Memorie van toelichting - Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2000 - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 26800 VII - Vaststelling begroting Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 2000.

Officiële titel	Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2000; Memorie van toelichting
Document­datum	21-09-1999
Publicatie­datum	12-03-2009
Nummer	KST36524_2
Kenmerk	26800 VII, nr. 2
Van	Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Grote Steden- en Integratiebeleid
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 1999–2000

26 800 VII

Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2000

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

INHOUDSOPGAVE

A.    ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL         3

Wetsartikelen 1 en 2 (uitgaven/verplichtingen en ontvangsten)                                                                                                       3 Wetsartikel4(agentschapbegroting)                                                   3

B.    ALGEMENE TOELICHTING BIJDEBEGROTING                                 4

• 1. 

  Inleiding: «Betrokken bestuur»                                                 4

• 2. 

  Bestuur                                                                                        7

2.1.    Democratische rechtsstaat                                                         7 Staatkundige vernieuwing                                                         7 Constitutionele agenda vande21ste eeuw                              8 Verkiezingenenkiesstelsel                                                         9 Juridisering                                                                               10

2.2.    Openbaar bestuur                                                                     11 Bestuurlijk partnerschap; nieuwe vormen van samenwerking                                                                           12 Bestuurlijke organisatie                                                            14 Dualisme                                                                                    16

2.3.    De kwaliteit van de rijksdienst                                                 17

2.4.    Internationale dimensie                                                            19

• 3. 

  Grotesteden-enIntegratiebeleid                                            20

3.1.    Grotestedenbeleid                                                                    21 G-nieuw                                                                                     22 Onderzoekenmonitoring                                                         22 Internationale dimensie                                                            22 Ambitiesin2000                                                                       23

3.2.    Integratiebeleid minderheden                                                  24 Kansen krijgen, kansen pakken                                                25 Relatie met het grotestedenbeleid                                           26 Betrokkenheid minderheidsgroepen                                       26 Etnisch ondernemerschap                                                        27 Jongeren                                                                                   27 Oudere minderheden                                                                27 Anti-discriminatieenEuropa                                                   28 Nieuwe groepen                                                                        28 Huisvesting statushouders                                                       28

Inburgering nieuwkomers

• 4. 

  Overheidsinformatiebeleid en millennium

4.1.    ICT: de nieuwe samenleving

4.2.    Millennium

4.3.    Overheidsinformatiebeleid Actieprogramma Elektronische Overheid Toegankelijkheid en dienstverlening Bedrijfsvoering rijksoverheid

4.4.    Nieuwe generatie reisdocumenten

• 5. 

  Veiligheid

5.1.    Veiligheidsbeleid Integraal Veiligheidsprogramma Onderzoek en monitoring Informatievoorziening

5.2.    Politie Sturingsmodel Financiering

Bovenregionale voorzieningen Onderwijs en opleiding Management Development Juridisch instrumentarium Internationale samenwerking

5.3.    Brandweer en rampenbestrijding Hoofdlijnennotitie Rampenbestrijding Financiering

Verbeteren van de samenwerking Grensoverschrijdende samenwerking Waterschade

5.4.    Binnenlandse Veiligheidsdienst

5.5.    Het Europees kampioenschap voetbal voor landenteams (EK 2000)

• 6. 

  Personeel

6.1.    Modernisering ambtenarenwet

6.2.    Algemene Bestuursdienst

6.3.    Management- en Personeelsontwikkeling

6.4.    Internationale aangelegenheden

29

29

29 30 31

31 31 32 33

34

34 34 36 36 37 37 37 38 38 39 39 39 40 40 41 41 42 42 43

44

45

46 48 48 49

C. TOELICHTING PER BEGROTINGSARTIKEL

49 D. TOELICHTING BIJ DE AGENTSCHAPBEGROTINGEN

183

• 1. 

  Inleiding

• 2. 

  Beleidsoverzicht vanuit financieel perspectief

• 3. 

  Aansluittabellen

• 4. 

  Diverse aspecten van beheer

• 5. 

  Uitgaven en verplichtingen

• 01. 

  Algemeen

• 02. 

  Openbaar Bestuur

• 03. 

  Integratiebeleid minderheden

• 05. 

  Openbare Orde en Veiligheid

• 06. 

  Binnenlandse Veiligheidsdienst

• 07. 

  Management en Personeelsbeleid

• 08. 

  Informatievoorziening en Automatiseringsbeleid

• 09. 

  Algemene Bestuursdienst

• 10. 

  Constitutionele Zaken en Koninkrijksrelaties

• 6. 

  Ontvangsten

• 01. 

  Algemeen

• 02. 

  Openbaar Bestuur

• 03. 

  Integratiebeleid minderheden

• 05. 

  Openbare Orde en Veiligheid

• 06. 

  Binnenlandse Veiligheidsdienst

• 07. 

  Management en Personeelsbeleid

• 08. 

  Informatievoorziening en Automatiseringsbeleid 10. Constitutionele Zaken en Koninkrijksrelaties

49 49 51 52

Agentschap ITO Agentschap BPR Agentschap CAS Agentschap IVOP

E. BIJLAGEN BIJ DE BEGROTING

183 190 208 218

225

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 en 2 (uitgaven/verplichtingen en ontvangsten)

De begrotingen die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begroting van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voor het jaar 2000 vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor het jaar 2000. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2000.

Met de vaststelling van deze wetsartikelen wordt de in de begrotingsstaat opgenomen begroting van de uitgaven en de ontvangsten voor het jaar 2000 vastgesteld. De in die begroting opgenomen begrotingsartikelen worden door middel van een algemene toelichting en een toelichting per begrotingsartikel toegelicht in de onderdelen B en C van deze memorie van toelichting.

Wetsartikel 4 (agentschapbegroting)

Met de vaststelling van dit wetsartikel wordt de in de begrotingsstaat opgenomen begroting van baten en lasten en van kapitaaluitgaven en -ontvangsten van de agentschappen ITO, BPR, CAS en IVOP voor het jaar 2000 vastgesteld. De in die begroting opgenomen begrotingsartikelen worden door middel van een algemene toelichting en een toelichting per begrotingsartikel toegelicht in onderdeel D van deze memorie van toelichting.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, A. Peper

De Minister voor Grote Steden- en Integratiebeleid, R. H. L. M. van Boxtel

B. ALGEMENE TOELICHTING BIJ DE BEGROTING

• 1. 

  INLEIDING: «BETROKKEN BESTUUR»

Door tal van maatschappelijke ontwikkelingen – zoals onder meer de informatietechnologische revolutie, de globalisering van economische verhoudingen en de emancipatie van burgers – zijn voor burgers veel zaken binnen handbereik gekomen. Burgers zijn in materieel en immaterieel opzicht op de drempel van de 21e eeuw meer toegerust dan nog maar kort geleden mogelijk leek. Individuele ontplooiing is zonder twijfel een hoofdkenmerk van de hedendaagse West-Europese samenleving.

Tegelijkertijd is er een ongekend hoog tempo in het maatschappelijk leven ontstaan; trends en ontwikkelingen volgen elkaar snel op. In deze situatie is er in de samenleving – bij burgers en bestuur – een toenemende behoefte te zien aan maatschappelijke samenhang en verbinding. Met persoonlijke ontplooiing ontstaat tezelfdertijd de wens om vast te stellen wat de bindende, gemeenschappelijke noemers zijn; uiterste individualisering en atomisering van de samenleving is immers een door niemand gewenst doel. De maatschappelijke snelheid en de sfeer van voortdurende verandering onderstrepen het bewust zijn van gezamenlijkheid ; een zekere mate van lotsverbondenheid wint in een voortdurend dynamische situatie aan belang. Omdat bepaalde samenlevingstrends – sociaal-economisch, sociaal-cultureel, internationaal – diep ingrijpen in de feitelijke leefsituatie en het levensperspectief van grote groepen van burgers, vragen zij om een verantwoordelijke overheid die luistert naar de samenleving en die in staat is maatschappelijke problemen op te lossen dan wel op zijn minst hanteerbaar en leefbaar te maken.

Het is in dit verband van groot belang om de democratische, bestuurlijke waarden en normen waarvoor het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) staat – een effectieve, efficiënte overheid in een veilige, democratische rechtsstaat – bij de tijd houden. De groeiende behoefte aan maatschappelijke samenhang dient daarom goed te worden begrepen en verwerkt in het beleid. De betrokkenheid op de samenleving die voor deze jaren zo kenmerkend is, stelt aldus bijzondere eisen aan het overheidsbeleid en het overheidsbestuur.

Een tweede reden om de betrokkenheid op de samenleving als vertrekpunt van ons beleid te nemen, ligt in het gegeven dat in de maatschappelijke omgeving de verwachtingen ten aanzien van de overheid vaak (te) hooggespannen zijn. Juist de mate waarin de overheid erin slaagt maatschappelijke vraagstukken op een bevredigende wijze tegemoet te treden, bepaalt het vertrouwen van de burger in de overheid. Sociaalcultureel onderzoek wijst uit dat in ons land het vertrouwen in overheid en politiek min of meer constant blijft (SCP; Sociale en Culturele Verkenningen 1999). Het institutioneel vertrouwen dat internationaal vergeleken overigens hoog scoort evenzeer. Echter, het vertrouwen van de burger in «de overheid» is niet als vanzelf gegeven, het wordt sterk bepaald door de mate waarin de overheid er in slaagt maatschappelijke problemen op te lossen of – beter nog – vóór te zijn.

Kan de overheid aan het hoge ambitieniveau niet voldoen dan slaat dat hard op de overheid terug; de samenleving verliest vertrouwen. Hier staat echter tegenover dat onze hoog-technologische en complexe samenleving haar grenzen stelt aan wat te voorzien is en rationeel en vlekkeloos af te handelen is. Met de complexiteit en daardoor de kwetsbaarheid van de samenleving is immers ook de complexiteit van de overheidsorganisatie toegenomen. Voortdurend moet daarom gezocht worden naar een goede balans tussen het centrale niveau en het decentrale niveau, tussen zelfstandigheid, onafhankelijkheid en directe politieke sturing alsook tussen integrale en specifieke, op maatschappelijke belangen gerichte organisatievormen. Voor welke organisatievorm ook, de verplichting geldt echter dat – in het besef van de «risico-samenleving» waarin wij ons bevinden – de overheid haar zaken goed op orde moet hebben en vooral ook verbindingen aan moet gaan met de samenleving. De antenne voor wat er in de samenleving leeft moet goed zijn afgesteld; signalen moeten helder kunnen doorkomen. Dit vereist bijzonder aandacht van alle betrokkenen bij het publieke domein. De gevoeligheid voor wat zich in de samenleving afspeelt en voor de omgang met maatschappelijke ontwikkelingen en gebeurtenissen – ook rampzalige – kan en moet worden vergroot, zoals de parlementaire behandeling van het rapport van de parlementaire enquêtecommissie Vliegramp Bijlmermeer in dit voorjaar onderstreepte.

Met de typering «betrokken bestuur» beogen de minister en staatssecretaris van BZK en de Minister voor Grote Steden- en Integratiebeleid (GSI) in deze memorie van toelichting aan te geven hoe zij willen reageren op de hierboven aangeduide uitdaging voor het openbaar bestuur. Het begrip «betrokken bestuur» wil de symbolische, algemene invalshoek aanduiden die door ons wordt gekozen: doelgericht, complementair, responsief en op de samenleving gericht.

Om een passende bijdrage te kunnen leveren, moet eerst het perspectief voor goed bestuur worden bepaald. Voorop staat dat de overheid daar waar haar specifieke verantwoordelijkheid in het geding is, moet tonen te beschikken over een sterk handelingsbekwaam en – zo mogelijk – probleemoplossend vermogen. Betrokkenheid op de samenleving betekent immers vóór alles dat maatschappelijke problemen scherp in beeld zijn en tot een oplossing worden gebracht. De oriëntatie van overheid en bestuur moet om die reden extern van karakter zijn: de aspiraties van burgers en de noden van burgers – de maatschappelijke werkelijkheid – behoren het fundament van de beleidsvorming te zijn. Doelgerichtheid is de daaruit rechtstreeks af te leiden eis die aan het beleid kan worden gesteld. Maatschappelijke vraagstukken moeten gecoördineerd en integraal worden behandeld; tegenstrijdige belangen moeten worden overbrugd. Goed voorbeeld van die doelgerichte en integrale benadering is het grotesteden- en integratiebeleid. Concrete doelen en een op resultaten gerichte werkwijze treden daar nadrukkelijk op de voorgrond.

De mate waarin een doelgerichte en open benadering wordt waargemaakt, geeft inhoud en gezicht aan het betrokken bestuur dat wij voorstaan. Resultaatgericht en integraal handelen door een presterende overheid bindt burgers, verbindt overheid en samenleving en geeft de overheid aldus haar plaats in de samenleving. Betrokkenheid die niet wordt waargemaakt, c.q. die vervluchtigt, is daarentegen het begin van ongeloofwaardigheid. De Bijlmerenquête heeft ons scherper op het spoor gezet van – waar nodig – samenhangend, tijdig en doortastend beleid. Mede om die reden is de organisatie en het functioneren van de rijksdienst voor ons de komende jaren een belangrijk aandachtspunt. Over deze materie is aan het parlement gelijktijdig met de begrotingsstukken de nota «vertrouwen in verantwoordelijkheid» gezonden.

De beleidsvorming van de overheid dient daarbij doorzichtig en toegankelijk te zijn. Binnen de gekozen hoofdstructuur van ons bestuur is dat geen eenvoudige opgave. Er zijn immers veel decentrale en functionele «hulpstructuren» gevormd om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken. Daarmee rekening houdend, moet de aandacht in het bijzonder gericht zijn op transparantie. Omdat transparant beleid de mogelijkheid biedt om te zien wie waarvoor verantwoordelijk is. Het afleggen van verantwoording vraagt om een duidelijke en herkenbare taakverdeling binnen de overheidsorganisaties op de verschillende bestuurlijke niveaus. Dergelijke afrekenbare en inzichtelijke bestuurlijke verhoudingen houden burgers en maatschappelijke organisaties betrokken bij beleid en bestuur. Duidelijkheid en afbakening van verantwoordelijkheid verstevigen derhalve uiteindelijk de band tussen overheid en burgers. Concrete initiatieven in de sfeer van verantwoording en toezicht in de openbare sector zijn in dit licht te begrijpen als belangrijke voorwaarden voor een bestuur dat de band met de samenleving wil aanhalen. Punt van bijzondere aandacht zal voorts, in het kader van de hiervoor genoemde nota «vertrouwen in verantwoordelijkheid», de werking van het beginsel van de ministeriële verantwoordelijkheid zijn.

Algemeen aanvaard is de gedachte dat de overheid niet alles zelf kan doen en dat de overheid niet alles alleen kan (en moet willen!) doen. De overheidsmacht is de afgelopen decennia serieus gerelativeerd. Groeiende complexiteit van maatschappelijke verhoudingen, de emancipatie van burgers en maatschappelijke organisaties en de gegroeide concurrentiekracht van andere maatschappelijke domeinen hebben daaraan bijgedragen. Horizontale sturingsverhoudingen bepalen inmiddels in toenemende mate het beeld. Bestuurlijke partners, maatschappelijke partners en burgers dienen volop in het beleidsproces betrokken te zijn. Bestuurlijke co-productie, zoals bijvoorbeeld in het Bestuursakkoord nieuwe stijl en in de regiocontracten is neergelegd, waar ieder vanuit de eigen mogelijkheden en verantwoordelijkheden inzet op het overeengekomen beleid, is een leidend begrip. Een maatschappelijke en open oriëntatie van overheid en bestuur ligt ook daaraan ten grondslag. Ook de convenanten in het kader van het grotestedenbeleid en het veiligheidsbeleid dat wij voorstaan, kenmerken zich door een hoge mate van partnerschap en een beroep op gedeelde verantwoordelijkheid met andere overheidsorganisaties en particuliere organisaties.

Er is vanwege tal van maatschappelijke ontwikkelingen een ander beeld ontstaan over communicatie, informatie-uitwisseling en maatschappelijke menings- en besluitvorming. Er zijn duidelijke signalen dat de betrokkenheid van burgers bij het politieke en bestuurlijke besluitvormingsproces op een nieuwe wijze vorm krijgt. De groei naar een «civil society» in dit verband te omschrijven als een samenleving waarin burgers hun maatschappelijke betrokkenheid op tal van manieren daadwerkelijk vormgeven, maar de politieke invulling van hun burgerschap minder prominent lijken te op te pakken – lijkt een gegeven te zijn. De vraag wat daarvan de implicaties zijn voor de democratische spelregels die zich sinds de tijd van Thorbecke hebben ontwikkeld, behoeft urgente en nadere doordenking. Er is reden ons te bezinnen op de wijze waarop wij vorm geven aan de democratische waarden en uitgangspunten die onze rechtsstaat kenmerken. Eigentijdse instrumenten en voorzieningen kunnen immers de betrokkenheid van burgers – en daarmee de vitaliteit van onze democratie – vergroten en op peil houden. Vanuit deze invalshoek kan de herindiening van het Grondwetsherzieningsvoorstel over het correctief referendum worden bezien, alsmede de wetgeving voor een tussentijdse voorziening als het raadplegend referendum. Evenzeer geldt dat voor de overige intensiveringen op het dossier van de staatkundige vernieuwing die het afgelopen voorjaar aan het regeerakkoord zijn toegevoegd. Eveneens mede vanuit dit besef wordt het informatie-voorzieningsbeleid in toenemende mate gericht op de relatie tussen burger en bestuur, enerzijds waar het aspecten van dienstverlening betreft en anderzijds waar het gaat om het waarmaken van burgerschap.

