar ook voor andere vormen van capaciteitsuitbreiding.

Daar de bestuurlijke actualisatie nog niet heeft plaatsgevonden zijn de bouwkaders voor de gehandicaptenzorg en de verpleging en verzorging niet vastgesteld. In de Zorgnota 2001 zullen de kaders voor de uitbreidingsbouw derhalve worden weergegeven.

A2.2.4 Technische actualisatie van het bouwprogramma 1997–2000

Ten behoeve van de voortgangsbewaking van het bouwprogramma en de ramingen in de Zorgnota is het 2 jaar geleden vastgestelde bouwprogramma 1997–2000 technisch geactualiseerd. Als gevolg hiervan is het bouwprogramma bijgesteld in verband met vertragingen en/of versnellingen in de bouwvoorbereiding.

Aangezien de projecten uit dit bouwprogramma reeds verschillende malen zijn geactualiseerd, is slechts bij een gering aantal projecten een wijziging opgetreden.

In tabel A2.2 is de jaarlijkse toename weergegeven van de exploitatielasten ten gevolge van de uitbreidingsbouw in het kader van dit bouwprogramma. In tabel A2.3 is de jaarlijkse toename weergegeven van de exploitatielasten ten gevolge van de instandhoudingsbouw. De bijstelling van deze cijfers ten opzichte van het JOZ 1999 als gevolg van de recent uitgevoerde technische actualisatie 1999 zijn in de sectorale uitgavencijfers verwerkt. Dit wordt zichtbaar in de betreffende sectortabellen in bijlage B10.

Raming exploitatiegevolgen bouwinitiatieven

De exploitatiegevolgen van de bouwinitiatieven die de vergunningenprocedure volgen, worden individueel geraamd. Op basis van de bouwtijd in maanden wordt geraamd in welk jaar de bouw wordt opgeleverd. Wanneer de opleveringsdatum in de eerste helft van het jaar valt, wordt de toename van de exploitatiegevolgen in de raming in hetzelfde jaar aan de budgetten toegevoegd. Bij een oplevering in de tweede helft wordt de toevoeging aan het daaropvolgende jaar toegerekend.

De exploitatiegevolgen bestaan uit afschrijvingen, rente en bij uitbreidingsbouw ook uit personele en materiële gevolgen van capaciteitsuitbreiding. Bij inkrimping kunnen zo negatieve exploitatiegevolgen ontstaan. Voor de raming van de afschrijvingen wordt uitgegaan van lineaire afschrijving in een termijn die afhangt van de aard van het bouwinitiatief. Voor de renteraming wordt een rekenrente gehanteerd. De ramingsmethodiek voor investerings- en exploitatiegevolgen van planning- en bouwbeslissingen wordt jaarlijks door het College voor ziekenhuisvoorzieningen geactualiseerd en gepubliceerd. Bij deze actualisatie worden ondermeer de wijzigingen in de beleidsregels van het COTG verwerkt. De aflossingen op de leningen worden niet in de raming van de exploitatiegevolgen zelf verwerkt, maar in de raming van de reeks vrijvallende kapitaallasten.

Tabel A2.2: Jaarlijkse toename exploitatielasten ten gevolge van uitbreidingsbouw (in mln)

Sector                                                          1997           1998           1999           2000           2001           2002           2003           2004           2005           2006

–1,3           –0,7

Totaal 222,9 321,9 116,0 255,2 190,7 67,7 59,5 15,4 –1,3           –0,7

Tabel A2.3: Jaarlijkse toename exploitatielasten ten gevolge van instandhoudingsbouw (in mln)

Sector 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005           2006

30,9            42,9

Totaal                                                          101,1            93,9          112,6          125,4          218,1          243,0          170,3          145,4            30,9            42,9

Exclusief meldingen, inclusief inbrengverplichting.

Ten opzichte van de raming naar aanleiding van de technische actualisatie uit 1998 hebben zich in hoofdlijnen de volgende ontwikkelingen per sector voorgedaan:

Algemene encategorale ziekenhuizen

Bij de in 1999 uitgevoerde technische actualisatie bleek uit het meerjarig totaalbeeld dat, ten opzichte van de stand in het vorige JOZ, een onderschrijding op de exploitatiegevolgen van de investeringen is opgetreden. Versnelling en vertraging in de bouwvoorbereiding, bijvoorbeeld als gevolg van wijziging van de inhoud van het project, een later aanvangstijdstip van de bouw dan wel een langere dan geraamde bouwtijd, hebben er per saldo toe geleid dat de aanvang van de exploitatiegevolgen is verschoven naar latere jaren.

Verpleging en verzorging

Bij de actualisatie van de bouwprogramma is geconstateerd dat enkele projecten vertraagd zijn in de uitvoering. De vertraging bij de uitbreidingsbouw in het jaar 1999 wordt ingehaald in de jaren 2000 en 2001. De vertraging in de instandhoudingsbouw in het jaar 2000 wordt ingehaald in de jaren na 2001.

Voorzieningen voor geestelijke gezondheidszorg

Bij de actualisatie van het bouwprogramma is geconstateerd dat enkele projecten vertraagd zijn in de uitvoering. De vertraging bij de uitbreidingsbouw in de jaren 1998 en 1999 wordt ingehaald in de jaren na 2001. De vertraging in de instandhoudingsbouw in het jaar 1999 wordt ingehaald in het jaar 2000.

Voorzieningen voor gehandicaptenzorg

Diverse projecten hebben enige vertraging opgelopen. Oorzaken zijn onder andere te krappe planning van voorbereidingstijd, geen goed uitgewerkt initiatief en in een enkel geval nieuwe inzichten tijdens de uitwerking van het initiatief. Daar waar versnelling van de realisering mogelijk was heeft deze plaatsgevonden.

Aan het huidige bouwprogramma zijn voor ƒ 11 mln aan exploitatiekosten uitbreidingsprojecten toegevoegd voor Licht Verstandelijk Gehandicapten.

Dit is bekostigd uit respectievelijk het budget voor de motie-v.d.Burg

(ƒ 6 mln) en het budget voor de motie-Vliegenthart (ƒ 5 mln).

Capaciteitsontwikkeling van het bouwprogramma 1997–2000

Als gevolg van planning- en bouwbeslissingen is / wordt het volgende aantal plaatsen (inclusief deeltijd) gerealiseerd, zie tabel A2.4.

Tabel A2.4: Raming jaarlijkse toename aantal bedden / plaatsen uit geactualiseerde bouwprogramma 1997–2000

A2.2.5 Ramingen meldingsbouw

In opdracht van VWS heeft het NZi onderzoek gedaan naar het verschil tussen raming en realisatie van de meldingsregeling voor incidentele instandhoudingsinvesteringen(zie A 2.1.3). In het NZi onderzoek is het verwachte investeringsgedrag van de instellingen gemodelleerd. Dit leidt tot ramingen van het gebruik in de komende jaren die enkele honderden mln en lager liggen. De ramingen in deze Zorgnota worden echter niet verlaagd tot het niveau van de raming van het NZi, omdat wij voor een behoedzame benadering kiezen, waarbij de kans op overschrijding gering is. Behoedzaamheid is gewenst, omdat instellingen over trekkingsrechten beschikken en het moment en de omvang van de verzilvering door de instelling zelf wordt bepaald. De omvang van de verzilvering wordt niet door ons beheerst via een goedkeuringsprocedure (deregulering). Een complicatie daarbij is, dat op dit moment nog onbekend is hoeveel opgebouwde trekkingsrechten zijn gereserveerd voor inbreng bij reeds in gang gezette vergunningsplichtige bouwprojecten. Dit wordt overigens geïnventariseerd door het College voor ziekenhuisvoorzieningen. Een en ander leidt ertoe de raming van het gebruik van de trekkingsrechten neerwaarts bij te stellen met ƒ 50 mln voor 1999 en ƒ 150 mln voor de jaren t/m 2002. Over twee jaar zal de raming opnieuw worden herijkt en tussentijds wordt de monitoring geïntensiveerd. Een en ander geeft het volgende cijferbeeld.

A2.2.6 De investeringskosten van het bouwprogramma

In tabel A2.6 zijn de totaal gerealiseerde investeringskosten (exclusief meldingen) van de afgelopen jaren aangegeven per sector.

Tabel A2.6: Gerealiseerde investeringskosten per sector uit geactualiseerde bouwprogramma 1994–1997 (in mln)

Sector

1994

1995

1996

1997

Algemeen en categorale ziekenhuizen

Verpleeghuizen

Geestelijke gezondheidszorg inclusief RIBW-en

Gehandicaptenzorg

Totaal

1.673

1.795

1.578

1.102

Exclusief meldingen

Op basis van de technische actualisatie van het bouwprogramma 1997–2000 is in tabel A2.7 de raming van de investeringskosten (exclusief meldingen) per sector voor de komende jaren opgenomen. De raming voor 2000 laat de zogenaamde boeggolf zien als gevolg van vertragingen bij de realisatie van bouwprojecten.

Tabel A2.7: Raming investeringskosten per sector uit geactualiseerde bouwprogramma 1998–2005 (in mln)

Sector

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Totaal

1 068

1 640

3 077

2 392

1 230

542

191

191

83

83

Exclusief meldingen

Figuur A2.1: Investeringskosten per sector bouwprogramma 1998-2005

1400,0 1200,0 1000,0

800,0

600,0 -

400,0

200,0

0,0

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Algemeen en zietkenhulizen

Verpleeghuizen

Voorzieningen geestelijke inclusidehf RidIBW-en

Voorzieningen gehandicaptenzor

A2.2.7 Investeringen in academische ziekenhuizen

Het investeringsprogramma voor academische ziekenhuizen is vastgelegd in de Planning Bouwvolume Academische Ziekenhuizen (PBA, voorheen IPAZ). De hieruit voortvloeiende exploitatiegevolgen alsook de exploitatiegevolgen van de richtlijn medische en overige inventaris komen voor 75% ten laste van de premiemiddelen (VWS) en voor 25% ten laste van een rijksbijdrage voor de academische ziekenhuizen (OCenW). De oploop in de exploitatiegevolgen ten laste van het overzicht zorg wordt in tabel A2.8 weergegeven.

Tabel A2.8: Berekening reeks rente- en afschrijving academische ziekenhuizen (in mln)

Bron: csz/vws

A2.3 Overige onderwerpen

A2.3.1 Herziening WZV

Op dit moment wordt een wetsvoorstel ter vervanging van de WZV voorbereid. Dit wetsvoorstel sluit aan bij het Regeerakkoord, waarin is opgenomen dat de WZV wordt gedereguleerd en daarnaast niet meer van toepassing zal zijn op kleinschalige woonvormen en andere voorzieningen waar de woon- en verblijfsfunctie centraal staat. Een voorontwerp van het wetsvoorstel Wet exploitatie zorginstellingen (WEZ) is begin juli aan de uitvoeringsorganen aangeboden met het verzoek een uitvoeringstoets te verrichten.

Het concept-wetsvoorstel sluit aan op het in gang gezette dereguleringstraject van de WZV, dat vanaf 1990 in gang gezet is. In dat traject van functionele decentralisatie zijn diverse wijzigingen in de WZV doorgevoerd die zijn gericht op het steeds meer faciliteren van de overdracht van bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de overheid naar het veld. De belangrijkste dereguleringsstap uit de voorgaande regeerperiode, is het ingaan van de ’nieuwe’ meldingsregeling per 1 januari 1996 (zie A2.1.3).

Het concept-wetsvoorstel WEZ voorziet in een systeem dat de toelating van instellingen op grond van de AWBZ en ZFW en de bepalingen met betrekking tot behoefte en spreiding in die wetten samenvoegt met het planning- en vergunningensysteem van de WZV. Daarbij legt het concept-wetsvoorstel WEZ een solide basis onder het huidige beheersinstrument van de bouwprioriteiten.

A2.3.2 Waarborgfonds en rentenormering

Op 23 maart jl. is het wetsvoorstel ’Machtiging tot medewerking aan de oprichting van een Waarborgfonds voor de zorgsector’ door de Eerste Kamer aanvaard. Daarmee kon het afgelopen voorjaar worden gestart met de daadwerkelijk implementatie van het waarborgfonds.

Door middel van borging van kapitaalmarktleningen voor onder meer verbouw en nieuwbouw van zorginstellingen via een gerenommeerd borgingsinstituut worden in hoofdzaak drie doelen beoogd:

– veiligstellen van de financiering van de zorgsector op lange termijn;

– additionele prikkels voor een goed financieel beheer;

– financiering tegen de laagst mogelijke kosten.

De uit borging voortvloeiende rentevoordelen zullen aan de zorgverlening ten goede komen, zodat via het waarborgfonds uiteindelijk een doelmatiger aanwending van beschikbare middelen wordt gerealiseerd.

Na de inwerkingtreding van de machtigingswet is een begin gemaakt met de praktische werkzaamheden rond de oprichting. De bemensing van de Raad van Toezicht, de benoeming van de directeur en de finale opstelling van de bij de oprichting behorende documenten zijn inmiddels geregeld, zodat op 12 juli jl. de acte van oprichting en een aantal bijbehorende overeenkomsten door betrokkenen konden worden getekend. Ook de initiële bijdrage van het Rijk aan het risicovermogen van het waarborgfonds (ƒ 120 mln) is inmiddels overgemaakt. Hierbij is de clausule opgenomen dat indien het risicovermogen het bedrag van ƒ 500 mln overschrijdt en tegelijkertijd het risicovermogen meer bedraagt dan 1% van de schuldrestanten waarover borgstelling is verleend, het meerdere wordt afgedragen aan het Rijk totdat de initiële bijdrage van het Rijk van ƒ 120 mln is teruggestort.

Naar verwachting kunnen in het vierde kwartaal van dit jaar de eerste borgingen worden verricht.

Om een actieve deelname van zorginstellingen aan het waarborgfonds te stimuleren heb ik reeds eerder aangegeven dat het mijn bedoeling is dat de rentevoordelen die instellingen behalen als gevolg van borging door het waarborgfonds, door de instellingen behouden kunnen worden. Daartoe is een vereiste dat ook voor de langlopende leningen een normeringssystematiek wordt vastgesteld. Vanuit de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) is een aantal voorstellen rondom rentenormering op hoofdlijnen uitgewerkt. Deze voorstellen worden momenteel in COTG-verband op haalbaarheid bezien. Totdat de rentenormeringssystematiek volledig is uitgewerkt, is een overgangsregeling van kracht. Deze overgangsregeling houdt in dat instellingen die hun leningen borgen bij het waarborgfonds een rentevergoeding krijgen die 0,6% hoger ligt dan de rentevoet genoemd in de offerte met de laagste rente. De verwachting is dat deze toeslag voor instellingen voldoende aantrekkelijk zal zijn om aan het fonds deel te nemen.

A2.3.3 Verbetering van informatievoorziening bouw

Het huidige bouwregistratiesysteem wordt eind 1999 vervangen door het Gemeenschappelijke Informatiesysteem Zorgvoorzieningen (GIZ). Zie ook bijlage A3 Financiële informatievoorziening.

Daarnaast is een model ontwikkeld om de vrijval van de kapitaallasten beter te kunnen ramen. Het model wordt nu gevuld met alle relevante financiële gegevens zodat bij het opstellen van de Zorgnota 2001 van de resultaten uit het kapitaallastenmodel gebruikt kan worden gemaakt.

A2.3.4 Raad op maat

In het kader van de operatie ’Raad op Maat’ is op 29 april 1999 de Wet uitvoeringsorganen volksgezondheid in het Staatsblad, nummer 185, gepubliceerd.

Op grond van deze wet worden onder meer de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de Ziekenfondsraad, het Centraal Orgaan Tarieven Gezondheidszorg, het College voor ziekenhuisvoorzieningen en de Commissie sanering ziekenhuisvoorzieningen gewijzigd. Deze instellingen worden vanaf een per college bepaalde datum nu ook formeel een zelfstandig bestuursorgaan (ZBO). Ook de tenaamstellingen en samenstellingen ondergaan een wijziging. Elk College zal bestaan uit ten hoogste 9 door de minister benoemde onafhankelijke Kroonleden. Voor de Ziekenfondsraad is deze wijziging per 1 juli 1999 geformaliseerd. De Raad heet inmiddels het College voor zorgverzekeringen. Voor de overige drie instanties is de statuswijziging voorzien per 1 januari 2000. Voor het College voor ziekenhuisvoorzieningen houdt deze wijziging onder meer in dat de documenten van de WZV-fasen, ná afgifte van de verklaring door de minister van VWS, ter goedkeuring moeten worden aangeboden bij het College voor ziekenhuisvoorzieningen. Met de goedkeuring van de laatste WZV-fase verleent het College voor ziekenhuisvoorzieningen ook de WZV-vergunning.

De relatie tussen de uitvoeringsorganen en VWS zal een ander karakter krijgen en heeft voor een deel al een ander karakter gekregen. In maart jl. is een protocol getekend door VWS en het College voor ziekenhuisvoorzieningen, waarin (voor de sectoren geestelijke gezondheidszorg en curatieve somatische zorg) de overdracht van de beoordeling van WZV-aanvragen, die plaatsvindt ná afgifte van de verklaring, door ons wordt overgelaten aan het College. Hiermee beoogt het protocol vooruit te lopen op de invoering van Raad op Maat, en voor de beide genoemde sectoren, een versnelling van de afhandeling van aanvragen te realiseren.

BIJLAGE A3 FINANCIËLE INFORMATIEVOORZIENING

A3.1 Inleiding

In deze bijlage wordt een overzicht gegeven van de stand van zaken rond het verbeteren van de financiële informatievoorziening. In paragraaf A3.2 wordt nader ingegaan op de verbeteringstrajecten rond realisatiecijfers. De in deze paragraaf vermelde projecten hangen samen met de Nota Financiële Informatievoorziening Zorgsector¹ die in mei 1997 naar de Tweede Kamer is gezonden. In paragraaf A3.3 komt het ramingsmodel voor de zorgsector aan de orde en wordt een onderzoek over inkomens-en schadeverdeling bij ziektekostenverzekeringen besproken.

A3.2 Realisatiecijfers

Convenant

29 juni jongstleden is een convenant gesloten tussen Zorgverzekeraars Nederland (ZN), de KontaktKommissie Publiekrechterlijke Ziektekostenregelingen voor Ambtenaren (KPZ) en VWS. Op basis van dit convenant zullen ZN en KPZ zich inspannen hun leden te stimuleren om een overeenkomst af te sluiten met VWS waarin bepalingen zijn opgenomen over het tijdstip, de frequentie en de wijze van aanlevering van financie-ringscijfers aan Vektis (het informatiecentrum van de zorgverzekeraars). VWS zal op haar beurt een overeenkomst afsluiten met Vektis over het doorleveren van de geaggregeerde financieringscijfers aan VWS.

Het doel van het convenant is de betrouwbaarheid, de frequentie en de tijdigheid van financieringscijfers van particuliere en publiekrechterlijke ziektekostenverzekeraars te vergroten. Het op basis van het convenant nagestreefde einddoel is om binnen een termijn van drie jaar het aanleveren van maandcijfers te realiseren. Parallel daaraan wordt ook een verbetering bewerkstelligd door een grotere dekkingsgraad van de jaarcijfers (nu 65%) en wordt gestart met de aanlevering van kwartaalcijfers. In het convenant is daartoe het volgende groeipad, op basis van het percentage verzekerden (particulier en publiekrechterlijk verzekerden), overeengekomen.

2000                   2001                   2002

Jaarcijfers

Kwartaalcijfers

Maandcijfers

Wellicht ten overvloede zij opgemerkt dat het convenant uitsluitend leidt tot het verbeteren van de financieringscijfers die de particuliere en publiekrechtelijke zorgverzekeraars registreren. De omvang van de eigen betalingen, die zoals bekend door geen enkele instantie worden geregistreerd, kan niet door de zorgverzekeraars worden aangegeven. Evenals in het verleden zal de omvang van de eigen betalingen in de toekomst op indirecte wijze worden afgeleid of ingeschat.

College voor zorgverzekeringen

De resultaten van het onderzoek naar de wenselijkheid en haalbaarheid van het aanleveren van maandcijfers door de ziekenfondsen laten zien dat er enkele ’bottlenecks’ zijn. Met name de tijdsperiode die verstrijkt tussen het moment waarop de verrichting heeft plaatsgevonden en het verwerken van de declaratie in de administratie van de zorgverzekeraar vormt een probleem. Dat moet worden opgelost voordat een zinvolle implementatie van maandcijfers mogelijk is. Om toch op korte termijn verbeteringen te bewerkstelligen heeft het College voor zorgverzekeringen (CVZ) de Tweede Kamer, 1996–1997, 25 348, nr. 1–2.        uiterste datum voor het aanleveren van jaarcijfers 1998 van de ziekenfond-

sen vervroegd naar 15 februari. Dit bleek voor de ziekenfondsen echter niet haalbaar. Desondanks is het aanleveren ten opzichte van voorgaande jaren enigszins verbeterd en is het mogelijk gebleken om het cijferbeeld van de ziekenfondsen te verwerken in de Voorjaarsbrief.

Samen met ZN en het CVZ heeft VWS moeten constateren dat het vervroegen van de aanleverdatum naar 15 februari vooralsnog niet haalbaar is, omdat deze datum afbreuk zou doen aan de kwaliteit van de gegevens (een te hoge bijschatting). De aanleverdatum van 1 maart wordt door alle partijen wel haalbaar geacht. Afgesproken is dat alle partijen zich maximaal zullen inspannen om de datum van 1 maart te halen. Daarnaast zullen ZN, CVZ en VWS de mogelijkheden bezien om de belemmeringen voor versnelling, die voornamelijk gelegen zijn in een (te) late aanlevering van declaraties aan de ziekenfondsen, op te heffen.

In 1999 zijn de eerste resultaten beschikbaar gekomen van het verbetertraject rond de informatievoorziening over subsidies. Het CVZ heeft de administratieve verwerking van de subsidies zowel in organisatorische zin als wat betreft systeemtechnische ondersteuning in 1998 verbeterd. Samen met VWS wordt er gedurende 1999 gewerkt aan wederzijdse afspraken om het proces rond de subsidieverstrekking door het CVZ verder te stroomlijnen.

CBS

Het CBS onderzoekt in opdracht van VWS mogelijkheden voor verbeteringen in de informatievoorziening bij de bronnen van de Zorgnota, dat wil zeggen bij de individuele gegevensleveranciers (waaronder ook het CBS zelf). In juni 1999 heeft het CBS de deelrapportage over de Ziekenfondsraad (thans CVZ) afgerond. Een analyse van het productieproces brengt het CBS tot de conclusie dat het formuleren van aanbevelingen met betrekking tot de organisatie van de werkprocessen bij het CVZ naar verwachting weinig toegevoegde waarde zal opleveren. In 1999 wordt het CBS-onderzoek bij Vektis vervolgd en bij het COTG gestart. De voorlopige uitkomsten van het onderzoek bij het CBS zelf heeft de vraag opgeworpen of de inzet van CBS-gegevens niet strikter gericht moet worden op die sectoren waarover bij andere gegevensleveranciers geen informatie beschikbaar is.

Bouw

Het College voor Ziekenhuisvoorzieningen en VWS hebben een convenant afgesloten dat de basis vormt voor het ontwikkelen en bouw van het Gemeenschappelijk Informatiesysteem Zorgvoorzieningen (GIZ). Het GIZ dient ter vervanging van het verouderde departementale bouwregistratiesysteem Instel en wordt voor een groot deel geënt op recentelijk door het College ontwikkelde Centraal Informatiesysteem Zorgvoorzieningen (CIZ). Volgens de planning zal het GIZ eind 1999 in productie gaan.

Naast de ontwikkeling van het GIZ wordt in 1999 gewerkt aan het opstellen van een beschrijving van de Administratieve Organisatie van het plannings- en bouwproces, waarin de rol van de verschillende betrokken partijen wordt verduidelijkt. Hierin worden, vooruitlopend op de ontwikkelingen rondom ’Raad op maat’, de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de betrokken partijen beschreven. Het doel is om in samenhang met de overige projecten rondom het planning en bouwbeleid de processen te stroomlijnen en daarmee de doelmatigheid te vergroten.

Standaard bedrijfsindeling voor de zorgsector

In 1997 is het project ’Standaard Bedrijfsindeling voor de Zorgsector’ (SBZ) van start gegaan. Met dit project beoogt het ministerie primair de financiële informatievoorziening voor de Zorgnota te verbeteren. Een SBZ

zal uiteraard ook bij de registratie van niet-financiële gegevens een rol spelen. Het hiermee samenhangende gedeelde belang vormt de basis voor de Werkgroep SBZ, waarin behalve VWS ook beheerders van registraties participeren.

Midden 1999 wordt een vooronderzoek afgerond, waarin wordt nagegaan welke technische randvoorwaarden noodzakelijk zijn voor een SBZ. Ook wordt de vraag beantwoord of een SBZ praktisch realiseerbaar is. Het vooronderzoek wordt gefinancierd vanuit het Nationaal Actieplan Electronische Snelweg (NAP). In het onderzoek zijn tien grote, voor VWS belangrijke, doelregistraties betrokken.

Het realiseren van een SBZ lijkt op voorhand sterk te kunnen worden vereenvoudigd door aan te sluiten bij een door Economische Zaken – in samenwerking met de houders van bedrijfsregisters (Lisv, Vereniging van Kamers van koophandel, Belastingdienst en CBS) – op te zetten Basisbe-drijfsregister (BBR). VWS is op dit moment in discussie met EZ over de opname van zorgaanbieders in dit BBR. Een onderdeel van de vraagstelling voor het onderzoek wordt vormt de vraag in hoeverre het gemeenschappelijk gegevensmodel van de Stuurgroep Samenwerking Bedrijfsre-gisters is in te passen in de structuur van de onderscheiden registratiesystemen in de zorgsector. Na afronding van het vooronderzoek is de vraag aan de orde of en hoe VWS het SBZ-project voortzet.

Benchmarking

De lbo-werkgroep benchmarking AWBZ heeft het onderzoek naar de mogelijkheden van benchmarking in de AWBZ afgerond. Volgens de werkgroep is het primaire doel van benchmarking doelmatigheidsverbetering op instellingsniveau. Daarnaast kan benchmarking de instellingen ondersteunen bij het afleggen van verantwoording over het aanwenden van collectieve middelen. Tot slot kan de benchmarking voor wat betreft de AWBZ een beter inzicht bieden in de zorg die geleverd wordt met de in de Zorgnota opgenomen middelen.

Uit het rapport van de werkgroep blijkt dat, in navolging van de thuiszorg, ook in de andere AWBZ-sectoren benchmarking haalbaar is, mits aan een aantal randvoorwaarden is voldaan. Deze randvoorwaarden zijn: uniforme productdefinities, adequate instellingsadministraties, onafhankelijke indicatiestelling en een informatiestelsel. De werkgroep beveelt aan de inspanningen primair te richten op het vervullen van deze randvoorwaarden.

Het kabinet heeft de aanbevelingen van de werkgroep overgenomen in haar reactie¹. De opzet van het kabinet is erop gericht, door het vervullen van deze randvoorwaarden, nog deze kabinetsperiode te komen tot een brede toepassing van het benchmarkinstrument.

Informatievoorziening meerjarenafspraken

De meerjarenafspraken zorgsector arrangeren per sector (cure, verpleging en verzorging, gehandicaptenzorg) inhoud in samenhang met geld tot een totaalpakket van meerjarige beleidsmatige doelstellingen, financiële afspraken en te bereiken resultaten. De quid pro quo-gedachte achter de meerjarenafspraken heeft een extra accent gekregen met de motie-Oudkerk c.s. in het najaar van 1998. De koppeling tussen beleidsafspraken, inzet van intensiveringsmiddelen en bereikte resultaten vergt een goede monitoring en informatievoorziening om te kunnen volgen of de gemaakte afspraken ook daadwerkelijk worden nagekomen. In de Na- en voorjaarsakkoorden hebben wij hierover afspraken met partijen gemaakt. Desgevraagd hebben wij de Tweede Kamer op 26 augustus 1999 nader geïnformeerd over de prestatieafspraken in relatie tot inzet van intensive-Tweede Kamer, 1998–1999, nr. 26 474, nr. 1. ringsmiddelen, de wijze waarop monitoring van resultaten plaatsvindt en overige afspraken over informatievoorziening die in het kader van de meerjarenafspraken zijn gemaakt¹.