Een communicatief, intelligent en creatief ambtelijk corps en een integere, op maat gesneden organisatie zijn het voertuig voor een daadwerkelijk betrokken bestuur. De overheidsorganisatie dient van hoogwaardige kwaliteit te zijn; dat is een voorwaarde voor een overheidsoptreden waaraan hoge eisen worden gesteld. De rijksdienst en de professie van ambtenaar verdienen derhalve de volle aandacht zowel vanuit de kwaliteitseisen die gesteld mogen worden aan de ambtenaar zelf en vanuit het belang van een grensverkenning tussen ambtelijk systeem en «de politiek». Een extra reden daarvoor wordt gevonden in de maatschappelijke complexiteit en het hoge verwachtingspatroon dat op de overheid rust. Het gaat dan om de bevordering van ambtelijk vakmanschap, inspanningen ten aanzien van de ambtelijke integriteit (in de brede betekenis van het woord) – waarbij leidraad is dat ambtenaren zich ten alle tijden ervan bewust moeten zijn dat zij werken onder ministeriële verantwoordelijkheid – en de bezinning op de aard en consequenties van de specificiteit van de ambtelijke status. Ook deze materie krijgt de volle aandacht in de eerder genoemde nota «vertrouwen in verantwoordelijkheid».

Het zijn deze kernbegrippen – doeltreffend beleid, transparante en responsieve beleidsvorming, bestuurlijk partnerschap, democratische vitaliteit en ambtelijke kwaliteit – die in algemene zin onze leidraad zijn . In de navolgende toelichting op de BZK-begroting worden deze begrippen herkenbaar in de concrete beleidsvoornemens die wij voorleggen.

• 2. 

  BESTUUR

2.1. Democratische rechtsstaat

Staatkundige vernieuwing

De democratische rechtsstaat waarin wij leven, is een belangrijke verworvenheid die wij niet als een gegeven mogen beschouwen. De vitaliteit van onze democratie vraagt om voortdurende aandacht en gestaag onderhoud. Het functioneren van de democratische rechtsstaat wordt beïnvloed, soms ook bedreigd, door velerlei maatschappelijke factoren. Internationalisering en informatisering zijn daarvan niet onbelangrijke voorbeelden. De verworvenheden en waarden van onze rechtsstaat zijn grotendeels in de Grondwet neergelegd. Het kabinet heeft op basis van het regeerakkoord de afgelopen periode in het kader van de staatkundige vernieuwing diverse voorstellen, waarvan sommige leidend tot grondwetsherziening, in procedure gebracht.

Het komende jaar wordt de staatkundige vernieuwing met vernieuwd elan voortgezet. Een belangrijk voorbeeld vormt de vraag of aan burgers de mogelijkheid van een correctief referendum moet worden geboden. De commissie Biesheuvel heeft hiervoor de grondslag gelegd, achtereenvolgende paarse kabinetten hebben het voorstel tot het opnemen van een beslissend correctief referendum in de Grondwet in procedure gebracht.

De voorstellen mochten zich ook verheugen in een ruime meerderheid in beide kamers der Staten-Generaal, zowel in de eerste als in de tweede lezing. Deze ruime meerderheid kwam echter in tweede lezing één stem te kort in de Eerste Kamer om daar de vereiste tweederde meerderheid te behalen. Inmiddels is begin juni 1999 een aantal afspraken gemaakt over de wijze van uitvoering van hetgeen in hoofdstuk VII van het regeerakkoord is vastgelegd. De uitvoering van deze afspraken is met kracht en voortvarendheid ter hand genomen.

Het voorstel tot verandering in de Grondwet, strekkende tot opneming van bepalingen inzake het (beslissend) correctief referendum zal ongewijzigd opnieuw worden ingediend. Dit voorstel is inmiddels bij de Raad van State aanhangig gemaakt. Volgens de planning zal het in januari 2000 bij de Tweede Kamer worden ingediend. Gelijktijdig met de indiening wordt middels een proeve inzicht gegeven in de uitvoeringswetgeving die behoort bij dit (beslissend) correctief referendum. In voorbereiding is voorts een tijdelijke referendumwet die, binnen het kader van de Grondwet, de mogelijkheid opent tot een raadgevend referendum. Alle inspanningen zijn erop gericht dit voorstel in oktober voor advies aan de Raad van State voor te leggen, zodat indiening in januari 2000 mogelijk is. Aan de Raad van State is advies gevraagd over de meest wenselijke fase van de wetgevingsprocedure waarin de mogelijkheid van het raadgevend referendum wordt geboden en over het betrekken van de wetgevende organen.

Ook aan de andere punten van hoofdstuk VII van het regeerakkoord wordt intensief gewerkt. Zo ontvangt het parlement dit najaar een notitie met voorstellen over de verkiezing en de positie van de Eerste Kamer. De reactie van de kamers wordt door het kabinet hoopvol gestemd afgewacht. De Staatscommissie dualisme en lokale democratie zal haar werkzaamheden voor 1 januari 2000 afronden. Het kabinet zal hierover zo spoedig mogelijk maar in ieder geval binnen zes maanden na ontvangst van het rapport een standpunt innemen.

Gelijktijdig met deze begrotingsstukken ontvangt het parlement de nota «vertrouwen in verantwoordelijkheid» waarin onder meer aandacht wordt besteed aan het thema van de ministeriële verantwoordelijkheid. Daarbij wordt betrokken de organisatie van het openbaar bestuur en de integriteit en professionaliteit van de ambtelijke organisatie. Een en ander vloeit voort uit de discussies die afgelopen voorjaar zijn gevoerd over het rapport van de parlementaire enquêtecommissie Vliegramp Bijlmermeer.

Constitutionele agenda van de 21ste eeuw

De gedachtevorming over de positie van de Grondwet in een snel verander(en)de samenleving, vormt een belangrijke opdracht voor het Ministerie van BZK. De Grondwet geeft uitdrukking aan de basisbeginselen van onze democratische rechtsstaat. Het is dan ook van belang dat de grondwet stevig verankerd is en blijft in onze samenleving. De Grondwet moet verbonden zijn aan algemeen levende maatschappelijke opvattingen. Wanneer zich in de samenleving ontwikkelingen voordoen die zich in voldoende mate hebben uitgekristalliseerd, ligt het zonder meer voor de hand om ook stil te staan bij de vraag wat de betekenis en de gevolgen daarvan kunnen zijn voor de Grondwet. In dat kader presenteert de Minister van BZK in het jaar 2000 de «constitutionele agenda van de 21ste eeuw». De gedachte daarbij is een impuls geven aan het doordenken van de actualiteit en vitaliteit van de Grondwet. De

suggesties die uit de viering van het 150-jarig bestaan van de Grondwet voortkwamen zullen in belangrijke mate voeding geven aan de constitutionele agenda. Het evaluatierapport van het project waarbij deze viering gestalte kreeg, is op 17 mei jl. aan het parlement aangeboden. In dat rapport komen verschillende belangwekkende vragen naar voren als «Welke gevolgen heeft de voortschrijdende Europese integratie voor ons staatsbestel?», «Is er behoefte aan een toetsingsrecht aan de Grondwet?» en «Is het wenselijk om (zoals de winnaars van de Grondwetstrijd hebben voorgesteld) een experimenteerbepaling op te nemen?». Het zijn vragen als deze die de constitutionele agenda kunnen voeden. De per 1 oktober 1999 op te richten Stichting Forum democratische ontwikkeling kan hierbij een initiërende en stimulerende rol spelen.

De gedachte achter de constitutionele agenda is primair een breed debat in verschillende geledingen in onze samenleving over actualiteit en vitaliteit, en over de waarden en normen van onze democratische rechtsstaat teneinde ons te bezinnen op de noodzaak van mogelijke aanpassingen van de grondwet. De constitutionele agenda behelst niet een proeve voor een algehele grondwetsherziening, maar heeft met name betrekking op de langere termijn. Los daarvan heeft de regering op een aantal terreinen reeds stappen gezet die mogelijk tot aanpassing van de Grondwet kunnen leiden. Deze (eerste) stappen bestaan uit het vragen van advies, waarbij soms expliciet gevraagd is zo mogelijk een maatschappelijke discussie over het desbetreffende vraagstuk te entameren. In de eerste plaats stelt het regeerakkoord dat maatschappelijke discussie en politieke besluitvorming nodig is inzake de grondrechten die samenhangen met – onder meer – de toepassing van internet en de toegankelijkheid van de elektronische snelweg (meningsuiting, privacy en communicatiegeheim). Het kabinet heeft de commissie «Grondrechten in het digitale tijdperk» onder voorzitterschap van prof. Franken ingesteld, die zich thans buigt over de vraag of de genoemde grondrechten aanpassing behoeven. Deze commissie brengt uiterlijk volgend jaar mei advies uit.

In de tweede plaats is op grond van het regeerakkoord aan de Onderwijsraad gevraagd op welke wijze de Grondwet moet worden aangepast om voldoende ruimte voor de oprichting van samenwerkingsscholen te geven.

Tenslotte verdient de ontwikkeling om Nederland vestigingsplaats voor internationale gerechtshoven te laten zijn in deze rij vermelding. Omdat er geen twijfel mag bestaan over de grondwettigheid van dergelijke hoven, is de Raad van State hierover om advies gevraagd.

Verkiezingen en kiesstelsel

De opkomst bij de verkiezingen voor provinciale staten en voor het Europees parlement in 1999 was helaas bedroevend laag. Deze tendens is ook zichtbaar – zij het in veel mindere mate – bij de in 1998 gehouden verkiezingen voor de gemeenteraden en de Tweede Kamer. De teruglopende opkomst bij verkiezingen geeft reden tot zorg. Feit is dat burgers hun betrokkenheid bij politieke en maatschappelijke besluitvormingsprocessen in toenemende mate op andere manieren vormgeven dan door middel van verkiezingen. Hoewel deze betrokkenheid op zichzelf is toe te juichen, dient ervoor te worden gewaakt, dat het belang van verkiezingen navenant afneemt. Verkiezingen zijn immers een bestaansvoorwaarde van elk democratisch staatsbestel. Tegen deze achtergrond werd dan ook onderzocht welke motieven niet-stemmers hadden om niet deel te nemen aan de verkiezingen. Al langer is bekend dat de meest genoemde redenen om niet te gaan stemmen betrekking hebben op een gebrek aan interesse, een negatieve beoordeling van het nut om te gaan stemmen en het niet in staat zijn om een keuze te maken tussen de deelnemende partijen. De resultaten van het NKO-onderzoek bevestigen dit wederom. De mate waarin deze motieven een rol spelen is echter nog niet bekend. Tevens wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van informatie-en communicatietechnologie voor het stemproces. Daarbij staat voorop het voor de kiezer eenvoudiger te maken om haar of zijn stem uit te brengen. Dit met inachtneming van de vereisten die aan het stemproces verbonden zijn. Gedacht wordt daarbij aan mogelijkheden voor de kiezer om op afstand zijn of haar stem uit te brengen, meerdere plaatsen geschikt te maken als stembureau, na te denken over (langere) openingstijden van stembureaus en het aantal verkiezingsdagen. Teneinde de opkomst voor de verkiezingen van de provinciale staten te bevorderen heeft het kabinet besloten aan het parlement voor te stellen de gemeenteraadsverkiezingen, die in 2002 voorzien zijn, te bundelen met de verkiezingen van de provinciale staten in 2003. Hiertoe zal een wijziging van de Kieswet worden voorbereid.

De discussie over mogelijke wijzigingen in het kiesstelsel wordt voortgezet tegen de achtergrond van hetgeen in het regeerakkoord daarover is afgesproken. Een aanzet tot mogelijke wijzigingen wordt gegeven in de vorm van vier voorstellen. Deze zijn neergelegd in de in opdracht van het Ministerie van BZK verrichte studie «Proeve van een nieuw kiesstelsel». In de discussie naar aanleiding van deze studie zijn ook alternatieven aangedragen. Over de voorstellen en de alternatieven hebben de Raad voor het Openbaar Bestuur (Rob) en de Kiesraad geadviseerd. Beide raden hebben hun reserves m.b.t. deze voorstellen en alternatieven. In de loop van dit jaar is voorzien dat het kabinet hierop en op de adviezen een reactie zal geven.

Juridisering

In het regeerakkoord 1998 is aangegeven dat versterking van de democratische besluitvorming essentieel is voor de effectiviteit en de legitimiteit van het bestuur en de duidelijkheid voor de burger. Juridisering is het veelvuldig gebruik van juridische instrumenten en procedures mede als gevolg van politiek gewenste keuzes in wetgeving. Met een toename van het bestuurshandelen is ook de bemoeienis van de rechter toegenomen. Om de democratische besluitvorming te versterken, moet te ver doorgeschoten juridisering worden tegengegaan. Op die manier wordt het evenwicht binnen de trias politica bewaakt. In het kabinetsstandpunt «Juridisering in het openbaar bestuur» (kamerstukken II, 1998/1999, 26 360, nr. 1) heeft het kabinet daartoe ten aanzien van bestuur, rechter en wetgever concrete voornemens aangekondigd. Inmiddels hebben verschillende van deze voornemens het stadium van uitvoering bereikt:

• * 

  Bij wet van 24 december 1998 (Stb. 1998, 738) is de mogelijkheid om beroep in te stellen bij de bestuursrechter tegen algemeen verbindende voorschriften en beleidsregels uitgesteld. Alleen bij wet in formele zin kan deze mogelijkheid worden ingevoerd.

• * 

  De Commissie Wetgeving algemene regels van bestuursrecht zal naar verwachting dit najaar een advies uitbrengen over het bevorderen van de coördinatie bij complexe besluitvormingssituaties.

• * 

  De Raad van State is advies gevraagd over een wetsvoorstel dat voorziet in het samenvoegen van de beide openbare voorbereidings- procedures van de afdelingen 3.4 en 3.5 van de Algemene wet bestuursrecht. De bezwaarschriftprocedure behoeft in die gevallen niet meer te worden gevolgd.

• * 

  Binnen afzienbare tijd ontvangen alle bestuursorganen een handreiking voor de inrichting van de bezwaarschriftprocedure, die bestuursorganen kan helpen de toepassing van deze procedure te verbeteren en meer conflicten «in eigen huis» op te lossen.

• * 

  Het onderzoek naar alternatieve vormen van beslechting van inter-bestuurlijke geschillen is afgerond. Doel van het onderzoek was na te gaan of geschillen tussen overheden op een andere wijze dan door tussenkomst van de rechter kunnen worden opgelost. Het kabinet zal de Tweede Kamer op korte termijn in kennis stellen van de resultaten van het onderzoek en de Kamer haar voornemens naar aanleiding van deze resultaten bekend maken.

• * 

  Binnenkort zal in samenspraak met rechters, advocaten en bestuurders de problematiek van de zogenaamde bestuurlijke lus worden bezien. De bestuurlijke lus betekent dat de rechter het bestuur de gelegenheid biedt om tijdens de beroepsprocedure gebreken te herstellen of besluiten te veranderen. Aan de hand van de resultaten van deze bespreking komt het kabinet met nadere voorstellen terzake.

In zijn Jaarverslag 1998 heeft de Raad van State opgemerkt dat in het kader van het tegengaan van te ver doorgeschoten juridisering, ook de kwaliteit van de wetgeving, de wijze waarop deze tot stand komt en de functies van wetgeving aandacht verdienen. Het kabinet onderschrijft deze analyse en zal oog blijven houden voor mogelijke verbeteringen van de wetgeving en de wetgevingsvoorbereiding.

Ondertussen nemen de rechterlijke macht en het bestuur eveneens initiatieven om te ver doorgeschoten juridisering terug te dringen en inzicht te krijgen in elkaars wereld. Met het oog daarop vinden er verschillende bijeenkomsten plaats waarin rechters en bestuurders met elkaar discussiëren over hun taakopvatting en de beperkingen daarbij. Een betere communicatie tussen rechter en bestuur kan veel problemen oplossen en wellicht ook voorkomen. Een ander reeds lopend initiatief betreft het bevorderen van kennis van het functioneren van het openbaar bestuur tijdens de opleiding van rechterlijke ambtenaren. Het is bijvoorbeeld mogelijk om tijdens de raio-opleiding voor een bepaalde periode een stage te vervullen bij een bestuursorgaan.

2.2. Openbaar bestuur

Ons openbaar bestuur functioneert in het algemeen naar behoren en blijkt bij internationale vergelijking van goede kwaliteit te zijn. In het algemeen is er een goed niveau van publieke dienstverlening in ons land. Dat moeten we ook in een zich turbulent ontwikkelende omgeving vasthouden. Toch ligt het gevaar van zelfgenoegzaamheid op de loer. Het regeerakkoord spreekt dan ook niet zonder reden hoge ambities uit als het gaat om de kwaliteit van het openbaar bestuur. Aandacht wordt gegeven aan de dienstverlening aan de burger, de duidelijke visie op maatschappelijke problemen die van de overheid wordt verwacht en het belang van een open en transparante bestuurswijze.

De integrerende functie van het openbaar bestuur, het vermogen tot bindende visievorming en de flexibiliteit van de overheid moeten worden versterkt.

Ten aanzien van het binnenlands bestuur is de inzet van het kabinet in 2000 gericht op drie hoofdonderwerpen. In de eerste plaats op de verbetering van de resultaatgerichte samenwerking tussen de bestuurslagen, in de tweede plaats op aanpassingen in schaal en organisatie van gemeenten en provincies daar waar dat nodig is en in de derde plaats op de staatkundige structuur die ten grondslag ligt aan het goed functioneren van de democratie. In het algemeen is het beleid in deze jaren te typeren als het losmaken van veel verschillende initiatieven en werkvormen en het leggen van nadruk op differentiatie en maatwerk. Vervolgens zal dan bepaald kunnen worden welke het meest bijdragen aan het gewenste betrokken bestuur. Wij refereren hierbij aan de algemene opdracht die we in de inleiding hebben verwoord: de effectiviteit van beleid vraagt in deze tijd om bestuurlijke samenwerking en partnerschap.

Bestuurlijk partnerschap; nieuwe vormen van samenwerking

Vanwege de noodzaak de resultaatgerichtheid van beleid te vergroten is veel inspanning gericht op het afstemmen, dwars door bestuurslagen heen, van ieders bijdrage aan met name de prioriteiten uit het regeerakkoord. Dit komt tot uiting in de goede afspraken die in 1999 zijn gemaakt in het kader van het grotestedenbeleid, het bestuursakkoord-nieuwe-stijl (BANS) en de regiocontracten. Bestuurlijk partnerschap is de leidraad van handelen. Dat houdt in dat verantwoordelijkheden helder worden gesteld, samenwerking wordt geoptimaliseerd en gelijkwaardigheid van de partners vertrekpunt is. In het komende jaar zal in deze sfeer, waar maatwerk dus is vereist, een volgende stap moeten worden gezet, waardoor de resultaten daadwerkelijk zichtbaar worden voor de individuele besturen en voor de burgers.

De afspraken met de grote steden (convenanten) komen in hoofdstuk 3.2 van deze memorie van toelichting aan de orde.

Begin 1999 zijn afspraken tussen rijk, IPO en VNG officieel vastgelegd in het BANS dat de titel «Overheden over toekomst» draagt. In dat bestuursakkoord zijn afspraken gemaakt op het terrein van de sociale infrastructuur en veiligheid, ruimtelijk-economische structuur en de kwaliteit van het openbaar bestuur. De nadere uitwerking en uitvoering van die afspraken wordt bewaakt in het – speciaal daarvoor in het leven geroepen – Overhedenoverleg. Dit overleg vindt twee keer per jaar plaats onder voorzitterschap van de minister-president. Het parlement zal na elk Overhedenoverleg van de vervolgstappen op de hoogte worden gebracht. De vervolgafspraken zullen ook steeds op het niveau van individuele provincies en gemeenten concreet gemaakt moeten worden.

De meest recente opdracht voor het ministerie om interbestuurlijke samenwerking te coördineren richt zich op bovenprovinciaal, landsdelig niveau. In 1999 is een aanzet gegeven voor het opzetten van een stelsel van samenhangende afspraken in regiocontracten. De ruimtelijk-economische dynamiek vormt de actuele behoefte om op dat niveau samenhangende visies te ontwikkelen. Nadat al eerder overleg met Noord-Nederland en de Randstad is gestart, is dat nu met het Oosten en Zuid-Nederland gaande. In het najaar van 1999 zal bestuurlijk overleg per landsdeel worden georganiseerd. De bedoeling is daarbij om verschillende sectorale invalshoeken te overkoepelen. Waarschijnlijk krijgen de afspraken een landsdeelspecifiek karakter. In 2000 is het streven erop gericht om daadwerkelijke beleidsafstemming tussen de inspanningen van ministeries en de landsdelen tot stand te brengen, zodat vastgesteld kan worden of afspraken op dit schaalniveau meerwaarde opleveren. Het parlement wordt in de loop van 2000 geïnformeerd over de bevindingen.

Ook in grensoverschrijdend verband wordt de maatschappelijke behoefte aan samenwerking in bestuurlijke zin tegemoetgekomen. In de praktijk blijkt een toenemende behoefte aan samenwerking over de grens heen, niet enkel op algemeen-bestuurlijk vlak, maar ook bij de rampenbestrijding en bij politiële activiteiten. Om die reden zal in het komende jaar een herzien kabinetsstandpunt over grensoverschrijdende samenwerking worden uitgebracht, dat voortbouwt op het kabinetsstandpunt uit 1994. Het ligt voor de hand dat in het herziene kabinetsstandpunt een accent zal worden gelegd op de belangrijke rol van de euregio’s: samenwerkingsverbanden van Nederlandse provincies en gemeenten met hun Belgische of Duitse buren. Het gehele Nederlandse grensgebied valt inmiddels binnen een of meer van deze euregio’s. Het voornemen bestaat – in overleg met de euregio’s – te bezien hoe de bestaande samenwerking nog kan worden geïntensiveerd. Afzonderlijke vermelding verdient de indringende samenwerking tussen Nederlandse en Duitse buurgemeenten voor de ontwikkeling van grensoverschrijdende bedrijventerreinen. In verband daarmee is het kabinet begin juli akkoord gegaan met het sluiten van een praktisch, toegespitst verdrag inzake grensoverschrijdende bedrijventerreinen met de Bondsrepubliek en de betrokken Länder. Hierover is het parlement onlangs geïnformeerd bij de toezending van het kabinetsstandpunt inzake grensoverschrijdende bedrijventerreinen aan de Nederlands-Duitse grens. In Benelux-verband is het belang van bestuurlijke grensoverschrijdende samenwerking recentelijk nog eens benadrukt door het Comité van Ministers. Nederland zal zich in dat verband, maar ook in bilaterale contacten met Vlaanderen, blijven beijveren voor nieuwe inspanningen. Ook hierbij is de medewerking van de euregio’s onontbeerlijk.

Zoals in het regeerakkoord aangekondigd wordt voortgegaan met het vergroten van de armslag van decentrale overheden (decentralisatie). De Raad voor het openbaar bestuur en de Raad voor de financiële verhoudingen zijn op 18 mei 1999 om advies gevraagd over decentralisatie («Adviesaanvraag over decentralisatie vraagstukken»). Ten behoeve van de gedachtewisseling met het parlement wordt in de loop van 2000 een kabinetsstandpunt toegezonden. Afzonderlijke aandacht vergt de differentiatie van verantwoordelijkheden aan grote steden. In het regeerakkoord worden experimenten in het vooruitzicht gesteld. Daarvoor hebben wij inmiddels overleg geopend met de ministeries. Wij verwachten dat de eerste voorstellen in 2000 tot besluitvorming kunnen leiden. Het decentralisatiebeleid is 20 jaar geleden door het Ministerie van Binnenlandse Zaken gestart. Er is veel geoogst en het draagvlak voor decentralisatie binnen de rijksdienst is gegroeid. In deze fase behoeft de wijze waarop wordt gedecentraliseerd onze bijzondere aandacht met het oog op het bereiken van de beoogde effecten voor de kwaliteit en de integraliteit van het bestuur. Evaluatieonderzoek van de Vrije Universiteit in 1997 heeft hiervoor veel nuttige aanbevelingen opgeleverd. Op 11 juni 1997 is hierover een kabinetsstandpunt aan de Tweede Kamer gezonden, dat wij ook als richtsnoer hanteren. Goede decentralisatie is meer dan loslaten van beleid. Het simpelweg overhevelen van taken en middelen naar decentrale overheden maakt steeds meer plaats voor totaalarrangementen op maat, waarbij de gemeenten en provincies beter in staat worden gesteld om eigen, lokaal ingebed en integraal beleid te ontwikkelen. Daarbij moet ook ingespeeld worden op de behoefte om, met de gemeenten en provincies in een regierol, partnerschappen te smeden met maatschappelijke organisaties en bedrijven. Eén van de voorwaarden is hierbij dat de publieke middelen op decentraal niveau ontschot en flexibel kunnen worden ingezet. De inrichting van deze bestuurlijke arrangementen en het bijbehorend flankerend beleid zijn van groot belang voor het vergroten van het probleemoplossend vermogen van het bestuur als geheel. Dat is uiteindelijk de toetssteen voor het slagen van decentralisatie en de bijdrage van ons ministerie is vooral hierop gericht.

Naar verwachting zal omstreeks de jaarwisseling een nieuwe bestuurs-afspraak Friese taal en cultuur met de provincie Fryslân gesloten kunnen worden. Daarin wordt de gezamenlijke verantwoordelijkheid van Rijk en provincie voor de bevordering van de Friese taal en cultuur vorm gegeven.

Bestuurlijke organisatie

Maatwerk is ook het kenmerk voor de beleidsinzet ten aanzien van de bestuurlijke organisatie.

Tussen de Europese Unie en de individuele burger kunnen verschillende schaalniveaus worden onderscheiden (zoals wijk, stad, regio, provincie, landsdeel, nationale staat, grensoverschrijdende regio etc.) Gegeven de drie volwaardige bestuurslagen die wij in Nederland kennen, heeft elke bestuurslaag de opdracht samen te werken met andere besturen en actief te schakelen naar verschillende aanpalende hogere en lagere schaalniveaus. Regiocontracten zijn hiervan een goed voorbeeld, evenals de vrijwillige gemeentelijke samenwerking en publiek-private samenwerkingsconstructies. Op zichzelf heeft deze ontwikkeling de charme van flexibiliteit en biedt deze de beste kansen op aansluiting op de maatschappelijke dynamiek. Tegelijkertijd is de vraag of het huis van Thorbecke door de toenemende praktijk van samenwerking onder spanning komt te staan en welke consequenties heeft dit voor de bestuurlijke hoofdstructuur. In die zin is dan ook advies gevraagd aan de Rob. Hierbij dient met name aandacht te worden geschonken aan de waarborging van democratische waarden als legitimatie, verantwoording en transparantie, alsmede aan aspecten van doelmatigheid zoals slagvaardigheid, resultaatgerichtheid en conflictoplossing.

Deze democratische waarden moeten bij de vormgeving van de bestuurlijke organisatie worden verenigd met de voordelen van een flexibele(r) bestuursorganisatie. Die voordelen betreffen onder andere het vermogen om adequaat beleid te ontwikkelen en diensten aan de burger te verlenen, hetgeen de legitimatie van bestuur en politiek ten goede komt. Algemeen wordt onderkend, dat met het oog op toekomstige ontwikkelingen vele gemeenten als te klein en te kwetsbaar moeten worden beschouwd. Het kabinet hecht veel waarde aan een krachtig lokaal bestuur. Dat wil zeggen dat gemeenten in staat moeten zijn zelfstandig een volwaardig pakket aan essentiële taken te behartigen en op het lokale niveau integrale afwegingen te maken. De gemeente mag geen lege huls worden; lokale politiek moet over reële keuzes gaan. Gemeenten dienen daarnaast over een aantal basiskwaliteiten te beschikken. Een bepaalde schaal is daarvoor noodzakelijk, die overigens per regio en mede afhankelijk van de functie van gemeenten verschillend kan worden ingevuld. Daarom is geen eenduidige getalsmatige ondergrens voor gemeenten aan te geven. Deze uitgangspunten betekenen dat een actief herindelingsbeleid nodig blijft. Dat vraagt ook van de medewetgever de nodige ruimte om kabinetsvoorstellen op te beoordelen, met gevoel voor hetgeen tijdens de wettelijke procedure vanuit veelal tegengestelde belangen reeds is ingebracht en gewogen. Daarnaast is de Stuurgroep krachtige gemeenten in verschillende gebieden waar de laatste jaren geen herindeling heeft plaats gevonden, bezig met een analyse, met als doel vooral toekomstige knelpunten in beeld te krijgen en de betrokken gemeenten in dat kader te laten reflecteren op het eigen bestuur. Aan de hand van de verzamelde informatie en de bevindingen tijdens te houden rondetafelgesprekken formuleert de Stuurgroep een advies op grond waarvan de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, na informatie aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal, tot een nadere beoordeling over het mogelijke vervolgproces zal komen. De uitkomsten hiervan staan vanzelfsprekend niet vast; differentiatie en maatwerk zijn ook hier geboden. De nota’s over gemeentelijke herindeling en over inrichting en functioneren van het binnenlands bestuur, die het kabinet kort na zijn aantreden heeft uitgebracht en waarmee de Tweede Kamer in meerderheid heeft ingestemd, zijn bepalend voor ons handelen op dit punt. Deze nota’s sporen met en zijn een nadere uitwerking van het regeerakkoord op het onderdeel «De bestuurlijke organisatie». Aan de aanvaarding van hierop gebaseerde voorstellen hecht het kabinet dan ook grote waarde. In 2000 hopen wij de wetsvoorstellen tot gemeentelijke herindeling in West-Overijssel en de Over-Betuwe alsmede in een deel van de provincie Utrecht en van enkele centrumgemeenten in Limburg in het parlement aanvaard te zien. Het wetsvoorstel tot gemeentelijke herindeling in Twente is inmiddels in de Tweede Kamer aangenomen. Het kabinet spreekt de verwachting uit dat de behandeling in dit parlementaire jaar positief zal worden afgerond. Alle in procedure zijnde wetsvoorstellen voldoen aan de uitgangspunten zoals neergelegd in de Beleidsnotitie gemeentelijke herindeling.

Naast voortzetting en afronding van de lopende herindelingsprocedures wordt het beleid over versterking van gemeenten voortgezet. In dit kader zijn diverse activiteiten gaande. Op verschillende plaatsen is sprake van initiatieven van gemeenten zelf om te onderzoeken of samengaan op termijn wenselijk is. Los daarvan zijn de rondetafel-gesprekken in gebieden waar lange tijd geen herindeling heeft plaatsgevonden in een aantal regio’s van start gegaan. Daarbij is de vraag aan de orde in hoeverre herindeling naast andere oplossingen een rol kan spelen bij de versterking van het gemeentelijk bestuur. Een en ander vloeit voort uit het regeerakkoord.

Voorts heeft inmiddels in een aantal recent heringedeelde gemeenten het eerder aangekondigde onderzoek plaatsgevonden naar een gewennings-bijdrage. Binnenkort zullen mede op basis van de uitkomsten van dit onderzoek conclusies worden getrokken ten aanzien van de hoogte van deze gewenningsbijdrage. Tenslotte zal de Tweede Kamer binnenkort een nadere beschouwing bereiken over de begrippen gemeente, gemeenschap en binnengemeentelijk zelfbeheer in relatie tot gemeentelijke herindeling.

Op 27 april 1999 is met de Tweede Kamer een hoofdlijnendebat gevoerd over de notitie inrichting en functioneren van het binnenlands bestuur. De positie van het middenbestuur is daarbij uitvoerig aan de orde geweest. Voor deze bestuurslaag geldt bij uitstek dat zij zich in een turbulente omgeving bevindt, welke een verscherping van de maatschappelijke plaatsbepaling vraagt. De provincies zijn hier volop mee bezig, omdat hun profiel bij velen niet scherp is. Het is daarom logisch dat ook in het hoofdlijnendebat de positionering van de provincie, soms ook in kritische zin, aan de orde kwam. Een voortgaand debat hierover is op zijn plaats. Meer inzicht in de feitelijke plaats van de provincie in de samenleving is dan ook gewenst. Hiervoor moet een onderzoek plaatsvinden naar de clientèle van deze bestuurslaag. Een dergelijk onderzoek is van groot belang om een goed inzicht te krijgen in de maatschappelijke context waarbinnen de provincie de haar toegedachte regisserende en arbitre-rende rol vervult. Ook voor de eventuele verdere ontwikkeling van de provinciale regisserende en arbitrerende rol is dit onderzoek relevant. De provincie maakt op dit moment een transformatieproces door dat van vitaal belang is voor de toekomst van deze bestuurslaag. Binnen de provincies zelf is een discussie gaande over de eigen bestuursstijl, de herkenbaarheid voor burgers en de daarvoor benodigde bevoegdheden en instrumenten. Dezerzijds is meermalen gesteld dat de provincies, inclusief hun nieuwe taken, beschikken over een ruim en vaak nog onbenut arsenaal aan bestuursinstrumenten om actief te interveniëren in de leefomgeving die ook direct voor de burgers van belang is. Het zal voor de provincies een bijzondere opgave zijn deze ambitie in de komende jaren waar te maken. Waar nodig en passend willen wij hierbij de provincies terzijde staan. De overige in dit hoofdlijnendebat aan de orde gekomen actiepunten worden op andere plaatsen in deze memorie behandeld.

Tot slot moet de toekomst van de Kaderwetgebieden zorgvuldig en per gebied onder ogen worden gezien. In het jaar 2000 zal worden begonnen met de evaluatie van de Kaderwetgebieden, zoals in het regeerakkoord is afgesproken. Zodra de nodige informatie hiervoor beschikbaar is – dat zal nog in 2000 het geval zijn – zal deze worden voorzien van een kabinetsreactie en aan de Tweede Kamer ter hand worden gesteld.

Dualisme

De vernieuwing van het lokale bestuur staat hoog op de agenda. Het gaat bij de vernieuwing van het bestuur om wezenlijke zaken. De autonomie van de gemeente en de gemeenschapszin van burgers in hun directe sociale omgeving vertegenwoordigen immers blijvende en fundamentele waarden in ons constitutionele en maatschappelijke bestel. Vernieuwing van het lokaal bestuur is meer dan het ontwerpen van een nieuw bestuursmodel met bijbehorende herziening van de Gemeentewet. Voor de vernieuwing uit gaan een analyse van maatschappelijke ontwikkelingen en een heldere bepaling van de positie van de gemeente en de plaats van de burgers in de lokale democratie.