A3.3 Ramingsmodel Zorgsector

Het Ramingsmodel Zorgsector (RMZ)

Het ministerie van VWS heeft in 1995 aan het Centraal Planbureau (CPB) opdracht gegeven om in samenwerking met het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) een integraal model te ontwikkelen voor de Nederlandse zorgsector. De hoofddoelstelling voor dit model is het opstellen van beter onderbouwde ramingen en diverse beleidsscenario’s voor de middellange termijn (vier à vijf jaar). Deze ramingen en scenario’s kunnen het ontwikkelen van een middellangetermijnvisie ondersteunen.

Werkzaamheden

De tweede fase is onlangs afgerond. Alle onderdelen van het model zijn nu geformuleerd. Dit zijn de medische voorzieningen, de ouderenzorg, de gehandicaptenzorg, de geestelijke gezondheidszorg, de geneesmiddelenvoorziening, de verzekeraarsmarkt en de verzekerden. Binnenkort zal het CPB het bijbehorende rapport publiceren. De derde fase is per 1 juni 1999 van start gegaan en wordt afgerond per 31 december 2000. In deze anderhalf jaar zullen het CPB en het SCP zich bij uitstek richten op twee zaken. Het gaat om de verdieping van de gedragsrelaties binnen de AWBZ-sectoren en om de samenhang tussen de verschillende sectoren binnen de zorg.

De doelstelling van het Ramingsmodel Zorg Het beter onderbouwen van middellangetermijnramingen en het doorrekenen van diverse beleidsscenario’s is de hoofddoelstelling van het Ramingsmodel Zorg. Deze hoofddoelstelling valt uiteen in drie deelaspecten. Ten eerste is er behoefte aan een overzicht van de trendmatige ontwikkelingen binnen de gezondheidszorg. Ten tweede is een beter inzicht gewenst in het gedrag en de gedragsreacties van patiënten, artsen, instellingen en verzekeraars. Tot slot zal een integraal inzicht in de samenhang tussen verschillende sectoren binnen de zorgsector worden ontwikkeld.

Trendmatige ontwikkelingen

Er is al veel geschreven over en onderzoek gedaan naar trendmatige ontwikkelingen binnen de zorg. Men noemt dan (dubbele) vergrijzing, de ontwikkeling van koopkrachtige vraag met name bij ouderen, technologische vernieuwing, de mondige patiënt, zorg op maat. Het Ramingsmodel Zorg analyseert deze trends op een consistente wijze voor alle deelsectoren van de zorg.

Gedragsreacties in een economisch kader

Over het gedrag en de gedragsreacties op beleidsmaatregelen van de diverse actoren in de gezondheidszorg is eveneens veel geschreven. Het is echter voor het eerst dat in een economisch kader zo’n breed onderzoek plaatsvindt naar de afwegingen die de diverse actoren maken. Het Ramingsmodel Zorgsector combineert economische afwegingen met andere aspecten van de zorgverlening, zoals de ernst van de zorgvraag of de intrinsieke betrokkenheid van de zorgverlener bij de patiënt. Een patiënt weegt bijvoorbeeld de ernst van zijn zorgvraag en de bijbehorende eigen bijdrage tegen elkaar af. Een arts weegt zijn professionele betrokkenheid bij de patiënt af tegen de opbrengst van zijn handelen en de tijd die dat kost. De instellingsmanager weegt de ontwikkeling van de _{1 Notitie ’Informatievoorziening meerjaren-}         wachtlijsten, het budget en het welzijn van het personeel tegen elkaar af.

_{afspraken zorgsector’, bijlage bij brief}                 De inbreng van deze economische aspecten bij het modelleren van

FEZ-U-99 866.                                                gedragsreacties, vergroot het inzicht in het functioneren van de gezond- heidszorg. Zo kan met een grotere trefzekerheid worden voorzien hoe en in welke mate de diverse actoren zullen reageren op voorgesteld beleid.

Bovenstaande afwegingen zijn gemodelleerd conform de micro-economische theorie. Dit betekent dat een doelstellingsfunctie voor elk type van de verschillende actoren wordt opgesteld en wordt geoptimaliseerd onder randvoorwaarden. Voor alle sectoren wordt de theoretische onderbouwing van deze relaties in de derde fase – die onlangs van start is gegaan – nog verder uitgediept.

Samenhangtussen sectoren

Het derde subdoel is inzicht verkrijgen in de samenhang tussen de verschillende sectoren binnen de gezondheidszorg. Hierover bestaan tot dusverre slechts enkele kwalitatieve noties, zoals dat het verkorten van de ligduur in de ziekenhuizen leidt tot een grotere vraag naar thuiszorg. In de derde fase is het inzicht verkrijgen in deze samenhang één van de speerpunten. Het CPB en de SCP zullen de relaties tussen de sectoren consistent en volledig beschrijven en modelleren. Waar mogelijk worden deze relaties op basis van empirische data ook gekwantificeerd. Het voorgenomen beleid op de middellangetermijn kan dan op een meer afgewogen en trefzekerder wijze totstandkomen.

Het abstractieniveau

Het RMZ richt zich op alle in de Zorgnota genoemde voorzieningen. De keuze voor een breed model betekent een grote mate van aggregatie. Niet elke arts kan met elke patiënt met elk ziektebeeld en elk geneesmiddel worden geanalyseerd en gemodelleerd. Er is gekozen voor een hoog niveau van abstractie. Het gedrag van alle huisartsen wordt bijvoorbeeld door één set wiskundige vergelijkingen gepresenteerd. Hiermee gaat vanzelfsprekend informatie en inzicht verloren. Maar een te grote mate van detaillering zou het zicht op de macro-relaties verhinderen. Het RMZ is nu juist bedoeld om – met een micro-economische onderbouwing – meer inzicht te verkrijgen in de macro-relaties binnen de gezondheidszorg. De inzichten die het model op dit macro-niveau biedt, kan de ’gebruiker’ van het model zelf toepassen in specifieke gevallen op micro-niveau.

A3.4 De werkgroep ramingen

Begin 1998 is op initiatief van VWS de werkgroep Ramingen van start gegaan waarin het CPB, het Nederlands Ziekenhuisinstituut (NZi), het SCP, het RIVM en het CVZ participeren. De doelstelling van de werkgroep is het transparant maken van verschillen tussen ramingen van de verschillende instellingen. In grote lijnen betekent dat duidelijkheid over het basismateriaal en de gehanteerde assumpties en methodieken. Sinds de oprichting heeft de werkgroep de volgende onderwerpen behandeld: meting productiviteit, wachtlijsten, ramingen farmacie, extrapolatietechnieken, vergelijking cijfermateriaal NZi en SCP, Zorg-ramingen en het gebruik van Zorgnota-cijfermateriaal in ’Gezondheidszorg in Tel’ door het NZi. Daarnaast speelde de werkgroep een belangrijke rol bij het voorbereiden van de conferentie ’Met zorg zorg ramen’ op 9 april 1998 waarin CPB, SCP, RIVM en NZi hun ramingen tot 2002 toelichtten.

Voor de nabije toekomst staat op het programma het verder vergroten van de transparantie van basisgegevens. Bovendien gaat de werkgroep fungeren als klankbordgroep voor het RMZ. De werkgroep concentreert zich hierbij op de modelmatiger en technischer onderdelen.

A3.5 Inkomensgegevens in het Bijdrage besluit zorg

De centralisatie van de eigenbijdrageregeling voor de thuiszorg is doorgevoerd omdat VWS van mening was dat zo de eigenbijdrageregeling het doelmatigst kon worden uitgevoerd. Ook verbeterde zo de informatievoorziening.

Uit een artikel in het Zorgverzekeraars Journaal nr 22 (2 juni 1999) van ZN blijkt dat ZN eveneens overtuigd is van de voordelen van de centrale inning. In het artikel wordt opgemerkt dat het systeem van inning van eigen bijdragen door het CAK niet alleen steeds efficiënter plaatsvindt maar ook leidt tot een gegevensbank die zeer handig is. Het COTG en de zorgkantoren van verzekeraars maken goed gebruik van deze gegevensbank bij het CAK. Het EIM heeft een onderzoek afgerond naar de mogelijkheden van het invoeren van het belastbaar inkomen voor de intramurale AWBZ-voorzieningen en de verzorgingshuizen. Uit het EIM-onderzoek komt naar voren dat voor het invoeren van het belastbaar inkomen een vergelijkbare centralisatie van gegevens zou moeten plaatsvinden. Een dergelijk bestand zou dan wellicht tevens een vergelijkbare rol kunnen vervullen als de gegevensbank voor de thuiszorg.

BIJLAGE A4 INTERNATIONALE VERGELIJKING VAN ZORG

A4.1 Inleiding

Het afgelopen decennium is veel geschreven over de noodzaak om tot een betere afstemming tussen verschillende zorgverleners te komen. Om aan deze wens tegemoet te komen zijn vanuit het veld initiatieven ontwikkeld. In dit kader past ook de opkomst van zogenoemde zorgketens. Als definitie van een zorgketen wordt gehanteerd ‘een zodanige samenwerking en afstemming van zorgactiviteiten tussen zorgaanbieders dat in een bepaalde regio gesproken kan worden van een samenhangend, gecoördineerd en op de individuele zorgbehoefte afstembaar aanbod van verschillende zorgvormen’. Vanuit de behoefte aan zicht op het bestaan en het functioneren van zorgketens in andere landen bestudeerde Zorg Consult Nederland in opdracht van VWS drie volgroeide zorgketens in Groot-Brittannië, Canada en de Verenigde Staten. Deze kennis kan worden gebruikt om richting te geven aan het beleid ten aanzien van de verschillende zorgketens in oprichting in Nederland.

De resultaten van het onderzoek naar zorgketens worden beschreven in paragraaf 3. In paragraaf 2 worden echter eerst de zorguitgaven in internationaal perspectief geplaatst. De recente ontwikkelingen in zorgbeleid en de welvaartsontwikkelingen achter de landengegevens krijgen hier een beknopte toelichting.

A4.2 Ontwikkeling zorgquote en uitgaven per capita

De zorguitgaven van Nederland worden in deze paragraaf internationaal vergeleken op twee manieren, te weten:

1    de zorguitgaven als percentage van het bruto binnenlands product (zorgquote);

2    de zorguitgaven per hoofd van de bevolking (per capita).

Tabel A4.1 geeft weer hoe de zorguitgaven zich volgens deze twee maatstaven ontwikkelden.

Tabel A4.1: Ontwikkeling zorgquote (%BBP) en (indexcijfer) per capita zorguitgaven 1970–1997

1970         1980          1990          1995         1997

Nederland

– zorgquote

– uitgaven/cap.

(indexcijfer, 1990=100)

VS

– zorgquote

– uitgaven/cap. (1990=100)

GB

– zorgquote

– uitgaven/cap. (1990=100)

Duitsland

– zorgquote

– uitgaven/cap. (1990=100)

Bron: OECD Health Data 1998

Uit tabel A4.1 valt af te lezen dat de zorgquoten enigszins daalden in de periode 1995–1997 voor OECD-landen als Nederland, de VS en Groot-Brittannië. De decennia daarvoor lieten de zorgquoten juist een stijgende trend zien. Dit bleek ook al uit figuur 9.1 in hoofdstuk 9. De zorguitgaven per capita vertonen voor alle landen een aanhoudende stijging. Dit hangt samen met het positieve verband tussen welvaartsontwikkeling en zorguitgaven.

De zorgquote wordt mede bepaald door de economische ontwikkeling. De groei van het BBP telt mee door het zogeheten noemereffect. Tabel A4.2 geeft de gemiddelde jaarlijkse groei weer van de zorguitgaven en het BBP over de periode 1992–1997 en 1977–1997. Uit de tabel blijkt dat de groei van de zorguitgaven in Nederland lager was dan in Duitsland. De economische groei was van 1992 tot 1997 voor Nederland hoger dan in Duitsland. De divergentie in de zorgquoten tussen Nederland en Duitsland in de jaren negentig wordt dus zowel verklaard door de hogere economische groei in Nederland als de lagere zorguitgaven.

Tabel A4.2: Groei van zorguitgaven en BBP voor 1977–1999 en 1992–1997

Gemiddelde jaarlijkse groei voor perioden 1992–1997 en              Zorguitgaven                          BBP

1977–1997

Nederland

‘77–‘97                                                                                                                  5,4                            4,8

‘92–‘97                                                                                                         3,8 (3,3)¹                            4,5

Duitsland

‘77–‘97                                                                                                                  6,7                            5,7

‘92–‘97                                                                                                                  4,4                            3,4

¹ VWS reeks op basis van JOZ totalen, waarbij rekening is gehouden met een pakketwijziging in

1995.

Bron: OECD Health Data 1998

Ook springt in het oog dat de uitgaven in de Nederlandse zorgsector midden jaren negentig gemiddeld minder hard groeiden dan de afgelopen twintig jaar (3,8% tegenover 5,4%). Dit geldt voor alle gepresenteerde landen. Binnen eventuele vastgestelde macro-kaders beïnvloedt het gevoerde zorgbeleid de omvang van de zorguitgaven. Er is niet alleen aandacht voor inhoudelijke factoren als substitutie van zorgvormen en technologische ontwikkeling, maar ook voor het inrichten van het zorgstelsel als determinant van de zorguitgaven.

In 1996 heeft het ministerie van SZW de studie ’De Nederlandse verzorgingsstaat in internationaal en economisch perspectief’ uitgebracht. In die studie werd de invloed van het zorgstelsel op het concurrentievermogen gemeten. De Nederlandse gezondheidszorg bleek in vergelijking met andere landen goed te presteren op het punt van gezondheidsuitkomsten. Binnenkort wordt de studie geactualiseerd.

Tabel A4.3: De zorguitgaven en de economische groei per capita

Gemiddelde jaarlijkse groei voor perioden 1992–1997 en Zorguitgaven per        BBP per capita

1977–1997                                                                                                       capita

Nederland

‘77–‘97

‘92–‘97

Duitsland

‘77–‘97

‘92–‘97

Verenigde Staten

‘77–‘97

‘92–‘97

Bron: OECD Health Data

Tabel A4.3 wijst uit dat een hogere gemiddelde groei voor het BBP per capita (voor ‘77–‘97 ten opzichte van ‘92–‘97) voor alle drie de landen gepaard ging met een hogere gemiddelde groei van de zorguitgaven per capita. Vooral de gemiddelde jaarlijkse groei van de zorguitgaven per hoofd van de bevolking van 8,7% in de Verenigde Staten is opmerkelijk hoog. Het gat tussen de groei van de zorguitgaven per capita en het BBP per capita in dat land is in de jaren negentig sterk gereduceerd.

A4.3 Zorgketens

A4.3.1 Drie zorgketens buiten Nederland

Romsey Total Purchasing Project (RTPP)

In het Verenigd Koninkrijk bepaalt de politiek in sterke mate de organisatie van de zorg. In 1996 voerde de overheid de ’Total Purchasing Projects’. Het eerste project is dat in Romsey (Zuid-Engeland). Sinds april 1996 is hier een groep van 18 huisartsen actief als zorgketen. Zij werken in vier praktijken. Ze beschikken over een budget van ƒ 14 mln voor zo’n 36.000 inwoners. Dit is 80% van het totale budget voor deze regio. Met dat budget kopen de huisartsen een breed scala aan zorgdiensten in bij de lokale zorgaanbieders.

De belangrijkste zorgaanbieder in de regio is het Romsey Hospital. Dit ziekenhuis heeft naar Nederlandse maatstaven een laag voorzieningenniveau. Het gaat vooral om poliklinische zorgverlening, revalidatie, verloskunde en dagbehandelingen. De huisarts stelt de indicatie voor opname. Specialisten uit het lokale ziekenhuis en uit een aantal General Hospitals houden spreekuur in de huisartsenpraktijken. Naar men zelf meent, is de communicatie en de afstemming tussen de huisarts en de specialist sterk verbeterd. De dienstverlening aan de patiënten is toegenomen.

De inzet van enthousiaste en (onderhandelings)vaardige individuen en hun onderlinge vertrouwen was zeer belangrijk bij het ontwikkelen van de zorgketen. Deze afhankelijkheid van individuen en hun hoge werklast is daardoor tegelijkertijd een mogelijke faalfactor.

Calgary Regional Health Authority (CRHA)

In Canada ligt de regio Calgary. De Calgary Regional Health Authority (CRHA) beschikt over een budget van 1¹∕4 miljard voor zo’n 850.000 inwoners. In de regio zijn bijna alle zorgvoorzieningen beschikbaar, behalve bijvoorbeeld een kankercentrum en neurochirurgie.

De CRHA is in de regio Calgary zowel de aanbieder van de zorg als de organisator van de zorgketen. De keten bestaat uit onder andere een kinderziekenhuis, een academisch ziekenhuis, twee algemene ziekenhuizen, vijf verpleeghuizen, een laboratorium en 16 gezondheidscentra. 25% van het budget wordt besteed aan de inkoop bij niet-aangesloten (= private) instellingen. Deze private instellingen moeten wel voldoen aan de kwaliteitscriteria die de CRHA opstelt en controleert.

De samenwerking is in 1994 van overheidswege wettelijk opgelegd. Daarbij hoorde een totale bezuinigingsopdracht van 24%. De urgentie om onderling ’tot zaken te komen’ was dus groot. De bezuinigingsoperatie had positieve effecten op de efficiency en leidde tot een flinke vermindering van bestuurs- en staffuncties. Ook kwam een grote verschuiving van klinisch naar poliklinisch op gang.

Het staat de CRHA in principe vrij om het budget naar eigen inzicht te verdelen. Het is daarom opmerkelijk dat de budgettoewijzing binnen de CRHA voor 95% bepaald wordt op historische gronden. Nu de bezuinigingsoperatie is afgerond, is de feitelijke integratie van de zorg sinds kort een punt van aandacht.

Mercy Health Services (MHS)

In de staten Michigan en Iowa is de Mercy Health Services (MHS) actief. Dit is een conglomeraat van dertien lokale zorgnetwerken op gemeentelijk niveau. Het MHS levert ongeveer 15% van de zorg in de staten Michigan en Iowa met een omzet van bijna 5 mld. Het conglomeraat omvat onder meer tientallen ziekenhuizen, verpleeghuizen, een psychiatrisch ziekenhuis, een organisatie voor revalidatie en thuiszorgorganisaties. Binnen het bedrijf is ook een verzekeringspoot actief.

Het MHS heeft een rendementsdoelstelling van 3% per jaar. Met deze doelstelling worden alle onderdelen van het bedrijf aangestuurd en beoordeeld. De planningsrol van de overheid is marginaal. Zo heeft de overheid een overcapaciteit van bedden in de regio laten ontstaan van 50%, en zijn er twee helikopterdiensten in dezelfde stad. De financierings-rol van de overheid is wel groot via de vergoedingstarieven van Medicaid en Medicare.

Midden jaren tachtig wilde de overheid meer aandacht voor het beheersen van kosten en kwaliteit. Men vond dat dit het beste gerealiseerd kon worden in grotere zorgverbanden. MHS is toen diverse soorten zorgbe-drijven gaan overnemen. Na een overname volgde een fysieke en organisatorische upgrading. Aan de daadwerkelijke integratie binnen het grotere bedrijf is men nog niet toegekomen. Integratie van zorg moet op dit moment vooral komen uit zogenaamde ’best practice guidelines’ en georganiseerde bijeenkomsten met de verschillende zorgaanbieders door het hoofdkantoor.

A4.3.2 Faal- en Succesfactoren

Het aantal gerealiseerde zorgketens in de westerse wereld is beperkt. Bovendien verschillen de bestudeerde zorgketens en hun context onderling. Algemene conclusies moeten daarom voorzichtig worden getrokken. We noemen hier een aantal potentiële kritische succesfactoren:

• * 

  de aanwezigheid van krachtige, vaak externe, impulsen die de noodzaak van ketenvorming beklemtonen en de randvoorwaarden creëren om ketens met succes op te kunnen zetten;

• * 

  de betrokkenheid van de huisarts;

• * 

  de aanwezigheid dan wel opbouw van een gemeenschappelijke IT-infrastructuur;

• * 

  zeggenschap over een totaalbudget zonder oormerken naar onderdelen of voorzieningen;

• * 

  een grote mate van autonomie bij beslissingen over planning, spreiding, aanbod en inkoop van zorg;

• * 

  de aanwezigheid van prestatie-indicatoren die zicht geven op de mate van het realiseren van integratie van zorg over het totale zorgconti-nuüm;

• * 

  de aanwezigheid van een procesgeoriënteerde organisatiestructuur in plaats van een instellingsgeoriënteerde structuur.

A4.4 Tot slot

In deze bijlage zijn de zorguitgaven in internationaal perspectief geplaatst. Daarbij is gewezen op de recente onderbreking van de stijging van de zorgquote voor Nederland, de VS en Groot-Brittannië. Gezien de toekomstige welvaartgroei en de aanhoudende druk op de zorguitgaven is het van belang meer zicht te krijgen op de aanbodfactoren die de kostenstijgingen in de zorgsector beïnvloeden.

Zorgketens spelen in op de behoefte aan afstemming tussen zorgverleners. In de beschouwing van drie volgroeide zorgketens in Groot-Brittannië, Canada en de Verenigde Staten valt op dat in het buitenland de noodzaak om te werken aan een zorgketen vaak van buitenaf wordt opgelegd. In Groot-Brittannië is de overheid dominant bij het structureren van de zorg. In Canada zorgt een opgelegde bezuiniging van ruim 20%

voor de nodige dynamiek. In Nederland lijken zorgketens meer te ontstaan vanuit de behoefte beter aan te sluiten op de wens van de patiënt.

De huisarts speelt in Groot-Brittannië een cruciale rol, maar is ook aanwezig bij de andere zorgketens. In Nederland lijkt er (nog) niet zo’n grote rol te zijn weggelegd voor de huisarts bij de vorming van zorgke-tens, terwijl hij toch een rol heeft als poortwachter in de huidige structuur.

Het blijkt dat men – ondanks de zeggenschap over een totaalbudget – in de praktijk nog geruime tijd blijft aansluiten bij de historische verdeling van de middelen over de verschillende instellingen. Ook met een zorgketen gaan veranderingen in de structuur van de zorgverlening stap voor stap.

BIJLAGE A5 RESERVES EN VOORZIENINGEN INSTELLINGEN

Deze bijlage gaat in op de ontwikkeling van het niet-vreemd vermogen van de zorginstellingen voor de jaren 1995 tot en met 1997. De gegevens zijn gebaseerd op de jaarlijkse enquête van het COTG naar de exploitatieresultaten van gebudgetteerde zorginstellingen. De respons op de enquête over 1997, variërend tussen de 72% en 100%, was zo groot dat de enquête een betrouwbaar beeld heeft opgeleverd. Enkele kanttekeningen bij de resultaten: de absolute omvang van het niet-vreemd vermogen die naar voren komt uit de enquête vormt geen sectortotaal en kan niet geëxtrapoleerd worden, want er is sprake van een enquête. Daarnaast betreffen de absolute bedragen in de tabel de totalen van de instellingen die de enquête hebben ingevuld; deze bedragen geven daarom een incompleet beeld. De responspercentages zijn opgenomen in de tabel A5.1.

De sectoren kruiswerk en gezinszorg zijn per 1 januari 1997 geïntegreerd tot één sector, de thuiszorg. Vergelijkingen met voorgaande jaren zijn niet goed mogelijk vanwege deze integratie en vanwege de zogenoemde knip in de thuiszorg en marktwerking. Daarom is voor het jaar 1997 de thuiszorg niet meegenomen in de enquête.

In tabel A5.1 wordt, net als in de afgelopen twee jaar, het volgende onderscheid gehanteerd in de opbouw van het totale vermogen:

– eigen vermogen in enge zin (kapitaal, reserve aanvaardbare kosten en overige reserves); – reserves instandhouding en inventaris; – voorzieningen.

Bij de interpretatie van deze gesplitste gegevens past de nodige voorzichtigheid, aangezien in de praktijk nogal wat ruimte bestaat ten aanzien van de verwerking van resultaten en voorzieningen in de jaarstukken.

Om de hoogte van de reserves acceptabel en betrouwbaar in te kunnen vullen, moet het begrip ’voorziening’ eenduidig omschreven zijn. Een deel van de voorzieningen valt, vanwege het ’zachte’ karakter, feitelijk onder de reserves. De afbakening van de begrippen reserves en voorzieningen wordt meegenomen in de herziening van het besluit jaarrekeningen. De werkgroep die zich met deze herziening bezighoudt, rondt op dit moment haar werkzaamheden af.

Per 1 januari 1997 is de vermogensaanwas voor AWBZ-sectoren en de academische ziekenhuizen door middel van een aanwijzing aan het COTG getemporiseerd. De gevolgen van deze maatregel zijn, althans voor de AWBZ-sectoren, zichtbaar in de voorliggende cijfers.

De cijfers leveren het volgende beeld op. Het percentage niet-vreemd vermogen eind 1997 is voor 9 van de 13 geënquêteerde sectoren gedaald ten opzichte van 1996. In alle AWBZ-sectoren is sprake van een dergelijke daling. In de sector academische ziekenhuizen stijgt daarentegen het percentage.

Gesplitst naar onderdelen valt op dat ook de percentages ’eigen vermogen in enge zin’ voor het merendeel zijn gedaald (in 9 van de 13 sectoren). Ook hierbij blijkt dat deze daling van het eigen vermogen in enge zin bij alle AWBZ-sectoren heeft plaatsgevonden. In de sector academische ziekenhuizen stijgt dit percentage.

De percentages ‘voorzieningen’ vertonen een vrij constant beeld in de ontwikkeling van eind 1996 naar eind 1997 (stijging in 6, daling in 5 van de sectoren). De percentages ’reserves instandhouding en inventaris’ daarentegen stijgen of blijven gelijk in alle sectoren.

In 1998 heeft de Commissie Reserves Academische Ziekenhuizen een advies uitgebracht aan de minister over de maximering van de reserves voor deze academische ziekenhuizen. Besluitvorming over dit advies heeft nog niet plaatsgehad.

Met de AWBZ-instellingen verenigd in de (voormalige) NZf vindt overleg plaats over de hoogte en de beoogde maximering van de reserves. Het speelveld waarbinnen dit overleg plaatsvindt, wordt bepaald door de invulling van de begrippen reserves en voorzieningen, door de besluitvorming over het rapport van de Commissie Reserves Academische Ziekenhuizen en door de modernisering van de AWBZ.

Tabel A5.1: Niet vreemd vermogen zorginstellingen

1995

1996

1997

– voorzieningen

– instellingen met een negatief niet-vreemd vermogen in % totaal

Dagverblijven

– niet vreemd vermogen (respons 72%)

in % aanvaardbare kosten

– waarvan:

– eigen vermogen in enge zin

– reserves instandhouding en inventaris

– voorzieningen

– instellingen met een negatief niet-vreemd vermogen in % totaal

Gezinsvervangende tehuizen

– niet vreemd vermogen (respons 81%)

in % aanvaardbare kosten

– waarvan:

– eigen vermogen in enge zin

– reserves instandhouding en inventaris

– voorzieningen

– instellingen met een negatief niet-vreemd vermogen in % totaal

Bron: COTG

BIJLAGE A6 WTG-AANGELEGENHEDEN

A6.1 Inleiding

Deze bijlage geeft een overzicht van de relevante ontwikkelingen op het terrein van de Wet tarieven gezondheidszorg (WTG). Er wordt onder meer ingegaan op de (voorgenomen) aanwijzingen aan het Centraal Orgaan Tarieven Gezondheidszorg (COTG), door het COTG vastgestelde en door de minister goedgekeurde beleidsregels, aanpassingen in de regelgeving en de activiteiten van de Economische Controledienst (ECD).