De reeds in de praktijk zichtbare ontwikkeling naar meer dualisme in het lokaal bestuur zal krachtige impulsen moeten krijgen. Heldere toedeling van verantwoordelijkheden en daarmee inzichtelijkheid voor de burger worden daarmee gediend. De in het vorige parlementaire jaar ingestelde Staatscommissie Dualisme en lokale democratie onder voorzitterschap van prof. mr. D.J. Elzinga zal haar werkzaamheden voor het einde van dit jaar afronden. Zij rapporteert over de vraag op welke wijze de dualisering van het gemeentelijk bestel vorm kan krijgen. Spoedig daarna, maar in ieder geval binnen zes maanden na het verschijnen van het rapport, zal het kabinet ter zake een standpunt bepalen en eventuele wetsvoorstellen voorbereiden. Het kabinetsstandpunt zal tevens op het vraagstuk van dualisering van het provinciaal bestel ingaan. De Minister van BZK heeft de Staatscommissie verzocht bij haar werkzaamheden aandacht te willen geven aan dat laatste vraagstuk.

Met voldoening kan worden vastgesteld dat binnen kringen van gemeenten en provincies men niet afwacht totdat het eindrapport van de Staatscommissie en het kabinetsstandpunt daarop zal zijn verschenen. In kringen van bestuurdersverenigingen, burgemeesters, gemeentesecretarissen, politieke partijen, landelijk en lokaal en ook binnen IPO en VNG wordt in beraadsgroepen, projecten en regiobijeenkomsten de discussie over de vernieuwing van het bestuursstelstel met enthousiasme gevoerd.

2.3. De kwaliteit van de rijksdienst

Het regeerakkoord refereert aan de hoge eisen die zowel aan het beleid van de overheid als aan de dienstverlening in de publieke sector worden gesteld. De overheidsorganisatie, zo stelt het regeerakkoord, neemt in omvang af, maar de betekenis van de overheid in haar sturende, regisserende en communicatieve functies wordt steeds belangrijker. De burger verlangt van de overheid klantgerichtheid, maatwerk en een hoge effectiviteit. Ook wordt een open en interactieve bestuursstijl verwacht. De overheid zet zich in om aan deze eisen van inzichtelijkheid, doelgerichtheid en betrokkenheid op de burger te voldoen.

Daarenboven heeft de gedachtewisseling met het parlement over de parlementaire enquête over de vliegramp in de Bijlmermeer ons een aantal lessen voor de toekomst aangereikt. Wij zullen verder moeten nadenken over thema’s als de verhouding tussen politiek en ambtenaren, over de politieke verantwoordelijkheid voor de aansturing van het ambtelijk apparaat, over integriteit en de ambtelijke professie. Het debat over de organisatie en de kwaliteit van de rijksdienst, mede in relatie tot de ministeriële verantwoordelijkheid en de daarmee verbonden vertrou-wensregel, zal in de komende periode worden voortgezet. Zoals al eerder is vermeld wordt aan het parlement, gelijktijdig met de begrotingsstukken een nota «vertrouwen in verantwoordelijkheid» en een aantal bijbehorende notities gezonden. Een en ander om de gedachtewisseling met het parlement en met betrokken partijen voeding te geven.

Een aantal reeds lopende activiteiten draagt reeds bij aan een verbetering van de kwaliteit van de rijksdienst. Er wordt gewerkt aan de verbetering van de bedrijfsvoering, van de kwaliteit van de uitvoering en van de ondersteuning van het beleidsproces in het algemeen. Het ontwikkelen van kwaliteitsbeleid en het toepassen van kwaliteitsinstrumenten in de rijksdienst zal worden gestimuleerd; met name in de onderdelen met directe klantcontacten. In aanvulling daarop zijn in het regeerakkoord interdepartementale visitaties als nieuw instrument aangekondigd. Deze beogen de kwaliteit van de rijksdienst een extra impuls te geven. De gedachten over de verdere aanpak zijn inmiddels verder uitgekristalliseerd. In de eerder genoemde nota «vertrouwen in verantwoordelijkheid» wordt hieraan nader aandacht gegeven. Het voornemen is de visitaties te richten op het proces van de beleidsvorming bij een aantal interdepartementale en interbestuurlijke beleidsprocessen. Het is daarbij uitdrukkelijk de bedoeling aandacht te geven aan punten als de transparantie van het proces, de sturing door de politiek, de relatie tussen de ambtelijke en politieke top, de wisselwerking met de maatschappelijke omgeving en de democratische verantwoording van gemaakte keuzes. In het najaar van 1999 zal een start worden gemaakt met een tweetal proefvisitaties. Bij de concrete aanpak zal worden voortgebouwd op de positieve ervaringen met het bij de legal audit gevolgde systeem van zelfevaluatie. Op basis van de opgedane ervaringen kan de aanpak vervolgens worden verbreed tot de gehele rijksoverheid. Uiteindelijk is het streven gericht op het ontwikkelen en vaststellen van kwaliteitsnormen.

Hiervoor is reeds genoemd dat een aantal lopende trajecten bijdraagt aan een betere organisatie en inrichting van de rijksoverheid in lijn met de hoge eisen die daaraan in een moderne samenleving onder meer vanuit het perspectief van de betrokken burger worden gesteld. Optimale democratische sturing van de overheidsorganisatie enerzijds en verant- woording van beleid anderzijds staan ook hier centraal; transparantie en «afrekenbaarheid» zijn sleutelbegrippen.

In de eerste plaats is daar de noodzaak van goede en heldere verbindingen tussen de ministeries en de vele zelfstandige bestuursorganen (ZBO’s), die op afstand van de rijksoverheid functioneren. In het verleden zijn reeds initiatieven genomen om hier te komen tot inzichtelijke verhoudingen van aansturing en adequate voorzieningen voor verantwoording en toezicht. De aanwijzingen voor de rijksdienst zijn daartoe aangepast. Vanuit het Ministerie van BZK worden onverminderd inspanningen geleverd om deze aanwijzingen, die het primaat van de politiek hoog in het vaandel voeren, toe te passen. Het regeerakkoord stelt een Kaderwet op de Zelfstandige Bestuursorganen in het vooruitzicht om op dit terrein nog meer helderheid te scheppen. Het kabinet zal vóór het eind van dit kalenderjaar een voorstel van wet bij de Tweede Kamer indienen. Voorts heeft de Minister van BZK het initiatief genomen de uitwisseling van ervaringen met externe verzelfstandiging te bevorderen. Zo wordt het in maart 1999 in gang gezette programma handreikingen externe verzelfstandiging voortgezet. Hierbij worden onder andere studie- en discussiedagen georganiseerd over onderwerpen, die in de relatie tussen ministeries en ZBO’s van belang zijn. De resultaten worden vertaald in een aantal publicaties, die als handreiking dienen voor een goede omgang in de praktijk. Deze publicaties zullen de komende jaren met enige regelmaat verschijnen.

In de tweede plaats is van belang dat in vervolg op het eind 1998 verschenen rapport «De ministeriële verantwoordelijkheid ondersteund» bij een aantal ministeries zelfevaluaties zijn gestart van toezichtsarrange-menten. Het is de bedoeling komend jaar na te gaan of daaruit algemenere lessen of leermomenten kunnen worden gedestilleerd die ondersteunen dat arrangementen van toezicht zodanig dienen te zijn ingericht dat de minister op een goede wijze verantwoording kan afleggen aan het parlement. Begin 2000 zal het parlement nader over de voortgang worden geïnformeerd. Daarbij kan ook het door het kabinet aan de Interdepartementale Commissie Europees Recht (ICER) gevraagde advies worden betrokken over de toezichtsarrangementen in Europees perspectief.

In de derde plaats wordt in 2000 de evaluatie van de Kaderwet Adviescolleges in gang gezet, met het oog op de aanbieding van een evaluatieverslag in 2001.

Verder is de verhouding tussen het publiek domein en de markt een belangrijk aandachtspunt voor de Minister van BZK. Een advies van de Raad voor het Openbaar Bestuur (Rob) uit januari 1999 vroeg aandacht voor de bij een overdracht van taken aan de markt in acht te nemen randvoorwaarden. Het advies van de ROB bevat daartoe een afwegingskader en geeft aanbevelingen voor de vormgeving van publieke taken en publieke verantwoordelijkheden.

Het kabinet zal spoedig op dit advies reageren in samenhang met het standpunt over een recent advies van de Sociaal-Economische Raad over wetgeving inzake markt en overheid. De tijdens de algemene en politieke beschouwingen 1998 aanvaarde motie-Van der Vlies (kamerstukken II, 1997/1998, 23 600, nr. 26) wordt eveneens bij dit kabinetsstandpunt betrokken. In dit kader is nog vermeldenswaard dat de WRR een advies in voorbereiding heeft over publieke en private verantwoordelijkheden. Dat wordt rond de eeuwwisseling verwacht.

Tenslotte spreekt het voor zich dat de kwaliteit van de organisatie van de rijksoverheid voor een belangrijk deel wordt gerealiseerd door goed management en personeel en het daarop toegesneden beleid. In hoofdstuk 6 worden de voornemens op dit beleidsterrein uiteengezet.

2.4. Internationale dimensie

Het proces van de Europese integratie leidt tot een steeds sterkere vervlechting van het binnenlands beleid met het Europees beleid. Deze ontwikkeling, die ook een voortgaande verschuiving van bevoegdheden van het nationale naar het Europese niveau inhoudt, noopt ook tot een actieve betrokkenheid van de bewindspersonen van dit ministerie bij de Europese eenwording. In de verschillende onderdelen van deze memorie wordt hieraan aandacht besteed. De ontwikkeling van de Europese bestuurslaag in combinatie met een toenemende invloed van het Europees beleid op het terrein van binnenlandse zaken brengt nieuwe vragen naar voren. De verhouding tussen de bestaande bestuurslagen gemeenten, provincies en rijk onderling en in relatie met de Europese bestuurslaag in opbouw verandert. Er doen zich nieuwe kwesties voor als het gaat om de voorbereiding en uitvoering van beleid; in de kabinetsreactie op het advies van de Raad van het Openbaar Bestuur: «Wijken of herijken: nationaal bestuur en recht onder Europese invloed» is hierop ingegaan. Tegelijkertijd is het nodig om een diepgaander op de veranderende verhouding in het Nederlandse en Europees bestuur in te gaan en, mogelijk aan de hand van scenario’s, na te gaan wat deze ontwikkeling betekenen voor de opbouw en inrichting van de Nederlandse bestuurlijke orde. In de loop van het begrotingsjaar wordt aan de Kamer over de eerste bevindingen op dit terrein gerapporteerd.

Bij de verdere ontwikkeling van de Europese integratie is het van belang, vanuit het Ministerie van BZK, actief bij te dragen aan een democratisch, transparant en integer bestuur in de Europese Unie en aan een goede verankering van de grondrechten. Deze onderwerpen zullen de komende tijd in verschillende beleidstrajecten binnen de Europese Unie centraal staan.

Op de Europese Raad van Keulen is afgesproken dat een Handvest van grondrechten zal worden ontwikkeld, zodat de uitzonderlijke betekenis van de grondrechten en hun belang voor de burgers van de Europese Unie zichtbaar gestalte krijgen. Voor het Ministerie van BZK als hoeder van de Grondwet is deze verdere constitutionalisering van de Europese bestuurslaag van groot belang en BZK zal vanuit deze verantwoordelijkheid actief bijdragen aan de Nederlandse inzet op dit terrein.

Bij de vorming van een democratisch, transparant en integer bestuur in de Europese Unie gaat het zowel om de hervorming van de Europese instellingen, al dan niet binnen het kader van de komende wijziging van het EG-verdrag, als om de voorbereiding van de kandidaat-lidstaten op een goede overgang naar het EU-lidmaatschap.

Wat betreft de Europese instellingen dient gekomen te worden tot een afgeslankt en efficiënt opererend bestuur met een duidelijke verdeling van bevoegdheden en verantwoordelijkheden, dat voldoet aan de eisen van maximale transparantie en integriteit.

Het omvormingsproces van de kandidaat-lidstaten naar een modern en democratisch bestuur dat voldoet aan de eisen van de Europese Unie is een ingrijpend proces. Binnen de beperkte mogelijkheden zal het ministerie waar mogelijk bijdragen aan versterking van bestuur en democratie. Uit praktische overwegingen en om te veel versnippering tegen te gaan richt het ministerie zich in de eerste plaats daarbij op Polen, Tsjechië en Hongarije. Speciale aandacht is geboden voor het opzetten van een institutionele infrastructuur («deugdelijk bestuur») in de kandidaat-lidstaten. Een dergelijke infrastructuur is noodzakelijk, willen de EU-lidstaten in de toekomst in staat zijn de EU-regelgeving op een juiste manier toe te passen en te onderhouden. BZK hecht er aan dat bovengenoemde zaken, alsmede het EU-acquis op het terrein van Justitie en Binnenlandse Zaken op een adequate wijze in het uitbreidingsproces een plaats krijgen.

Het vrijwaren van het bestuur van onzuivere beïnvloeding is een noodzakelijke voorwaarde voor het behoud van de democratische rechtsstaat. Aan bedreigingen voor deze bestuurlijke integriteit, zoals de georganiseerde misdaad, dient met kracht het hoofd te worden geboden. BZK zal bij de Nederlandse standpuntbepaling zich inzetten voor een EU-aanpak analoog aan de Nederlandse BIBOB-regeling (Bevordering Integere Besluitvorming Openbaar Bestuur). Voorts zal de Minister van BZK bepleiten om minimumnormen op het terrein van integriteit op te stellen en deze in EU-regelgeving vast te leggen.

Integriteit van het bestuur vormt één van de onderdelen die in het kader van een verbeterde samenwerking op het terrein van Justitie en Binnenlandse Zaken binnen de Europese Unie aan de orde dient te komen. De aftrap daartoe wordt op de Europese Raad van Tampere op 15 en 16 oktober 1999 verricht. De regering heeft hierover reeds een brief aan de Tweede Kamer gezonden (kamerstukken II, 1998/1999, 21 501, nr. 20). In de brief is uiteengezet dat de Nederlandse inzet zich concentreert op Asiel en Migratie, bestrijding van internationale criminaliteit en versterking van de Europese rechtsorde. De verdere verbetering van de samenwerking op het terrein van Justitie en Binnenlandse Zaken zal de komende jaren prominent op de agenda blijven staan.

• 3. 

  GROTESTEDEN- EN INTEGRATIEBELEID

Het in de vorige kabinetsperiode in gang gezette grotestedenbeleid (GSB) is door Paars II met kracht uitgebouwd. Hier is ook alle reden toe. Slagvaardigheid is gewenst, om daarmee de snelheid van gewenste oplossingen voor alle huidige en toekomstige inwoners van de steden dichterbij te brengen. De gewenste slagvaardigheid kan slechts worden bereikt door vaak overbodige bestuurlijke en ambtelijke bureaucratie op zowel rijks- als stedelijk niveau weg te nemen, om daarmee de snelheid van de gewenste oplossingen voor alle huidige en toekomstige bewoners van de steden dichterbij te brengen.

Hoewel op een aantal terreinen ook in de grote steden wordt geprofiteerd van de toegenomen sociaal-economische welvaart is er nog steeds sprake van een relatieve achterstand ten opzichte van de rest van ons land. Vorig jaar werd het beleid verwoord als: het streven naar «de complete stad». Dit ideaalbeeld wordt mede dichterbij gebracht door het grotesteden-beleid. De zekere tweedeling in het onderwijs, de concentratie van werkloosheid bij achterstandsgroepen en het grote aandeel van huishoudens met de laagste inkomens in de grote steden houdt het beeld van de complete stad nog op een te grote afstand. In de Sociale en Culturele Verkenningen 1999 van het Sociaal Cultureel Planbureau wordt gewezen op de toegenomen zorg van de burger over de (ouderen)zorg, de ordehandhaving (veiligheid) en de leefbaarheid (sociale samenhang, maatschappelijke opvang e.d.) in de grote steden.

Het kabinet heeft met de nieuwe ministerspost Grotesteden- en Integratiebeleid de noodzakelijke aandacht voor deze op meerdere onderdelen samenhangende vraagstukken onderstreept. Het beleid richt zich niet per definitie op departementale aandachtsvelden, maar eerder op het integraal benaderen en oplossen van de vragen die hier spelen. Dat de overheid bij het oplossen van de vraagstukken ook andere maatschappelijke en private partijen nodig heeft is een besef dat meer en meer doordringt. Investeren in de kwaliteit van de samenleving vraagt ieders inzet en betrokkenheid.

Het feit dat in de portefeuille ook het overheidsinformatiebeleid is opgenomen biedt – in de ontwikkeling van de nieuwe digitale samenleving – interessante en noodzakelijke perspectieven (netwerkontwikkeling, toegankelijkheid, versterking/vernieuwing van de participatie-democratie). Het is niet acceptabel als grote groepen inwoners (in het bijzonder etnische minderheden) van met name de steden langs de kant staan, niet betrokken kunnen of willen zijn bij de verdere ontwikkeling van de kansrijke Nederlandse samenleving. De combinatie van de drie onderdelen van aandachtsvelden – grote steden, integratie én overheidsin-formatiebeleid – laat zich het beste vangen in het devies: Meedoen is winnen!