A6.2 (Voorgenomen) aanwijzingen aan het COTG

Op 21 juli 1999 is aan het COTG een voorgenomen aanwijzing voorgelegd die gericht is op het (volledig) terughalen van door apotheekhoudenden genoten kortingen en bonussen. Hiertoe zal de inkoopvergoeding van apotheekhoudenden structureel worden verlaagd.

Op 26 augustus 1999 is aan het COTG een aanwijzing gegeven met als doel de opbrengst van de zogenaamde stimulansregeling op te nemen in de receptregelvergoeding voor apotheekhoudenden.

Voornemens tot het geven van een aanwijzing aan het COTG, bestaan voorts ten aanzien van:

– het vastleggen van een macrokader voor de receptregelvergoeding van apotheekhoudenden; – het realiseren van de inkoopkorting bij instellingen overeenkomstig het regeerakkoord; – het realiseren van een budgetkorting bij de algemene ziekenhuizen.

A6.3 Door het COTG vastgestelde beleidsregels

In de periode van september 1998 tot en met medio september 1999 zijn weer de nodige beleidsregels vastgesteld. Te noemen zijn onder meer:

– beleidsregels ter verwerking van de loon- en prijsontwikkelingen conform het JOZ 1999;

– beleidsregels ter verwerking van de intensiveringsmiddelen op basis van de meerjarenafspraken in de zorgsector (beleidsregels werkdrukvermindering, wachtlijstvermindering, scholing etcetera);

– beleidsregel zorgvernieuwing ziekenhuizen;

– beleidsregel zorg-op-maat verstandelijk gehandicapten;

– beleidsregel aanvullende inkomsten.

A6.4 Aanpassingen regelgeving

Vrijstellingsbesluit WTG

Met ingang van 1999 zijn alle griepvaccinaties vrijgesteld van de WTG-prijsvormingssystematiek. Al eerder zijn vrijgesteld de aflevering van drogisterijartikelen en de prestaties die worden geleverd als vervangende hulp in de zin van de Ziekenfondswet (flexizorg) en de griepvaccinatie voor zover die geleverd wordt in het kader van het Nationaal programma grieppreventie.

Besluit werkingssfeer WTG 1992

Ten behoeve van het te voeren kostenbeleid met betrekking tot privé-klinieken zullen zelfstandige behandelcentra in de zin van de Wet ziekenhuisvoorzieningen met ingang van 1 januari 2000 een separate vermelding krijgen als categorie van organen voor gezondheidszorg in de zin van de WTG. Daarnaast zullen ook met zelfstandige behandelcentra gelijk te stellen praktijken expliciet vermeld worden als categorie van organen voor gezondheidszorg.

Besluit werkingssfeer maximumtarieven WTG

Voor de prestaties van de bovenbedoelde zelfstandige behandelcentra en daarmee gelijk te stellen organen zal een systeem van maximumtarieven worden toegepast.

Besluit representatieveorganisaties Wet tarieven gezondheidszorg 1984 respectievelijk Regeling Kamers COTG

Voor het kunnen onderhandelen over tarieven in de zin van de WTG respectievelijk het mogen adviseren over (het vaststellen dan wel wijzigen van) beleidsregels van het COTG dienen organisaties (van organen voor gezondheidszorg en ziektekostenverzekeraars) over representativiteit te beschikken. In de periode van september 1998 tot medio september 1999 zijn de Vereniging Geestelijke Gezondheidszorg Nederland (GGZ-Nederland) en de Landelijke Federatie voor Ambulancezorg (LFAZ) door de minister als representatief in het kader van de WTG aangewezen. De vereniging GGZ-Nederland is een fusie tussen de representatieve organisaties, de NVGGZ, de NVAGG, de NVBW en de NEVIV. De LFAZ is de rechtopvolger van Ambulance hulpverlening Nederland (AHN), welke laatste organisatie op 23 januari 1997 representatief is verklaard.

Besluit gegevensverstrekking WTG

Op grond van het Besluit gegevensverstrekking WTG kunnen het COTG en de minister van VWS gegevens opvragen van de organen voor gezondheidszorg en de ziektekostenverzekeraars. Ook de ECD wordt aangewezen als instantie die bevoegd is tot het opvragen van deze gegevens.

Wet uitvoeringsorganen volksgezondheid

De Wet uitvoeringsorganen volksgezondheid leidt voor het COTG tot de volgende belangrijke veranderingen met ingang van 1 januari 2000. De naam Centraal Orgaan Tarieven Gezondheidszorg wordt gewijzigd in College tarieven gezondheidszorg (CTG). De samenstelling en structuur van het COTG zal gewijzigd worden. Op dit moment bestaat het COTG uit achttien onafhankelijke (door de minister benoemde) leden. Het zal in de toekomst nog slechts uit (maximaal) negen leden bestaan. Verder zal de op dit moment wettelijk vastgelegde kamerstructuur van het COTG en de in de wet verankerde advisering door partijen via de Kamers aan het COTG over alle vast te stellen beleidsregels, niet meer in de WTG zijn opgenomen maar worden vastgelegd in het bestuursreglement van het CTG.

De CTG-vergaderingen zijn openbaar, behoudens voor zover in het bestuursreglement anders is bepaald.

Het CTG krijgt onder meer tot taak de minister te rapporteren over de uitvoerbaarheid en doelmatigheid van voorgenomen beleid met betrekking tot tarieven op het gebied van de gezondheidszorg en tot taak gevraagd en ongevraagd aan de minister te signaleren over de feitelijke ontwikkelingen op het terrein van de WTG.

Benoeming leden en plaatsvervangende leden COTG Op 1 augustus jl. is de zittingstermijn van de leden en plaatsvervangende leden van het COTG afgelopen. De WTG bepaalt dat benoeming voor de termijn van vier jaren plaatsvindt. Door invoering van de wet ’uitvoerings-organen volksgezondheid’ met ingang van 1 januari 2000 wijzigt de samenstelling van het COTG ten opzichte van die van het CTG (zie hierboven). Om deze reden is – in afwijking van de gebruikelijke termijn – gekozen voor een tijdelijke benoeming van de zittende leden en plaatsvervangende leden voor de periode van 1 augustus 1999 tot 1 januari 2000.

Reikwijdte WTG

De ECD signaleerde dat de opsporingsonderzoeken van de ECD bemoeilijkt werden door onduidelijkheid over het begrip prestatie in de zin van de WTG. In een brief van 18 augustus 1998 signaleert het COTG dat er behoefte is aan een nadere afbakening van de reikwijdte van de werkingssfeer van de WTG, met name met betrekking tot het begrip ’prestatie voor gezondheidszorg’. Ook werden er kamervragen gesteld. In antwoord op die kamervragen en signalen is bij brief van 4 maart 1999 over de reikwijdte van de WTG in het huidige bestel helderheid geschapen: De WTG strekt zich uit tot àlle prestaties van alle instellingen en personen die vallen onder de werkingssfeer van de WTG, tenzij een prestatie hiervan expliciet is uitgezonderd. In dezelfde brief is aan partijen een opening geboden om prestaties voor uitzondering voor te dragen.

Relatie WTG en Wet BIG

De Wet beroepen op de individuele gezondheidszorg brengt met zich dat alleen beroepsbeoefenaren die voldoen aan de BIG-registratie als individuele beroepsbeoefenaar direct onder de WTG vallen. Niet geregistreerde beroepsbeoefenaren vallen indirect onder de WTG als zij in dienst zijn van een zorgaanbieder die onder de WTG valt.

Relatie WTG, Wet BIG en Wet op de omzetbelasting De relatie tussen de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (WBIG) en de Wet op de omzetbelasting (Wet OB) is van invloed op de prijsvorming voor vrije beroepsbeoefenaren. Het ministerie van Financiën onderzoekt of een transparante afstemming mogelijk is tussen de onderscheiden wetgeving. Hierbij is de wens de ruimte die de EG-richtlijn inzake de omzetbelasting biedt van belang.

A6.5 WTG-notitie

Tijdens de behandeling van het JOZ 1998 en de begroting van VWS heeft de Tweede Kamer de minister verzocht om een notitie over de WTG. In oktober 1998 is opdracht verleend aan Ernst & Young Consulting (EYC) tot het verrichten van een evaluatieonderzoek naar de bestuurlijke werking van de WTG. In mei 1999 is dit onderzoek afgerond. De uitkomsten van het onderzoek zijn neergelegd in de rapportage ‘Het speelveld van de WTG: Strijd of Samenspel’. Onder andere aan de hand van dit rapport zal een notitie worden opgesteld. Bij brief van 24 juni 1999, kenmerk Z/P-991 567, is genoemde rapportage verzonden aan de Tweede Kamer met de mededeling dat de voorbereiding van de notitie nog een aantal maanden zal vergen. Het is de bedoeling de notitie in het najaar aan de Tweede Kamer aan te bieden.

A6.6 Activiteiten ECD

Algemeen

Naast een goede uitvoering van de WTG door partijen en het COTG is een goed toezicht op de naleving van de voorschriften van de WTG en handhaving van de WTG van belang om de kostenontwikkeling in de gezondheidszorg te beheersen. De Economische Controledienst (ECD) speelt zowel op het vlak van toezicht als van handhaving van de WTG een belangrijke rol. Sedert midden 1995 is er binnen de ECD met succes een speciaal WTG-team operationeel, dat met ingang van september 1998 is verdubbeld van zes naar twaalf personen. Ter bevordering van de handhaving van de WTG draagt VWS structureel een mln gulden bij in de kosten van het WTG-team van de ECD.

Ten behoeve van de strafrechtelijke handhaving van de WTG voert de ECD aan de hand van signalen over onregelmatige declaraties van burgers, patiënten-/consumentenorganisaties, het COTG, ziektekostenverzekeraars en het ministerie van VWS opsporingsonderzoeken uit bij individuele zorgaanbieders. In het kader van het bestuurlijk en beleidsmatig toezicht op de naleving van de WTG houdt de ECD zogenoemde toezichthoudende onderzoeken, waarbij het declaratiegedrag in brede zin van een categorie van organen voor gezondheidszorg of van een prestatie voor gezondheidszorg in kaart wordt gebracht. Van het publiekelijk maken van de resultaten van de strafrechtelijke en toezichthoudende onderzoeken wordt een preventieve werking verwacht op het declaratiegedrag in de zorgsector.

Opsporingsonderzoeken 1998

In 1998 werden 45 opsporingsonderzoeken afgerond. Voor een deel betrof dit een afronding van onderzoeken die voor 1998 waren gestart. Bij twaalf onderzoeken werd proces-verbaal opgemaakt waarbij in totaal ruim ƒ 990 000,– aan overtredingsbedragen werd vastgesteld. In zes gevallen werd een aanvullend proces-verbaal opgemaakt (betrof aanvulling onderzoeken uit het verleden). In zeven gevallen werd corrigerend opgetreden (er werd een waarschuwing gegeven zonder proces-verbaal op te maken waarna vervolgens op een latere datum een hercontrole volgde). Tenslotte werden acht onderzoeken opgeschort in afwachting van meer duidelijkheid over de reikwijdte van de WTG en het begrip prestatie in de WTG. Zoals hierboven aangegeven is aan deze onduidelijkheid een einde gemaakt met het antwoord op de desbetreffende kamervragen en de brief ter zake van 4 maart jl. aan het COTG.

In 1998 heeft de strafrechter acht veroordelingen uitgesproken. In zeven zaken werd ingegaan op door het Openbaar ministerie aangeboden transacties voor de geconstateerde overtredingen.

Toezichthoudende onderzoeken 1998/1999

In 1998 werd een tweetal toezichthoudende onderzoeken afgerond. Deze onderzoeken hadden betrekking op de longartsen en tandartsen. Bij het toezichthoudende onderzoek longartsen werd geconstateerd, dat longartsen in het algemeen de tariefbeschikkingen correct naleven. Wel werden verschillende niet goedgekeurde tarieven aangetroffen. De rapportage met de bevindingen van de ECD is door VWS bij brief van 15 april 1999, kenmerk Z/P-99 806, met een kabinetsstandpunt daarop aangeboden aan de Tweede Kamer.

In februari 1998 is een toezichthoudend onderzoek gestart bij tandartsen. Het onderzoek richtte zich specifiek op dat deel van het tandheelkundig pakket dat met ingang van 1 januari 1995 uit het tweede verzekeringscompartiment naar het derde compartiment is overgeheveld. Uit dit onderzoek zou kunnen blijken, dat indien tarieven worden gehanteerd onder het maximumtarievenniveau dat is vastgesteld op basis van de WTG, er een zodanige marktwerking bestaat tussen tandartsen dat de WTG niet langer van toepassing behoeft te zijn op de onder het derde compartiment vallende tandheelkundige verrichtingen uitgevoerd door tandartsen. Uit het onderzoek bij tandartsen is gebleken dat er geen marktwerking bestaat tussen tandartsen. Er worden geen tarieven gehanteerd onder het maximumtarievenniveau. Op basis van dit onderzoek is er dus vooralsnog geen reden de onder het derde compartiment vallende tandheelkundige verrichtingen door tandartsen vrij te stellen van de WTG. Daarnaast werden slechts enkele geringe overtredingen van de tariefbeschikkingen vastgesteld. Ook de bevindingen van dit onderzoek zijn bij brief van 16 juni 1999, kenmerk Z/P-991 241, met een kabinetsstandpunt daarop aangeboden aan de Tweede Kamer.

Vanaf het najaar 1998 tot en met de zomer 1999 is de ECD bezig geweest met een toezichthoudend onderzoek bij thuiszorginstellingen. Het onderzoek is inmiddels afgerond. De ECD trekt een aantal conclusies in haar rapportage. Kort samengevat betreft dit de weinig heldere scheidslij- nen in financieringstromen in de thuiszorg, het tekortschieten van toezicht, de wisselende beleidskaders, de administratieve belasting en onduidelijkheid over het doel van het vrije vermogen. Het interne toezicht werd uitgevoerd conform de statuten en de voorlichting ten aanzien van de eigen bijdrage was voldoende. Vervolgens doet de ECD een aantal algemene aanbevelingen betreffende de afstemming van opbouw en structuur van thuiszorginstellingen, de scheiding van financieringsstromen, een grotere transparantie van de financiële administratie, een versterking en betere afstemming van het toezicht en een helderder overheidsbeleid. De bevindingen zijn inmiddels met een standpuntbepaling aan de Tweede Kamer aangeboden.

In mei 1998 werd een aanvang gemaakt met een onderzoek naar de opbrengsten van versnelde hulp. In de notitie ’wachttijden in de curatieve zorg’, d.d. 17 december 1996, is aangegeven dat snellere hulp aanvaardbaar is, mits deze voor iedereen toegankelijk is. Dat is niet het geval wanneer snellere hulp alleen bedoeld is voor bepaalde patiëntengroepen op grond van niet-medische criteria. Dit geldt te meer voor de situatie waarin de opbrengsten van snellere hulp door aanbieders van zorg niet verrekend worden op gelijke wijze als het reguliere aanbod. Bezien wordt in hoeverre de gedeclareerde bedragen – in strijd met de beleidsregels van het COTG – niet worden aangewend ter dekking van het kostenbud-get. De ECD startte hierbij met één verkennend onderzoek bij een bepaalde zorgaanbieder. In verband met de capaciteit die nodig was voor het toezichthoudend onderzoek bij thuiszorg werd het onderzoek opgeschort. Nu het laatstgemelde onderzoek is afgerond wordt dit onderzoek weer voortgezet. Het onderhavige onderzoek wordt uitgebreid naar zorg op het grensvlak van arbozorg en reguliere gezondheidszorg en naar zogenoemde ’aanvullende inkomsten’ van zorginstellingen. Uitgangspunt is dat alle zorg/prestaties verleend door een zorgaanbieder die, als instelling of als individuele beroepsbeoefenaar, onder de WTG valt, dienen te worden geprijsd volgens de WTG systematiek, tenzij die prestaties uitdrukkelijk van die systematiek zijn uitgezonderd. Dat geldt ook voor experimenten op het bedoelde grensvlak. Het onderzoek is er op gericht duidelijkheid te krijgen of er prestaties zijn die van die WTG-systematiek zouden moeten worden vrijgesteld, of er prestaties zijn waarvan de opbrengsten niet behoeven te worden verrekend met het van tevoren vastgestelde kostenbudget van instellingen en onder welke voorwaarden dat zou kunnen.

Prioriteiten toezichthoudend onderzoek ECD

Ten behoeve van de planning van inzet van personele capaciteit door de ECD geeft de minister van VWS als vakminister de prioriteiten aan voor de te verrichten onderzoeken. Gekozen is voor de volgende prioriteitstelling:

• 1. 

  Voortzetting onderzoek opbrengstverrekening versnelde hulp (zie boven).

• 2. 

  Verzekeraars (controle, betaling en stimulering onjuiste declaraties).

• 3. 

  Verwijzingsconsult fysiotherapie (voor tiende zitting door huisartsen als afzonderlijk particulier tarief aan ziekenfondsverzekerden).

• 4. 

  Zelfstandige behandelcentra/privé-klinieken (rechtmatige declaraties).

• 5. 

  Rol factormaatschappijen en cleaninghouses bij declaraties (overdracht, controle, correcties, maximumtarieven).

De prioriteitstelling kan worden gewijzigd zodra daar aanleiding voor is.

Samenloop signalerend onderzoek

Met ingang van 1 januari 2000 treedt de wet uitvoeringsorganen volksgezondheid in werking en krijgt het College tarieven gezondheidszorg onder meer tot taak de minister te signaleren over de feitelijke ontwikkelingen op het terrein van de tarieven in de gezondheidszorg. Bij ongewijzigde voortzetting van de huidige signalering door de ECD door middel van toezichthoudende onderzoeken en in de toekomst door signalementen van het CTG zou de situatie kunnen ontstaan dat er twee instanties hun bevindingen zouden melden aan de minister. Uit ervaring is gebleken dat de toezichthoudende onderzoeken van de ECD vaak ook bevindingen bevatten die voor de uitvoering van de taken van het COTG, straks CTG, van belang zijn. Ten einde de afgestemde en doelmatige signalering omtrent het declaratiegedrag in de gezondheidszorg te bevorderen wordt bezien of er na wijziging van de WTG onoverkomelijke bezwaren zijn de ECD met betrekking tot de te houden toezichthoudende onderzoeken aan het CTG te laten rapporteren, waarop vervolgens het CTG in de vorm van een signalement en voorzien van een standpunt over de bevindingen van de ECD aan de minister zijn oordeel geeft. Bij de uitwerking van deze stroomlijning van de signalering wordt gedacht aan het volgende. Het CTG legt aan de minister jaarlijks een werkprogramma voor. In dat werkprogramma worden opgenomen de thematische onderzoeken waarover het CTG een signalement uit wil brengen. De minister verleent goedkeuring aan dat werkplan. De ECD voert de onderzoeken uit en rapporteert aan het CTG. Het CTG brengt een signalement uit aan de minister.

BIJLAGE A7 CAPACITEITEN INSTELLINGEN

In deze bijlage wordt de (toegelaten) capaciteit per instelling en per sector weergegeven. In de eerste tabel zijn totaalcijfers per (sub-)sector van de stand per 1 januari 1999 weergegeven en de mutaties in 1998. De opbouw van de totaalcijfers is terug te vinden in de daarop volgende tabellen op instellingsniveau.

Tabel A7.1: Samenvatting (toegelaten) capaciteit per 1 januari 1999

Bedden/plaatsen              Mutatie t.o.v.            Deeltijdplaats,              Mutatie t.o.v.

1 januari 1998 dagbehandeling of            1 januari 1998

specialistenplaats

Ziekenhuizen

Algemene ziekenhuizen Academische ziekenhuizen Categorale ziekenhuizen

Intramuraal gehandicaptenzorg

Algemene inrichtingen voor verstandelijk gehandicapten Instellingen voor licht verstandelijk gehandicapten Instellingen voor meervoudig gehandicapten Instellingen voor zintuiglijk gehandicapten

Intramuraal geestelijke gezondheidszorg

Psychiatrische ziekenhuizen

Kinder- en jeugdpsychiatrie

Verslaafdenzorg

TBS-klinieken

Psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen

Psychiatrische afdelingen van academische ziekenhuizen

Semimuraal geestelijke gezondheidszorg

Regionale instellingen voor beschermd wonen Gesubsidieerde psychiatrische woonvoorzieningen

Verpleeghuizen

Somatische verpleeghuizen Psychogeriatrische verpleeghuizen

Tabel A7.2: Capaciteit algemene ziekenhuizen per 1 januari 1999

Naam algemeen ziekenhuis

Plaats

Bedden

Specialistenplaatsen

Delfzicht Ziekenhuis

Martiniziekenhuis

Stichting Chr. Ziekenhuis Refaja

St. Lucas Ziekenhuis

Prot. Chr. Ziekenhuis De Sionsberg

Chr. Ziekenhuis Nij Smellinghe

De Tjongerschans

Medisch Centrum Leeuwarden

St. Antonius Ziekenhuis

Wilhelmina Ziekenhuis

Scheper Ziekenhuis

Bethesda Ziekenhuis

Diakonessenhuis Meppel

Streekziekenhuis Coevorden/Hardenberg

Ziekenhuis St. Jansdal

Ziekenhuis De Weezenlanden (Isala klinieken)

Stichting Sophia Ziekenhuis (Isala klinieken)

Twenteborg

Medisch Spectrum Twente

Stichting Streekziekenhuis Midden-Twente

Ziekenhuiscentrum Apeldoorn

Stichting Deventer Ziekenhuizen

Ziekenhuis Het Nieuwe Spittaal

Ziekenhuis Rijnstate

Delfzijl

Groningen

Stadskanaal

Winschoten

Dokkum

Drachten

Heerenveen

Leeuwarden

Sneek

Assen

Emmen

Hoogeveen

Meppel

Hardenberg

Harderwijk

Zwolle

Zwolle

Almelo

Enschede

Hengelo

Apeldoorn

Deventer

Zutphen

Arnhem

176 893 192 228 132 305 350 873 270 314 330 246 299 168 331 489 559 593 1 005 358 600 490 294 682

23

89,15

24,05

23,3

11,7

33,75

34,3

86

32,95

30,5

41,8

25,55

29,5

24,3

35,8

66,2

67

58,1

108,2

43,5

68,6

62,2

30,6

85,8

Naam algemeen ziekenhuis

Plaats

Bedden

Specialistenplaatsen

Ziekenhuis Gelderse Vallei                                                                                Bennekom

Slingeland Ziekenhuis                                                                                       Doetinchem

Het Ziekenhuis Velp                                                                                           Velp

Streekziekenhuis Koningin Beatrix                                                                   Winterswijk

Streekziekenhuis Zevenaar                                                                                Zevenaar

Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis                                                                       Nijmegen

Ziekenhuis Rivierenland                                                                                    Tiel

Ziekenhuis Eemland                                                                                           Amersfoort

Medisch Centrum Molendael                                                                            Soest

St. Antonius Ziekenhuis                                                                                     Nieuwegein

Diakonessenhuis Utrecht                                                                                   Utrecht

Ziekenhuis Oudenrijn (Mesos medisch centrum)                                            Utrecht

Ziekenhuis Overvecht (Mesos medisch centrum)                                           Utrecht

Hofpoort Ziekenhuis                                                                                          Woerden

Lorentz Ziekenhuis                                                                                             Zeist

IJsselmeerziekenhuizen                                                                                     Lelystad

Flevo Ziekenhuis                                                                                                Almere

Ziekenhuis Gooi-Noord                                                                                     Blaricum

Streekziekenhuis Hilversum                                                                              Hilversum

Medisch Centrum Alkmaar                                                                                Alkmaar

Gemini Ziekenhuis                                                                                             Den Helder

Westfries Gasthuis                                                                                             Hoorn

Rode Kruis Ziekenhuis                                                                                       Beverwijk

Het Spaarne Ziekenhuis                                                                                     Heemstede

Kennemer Gasthuis                                                                                           Haarlem

Ziekenhuis Amstelveen                                                                                     Amstelveen

St. Lucas Andreas Ziekenhuis                                                                           Amsterdam

BovenIJZiekenhuis                                                                                           Amsterdam

Onze Lieve Vrouwe Gasthuis                                                                            Amsterdam

Slotervaart Ziekenhuis                                                                                       Amsterdam

Streekziekenhuis Waterland                                                                              Purmerend

ZiekenhuisDeHeel                                                                                            Zaanstad

Diakonessenhuis Leiden                                                                                    Leiden

Rijnland Ziekenhuis                                                                                            Leiderdorp

Leyenburg Ziekenhuis                                                                                       Den Haag Stichting Samenwerkende ziekenhuizen Rode Kruis Ziekenhuis/Juliana

Kinderziekenhuis                                                                                                Den Haag

Medisch Centrum Haaglanden                                                                          Den Haag

Ziekenhuis Bronovo                                                                                           Den Haag

’t Lange Land Ziekenhuis                                                                                   Zoetermeer

Ziekenhuis ReinierdeGraaf Groep                                                                   Delft

Het Groene Hart Ziekenhuis                                                                              Gouda

Stichting het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis                                                   Dirksland

IJsselland Ziekenhuis                                                                                         Capelle

Havenziekenhuis                                                                                                Rotterdam

Ikazia Ziekenhuis                                                                                                Rotterdam

St. Clara Ziekenhuis                                                                                           Rotterdam

St. Franciscus Gasthuis                                                                                     Rotterdam

Zuiderziekenhuis                                                                                                Rotterdam

Ruwaard van Putten Ziekenhuis                                                                       Spijkenisse

Schieland Ziekenhuis                                                                                         Schiedam

Holy Ziekenhuis                                                                                                  Vlaardingen

Merwede Ziekenhuis (A. Schweitzer ziekenhuis)                                             Dordrecht

Drechtsteden Ziekenhuis (A. Schweitzer ziekenhuis)                                      Dordrecht

Prinses Beatrix Ziekenhuis                                                                                Gorinchem

Oosterscheldeziekenhuis                                                                                   Goes

Ziekenhuis Walcheren                                                                                        Vlissingen

Ziekenhuisgroep Zeeuwsch Vlaanderen                                                          Terneuzen

Stichting ZiekenhuisDeLievensberg                                                               BergenopZoom

Interconfessioneel ziekenhuisDeBaronie                                                       Breda

St. Ignatius Ziekenhuis Breda                                                                           Breda

Pasteurziekenhuis                                                                                              Oosterhout

St. Franciscus ziekenhuis                                                                                   Roosendaal

TweeSteden Ziekenhuis                                                                                     Tilburg

St. Elisabeth Ziekenhuis                                                                                    Tilburg

Bosch Medicentrum                                                                                           Den Bosch

St. Carolus-Liduina Ziekenhuis                                                                         Den Bosch

Maas Ziekenhuis                                                                                                Boxmeer

St. Anna Ziekenhuis                                                                                           Oss

St. Joseph Ziekenhuis                                                                                        Veghel

Catharina Ziekenhuis                                                                                         Eindhoven

657 405 233 300 193 614 342 750 155 572 365 264 205 226 243 360 213 420 450 869 302 480 375 590 790 245 616 301 520 398 293 410 309 450 660

405 780 400 210 669 598 135 380 242 343 517 580 400 275 289 294 490 505 316 390 334 374 329 462 501 243 460 526 639 762 332 185 255 282 644