3.1. Grotestedenbeleid

In het afgelopen jaar zijn enkele stevige stappen voorwaarts gezet, op weg naar de complete stad. De trendbreuk die is ingezet door de projectmatige werkwijze te vervangen door een programmabenadering voor een langere reeks van jaren is vernieuwend. De steden gaan gebiedsgewijs werken op basis van een stadsvisie. Hierin wordt weergegeven op welke wijze de stad zich wenst te onderscheiden, wie zijn huidige én bovenal de toekomstige inwoners zijn. Het kabinet biedt uitzicht op investeringen voor 10 jaar en heeft zich in het in december 1998 gesloten doorstart-convenant verplicht om per stad convenanten af te sluiten tot en met 2003, op basis van de op 1 november 1999 in te dienen meerjarige stedelijke ontwikkelingsprogramma’s. Ruimte in de stad voor gezinnen met kinderen, voldoende voorzieningen voor de jeugd, voldoende werkgelegenheid in de wijk door ruimte te bieden aan (etnisch) midden-en kleinbedrijf. Dat alles in nauwe samenwerking met partners in de private en (semi-)publieke sfeer.

De extra financiële impuls uit het regeerakkoord voor de vitaliteit van steden bedraagt voor de periode van 1999 tot en met 2002 bijna f 1 mld. De beleidskaders GSB, Investeringsbudget Stedelijke vernieuwing én Stadseconomie zijn met elkaar in samenhang gebracht in de fysieke en economische pijler. Deze middelen worden optimaal ontschot ingezet. Per 1 januari 2001 wordt een begin gemaakt met de totstandkoming van een fonds Werk & Inkomen. Het betreft hier de gelden die gemoeid zijn met de Algemene Bijstandswet (gebudgetteerde deel) en de Wet Inschakeling Werkzoekenden.

In de sociale pijler is een forse stap gezet in de ontkokering van rijks-regelgeving. Zo worden de extra middelen voor het bestrijden van voortijdig schoolverlaten, een groot gedeelte van de extra middelen voor taallessen aan oudkomers, de middelen voor leefbaarheid en de Van Montfransgelden voor Jeugd en Veiligheid via de regeling sociale integratie en veiligheid aan de G25 beschikbaar gesteld. Eveneens zal er een intensivering plaatsvinden voor de 24-uurs opvang van dak- en thuislozen in de G25 (o.a. gericht op overlastproblematiek). Deze intensivering van f 15,9 mln structureel wordt ook ondergebracht in deze regeling. Met deze regeling is voor de periode 1999 tot en met 2003 een bedrag gemoeid van f 789,4 mln. Het betreft dus zowel bestaande als nieuwe geldstromen. Samen met het Integraal Veiligheidsprogramma biedt dit de mogelijkheid in samenhang de leefbaarheid en de veiligheid van de stad te vergroten.

Tevens is een extracomptabel overzicht op rijksniveau voor het grotes-tedenbeleid opgesteld. Hiermee is het inzicht in de diverse geldstromen ten behoeve van de steden aanmerkelijk toegenomen. Veel is dus al gebeurd, maar er moet nog veel meer gebeuren: ook op stedelijk niveau.

G-nieuw

In het regeerakkoord is bepaald dat, onder nader te stellen condities en op deelterreinen of voor specifieke probleemwijken, ook andere steden met een vergelijkbare (deel)problematiek gebruik kunnen maken van instrumenten van het grote stedenbeleid. Op basis van deze passage uit het regeerakkoord bleek in het voorjaar van 1999 een vijftal steden hiervoor in aanmerking te komen, te weten Alkmaar, Amersfoort, Emmen, Lelystad en Zaanstad. Deze steden worden, net als de andere 25 steden van het grotestedenbeleid, rechtstreekse gemeente in het kader van het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV). Met de G-nieuw worden in 2000 op hen toegesneden convenanten afgesloten.

Onderzoek en monitoring

Het kabinet acht het van groot belang te weten hoe de steden zich gedurende de uitvoering van het grotestedenbeleid ontwikkelen. Na toetsing vooraf van de ontwikkelingsprogramma’s zal die uitvoering dan ook nauwgezet worden gevolgd. Dat gebeurt aan de hand van visitatie en door monitoring. Onmiddellijk na ondertekening van de convenanten wordt daarmee een start gemaakt. Door het Instituut voor Sociologisch-Economisch Onderzoek (ISEO) is daartoe in samenspraak met het Ministerie van BZK, betrokken ministeries en steden een nieuw beleids-effectenonderzoek ontwikkeld. Dit beleidseffectenonderzoek bevat een monitor gericht op indicatoren van het GSB-toetsingskader. Naast kwantitatieve vormen van beleidsevaluatie is in het ontwerp van het beleidseffectenonderzoek ruimte gemaakt voor kwalitatieve onderzoeks-vormen. De resultaten van het beleid worden aldus op de voet gevolgd.

Uitwisseling en verrijking van kennis en ervaring zijn belangrijke randvoorwaarden voor een effectief grotestedenbeleid. Nog dit jaar zal daarom worden gestart met een Kenniscentrum grotestedenbeleid. Dit Kenniscentrum is er vooral op gericht informatie over (onderdelen van) het grotestedenbeleid te verzamelen en beschikbaar te maken, relaties te leggen tussen bestaande kenniscentra die er op deelterreinen van het grotestedenbeleid zijn én om daarnaast in (eventuele)lacunes te voorzien. Het is de bedoeling dat het Kenniscentrum een joint-venture wordt van in ieder geval Rijk en steden. De G25, G-nieuw, andere gemeenten, bedrijven, instellingen en bewonersorganisaties kunnen gebruik maken van het Kenniscentrum. Daarnaast zal aan veel van deze gebruikers gevraagd worden zelf input te leveren voor het Kenniscentrum.

Internationale dimensie

Het grotestedenbeleid kent ook zijn internationale component. Sinds het Nederlands EU-voorzitterschap in 1997 is het onderwerp Stedelijk beleid duidelijker op de Europese agenda gepositioneerd. Zo is in november 1998 door de Europese Commissie een Europees Stedelijk Forum georganiseerd waarin het stedelijk actieprogramma van de Commissie (Sustainable Urban Development in the European Union: A Framework For Action) is gepresenteerd. De verdere uitwerking van dit actieplan zal onder meer gecombineerd kunnen worden met het (informele) initiatief van lidstaten inzake informatie uitwisseling over stedelijk beleid (best practices) onder de noemer van het Urban Exchange Initiative. In oktober 1999 wordt tijdens het Finse Voorzitterschap te Tampere in een informele ministersbijeenkomst stil gestaan bij de lange termijn visie op stedelijk beleid in Europees verband. In toenemende mate wordt door de lidstaten en de Commissie onderkend dat een meer gerichte aandacht voor steden en de daaraan verbonden problematiek én kansen een meer structurele inbedding vraagt.

Ook steden zijn in Europees verband actief. Samen met het steden-verband Eurocities organiseert Finland (stad Helsinki en enkele ministeries) de Millennium Meeting in Helsinki op 21 en 22 oktober 1999. Doel is een follow-up te geven aan het «Framework» van de Europese Commissie en visies te bespreken voor Europese steden en stedelijk beleid in Europa.

In OESO verband is in mei 1999 gestart met een werkgroep die onder andere tot doel heeft stedelijk beleid in de OESO-lidstaten te onderzoeken en te vergelijken. De casuïstiek vertoont veel overeenkomst met de Europese aanpak, waarbij het resultaat (sociale insluiting, revitalisering van stedelijke gebieden) en de instrumenten (integrale aanpak en visie) voor een belangrijk deel parallel lopen.

In het kader van de nieuwe structuurfondsen (periode 2000–2006) komt specifiek voor stedelijke probleemgebieden f 422 mln beschikbaar uit doelstelling 2 (herstructureringsprogramma’s). De steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Arnhem, Nijmegen, Enschede, Eindhoven en Maastricht zijn aan de Europese Commissie voorgedragen voor de ontwikkeling van Europese programma’s in het kader van doelstelling 2. Er komt daarnaast een nieuw communautair initiatief Urban. De regeling en de verdeling van de middelen over de lidstaten moeten nog door de Europese Commissie worden vastgesteld.

Deze programma’s moeten integraal onderdeel gaan uitmaken van de meerjaren-ontwikkelingsprogramma’s van de betrokken steden.

Ambities in 2000

In ieder geval worden nog vóór de jaarwisseling de convenanten per stad gesloten. Daarnaast wordt doorgezet op deregulering en ontkokering van regelgeving. In het bijzonder gaat het dan om de verdere versterking van de sociale infrastructuur. In de stadsvisies wordt gevraagd om een sociaal structuurplan, dat in nauwe relatie moet worden gebracht met de fysieke en economische doelstellingen. Zonder voorbij te gaan aan de verantwoordelijkheid van de vakministeries streeft het kabinet hier naar een versterking van de regiefunctie op het centrale niveau, onder een gelijktijdige versterking van de regie op het lokale niveau. Ook de steden moeten laten zien dat zij ontkokerd en integraal gaan werken. In eerste instantie zal de inzet van het kabinet zich toespitsen op het thema «perspectieven bieden aan de jeugd in de stad». Jongeren uit etnische minderheden hebben hierin een herkenbare plaats. Binnen het thema «jeugd» komen de volgende onderwerpen aan de orde: de zorg voor 0- tot 4-jarigen (jeugdgezondheidszorg, kinderopvang, voorschoolse programma’s, opvoedingsondersteuning en ontwikkelingsstimulering), de brede (basis)school, de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt en jeugdzorg. Daarnaast is er een relatie met het verslavingsbeleid, maatschappelijke opvang en vrouwenopvang voor zover het de jeugd betreft, alsmede met het onderwerp jeugd en veiligheid. Deze onderwerpen bieden een dwarsdoorsnede waarin een aantal kernelementen van de beleidsketens rondom jeugd en jongeren in beeld komt. Voor een deel gaat het daarbij om elementen waarvoor de steden zelf verantwoordelijkheid dragen, voor een deel zijn de steden aangewezen op samenwerking met andere partijen. Het thema «jeugd» staat ook hoog op de agenda van het Overhedenoverleg dat in de context van het Bestuursakkoord-nieuwe-stijl plaatsvindt. In dat kader wordt door de gezamenlijke overheden een «visie op jeugd» voorbereid. Bij de totstandkoming van die visie wordt waar mogelijk ook de jeugd zelf betrokken. Om de leefbaarheid over de volle breedte, dus van oud én jong, te verbeteren wordt, waar wenselijk en mogelijk, verdere ontschotting en ontkokering nagestreefd, zodat op lokaal niveau de beste oplossingen kunnen worden gevonden. Stedelijk maatwerk om optimale samenwerking te krijgen is de leidraad. Het gaat uiteindelijk om de kwaliteit van de samenleving en die is het beste vorm en inhoud te geven op lokaal niveau. De rijksoverheid wil er in het kader van het grotestedenbeleid enthousiast meewerken om die kwaliteit te verhogen. Uiteraard blijft de focus ook gericht op verdere vereenvoudiging van de regelgeving en verantwoording. Er wordt nagegaan of op andere beleidsterreinen, zoals Verkeer en Waterstaat en Justitie, nog nadere stappen in het grotestedenbeleid gezet kunnen worden.

3.2. Integratiebeleid minderheden

Nederland is een immigratieland geworden. In de afgelopen jaren is het aantal mensen afkomstig uit een ander land sterk toegenomen vooral door een grote toestroom van honderdduizenden asielzoekers. Volgens de meest recente bevolkingsprognose van het CBS zal het aantal inwoners, behorend tot een etnische minderheid, stijgen van 1,2 mln in 1998 tot ruim 2 mln in 2015; Nieuwe instroom, gezinsvorming, -hereniging en -uitbreiding zijn hiervan de belangrijkste oorzaken. Bemoedigend zijn de signalen uit een recent onderzoek dat ter gelegenheid van het «Racism-Beat-It»-festival op 15 augustus jl. is gepresenteerd. Daaruit blijkt dat de waardering van jongeren voor de multiculturele samenleving toeneemt. Uit het onderzoek bleek dat 70% van de jongeren onder de twintig jaar tevreden is over de contacten met leeftijdgenoten met een andere culturele achtergrond.

Anders dan bij eerdere immigratiegolven vanuit de voormalige koloniën, Zuid-Europa en Noord-Afrika is de recente instroom omvangrijker en gevarieerder geworden. De integratie van minderheden in de Nederlandse samenleving is daarmee complexer geworden. Nieuwe groepen als Somaliërs, Afghanen en Irakezen brengen hun eigen ervaringen en cultuur mee, die de Nederlandse samenleving nog moet leren kennen. De integratie van deze nieuwe groepen vraagt dan ook om een eigen benadering. In deze nieuwe benadering is een op specifieke groepen gericht beleid absoluut noodzakelijk, zoals een aantal gemeenten inmiddels heeft besloten. In situaties met aanwijsbare problemen met bijzondere groepen, zoals met Antilliaanse jongeren, is een op maat gesneden beleid – met name op lokaal niveau – cruciaal. Niet alleen tussen de groepen neemt de diversiteit toe, ook binnen de groepen ontstaan meer en meer verschillen. Een uitdaging voor het integratiebeleid minderheden is om om te gaan met de verschillen tussen de eerste en tweede generatie. De eerste generatie heeft – veelal uit noodzaak of vanwege werk – niet bewust gekozen voor Nederland en leeft nog steeds met het idee eens terug te keren naar het land van herkomst. Zij houdt – soms krampachtig – vast aan de eigen cultuur. De tweede generatie leeft als het ware in twee werelden. Bij een aantal jongeren leidt dat ertoe dat zij zich aan de ene kant afkeren van het culturele erfgoed van hun ouders en aan de andere kant excessief gebruik maken van de vrijheden die de Nederlandse samenleving biedt. Gevolg daarvan is een verlies aan identiteit en dientengevolge ontsporingen. Het integratiebeleid zal ertoe moeten bijdragen deze jongeren weer een perspectief te bieden waarin zij volwaardig en op positieve wijze kunnen deelnemen aan de Nederlandse samenleving. Aandacht en respect voor het culturele erfgoed van de verschillende minderheidsgroepen zijn daarvoor nodig. In dat verband is het zinvol een discussie te voeren over de rol die bijvoorbeeld levensbeschouwing kan spelen bij de integratie van minderheden.

Leden van minderheidsgroepen zullen van hun kant voor een snelle integratie een duidelijke keuze moeten maken voor Nederland. Actieve deelname in het onderwijs, op de arbeidsmarkt, in het verenigingsleven en dergelijke biedt immers de beste mogelijkheden een plaats te verwerven in de Nederlandse samenleving. Dat kan alleen als door de Nederlandse samenleving ook ruimte wordt geboden aan minderheden. Van beide kanten moet worden geïnvesteerd in de kwaliteit van de samenleving. Veel maatschappelijke instituties zijn nog niet ingericht op of toegankelijk voor minderheden. Deze zullen zich open moeten stellen om de verscheidenheid van culturen, etniciteiten en godsdiensten in de Nederlandse samenleving de gelegenheid te bieden zich te ontplooien. Er moet echter wel begrip voor zijn dat in bepaalde situaties, zoals in de achterstandswijken, dit veel vraagt van autochtone Nederlanders die hun omgeving in een snel tempo zien veranderen. Het voeren van een open debat hierover in de politiek, in de grote steden en in de media kan bijdragen aan een groter draagvlak voor de integratie van en bij nieuwe groepen.

Bij gelegenheid van de presentatie van het boek «Het verleden onder ogen» op 30 juni jl. heeft de Minister voor GSI uitgesproken er voorstander van te zijn, aan te sluiten bij het particulier initiatief om een monument te realiseren ter herdenking van de afschaffing van de slavernij. Een monument dat een symbool moet zijn van waarheidsgetrouwe geschiedschrijving en dat zorgt dat wij ons verleden, in dit geval de slavernij, niet vergeten. Het streven is erop gericht om reeds volgend jaar een dergelijk monument te realiseren.

Kansen krijgen, kansen pakken

De nota «Kansen krijgen, kansen pakken» (kamerstukken II, 1998/1999, 26 333, nr. 1) en de daarna verschenen uitvoeringsnotitie (kamerstukken II, 1998/1999, 26 333, nr. 4) zijn tot stand gekomen vanuit de hierboven geschetste analyse. Het vernieuwende van de aanpak is dat op een groot aantal terreinen concrete, soms ambitieuze doelstellingen zijn geformuleerd die in deze kabinetsperiode gerealiseerd moeten worden. Zo streeft het kabinet ernaar in deze periode het verschil in de werkloosheid tussen minderheden en autochtonen met de helft terug te brengen. Het kabinet zet stevig in bij het aanpakken van de problemen bij de integratie van minderheden. Daarvoor zijn in de nota vier actieprogramma’s uitgewerkt met enkele tientallen actiepunten. Deze actieprogramma’s richten zich op Jeugd, Bestrijding werkloosheid, Voorkomen en bestrijden van vooroordelen, discriminatie en racisme en Communicatie. De uitvoering van deze actiepunten zal intensief worden gevolgd en regelmatig zal worden gerapporteerd aan het parlement. In 2002 zal een eerste balans kunnen worden opgemaakt. Integratie is een proces van lange adem en vereist van alle betrokkenen inzet, uithoudings-en inlevingsvermogen.