66,1 47,6

18,65 32,1

21,35 71,3 37 86 16,5 73,8 42,3 26,5 27,3 28,3 24,3 45,9 31,5 48,5

52,58 89,3 34,1 60 41,5 58,6 86,5 28,6

100,7 31,7 60,6 48,5

32,95 46,3 30,5 53,2

62,65

45,7 76,2 32,9 25,5 71,4 62,2 15,1 39 21,5 33,5 44,9

53,75 38,5 28,8

34,85

26,55 47,6 56,9 33 34,4 43,3 39,1 35,5 51,5 55,1

27,55

39,3

64

65,7

78,1

37,35 22,3 27,2 26,3 64,9

Naam algemeen ziekenhuis

Plaats

Bedden

Specialistenplaatsen

Diakonessenhuis

St. Joseph Ziekenhuis

St. Anna Ziekenhuis

Elkerliek Ziekenhuis

St. Laurentius Ziekenhuis

Stichting Ziekenhuizen Noord-Limburg

St. Jans-Gasthuis

Maaslandziekenhuis

Atrium

Eindhoven

Veldhoven

Geldrop

Helmond

Roermond

Venlo

Weert

Sittard

Heerlen

325 429 380 461 367 698 265 649 1 144

41,35

51,2

35,7

47

43,3

75,85 29,3 71,1

108,2

Totaal (103 instellingen)

44 016

4 801,58

Tabel A7.3: Capaciteit academische ziekenhuizen per 1 januari 1999

Naam academisch ziekenhuis

Plaats

Bedden

Specialistenplaatsen

Academisch Ziekenhuis Groningen St. Radboud Ziekenhuis Academisch Ziekenhuis Utrecht Academisch Ziekenhuis Vrije Universiteit Academisch Medisch Centrum Academisch Ziekenhuis Leiden Academisch Ziekenhuis Rotterdam Academisch Ziekenhuis Maastricht

Groningen

Nijmegen

Utrecht

Amsterdam

Amsterdam

Leiden

Rotterdam

Maastricht

945 886 948 767 898 840 1 172 665

125,4 121,1 139,1

97,7

128,3

100

140,4

83,7

Totaal (8 instellingen)

7 121

935,7

Tabel A7.4: Capaciteit categorale ziekenhuizen per 1 januari 1999

Naam categoraal ziekenhuis

Plaats

Bedden Specialistenplaatsen

Beatrixoord

Stichting Revalidatievoorzieningen Friesland

Revalidatiecentrum Het Roessingh

Stichting Kastanjehof, centrum voor revalidatie

Stichting Bio-kinderrevalidatie

Groot Klimmendaal

Medisch Centrum Dekkerswald

St. Maartenskliniek

Militair Revalidatiecentrum Aardenburg

Revalidatiecentrum De Hoogstraat

Revalidatiecentrum De Trappenberg

Astmacentrum Heideheuvel

Meer en Bos-Cruquiushoeve

Revalidatiecentrum Heliomare

Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis

Stichting J. van Bremen Instituut

Revalidatiecentrum Amsterdam

Revalidatiecentrum Rijnlands Zeehospitum

Revalidatiecentrum Den Haag/Sophia Stichting

Dr. Daniël den Hoed

Stichting Oogziekenhuis Rotterdam

Revalidatiecentrum Rijndam Adriaan Stichting

Revalidatie geneeskunde Zeeland

Medisch Centrum De Klokkenberg

Revalidatiecentrum Charlotte-oord

Revalidatiecentrum De Tolbrug

Epilepsie-Centrum Kempenhaege

Regionaal Revalidatiecentrum Blixembosch

Hornerheide Astmacentrum

Revalidatiecentrum Hoensbroek

Franciscusoord

Nederlands Astmacentrum Davos

Haren

Beetsterzwaag

Enschede

Apeldoorn

Arnhem

Arnhem

Groesbeek

Nijmegen

Doorn

Utrecht

Huizen

Hilversum

Heemstede

Wijk aan Zee

Amsterdam

Amsterdam

Amsterdam

Katwijk aan Zee

Den Haag

Rotterdam

Rotterdam

Rotterdam

Goes

Breda

Tilburg

Den Bosch

Heeze

Eindhoven

Horn

Hoensbroek

Valkenburg

Davos

225 78

148 36 63

120 78

333 85

149 74 99

680

134

180

112 40 80 53

100

120 81

252 74 25

150 38 60

167 70 85

10,66

6

8,7

4

3

11,1

4,8

17,7

1,7

6

5,5

6,22

19,2

7,2

29,85

7,3

6,5

2,7

6,7

20,7

23,6

5,5

2,8

21,8

2,8

3

9,2

3

7,8

3

Totaal (32 instellingen)

3 989

268,03

Tabel A7.5: Capaciteit algemene inrichtingen voor verstandelijk gehandicapten per 1 januari 1999

Naam instelling

Woonplaats

Plaatsen Mutaties t.o.v. 1-1-98

Opmaat

Nieuw Woelwijck

Sintmaheerdt

OlmenEs

’t Heechhout

Huize Maartenswouden

Maeykehiem

It Fugellan

Hendrik van Boeijenoord

Hoeve Boschoord

Het Erf

Kort verblijfhuis Dennenoord

Huize Mariencamp

De ColckHof

’t Bouwhuis

Borgstede

Nieuw Baalderborg

LosserHof

Overkempe

IJsselbolder

Kort verblijfhuis J.P. v.d. Bent

Flevobolder

De Oester

De Slaaborg

Groot Schuylenburg

’s Koonings Jaght

De Schreuder Huizen

Het Hietveld

Leefgemeenschap IJsseloever

Michaëlshoeve

Boldershof

De Eefdese Tehuizen

Woldyne

’s-Heeren Loo-Lozenoord

Waalborg Geldermalsen

Groesbeekse Tehuizen

De Schutse

Huize Fatima

De Winckelsteegh

Waalborg Tiel

Leefgemeens. Veluwehorst

De Hartenberg

De Lathmer

Sinai Centrum

De Amerpoort v.h. Nieuwenoord

Eemeroord

Christophorus

Dennendal

Huize Salvia

Huize De Schakel

Sterrenberg

Huize Heimerstein

De Heygraeff

Zonnehuizen Veldheim-Sten

Amstel-Meer

Amterdam West i.o.

Dag- en Wooncentrum De Werf

De Kleine Johannes

Noorderhaven

De Hartekamp

Reigersdaal

De Ringvaart

Breidablick

Kadijkerkoog

Scorlewald

Midgard

Leekerweide

SPC Sandhaghe

Bedum

Hoogezand-Sappemeer

Tolbert

Appelscha

Beetsterzwaag

Drachten

Sint Nicolaasga

Sneek

Assen

Boschoord

Meppel

Hoogeveen

Nooitgedacht

Almelo

Enschede

Hardenberg

Hardenberg

Losser

Olst

Zwolle

Zwolle

Almere

Emmeloord

Aalten

Apeldoorn

Arnhem

Arnhem

Beekbergen

Brummen

Brummen

Druten

Eefde

Epe

Ermelo

Geldermalsen

Groesbeek

Kesteren

Nieuw Wehl

Nijmegen

Tiel

Vierhouten

Wekerom

Wilp

Amersfoort

Baarn

Baarn

Bosch en Duin

Den Dolder

Driebergen

Huis ter Heide

Huis ter Heide

Rhenen

Woudenberg

Zeist

Aalsmeer

Amsterdam

Amsterdam

Amsterdam

Den Helder

Heemstede

Heerhugowaard

Hoofddorp

Middenbeemster

Purmerend

Schoorl

Tuitjenhorn

Wognum

’s-Gravenhage

193 398 298

48 368 540

70

82 518 100 130

40 374 180 401

50 156 256 113 195

97 124 131

50 710 455 112 130 244

86 341 150

40 970 134 265

55 273 164 134 197 388 545

66 465 509

90 347

21

36 499 218 228 181

79

18 342 119 630 620 486

93

72 479 130

88 276 250

45

24

230

28

130

180 10

180

50 15

260

134 24

134 - 50

18 44

7 12

4

Naam instelling

Woonplaats

Plaatsen Mutaties t.o.v. 1-1-98

Wooncentrum Humanitas

Gereformeerde Gemeenten I

Van der Woudenstichting

Zorgvoorziening Hellevoetsluis

Nieuw Buitenzorg

Zuidwester

Agathahuis kortverblijfhuis

Het Westerhonk

Stichting Ursula

Willem van den Bergh

De Hafakker

Craeyenburch

Zorgvoorziening Oud Beijerland

De Wielewaal

Orion Camphillgemeenschap

Schievaart

Merwebolder

IJsselhage

Stolwijk

Schoonhoven

Swetterhage

Hooge Burch

De Sterre

Den Berg

Stichting Arduin

Lambertijnenhof

Huize Het Rijtven

De Donksbergen

Eckartdal

Haarendael

De Hondsberg

Bronlaak

De Leijakker

Sterrebos

De Binckhorst

Gruytveld

’t Hooge Veer

Amarant

Huize Assisie

Huize St. Vincentius

Severinusstichting

De Binckhof

Groote Cingels

Pepijnklinieken

St. Augustinusstichting

Huize Sint Anna

Huize Sint Joseph

Kortverblijfhuis ’t Raayke

Huize Savelberg

Op de Bies

Huize Maasveld

Nieuw Spraeland

Maria Roepaan

Huize Watersley

Barendrecht

Bodegraven

Delft

Hellevoetsluis

Leiderdorp

Middelharnis

Oostvoorne

Monster

Nieuwveen

Noordwijk Zh

Noordwijkerhout

Nootdorp

Oud Beijerland

Rotterdam

Rotterdam

Schiedam

Sliedrecht

Nieuwerkerk a.d.

Stolwijk

Schoonhoven

Zoeterwoude

Zwammerdam

Clinge

Goes

Middelburg

Bergen op Zoom

Deurne

Duizel

Eindhoven

Haaren

Oisterwijk

Oploo

Rijsbergen

Roosendaal

Rosmalen

Terheijden

Tilburg

Tilburg

Udenhout

Udenhout

Veldhoven

Velp Nb

Vught

Echt

Gennep

Heel

Heel

Tienray

Koninglust

Landgraaf

Maastricht

Oostrum

Ottersum

Sittard

80 55 120 72 45 291 26 542 482 923 100 454 90 364 90 132 601 72 64 24 317 658 269 109 360 140 288 354 386 238 120 128 204 150 349 351 256 382 556 247 395 312 200 416 509 372 309 45 227 324 328 205 678 346

146

30

90

4 30 88 64 24

16

6 1

20

20 4

Totaal (122 instellingen)

31 802

84

De vier kortverblijfhuizen zijn niet als uitbreiding aangemerkt.

Tabel A7.6: Capaciteit algemene inrichtingen voor licht verstandelijk gehandicapten per 1 januari 1999

Naam instelling

Woonplaats

Bedden

Mutatie t.o.v. 1-1-98

Driever’s Dale Tjallinga Hiem Regionaal zorgcentrum De Reeve Huize De Eik Groot Emaus Meilust

Winschoten

Leeuwarden

Hoogeveen

Kampen

Oldenzaal

Ermelo

Nijkerk

41 50 14

101 70

272 56

14 10

Naam instelling

Woonplaats

Bedden

Mutatie t.o.v. 1-1-98

Jan Pieter Heije

De Beele

Orth.Pr.leefeenh. Utrecht

Van Arkel Instituut

Jeugdhuis Middelveld

Orth. Ped. Inst. Amstelmonde

Orthopedagogisch Instituut

Cunera Den Haag

Cunera Leiden

Orthopedagogisch Centrum

Huize De Veerse Singel

’t Hooghout

Huize De La Salle

Orthoped. Inst. De Schorsmolen

Gastenhof

Oosterbeek

Voorst

Maartensdijk

Soest

Amsterdam

Uithoorn

Velsen

’s-Gravenhage

Leiden

Rotterdam

Middelburg

Best

Boxtel

Breda

Urmond

207 94

101

136 47 55

109 68 60 60 67

108

185 71

188

10

13

10 7

10

Totaal (22 instellingen)

2 160

74

Tabel A7.7: Capaciteit algemene inrichtingen voor meervoudig gehandicapten per 1 januari 1999

Naam instelling

Woonplaats

Plaatsen

Mutatie t.o.v. 1-1-98

De Heukelom

Het Huis te Echten

De Brink

Centrum Bartimeushage

Instituut Weerklank

Elizabeth Kalishuis

De Blauwe Kamer

Zonhove

De Wingerd

Haren

Echten

Vries

Doorn

Amsterdam

Huizen

Breda

Son en Breugel

Vught

55

68 150 390

54 110 149 176

82

12

Totaal (9 instellingen)

1 234

12

Tabel A7.8: Capaciteit algemene inrichtingen voor zintuiglijk gehandicapten per 1 januari 1999

Naam instelling

Woonplaats

Plaatsen Mutaties t.o.v. 1-1-98

H.D Guyot

Regionaal Centrum Visio het Loo Erf

De Wylerberg

Martinus van Beek

Effatha

Visio

Bartimeus

Regionaal Centrum Zuid-West Nederland

Sint Marie

Theofaan

Instituut voor Doven

Haren

Haren

Apeldoorn

Nijmegen

Nijmegen

Voorburg

Huizen

Zeist

Rotterdam

Eindhoven

Grave

St. Michelsgestel

75

24

45

40

24

180

100

181

24

155

186

400

12

Totaal (12 instellingen)

1 434

12

Tabel A7.9: Capaciteit psychiatrische ziekenhuizen per 1 januari 1999

Naam psychiatrisch ziekenhuis

Plaats

Bedden

Mutatie t.o.v. Deeltijdplaatsen 1-1-98

Mutatie t.o.v. 1-1-98

GGZ Groningen (Groot Bronswijk) Stichting GGZ Friesland GGZ Drenthe (Licht en Kracht) GGZ Drenthe (Beileroord) GGZ Groningen (Dennenoord)

Wagenborgen

Leeuwarden

Assen

Beilen

Zuidlaren1)

Naam psychiatrisch ziekenhuis

Plaats

Bedden

Mutatie t.o.v. Deeltijdplaatsen 1-1-98

Mutatie t.o.v. 1-1-98

Adhesie (Brinkgreven)                                                        Deventer