Relatie met het grotestedenbeleid

Veel van de actiepunten zullen vooral in de grote steden aan de orde komen. Hoewel buiten de grote steden als gevolg van de recente instroom van asielzoekers inmiddels al veel leden van minderheidsgroepen wonen, is het merendeel van hen (1997: 62%) woonachtig in steden met meer dan 100 000 inwoners. Zij hebben daar te maken met alle positieve en negatieve facetten die het leven in een grote stad met zich mee brengt. In dat verband is van belang dat het overgrote deel van hen geconcentreerd is in de sociaal economisch zwakkere wijken, waarop het grotesteden-beleid zich richt. Vanuit deze inhoudelijke samenhang is het van groot belang dat er een goede afstemming is tussen het integratiebeleid, het grotestedenbeleid en het integrale veiligheidsbeleid, zodat zij elkaar versterken.

De resultaten van het grotestedenbeleid zullen, meer dan tot dusver het geval is geweest, zichtbaar ten goede moeten komen aan leden van de etnische minderheidsgroepen. Daarmee kan worden bereikt dat leden van minderheidsgroepen in evenredige mate deel hebben in de vooruitgang die wordt geboekt. Een goed voorbeeld is het onderwijs. In de grote steden is een aanzienlijk deel – in enkele steden reeds meer dan helft – van de leerlingen in het onderwijs afkomstig uit de minderheidsgroepen. Een van de doelstellingen van het grotestedenbeleid is versterken van het onderwijs in de grote steden. Deze doelstelling kan pas succesvol zijn wanneer rekening wordt gehouden met de specifieke samenstelling van de wijk. Dit impliceert een extra inspanning in de meest kwetsbare wijken. Door het intensiveren, of zonodig invoeren van een wijkaanpak zal in nauw overleg met de bewoners en in samenwerking met diverse (overheids)instellingen (politie, welzijns-, zorg- en hulpverleningsinstellingen, zelforganisaties en woningbouwcorporaties) gewerkt worden aan structurele en zichtbare verbetering. Een wijkaanpak is bij uitstek een middel om de integrale wijze van werken van het grotestedenbeleid vorm te geven. Bij de wijkaanpak gaat het in het bijzonder om het leggen en versterken van relaties tussen verschillende bevolkingsgroepen (jongeren, ouderen en in het bijzonder ook etnische groepen). Dat speelt in het bijzonder bij het verbeteren van het onderwijs, de leefbaarheid, het samenleven en de veiligheid in de buurt.

Betrokkenheid minderheidsgroepen

In de stadsconvenanten is veel aandacht voor verbetering van de positie van minderheidsgroepen. Door versterking van de sociale infrastructuur in de grote steden kan de sociale cohesie worden vergroot. Van de steden wordt verwacht dat zij een gerichte inspanning leveren om de minderheden hier bij te betrekken en de toegankelijkheid van instellingen en organisaties voor hen te vergroten. Een belangrijke rol hebben de eigen organisaties van de minderheidsgroepen als aanspreekpunt voor de diverse overheden en maatschappelijke organisaties. Zij zullen meer moeten worden ingeschakeld bij de uitvoering van specifieke maatregelen voor minderheden.

Etnischondernemerschap

De reactie op het SER-advies «Etnisch ondernemerschap» brengt de nadruk van het kabinet tot uitdrukking op zelfredzaamheid en op het investeren in potentie en kwaliteit. Dat deze in de minderheidsgroepen in ruime mate aanwezig zijn blijkt uit het feit dat in de afgelopen jaren veel minderheden van start zijn gegaan met een eigen bedrijf. De in de kabinetsreactie aangekondigde maatregelen op het gebied van de startersondersteuning, zoals het aanstellen van mentoren uit eigen kring, worden uitgevoerd als onderdeel van de stadsconvenanten in het kader van het grotestedenbeleid (stadseconomiefonds).

Jongeren

In de nota «Criminaliteit en integratie etnische minderheden» (CRIEM) is voor de integratie van jongeren uit de minderheidsgroepen een meer op hen toegesneden en integrale aanpak uitgewerkt om ongewenste ontwikkelingen als voortijdig schoolverlaten en afglijden naar de criminaliteit te beperken. De inzet is om deze beleidslijn op termijn een structureel karakter te laten krijgen. De in 1999 gestarte CRIEM-pilots zullen aan het einde van dit begrotingsjaar worden afgerond. De tussenrapportage van juni 1999 laat zien dat de beoogde trendbreuken in de samenhang van beleid en de betrokkenheid van de doelgroepen nog slechts in de beginfase verkeren. In het voorjaar van 2001 brengt de externe commissie CRIEM haar bestuurlijk advies over bredere invoering van de CRIEM-aanpak uit.

In het kader van de nota «Migratie Antilliaanse Jongeren» (kamerstukken II, 1998/1999, 26 283, nr. 1) heeft de Minister voor GSI namens de Nederlandse regering een bestuursakkoord gesloten met de Antilliaanse regering inzake de uitwisseling van persoonsgegevens binnen het Koninkrijk, is een samenwerkingsprotocol getekend tussen de Nederlandse Antillen en Nederland inzake Antilliaanse jongeren, en is een protocol overeengekomen inzake de samenwerking op het gebied van voogdijvoorzieningen tussen Nederland en de Nederlandse Antillen. De uitvoering van de nota en deze afspraken is inmiddels ter hand genomen. In het najaar zal in overleg met de Nederlandse Antillen verdere uitwerking worden gegeven aan de zogenaamde «ketenbenadering». Met deze benadering wordt beoogd een zo sluitend mogelijke aanpak te realiseren. Naar aanleiding van de resultaten van de pilots inburgering op de Antillen, die in oktober 1999 van start gaan, wordt in overleg met de Antilliaanse regering besloten over de wijze van voortzetting.

Oudere minderheden

In het bijzonder zijn er inspanningen nodig om de zorgwekkende positie van oudere minderheden te verbeteren. In de kabinetsreactie op de SCP-rapportage over ouderen uit de minderheidsgroepen zijn maatregelen aangekondigd die ertoe moeten leiden dat, rekening houdend met hun wensen en mogelijkheden, de sociaal-economische positie, huisvesting en gezondheidszorg voor hen worden verbeterd. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zal een onderzoek laten verrichten naar de leefsituatie van ouderen uit minderheidsgroepen. Tevens zal de SER advies worden gevraagd over mogelijke specifieke maatregelen voor ouderen uit minderheidsgroepen binnen de bestaande arbeids-maatregelen.

Anti-discriminatie en Europa

Het beleid gericht op bestrijding en voorkoming van racisme en discriminatie zal onverminderd worden voortgezet uitgaande van de antidiscriminatiebepaling in het Verdrag van Amsterdam. De Nederlandse inzet is er daarbij op gericht de Europese minimumnormen ten aanzien van de bestrijding van rassendiscriminatie zo hoog mogelijk vast te stellen. Op beide terreinen worden voorstellen van de Europese Commissie verwacht.

Nederland zal financiële ondersteuning blijven bieden aan de werkzaamheden van het Nederlands lid van de Raad van Bestuur voor het Waarnemingscentrum in Wenen, zoals het organiseren van netwerkbijeenkomsten en rondetafelgesprekken. In het kader van de Raad van Europa en de Verenigde Naties zal Nederland betrokken zijn bij de voorbereiding van de anti-racismeconferenties in 2000 (Raad van Europa) en 2001 (VN). Het Ministerie van BZK coördineert de Nederlandse inbreng daarbij. Optimale betrokkenheid van NGO’s bij beide conferenties is een belangrijk streven.

Tijdens de Europese Raad van Tampere zullen richtsnoeren voor een Europese migratiestrategie worden vastgelegd. Inzet van de kant van Nederland daarbij is dat de rechtspositie van langdurig legaal in de lidstaten van de Unie verblijvende «derde-landers» stapsgewijs zoveel mogelijk gelijk gesteld wordt aan die van EU-burgers.

Nieuwe groepen

De afgelopen jaren is een groot aantal asielzoekers naar Nederland gekomen. Een aanzienlijk deel daarvan is toegelaten en een ander deel zal in de komende jaren worden toegelaten. Het is te verwachten dat op korte termijn ook de gezinshereniging en -vorming van deze groep op gang komt. De druk op het integratiebeleid als gevolg daarvan is evident. Anders dan met de traditionele groepen is de Nederlandse samenleving nog onbekend met de specifieke achtergronden van deze nieuwe groepen die voornamelijk afkomstig zijn uit Azië en Afrika. Het kabinet brengt in de eerstkomende jaren nadrukkelijk de gevolgen van de immigratie voor het integratiebeleid in beeld. Daartoe wordt gefaseerd – vanwege het grote aantal – een inventarisatie gemaakt van deze nieuwe minderheidsgroepen. In dit begrotingsjaar wordt in een reactie op de eerste inventarisatie van de positie van Somaliërs, Iraniërs, Ethiopiërs, Vietnamezen en Afghanen aangegeven in hoeverre aanvullende maatregelen nodig zijn. Vast staat dat op centraal (rijks)niveau de behoefte aan nieuwe inzichten en gegevens voelbaar wordt.

Huisvesting statushouders

De Minister voor Grote Steden- en Integratiebeleid is verantwoordelijk voor de wettelijke geregelde huisvesting van statushouders (toegelaten asielzoekers) in gemeenten. Regelmatig vindt hierover onder voorzitterschap van de Minister voor GSI overleg plaats met de VNG en het IPO. Vanaf 1993 tot juli 1999 zijn ruim 112 700 statushouders gehuisvest. Eind 1998 zijn verschillende maatregelen getroffen om de uitplaatsingstermijn terug te brengen naar drie maanden: versnelde inschrijving in de GBA, verkorting van de doorlooptijd bij de verzending en uitreiking van de beschikking en bij het aanvragen van de uitkering en het inrichtingskrediet en verbetering van de voortgangsbewaking rond een aantal voor de uitplaatsing vitale activiteiten. Deze maatregelen worden eind 1999/begin 2000 merkbaar.

Inburgering nieuwkomers

In het komende jaar wordt de evaluatie van de Wet inburgering nieuwkomers voortgezet. Een tussenrapportage wordt eind 2000 aangeboden aan de Tweede Kamer. Eind 2001 is de eindrapportage van de evaluatie gereed. Nu reeds is duidelijk dat de flexibiliteit van het onderwijsaanbod van educatie-instellingen aan nieuwkomers moet worden vergroot. Alleen dan kan het in de wet beoogde maatwerk worden geleverd. In het bijzonder gaat het daarbij om het stimuleren van de combinatie van inburgering en werk. Flexibiliteit zal ook worden bevorderd als gemeenten niet meer gebonden zijn aan het systeem van verplichte aanbesteding bij educatieve instellingen.

• 4. 

  OVERHEIDSINFORMATIEBELEID EN MILLENNIUM

4.1. ICT: de nieuwe samenleving

In zijn trilogie «The information Age: economy, society and culture» beschrijft Castells de ontwikkeling van de huidige samenleving naar een netwerksamenleving. Netwerken zijn onvermijdelijk en ze zijn leuk als je er in zit. Ze zijn minder prettig als je er niet in participeert. Ook hier geldt dat de kwaliteit van de samenleving er bij gebaat is wanneer alle burgers meedoen. Aansluiting op en deelname aan de nieuwe informatiesamenleving is daarom een vereiste.

De overheid heeft in de ICT-revolutie een aantal kerntaken te vervullen. Wellicht de belangrijkste is «the empowerment of the end user». Het is geen buitensporige verwachting om er van uit te gaan dat over tien jaar nagenoeg iedereen op de een of andere wijze actief zal zijn op de digitale snelweg.

De overheid moet hier geen hinderfactor zijn, maar een stimulator die de gebruiker helpt (de weg te vinden en zichzelf te beschermen) en niet alleen beschermt (dat is een te defensieve opstelling). Tevens zal de overheid kunnen bevorderen dat de leverancier goede producten en diensten levert. Dit is de kernfilosofie van de sturing die de overheid wil uitdragen.

Daarnaast moet de overheid de toegankelijkheid voor iedereen tot de nieuwe media bevorderen, om te voorkomen dat (grote) groepen de digitale revolutie niet of onvoldoende (kunnen) meemaken. Hiertoe worden o.a. in bibliotheken internet aansluitingen gerealiseerd en lopen diverse andere initiatieven.

Het al eerder ingezette beleid om de informatie van de overheid zoveel mogelijk in digitale vorm beschikbaar te stellen zal met kracht worden voortgezet. Vanaf begin september 1999 is er één centraal toegangsloket via welke alle overheidsinformatie kan worden bereikt (www.overheid.nl). Ook is een maandelijkse Webwijzer Award ingesteld om overheidsorganisaties te prikkelen hun informatie zo goed mogelijk elektronisch beschikbaar te stellen. Bovendien wordt gestimuleerd dat overheidsorganisaties zoals adviesorganen, ZBO’s en samenwerkende (lagere) overheden structureel hun bestuurlijke informatie op het Internet plaatsen.

Het gebruik van het Internet groeit explosief. Rond 1,2 mln huishoudens hebben inmiddels een Internet-aansluiting en naar verwachting zal dat aantal aan het einde van dit jaar zijn opgelopen tot 1,5 mln. In alle lagen en groepen van de bevolking is er sprake van een snelle toename, maar er is nog steeds geen sprake van toegankelijkheid voor iedereen. Om dat te bevorderen worden, zoals gesteld, in hoog tempo de openbare bibliotheken aangesloten op het Internet en worden burgers daar wegwijs gemaakt bij het zoeken naar (overheids-)informatie. In de nota «De Digitale Delta» wordt een aantal aanvullende maatregelen genoemd, zoals het Actieplan Onderwijs On Line en het verbeteren van de digitale toegankelijkheid van het culturele erfgoed. Onderdeel van het Actieplan Onderwijs On Line is de opzet van het Kennisnet en de aansluiting van de scholen daarop. Het kennisnet is een breedbandige, snel bereikbare voorziening waarop scholen, bibliotheken en musea zijn aangesloten.

In paragraaf 4.3 wordt nader ingegaan op de rol van ICT ten aanzien van de overheiddienstverlening door aandacht te besteden aan de voortgang van projecten voortkomend uit het Actieprogramma Elektronische Overheid, waarbij in par 4.4 apart wordt ingegaan op het gebruik door de overheid van chipkaarten in het bijzonder in het kader van de Nieuwe Generatie Reisdocumenten.

Allereerst wordt (in par. 4.2) evenwel aandacht gegeven aan het meest in het oog springende ICT-onderwerp: het millenniumprobleem, waarvan de oplossing de afgelopen periode prioriteit had. Die inzet zet zich in het begin van het jaar 2000 nog door, waarna de balans zal worden opgemaakt van de inspanningen. De ervaringen die in het kader van de millenniumproblematiek zijn opgedaan, zullen worden bijeengebracht in een beleidsrapportage, die in het voorjaar van 2000 zal verschijnen. Hierbij zullen de verkregen inzichten worden benut bij de verdere aanpak van het overheidsinformatiebeleid.

4.2. Millennium

Bij de aanpak van het millenniumprobleem is het afgelopen jaar voortgang geboekt. Voor de rapportage aan de Tweede Kamer van juni 1999 was als doelstelling geformuleerd dat alle maatschappelijk vitale producten en diensten van de ministeries óf millenniumbestendig moesten zijn óf dat middels noodplannen op een andere wijze in hun continuïteit voorzien was. Deze doelstelling is ook daadwerkelijk gehaald, zodat niet langer voor een materiële verstoring van de dienstverlening van de rijksoverheid gevreesd hoeft te worden. De ministeries hebben aangegeven op 1 juli 1999 91% van hun maatschappelijk vitale producten en diensten millenniumbestendig te hebben en verwachten in de rest van het jaar de overige alsnog millenniumbestendig te krijgen. Uit de rapportages blijkt dat door middel van audits zowel de aanpak als het resultaat wordt gecontroleerd. Tevens blijkt dat ook in de niet-vitale systemen aanzienlijke voortgang is geboekt, dat de ketenafhankelijkheden beter in beeld gebracht zijn en dat het toetsen en oefenen van de continuïteitsplannen vordert.

Samen met het Millennium Platform is in juni 1999 huis-aan-huis krant verspreid over het millenniumprobleem, wat de burger daar in zijn directe leefomgeving van kan merken en wat de burger daaraan kan doen. Op basis van de evaluatie hiervan zullen in het najaar de overige publiekscampagnes worden gepland.

Gezien de aard en de complexiteit van het millenniumprobleem mag het bereikte tot nu toe echter geen reden zijn de aandacht en inspanningen te verslappen. Integendeel: de aanpak van het millenniumprobleem heeft ons geleerd hoe afhankelijk onze bedrijfsprocessen, producten en diensten van automatisering afhankelijk geworden zijn. Dat vraagt blijvend aandacht. Allereerst natuurlijk tot en met de feitelijke millenniumwisseling zelf, maar – ook als er tijdens die wisseling weinig problemen ontstaan – in de periode daarna.

In het voorjaar is veel aandacht gegeven aan het actualiseren van de maatregelen rond rampenbestrijding en crisisbeheersing op lokaal, regionaal en nationaal niveau. De Coördinatiecommissie Millennium Openbare Orde en Veiligheid (Commissie Alders) ontplooit hier een groot aantal activiteiten, waaronder het publiceren van referentie-scenario en checklists.

Het parlement zal ook in het najaar door middel van rapportages op de hoogte gehouden worden van de vorderingen in de millenniumaanpak. Nu de eigen ministeries grotendeels op orde zijn, zal daarbij het accent vooral komen te liggen op de stand van zaken in de door de regering eerder aangeduide maatschappelijk vitale sectoren. Waar nodig zullen deze sectoren ook worden gestimuleerd zelf over hun aanpak en de bereikte resultaten te berichten. De rapportage in december zal vooral gericht zijn op nog eventuele restrisico’s en een beeld geven van de concrete maatregelen die genomen zijn om de millenniumwisseling zelf voor de burgers zo ongestoord mogelijk te laten verlopen. Uiterlijk 1 mei 2000 zal een afsluitende rapportage aan de Tweede Kamer worden aangeboden. Deze zal een evaluatie van het gehele proces omvatten, bezien vanuit de coördinerende taak van het ministerie van BZK. Nooit eerder heeft de overheid zo grondig de eigen organisatie en het ICI-instrumentarium tegen het licht gehouden. In een 2000 te verschijnen beleidsnota «digitale democratie» zal worden ingegaan op de «lessons learned»

4.3. Overheidsinformatiebeleid

Actieprogramma Elektronische Overheid

Met het Actieprogramma Elektronische Overheid (Kamerstukken II, 1998/1999, 26 387, nr. 1) is er voor gekozen om met een gerichte inzet van ICT bij de overheid een impuls te geven aan het verbeteren van de kwaliteit, efficiëntie en effectiviteit van de overheidscommunicatie. Het Actieprogramma richt zich op drie thema’s die in de lopende kabinetsperiode tot aanwijsbare resultaten moeten leiden. Deze thema’s zijn (1) een goede elektronische toegankelijkheid van de overheid, (2) een betere dienstverlening aan burgers en bedrijven en (3) een verbeterde interne bedrijfsvoering bij de rijksoverheid. Hiermee wordt ook uitvoering gegeven aan belangrijke aanbevelingen van de Raad voor het openbaar bestuur zoals die uit zijn adviezen «Dienen en verdienen met ICT» en «Grenzen aan internet-democratie» naar voren komen.

Toegankelijkheid en dienstverlening

Zoals bij paragraaf 4.1 al werd aangegeven wordt de toegankelijkheid van overheidsinformatie langs elektronische weg voor iedereen gestimuleerd. Omdat nog lang niet iedereen van huis uit op internet kan surfen, wordt in het jaar 2000 de operatie afgerond waarbij in alle bibliotheken van Nederland de pc’s met internet-aansluitingen zijn uitgerust zodat ook de digitale overheidsinformatie kan worden geraadpleegd. Met de inmiddels operationele Internet-site www.overheid.nl wordt doorgegaan om de hoeveelheid aangeboden overheidsinformatie verder uit te breiden, waaronder het complete bestand van de Nederlandse wet- en regelgeving.

Om de dienstverlening van de overheid te verbeteren wordt het gebruik van de elektronische snelweg met kracht bevorderd. Hiertoe wordt onder meer het programma Overheidsloket 2000 voortgezet en uitgebreid, waardoor het voor de burger mogelijk wordt om ook door een virtueel loket toegang te krijgen tot overheidsdiensten. Een start is inmiddels gemaakt met de bouw van een Bedrijvenloket en loketten voor Bouwen & Wonen en voor Zorg & Welzijn.

Tevens wil het kabinet ICT inzetten om zoveel mogelijk gebruik te maken van gegevens die al ergens binnen de overheid zijn opgeslagen. Dit zal gebeuren door het opzetten van authentieke registraties, zoals één bedrijvenregister. Voor burgers en bedrijven heeft dit als voordeel dat in de toekomst zo min mogelijk – liefst slechts één keer – dezelfde gegevens aan de overheid behoeven te worden aangeleverd. Voor bedrijven zal dit leiden tot vermindering van administratieve lasten en daarmee tot kostenbesparingen.

Wat betreft de algemene persoonsgegevens is een gelijke authentieke registratie reeds beschikbaar: de Gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA). Daarin worden de persoonsgegevens van de burger een keer vastgelegd ten behoeve van de publieke dienstverlening. In 1999 is een discussie aangevangen over de vraag of ontwikkelingen binnen de overheidsinformatievoorziening moeten leiden tot een bijstellen van het GBA-stelsel. Daarbij staan de (veranderde) behoeften van gebruikers centraal. De voorbereiding van voorstelde organisatorische en technische wijzigingen in het GBA-stelsel zal verder vorm krijgen. Om de integriteit van het maatschappelijke verkeer te kunnen waarborgen, is een betrouwbare bepaling van de identiteit noodzakelijk. Die identiteit wordt vastgelegd in de GBA en verstrekt in de vorm van identiteitsdocumenten (zie ook paragraaf 4.4 Nieuwe Generatie Reisdocumenten). Bij verschillende publieke, maar ook private instellingen wordt de identiteit vervolgens geverifieerd. Om de vele initiatieven die zijn genomen op het gebied van identiteitsbepaling en fraudebestrijding te stroomlijnen, worden de vereiste afstemming en zorgvuldigheid daarbij gestimuleerd.

Bedrijfsvoering rijksoverheid

De ICT stelt ministeries in staat om de interne bedrijfsvoering bij de rijksoverheid te verbeteren. Om meer als één concern te gaan werken wordt een rijksoverheidsintranet opgezet.

Dit resulteert in 2000 in een operationeel intranet ten behoeve van een betrouwbare en kwalitatief hoogwaardige informatie-uitwisseling tussen de ministeries onderling, bestaand uit onder meer een website, een elektronische adressengids, beveiligd e-mail alsmede de nodige interdepartementale kennis- en informatiebestanden. De gezamenlijke ontwikkeling en verwerving van communicatieinfrastructuren zullen verder hun beslag krijgen. De aanbesteding van telefoniediensten (OT2000) zal naar verwachting in 2000 resulteren in operationele diensten. Op het terrein van infrastructuur wordt gewerkt aan een samenhangende visie op de ICT-infrastructuur van de openbare sector, waarbij zoveel mogelijk gezamenlijk wordt aangepakt. Bij de elektronische dienstverlening en het berichtenverkeer is het van belang dat de veiligheid en betrouwbaarheid van de informatie zijn gewaarborgd. Om te komen tot een betrouwbare en integere dienstverle- ning via ICT zal interdepartementaal, onder coördinatie van de Minister voor GSI, een infrastructurele oplossing voor het probleem van de elektronische identificatie worden ontwikkeld en zullen Trusted Third Party-diensten (TTP’s) worden opgezet. De uitwerking van het onderzoek zal medio 2000 zijn afgerond. Gestreefd wordt naar een door de overheid te ontwikkelen digitale handtekening die een standaard in Nederland wordt.

Het Actieprogramma Elektronische Overheid omvat concrete projecten die al op relatief korte termijn de overheid klantvriendelijker, efficiënter en effectiever zullen laten werken. Maar de sterke opkomst van ICT leidt ook tot vragen die op langere termijn tot antwoorden van de overheid zullen moeten leiden. Hierbij wordt gedacht aan thema’s als de gevolgen van ICT voor de werkwijze en organisatie van de overheid, voor de (parlementaire) democratie en dergelijke. In dat verband wordt deelgenomen aan verschillende onderzoekprogramma’s, waaronder het internationale programma «Governance in the Digital Economy». Ook moet in dit verband de in hoofdstuk 2.1. genoemde instelling van de commissie «Grondrechten in het digitale tijdperk» worden genoemd.

4.4. Nieuwe Generatie Reisdocumenten

Voor de ontwikkeling van de nieuwe generatie reisdocumenten is het jaar 2000 een belangrijk jaar. De introductie van deze documenten vindt volgens planning op 1 januari 2001 plaats. Door de keuze voor centrale personalisatie kan de nieuwe generatie reisdocumenten aan zeer hoge eisen voldoen op het punt van fraudebeveiliging. Uit onderzoek is gebleken dat de burger veel belang stelt in goed beveiligde paspoorten en identiteitsdocumenten. Met deze documenten moet hij zich immers in tal van – gevoelige – situaties in het maatschappelijk verkeer kunnen identificeren.

Omdat het kunnen aanmeten van een andere identiteit in criminele kringen zo lonend is, kan worden verwacht dat de fraude zich zal verplaatsen. Naarmate documenten beter beveiligd zijn tegen vervalsing en namaak dreigt het gebruik van authentieke documenten door andere personen dan de oorspronkelijke houder, aangeduid met look alikes, toe te nemen. Vandaar dat gelijktijdig maatregelen worden getroffen om dergelijke fraudes tegen te gaan. Naast stringentere procedures bij de aanvraag van reisdocumenten en het verzorgen van aanvullende opleiding en instructie wordt de mogelijkheid van het gebruik van aanvullende biometrische kenmerken onderzocht.

In de publieke sector is in toenemende mate behoefte aan een betrouwbaar elektronisch identificatiemiddel in een elektronische omgeving. Een door de overheid uitgegeven identiteitsdocument dat een betrouwbare identiteitsvaststelling op afstand – bijvoorbeeld vanuit huis – met inbegrip van een elektronische handtekening, faciliteert is daarom gewenst. Met de introductie van een identificatiemiddel met een elektronische handtekening wordt beoogd de dienstverlening van de overheid aan de burger op een breed terrein te faciliteren. Politiële en justitiële doeleinden vormen geen drijfveer voor de introductie van de elektronische identiteitskaart. De elektronische handtekening is belangrijk omdat hiermee de houder van de kaart zich niet alleen kan identificeren, maar net als met een geschreven handtekening, ook een wilsuiting kan doen, in dit geval in een elektronische omgeving. Uiteraard zal bij het gebruik van een elektronische handtekening de privacy gewaarborgd moeten blijven. Belangrijke voorwaarden waaraan een dergelijk identiteitsdocument moet voldoen om deze functie betrouwbaar en goed beveiligd te kunnen bieden, zijn biometrie en een bepaalde vorm van encryptie (PKT). Op grond van nadere studies en pilots, met gebruikmaking van biometrie en chipcard-technologie en de daarbij behorende encryptietechnieken, worden in de loop van 2000 nadere voorstellen met betrekking tot de mogelijkheden en consequenties van de toevoeging van biometrie op de reisdocumenten en de introductie van de elektronische identiteitsfunctie aan de Tweede Kamer voorgelegd.

• 5. 

  VEILIGHEID

5.1. Veiligheidsbeleid

Veiligheid is een basisvoorwaarde voor het functioneren van de samenleving en één van de belangrijkste toetsstenen voor de kwaliteit van het bestaan. Verschillende factoren hebben ertoe bijgedragen dat onze samenleving op dit punt kwetsbaar is geworden. Daarbij kan gedacht worden aan de voortschrijdende technologische ontwikkelingen, het vrijer en intensiever internationaal personen- en handelsverkeer, de aanhoudende migratiestromen, een intensiever ruimtegebruik en het gegeven dat angstgevoelens worden vergroot door een anoniem publiek domein in bepaalde delen van met name de grote steden. Van de overheid wordt verwacht dat zij voorziet in de behoefte aan openbare veiligheid, aan ordening en rust en aan de bescherming van leven, gezondheid en goederen tegen acute of dreigende aantastingen. Die verwachting is terecht want het is een kerntaak van de overheid om beleid te maken en uit te voeren dat erop gericht is de maatschappij tegen gevaren te beschermen.

De overheid kan dat echter niet alleen. Daar waar de kwetsbaarheid voor criminaliteit en overlast, branden, ongevallen en natuur- en milieurampen de kwaliteit van de gehele samenleving raken, hebben burgers, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties eveneens een taak. Om die reden is voor een effectieve bestrijding en voorkoming van onveiligheid een integrale aanpak noodzakelijk.

Integraal Veiligheidsprogramma

Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ontplooit op dit beleidsterrein de hieronder genoemde initiatieven. Gelet op de vele raakvlakken vindt afstemming en samenwerking plaats met het Ministerie van Justitie. De ambities die het kabinet heeft geformuleerd in het Integraal Veiligheidsprogramma (IVP) worden in de komende jaren verder tot uitvoering gebracht.

Essentieel in het IVP is het besef dat in een kwetsbare samenleving het voorkomen en bestrijden van onveiligheid een brede opgave is voor velen: overheden, maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en burgers.

Het IVP is daarmee het complement van het Beleidsplan Nederlandse Politie 1999–2002 (BNP) en de in december 1999 te verschijnen Beleidsnota Rampenbestrijding. Het BNP schetst de visie en ambities van het kabinet over de gewenste ontwikkelrichting van de politie. Het verwijst op een aantal onderdelen voor een nadere uitwerking en voor de aanpak van veiligheidsvraagstukken in de totale veiligheidsketen naar het IVP. In de Beleidsnota Rampenbestrijding wordt beschreven welke stappen nodig zijn om te komen tot verdere verbetering van de rampenbestrijdingsorganisatie. Beoogd wordt een organisatie te creëren die dusdanig functioneert, dat zij in staat is als één samenhangende organisatie invulling te geven aan het beperken, beheersen en het voorkomen van risico’s die kunnen leiden tot rampen en zware ongevallen. In het IVP is systematisch aangegeven wat op diverse fronten de bijdrage en de rol van de andere partners in de veiligheidsketen, zouden moeten zijn. Dat geldt voor de thema’s die in het IVP zijn genoemd: jongeren en veiligheid, overlast in het publieke domein, geweld en horeca, veilige leefomgeving, overvallen en straatroof, voertuigcriminaliteit en verkeersveiligheid.

In het kader van jongeren en veiligheid is integratie van minderheden van belang. De nota «Kansen krijgen, kansen pakken» is daarbij de leidraad evenals de aanpak zoals die in de nota Criminaliteit in relatie tot etnische minderheden (CRIEM) is vastgelegd.

Voorts zal in deze kabinetsperiode, in het kader van de uitwerking van de adviezen van de commissie-Van Montfrans naast een evenwichtige preventieve en repressieve inspanning, vooral ook aandacht worden geschonken aan de toenemende ontwikkeling waarbij de daders steeds jonger worden en er tevens sprake is van verharding en oververtegenwoordiging van jongeren uit etnische minderheden.

Uit de Integrale Veiligheidsrapportage 1998 blijkt dat de onveiligheid in de grote steden in absolute zin nog steeds het grootst is. Integraal veiligheidsbeleid is om die reden bij uitstek – maar niet alléén – in de grote steden noodzakelijk. In de met de grote steden afgesloten doorstart-convenanten wordt aandacht besteed aan jeugd en veiligheid, geweld, overlast, toezicht en wijkveiligheidsplannen. Ook in het IVP komen deze thema’s aan bod. Veiligheidsbeleid en grotestedenbeleid ondersteunen en versterken elkaars doelstellingen waardoor er op beide beleidsterreinen synergetische effecten zijn te behalen.

Anderzijds is het van belang de verschillende invalshoeken in het oog te houden. Onveiligheid doet zich niet alléén voor in de grote steden. In de steden met 20 000 tot 50 000 inwoners is er zelfs een lichte stijging van de onveiligheid. Ook tragische incidenten van zinloos geweld laten zien dat het veiligheidsbeleid niet kan worden beperkt tot de grote steden. In het gehele land moet de veiligheid fors verbeteren.

Naast deze beleidsthema’s wordt uitvoering gegeven aan de afspraken die in het bestuursakkoord-nieuwe-stijl (BANS) met betrekking tot veiligheid zijn gemaakt. Daarbij komen de thema’s versterking gemeentelijk veiligheidsbeleid, versterking lokale politiezorg, veilige leefomgeving, brandweer en rampenbestrijding, bestrijding jeugdcriminaliteit, beheersing overlast, geweld op straat en uitbreiding van toezicht en verkeershandhaving aan bod. In het IVP wordt een aantal afspraken nader uitgewerkt.

Als uitvloeisel van het IVP wordt ook de coördinerende rol van de Minister en Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties met betrekking tot de veiligheidsaspecten bij infrastructurele projecten verder uitgebouwd. Interdepartementaal wordt gewerkt aan beantwoording van de vraag welk veiligheidsniveau maatschappelijk verantwoord is bij deze projecten en ontwikkelingen. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om het opstellen van een normatief kader voor veiligheidsvoorzieningen in relatie tot de mogelijkheden van de hulpverleningsdiensten.

Met de totstandkoming van het IVP, het BNP en de einde 1999 te verschijnen Beleidsnota Rampenbestrijding wordt op rijksniveau in belangrijke mate invulling gegeven aan de opdrachten terzake uit het regeerakkoord. In dit begrotingsjaar zal de inzet vooral gericht zijn op de verdere concretisering en uitvoering hiervan.

De afspraken op deze terreinen en de bijdrage van de diverse organisaties stellen hoge eisen aan de regie van de uitvoering daarvan. Het IVP krijgt daarom een vertaling in nadere afspraken die met andere actoren worden gemaakt. Het is de bedoeling dat eind 1999 een convenant wordt gesloten met de veiligheidspartners zoals benoemd in het IVP. De agenda 2000 van het Nationaal Platform Criminaliteitsbeheersing omvat in belangrijke mate de inzet van het bedrijfsleven.

De Tweede Kamer zal periodiek in het kader van de begroting worden geïnformeerd over de uitvoering van het IVP.