Mediant (Twents Psychiatrisch Ziekenhuis)                      Enschede

St. Franciscushof                                                                 Raalte

De Wellen                                                                            Apeldoorn

Veldwijk                                                                               Ermelo

Huize Overwaal                                                                   Lent

Groot Batelaar                                                                     Lunteren

De Gelderse Roos (Veluweland)                                        Lunteren

PCN                                                                                      Nijmegen

Medisch Spectrum Gelderland Oost                                 Warnsveld

De Gelderse Roos (Wolfheze)                                            Wolfheze2)

Sinai Centrum                                                                     Amersfoort

ZonenSchild                                                                      Amersfoort3)

Gereformeerd Psychiatrisch Ziekenhuis                           Bosch en Duin

H.C. Rümke groep                                                               Den Dolder4)

STAP                                                                                    Bilthoven

PCA                                                                                      Amsterdam

Stichting de Meren (Frederik van Eeden)                          Amsterdam

Psychiatrisch Ziekenhuis Amsterdam                               Amsterdam

De Geestgronden (Vogelenzang)                                       Bennebroek1)

DuinenBosch                                                                     Castricum

GGZ Noord-Holland Noord (St. Willibrord)                      Heiloo

Bloemendaal                                                                       Den Haag

Schroeder v.d. Kolk                                                             Den Haag

Rosenburg                                                                           Den Haag Parnassia (Bloemendaal, Schroeder v.d. Kolk

Rosenburg)                                                                          Den Haag

P.C. Joris                                                                              Delft

De Grote Rivieren                                                                Dordrecht

Robert Fleury Stichting                                                       Leidschendam

GGZ Rijnland (Psychiatrisch Centrum Langeveld)           Noordwijk

Centrum ’45                                                                         Oegstgeest

Endegeest                                                                            Oegstgeest

Deltaziekenhuis                                                                   Poortugaal2)

RNO Groep (Bavo)                                                              Rotterdam

Stg. Emergis                                                                        Kloetinge

GGZ ’s Hertogenbosch (Reinier van Arkel)                       Vught

Stichting GGzE                                                                    Eindhoven3)

GGZ Regio Breda (Het Hooghuys)                                     Etten-Leur

De Viersprong                                                                     Halsteren

Vrederust                                                                             Halsteren

GGZ Oost Brabant (IPZ Oost-Brabant)                              Rosmalen4)

Stichting GGZ Midden-Brabant                                         Tilburg

Welterhof                                                                             Heerlen

Psycho-Medisch Streekcentrum Vijverdal                        Maastricht5)

Vincent van Gogh                                                               Venray6)

Totaal (49 instellingen)

22 830

123

2 621

Inclusief 25 bedden in herstellingsoord Zonneduin te Bloemendaal

Inclusief 36 bedden in herstellingsoord Het Duinhuis te Oostvoorne

Inclusief 32 bedden op de afdeling voor klinisch-psychiatrische gezinsbehandeling

Inclusief 36 bedden in herstellingsoord Het Derde Orde Huis te Wijchen

Inclusief 24 bedden in herstellingsoord Dr. Poelsoord te Maastricht

Inclusief 39 bedden in herstellingsoord Mutssaersoord te Venlo

Tabel A7.10: Capaciteit kinder- en jeugdpsychiatrie (inclusief de als zodanig toegelaten afdelingen van APZ’en) per 1 januari 1999

Plaats

Bedden

Mutatie t.o.v. Deeltijdplaatsen 1-1-98

Mutatie t.o.v. 1-1-98

Stichting Universitair Centrum voor Kinder- en

Jeugdpsychiatrie Groningen                                              Groningen

Stichting GGZ Friesland                                                     Leeuwarden

’t Ruige Veld                                                                        Rolde

De Ruyterstee                                                                      Smilde

K-enJ-psychiatrie Oost-Nederland                                  Ede

Leo Kannerhuis                                                                   Oosterbeek

Veldwijk                                                                               Ermelo

12

0

4

Plaats

Bedden

Mutatie t.o.v. Deeltijdplaatsen 1-1-98

Mutatie t.o.v. 1-1-98

Zon en Schild

Veldheim

Paedologisch Instituut

Triversum

De Argonaut

Stichting De Jutter

De Grote Rivieren

Curium

RMPI

Stg. Emergis

GGZ ’en Hertogenbosch (Reinier van Arkel)

De Mark

De Viersprong

Welterhof

Zorgcircuits (De Drie Vennen)

Amersfoort Zeist

Duivendrecht¹

Alkmaar Amsterdam Den Haag Dordrecht Oegstgeest

Rotterdam²

Kloetinge

Vught

Breda

Halsteren

Heerlen

Venlo

45 56 92 80 29 73 12 73 97 16 55 36 40 30 32

29

Totaal (21 instellingen)

1 168

53

420

44

¹  Inclusief 40 bedden op de afdeling voor klinisch-psychiatrische gezinsbehandeling

²  Inclusief 14 bedden op de afdeling voor klinisch-psychiatrische gezinsbehandeling

Tabel A7.11: Capaciteit verslaafdenzorg (inclusief de als zodanig toegelaten afdelingen van APZ’en) per 1 januari 1999

Plaats

Bedden

Mutatie t.o.v. Deeltijdplaatsen 1-1-98

Mutatie t.o.v. 1-1-98

Dr. Kuno van Dijk Stichting                                                Eelde

St. Franciscushof                                                                 Raalte

Veldwijk                                                                               Ermelo

Inst. Versl. Zorg Oost Nederland                                        Rekken

Wolfheze (de Gelderse Roos)                                             Wolfheze

De Grift                                                                                Arnhem

H.C. Rumke Groep                                                              Den Dolder

Centrum Maliebaan                                                            Utrecht

Arta ProjectenindeVerslavingszorg                                Zeist

Brijderstichting                                                                    Alkmaar

Jellinekcentrum                                                                  Amsterdam

De Hoop                                                                               Dordrecht

Parnassia (Bloemendaal)                                                    Den Haag

Parnassia (Zeestraat)                                                          Den Haag

Parnassia                                                                             Den Haag

Delta Ziekenhuis                                                                 Poortugaal

Boumanhuis                                                                        Schiedam

Stg. Emergis                                                                        Kloetinge Centrum Verslavingszorg West- en Midden-Brabant Breda

NOVADIC                                                                             St. Oedenrode

Welterhof                                                                             Heerlen

VGI                                                                                       Venray

Totaal (22 instellingen)

1 578

104

198

26

Tabel A7.12: Capaciteit TBS-klinieken per 1 januari 1999

TBS klinieken

Plaats

Bedden

Mutatie t.o.v. Deeltijd plaatsen         Mutatie t.o.v.

1-1-98                                                    1-1-98

S. van Mesdagkliniek

Veldzicht

Pompekliniek

Oldenkotte

Meijersinstituut

De Singel

V.d. Hoevenkliniek

De Kijvelanden

Groningen

Balkbrug

Nijmegen

Eibergen

Utrecht

Amsterdam

Utrecht

Poortugaal

145 110

90 103

60

56 100

85

56

24

Totaal (8 instellingen)

749

56

32

5

2

8

8

8

Tabel A7.13: Toegelaten capaciteit psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen en de daaraan verbonden eenheden voor psychiatrische deeltijdbehandeling per 1 januari 1999

Plaats

Bedden

Mutatie t.o.v. Deeltijd plaatsen 1-1-98

Mutatie t.o.v. 1-1-98

Ny Smellinghe

De Tjongerschans

M.C.L.

St. Antonius

Wilhelmina Ziekenhuis

Scheperziekenhuis

Ziekenhuis Bethesda

Diaconesseninrichting

Twenteborg Ziekenhuis

Deventer Ziekenhuizen

Medisch Spectrum Twente

Streekziekenhuis Coevorden

Streekziekenhuis Midden-Twente

Sophia Ziekenhuis

De Weezenlanden

Isalaklinieken

IJsselmeerziekenhuizen

Ziekenhuis Centrum Apeldoorn

Rijnstate

Ziekenhuis Gelderse Vallei

Slingeland Ziekenhuis

Canisius/Wilhelmina

Rivierenland

Het Nieuwe Spittaal

Kon. Beatrix

Ziekenhuis Eemland

Overvecht

Hofpoort ziekenhuis

MCA

St. Lucas-Andreas

Streekziekenhuis Gooi-Noord

Gemini Ziekenhuis

Kennemer Gasthuis

Streekziekenhuis Hilversum

West Fries Gasthuis

Streekziekenhuis Waterland

De Heel

Reinier de Graaf

Drechtsteden Ziekenhuis

Het Groene Hart Ziekenhuis

Ziekenhuisgroep Zeeuws Vlaanderen

Ziekenhuis Walcheren

Lievensberg

Maasziekenhuis

De Baronie

St. Ignatius

Catharina ziekenhuis

Diaconessenhuis

St. Anna

Elkerliek Ziekenhuis

Carolus-Liduina Ziekenhuis

TweeSteden Ziekenhuis

St. Elisabeth Ziekenhuis

St. Joseph Ziekenhuis

Stichting Gezondheidszorg

Maasland Ziekenhuis

St. Laurentius Ziekenhuis

Ziekenhuizen Noord-Limburg

St. Jans Gasthuis

Totaal (58 instellingen)

1 611

496

24

0

Tabel A7.14: Toegelaten capaciteit psychiatrische afdelingen van academische ziekenhuizen en de daaraan verbonden eenheden voor psychiatrische deeltijdbehandelingen per 1 januari 1999

Plaats

Academisch Academisch Academisch Academisch Academisch Academisch Academisch

Ziekenhuis Ziekenhuis Ziekenhuis Ziekenhuis Ziekenhuis Ziekenhuis Ziekenhuis

Groningen Nijmegen

Utrecht¹ Amsterdam¹

Leiden

Rotterdam¹

Maastricht

Groningen2) Nijmegen

Utrecht² Amsterdam²

Leiden

Rotterdam²

Maastricht

Totaal (7 instellingen)

446

30

131

25

¹ Bij de aantallen van het Academisch Ziekenhuis Utrecht zijn er 44 bedden en 24 plaatsen voor de behandeling van kinderen en jeugdigen. Voor Amsterdam zijn er 30 bedden en 25 plaatsen voor de behandeling van kinderen en jeugdigen. Voor Rotterdam is er sprake van 32 bedden en 6 plaatsen voor de behandeling van kinderen en jeugdigen in het totaalcijfer.

² Een gedeelte van deze PAAZ-en is sinds 1989 om administratieve redenen toegelaten als APZ

Tabel A7.15: Toegelaten capaciteit regionale instellingen voor beschermd wonen per 1 januari 1999

Regionale instellingen

Plaats

Plaatsen

Mutatie t.o.v. 1-1-98

GGZ Groningen (RIBW Groningen)

Stichting GGZ Friesland

RIBW Drenthe

RIBW Midden-IJssel

RIBW Twente

RIBW Oost-Veluwe

RIBW Arnhem en Veluwe Vallei

RIBW Noord-West Veluwe

RIBW Oost-Gelderland

RIBW Nijmegen en Rivierenland

RIBW Zwolle

RIBW Amersfoort en omstreken

RIBW Stichting Beschermende Woonvormen

RIBW Midden-West Utrecht

RIBW Midden-Holland

RIBW Flevoland

RIBW Noord-Holland-Noordwest

RIBW Queridostichting

RIBW PC Hooft

RIBW Gooi en Vechtstreek

RIBW Zaanstreek/Waterland

RIBW Kennemerland

RIBW Delft, Westland, Oostland

RIAGG/RIBW Combinatie

RIBW ’s-Gravenhage

RIBW Zuid-Holland-Noord

RIBW R’dam Zuid ZHE

RIBW Groot-R’dam Rechter Maasoever

RIBW Fonteynenburg

Stichting Emergis

RIBW Eindhoven en De Kempen

GGZ Oost-Brabant (RIBW Oost-Brabant)

RIBW ’s-Hertogenbosch

RIBW Stadsgewest Breda

RIBW Westelijk Noord-Brabant

RIBW Midden-Brabant

RIBW Oostelijk Zuid-Limburg

RIBW Heuvelland en Maasvallei

RIBW Noord- en Midden-Limburg

Gereformeerde Land.Instellingen voor BW’s

Zuidlaren

Leeuwarden

Assen

Deventer

Hengelo

Apeldoorn

Arnhem

Ermelo

Doetinchem

Druten

Zwolle

Zeist

Utrecht

Zeist

Zeist

Lelystad

Heiloo

Amsterdam

Amsterdam

Hilversum

Purmerend

Haarlem

Rijswijk

Dordrecht

’s-Gravenhage

Leiden

Rotterdam

Rotterdam

Voorburg

Goes

Eindhoven

Uden

’s-Hertogenbosch

Breda

Breda

Tilburg

Heerlen

Maastricht

Venray

Giessen

196 249 250

98 180

96 193

99 141 153 134 219 171 142

74

62 156 235 163 104 102 331 103 137 230

89 221 304

78 140 145 100

95 126 100 154 177 101 134 108

12 13

12

8 16 25

24 16

6 72

24

8

10

12

19

18

7

Totaal (40 instellingen)

6 090

311

9

Tabel A7.16: Capaciteit van gesubsidieerde psychiatrische woonvoorzieningen per 1 januari 1999

Psychiatrische woonvoorzieningen

Plaats

Plaatsen

Mutatie t.o.v. 1-1-98

Stichting Waringin Stichting Tamarinde Nieuwe Laan Judith van Swethuis Stichting De Boshoek Stichting De Rozenhof Huize Flora Huize De Gentiaan De Rustenburg

Zuidwolde

Leersum

Amsterdam

Amsterdam

Bloemendaal

Bussum

Heemstede

’s-Gravenhage

Rotterdam

0 0 0 0 0

27

0

40

45

60 84 50 55 52

20

Totaal (9 instellingen)

112

321

Tabel A7.17: Algemene gegevens RIAGG-en, 1997

Naam instelling

Gewogen inwoners

Aantal vestigingen