Onderzoek en monitoring

Voor de ontwikkeling van een adequaat veiligheidsbeleid is een goed inzicht vereist in aard en omvang van de onveiligheid en de achterliggende oorzaken. In 2000 en daaropvolgend in 2002, verschijnt er opnieuw een Integrale Veiligheidsrapportage waarin zal worden aangegeven hoe de veiligheidssituatie zich ten opzichte van voorgaande jaren heeft ontwikkeld. Naast deze rapportage en de Politiemonitor Bevolking, wordt in 2000 begonnen met een Monitor Bedrijven en Instellingen. Bovendien is in samenwerking met de commissie Politie en Wetenschap een meerjarig onderzoeksprogramma opgesteld. Deze rapportages moeten enerzijds het openbaar bestuur, politie, brandweer en andere betrokkenen bij het veiligheidsbeleid in staat stellen om beter te anticiperen op nieuwe ontwikkelingen en mogelijke oplossingen en anderzijds zichtbaar maken dat deze brede inzet bijdraagt aan een veiliger Nederland.

Informatievoorziening

Ten aanzien van het informatiebeleid in algemene zin wordt een kwaliteitsimpuls verwacht voor politie, brandweer en andere hulpverleningsdiensten van de investeringen op het terrein van de ICT-infrastructuur. De huidige ICT-infrastructuur van politie en brandweer sluit niet meer aan bij de toegenomen vraag naar en de gestelde eisen aan dienstverlening. Een fundamentele verbetering van die infrastructuur zal een bijdrage leveren aan een snellere en kwalitatief betere hulpverlening aan de burger die dat behoeft. Breed wordt de opvatting gedeeld dat met investeringen in ICT een van de laatste grote mogelijkheden voorhanden is om een efficiencyslag te maken bij de Nederlandse politie en brandweer. Mede hierom zal in het Convenant Politie 1999 worden afgesproken om een gezamenlijk Masterplan op te stellen. De investeringen in ICT zijn ook noodzakelijk voor een goede informatie-uitwisseling tussen de politieregio’s onderling en met het KLPD.

Dat geschiedt op tweeërlei wijze: vanuit het rijk en vanuit het veld. Vanuit het rijk wordt in de eerste plaats het project C2000 geïnitieerd. Dit project beoogt een einde te maken aan de bestaande eilandcommunicatie waarbij elke hulpverleningsorganisatie zelf bepaalt hoe zij haar netwerk voor radiocommunicatie inricht. De regio Amsterdam is proefregio voor het project C2000. Een tweede project is het Geïntegreerd Meldkamer Systeem(GMS). Ook met dit project wordt gepoogd de bestaande situatie van talrijke en in kwaliteit onderling sterk verschillende meldkamersystemen te beëindigen. In samenhang met de vernieuwing van deze infrastructuur worden communicatie- en berichtenstandaards ontwikkeld en geïmplementeerd in bestaande informatiesystemen.

Naast deze door het rijk geïnitieerde aangestuurde projecten, worden het politie- en brandweerveld ondersteund in activiteiten waartoe zij zelf het initiatief hebben genomen. De eerste categorie van applicaties die in aanmerking komt voor vervanging zijn de applicaties ter ondersteuning van de primaire processen. Daartoe is als eerste stap een onderzoek gedaan naar de stand van zaken betreffende de kwaliteit en kwantiteit van de organisatie van de ICT-functie bij de regionale politiekorpsen. Gelijkertijd worden in het kader van het project Versterking Brandweer, informatiemanagers opgeleid en aangesteld bij de brandweerregio’s.

5.2. Politie

Het Beleidsplan Nederlandse Politie 1999–2002 (BNP) is een richtinggevende stap om het gestelde doel uit het regeerakkoord, een aantoonbaar veiliger Nederland, dichterbij te brengen.

In de landelijke politiebrief aan de korpsen is aangegeven aan welke landelijke beleidsthema’s en beheersmatige randvoorwaarden de korpsen aandacht dienen te besteden in zowel hun meerjarig beleidsplan als in hun jaarverslag. De beleidsthema’s zijn afkomstig uit het BNP. Het betreft de thema’s: jeugdcriminaliteit, geweld op straat, georganiseerde criminaliteit, verkeersveiligheid en milieu. Het Informatiemodel Nederlandse Politie dat daartoe door de korpsen zal worden gehanteerd moet inzichtelijk maken wat resultaten en effecten van de inzet zijn.

Sturingsmodel

In dit begrotingsjaar wordt het sturingsmodel ten aanzien van de politie verder geconcretiseerd. Dat geldt zowel voor het vergroten van de helderheid van verantwoordelijkheden op centraal als op regionaal niveau.

Een wetsvoorstel tot wijziging van de Politiewet 1993 in verband met de concentratie van beheersbevoegdheden op rijksniveau is inmiddels bij de Tweede Kamer ingediend.

Daarnaast bevat het regeerakkoord concrete voorstellen met betrekking tot de bestuurlijke organisatie van de politieregio: benoeming van de korpsbeheerder en de mogelijke instelling van een commissie van gemeenteraadsleden. Deze twee onderwerpen zijn niet los te zien van de afspraak dat aan het licht getreden gebreken moeten worden hersteld en dat duidelijkheid moet worden geschapen over verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Over de uitwerking van de in het regeerakkoord gedane voorstellen en de vraag welke andere wijzigingen in het regionale bestel wenselijk en noodzakelijk zijn, is 1 juli 1999 de hoofdlijnennotitie «Bestel in balans» aan de Tweede Kamer gezonden. Op basis van de uitkomsten van het overleg met de Tweede Kamer hierover, wordt een wetsvoorstel met betrekking tot het regionale bestel opgesteld.

Financiering

Dit najaar zal gekomen worden tot een convenant met de regionale korpsbeheerders waarin afspraken worden gemaakt over sterkte-ontwikkeling, informatie en communicatietechnologie, doelmatigheid, normvergoeding en bekostiging. Ten aanzien van de toereikendheid van de (norm-)vergoeding en onder meer het wegwerken van achterstanden in de ICT is in het convenant opgenomen dat de vergoeding gefaseerd zal worden verhoogd, oplopend tot ruim f 300 mln in 2005. Op deze wijze kan de normvergoeding op een thans reëel geacht niveau worden gebracht. De wijze waarop het budget voor de Nederlandse politie wordt verdeeld over de politieregio’s wordt herijkt. In het bekostigingssysteem wordt meer accent gelegd op prestaties en effecten. Sturing op output en outcome zal worden gestimuleerd. Het convenant voorziet in de instelling van een stuurgroep die zal adviseren over een wijziging van het bekostigingsstelsel.

De afgelopen jaren is uit diverse onderzoeken gebleken dat er ten aanzien van de vermogenspositie zodanige verschillen bestaan tussen de politieregio’s dat er geen sprake is van een financieel gelijkwaardige positie. Het streven van het kabinet is de Politiewet 1993 zodanig te wijzigen dat in toekomst bij of krachtens algemene maatregel van bestuur regels worden gesteld ten aanzien van het vermogensbeheer door de regio’s. Hiermee ontstaat tevens een juridische grondslag voor nadere regelgeving om te bereiken dat de politieregio’s op termijn in een meer gelijkwaardige financiële positie komen te verkeren en de vermogens van de regio’s beperkt blijven tot hetgeen vanuit een oogpunt van goede bedrijfsvoering noodzakelijk is. De kwaliteit van het politiepersoneel vraagt nieuwe investeringen in vernieuwing van het onderwijs en een benoemingenbeleid dat past bij de ambities van een korps en van de Nederlandse politie als geheel. Deze maatregelen passen ook in de ontwikkeling van de Nederlandse politie naar een model dat «politie-concern» wordt genoemd.

Bovenregionale voorzieningen

Veiligheidsontwikkelingen vragen meer eenheid in optreden van de Nederlandse politie. Met name de samenwerking tussen de korpsen vraagt nieuwe initiatieven. In dat verband zal uitwerking worden gegeven aan de bovenregionale aanpak van criminaliteit en de kwaliteit van de recherche, mede in het licht van de bevindingen van de commissie Kalsbeek. Het wetsvoorstel voor de overdracht van het beheer van het KLPD is inmiddels aan de Tweede Kamer aangeboden. Het streven is er opgericht de gedachtewisseling met de Staten-Generaal nog in 1999 af te ronden, zodat de wet op 1 januari 2000 in werking kan treden en de overgang feitelijk kan plaatsvinden.

Onderwijs enopleiding

Het project Toekomstig onderwijs voor de politie (TOP) is gestart met als doel de kwaliteit van het politieonderwijs te verbeteren en het onderwijs beter af te stemmen op de ontwikkelingen in de politieorganisatie. De kwaliteit van het politieonderwijs is immers een belangrijk instrument voor de verbetering en het onderhouden van de kwaliteit van de politieorganisatie.

Het project voorziet in het vaststellen van de eindtermen van alle opleidingen op basis van beroeps- en functieprofielen. Ook het opleidingsprofiel, de realisatie van een kwalificatiestructuur, en de toetsing (inclusief de externe legitimering) van de opleidingen worden vastgesteld. Daarnaast wordt de financiering – zowel qua rijksbijdrage als systematiek – van het vernieuwde eigenstandige onderwijssysteem vastgelegd en de benodigde wet- en regelgeving opgesteld. In 2000 zal met name de uitwerking van eindtermen en opleidingsprofielen op basis van vastgestelde beroeps- en functieprofielen ter hand worden genomen.

Als gevolg van de keuze om het centrale beheer van de politie bij de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties onder te brengen, zullen over het Landelijk Selectie- en Opleidingsinstituut Politie (LSOP)

nadere afspraken worden gemaakt met de Minister van Justitie. Dit in het licht van de vanuit het gezag te stellen eisen aan de inhoud en kwaliteit van de opleidingen.

Het LSOP zal in het jaar 2000 verder gaan met de uitbouw van het instituut tot een professionele opleidings- en kennisorganisatie.

ManagementDevelopment

Het Landelijk Management Development-politie is erop gericht de juiste persoon op het juiste moment op de juiste positie in de strategische top van de Nederlandse politie te benoemen. Hiertoe is het Landelijk Coördinatiepunt ingericht.

In 2000 zullen de inspanningen gericht zijn op het verder invoeren en bijstellen van de operationele instrumenten om de informatie over de doelgroep meer af te stemmen op de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en de gewenste profielen. Ook zullen mogelijkheden worden bekeken om centraal professionele coaching en begeleiding aan te bieden aan de strategische top van de politie.

Het regionale loopbaanbeleid wordt beter afgestemd op het Landelijk Management Development, waardoor het aanwezige potentieel voor de top van de Nederlandse politie beter kan worden bepaald. Tevens wordt de komende jaren extra aandacht besteed aan met name vrouwen en allochtonen bij de doorstroom naar hogere leidinggevende posities binnen de top van de Nederlandse politie.

Juridisch instrumentarium

Veiligheidsontwikkelingen maken voor een deel nieuwe bevoegdheden voor politie en bestuur noodzakelijk. Een voorbeeld daarvan is het voorkomen van integriteitsinbreuken. In dit kader is het wetsvoorstel Bevordering integere besluitvorming openbaar bestuur (BIBOB) in voorbereiding. Doel van dit wetvoorstel is te voorkomen dat overheden onbedoeld criminelen faciliteren door het verstrekken van vergunningen, subsidies of het aanbesteden van werken. Gestreefd wordt het wetsvoorstel, waarover de Raad van State reeds een advies heeft uitgebracht, nog in 1999 bij de Tweede Kamer in te dienen. Een belangrijk aanvullend instrument is de bestuurlijke ophouding. Met dit wetsvoorstel, dat inmiddels bij de Tweede Kamer is ingediend, beoogt het kabinet de lokale autoriteiten een extra middel in handen te geven om groepen personen met ongewenste bedoelingen tijdelijk voor een korte tijd in het belang van de openbare orde op een bepaalde locatie op te houden. Het kabinet acht het gewenst dat dit voorstel ruim vóór het begin van het Europees Kampioenschap voetbal voor landenteams in 2000 tot wet wordt verheven.

Een kabinetsstandpunt over een eventuele verplichte bijdrage van organisatoren van grootschalige publieksevenementen met een recreatief karakter in de kosten van politie-inzet, zal in het najaar van 1999 aan de Tweede Kamer worden gezonden.

Internationale samenwerking

Voor veel veiligheidsvraagstukken zijn de landsgrenzen steeds minder van belang, waardoor internationale samenwerking hard nodig is. Dit geldt zowel voor de aanpak van internationale criminaliteit als voor vraagstukken van openbare orde met een internationaal component, zoals voetbaltoernooien en internationale demonstraties. Grensoverschrijdende criminaliteit is steeds meer een kwestie van kleine organisaties die multinationaal georganiseerd zijn. Het wegvallen van de binnengrenscontroles heeft hun optreden vergemakkelijkt. De schaal van de internationale politiële samenwerking moet daar bij aansluiten.

Voor het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties liggen de prioriteiten bij de verdere ontwikkeling van de operationele politiële samenwerking, zowel in EU-verband als in bilateraal verband en bij het vervullen van de noodzakelijke randvoorwaarden daarvoor. De bestaande samenwerkingsovereenkomsten met België en Luxemburg (1996), de Bondsrepubliek Duitsland (1997) en Frankrijk (1998) vormen hiervoor een goede basis. De komende jaren zullen ook met andere landen afspraken worden gemaakt over (intensievere) politiesamenwerking.

In het verlengde van de kerntaken van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt aandacht besteed aan de integriteit van de Europese politiediensten. Tijdens de Europese Raad van Tampere, die geheel gewijd zal zijn aan het terrein van Justitie en Binnenlandse Zaken, de JBZ-pijler, zal Nederland voorstellen doen om te komen tot een beleid op EU-niveau.

5.3. Brandweer en rampenbestrijding

In de jaren negentig is de aandacht binnen de rampenbestrijding er voornamelijk op gericht geweest de individuele diensten dusdanig op orde te brengen dat zij in staat zijn om aan hun eigen taken binnen de rampenbestrijding goed invulling te kunnen geven, bijvoorbeeld met de projecten Versterking Brandweer en Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen. Met ingang van 1998 heeft reeds een initiële structurele personele versterking van de regionale brandweer plaatsgehad. Met rijksmiddelen zijn ongeveer 100 formatieplaatsen voor de bedrijfsvoering en de beleidsondersteuning bij de regionale brandweren gerealiseerd. De voor 1999 beschikbaar gekomen extra middelen worden aangewend om op projectmatige wijze een aantal knelpunten binnen de brandweerregio’s op te lossen. De projecten Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen en Versterking Brandweer worden eind 1999 afgerond. De beleidsvoornemens die in de projecten zijn ontwikkeld worden de komende jaren verder uitgevoerd.

Hoofdlijnennotitie Rampenbestrijding

In de Hoofdlijnennotitie Rampenbestrijding, die eind juni aan de Tweede Kamer is aangeboden, heeft de Staatssecretaris van BZK geschetst op welke wijze de huidige rampenbestrijdingsorganisatie kan worden versterkt. Het verbeteren van de samenwerking van bij de rampenbestrijding betrokken organisaties en diensten staat centraal in de notitie en in het IVP. De regering streeft actief naar het behoud van het vrijwilligerskarakter van de rampenbestrijdingsorganisatie in het algemeen en de brandweer in het bijzonder, door de tijdsbelasting van de vrijwilliger te verminderen en te bevorderen dat het aanbod van vrijwilligers wordt vergroot. Daarnaast wordt in de Hoofdlijnennotitie meer aandacht gevraagd voor pro-actie en preventie. Om te komen tot een afstemming van de operationele rampenbestrijdingsorganisaties op de in een regio aanwezige risico’s is het noodzakelijk praktisch toepasbare en meetbare kwaliteitseisen, normen en criteria vast te leggen. Hierbij kan worden aangesloten bij de in het kader van het Project Versterking Brandweer ontwikkelde referentiekaders.

De Hoofdlijnennotitie wordt momenteel besproken met bij de rampenbestrijding betrokken besturen, organisaties en diensten. In vervolg op dit overleg wordt de Beleidsnota Rampenbestrijding opgesteld. De Staatssecretaris zal de Tweede Kamer de Beleidsnota Rampenbestrijding eind 1999 doen toekomen.

Financiering

In 1998 en 1999 was voor de versterking van de rampenbestrijding reeds een bedrag oplopend tot f 36 mln in 2003 vrijgemaakt. Het rijksaandeel in de versterking van de rampenbestrijding zal in 2003 verder zijn toegenomen tot f 85 mln structureel. De voor het begrotingsjaar 2000 voor de versterking van de rampenbestrijdingsorganisatie beschikbare middelen zullen onder meer worden ingezet voor de verdere implementatie van de beleidsvoornemens van de projecten Versterking Brandweer en Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen. Daar waar het de regionale brandweer betreft wordt verder gewerkt aan het investeren in het (projectmatig) oplossen van de grootste knelpunten zoals een tekort aan kennis en menskracht met betrekking tot het voorkomen van zware ongevallen en rampen of een achterstand met betrekking tot het oefen-beleid. Voor het geneeskundige deel worden middelen beschikbaar gesteld voor het per regio creëren van een regionaal geneeskundige functie. Daarnaast wordt een bijdrage verstrekt ten behoeve van paraat-heidsgelden voor de bemensing van de Geneeskundige Combinaties. De toedeling van de middelen loopt vooruit op een integrale herziening van het Besluit doeluitkering bestrijding rampen en zware ongevallen (Bdur). Deze herziening heeft tot doel de beschikbare middelen op een meer op resultaat gerichte wijze te verdelen over de regio’s. Het herziene Bdur moet op 1 januari 2003 in werking treden. In dat jaar bereiken de rijksmiddelen ter versterking van de rampenbestrijding het nieuwe structurele niveau. In de tweede helft van het jaar 2000 ontvangt de Tweede Kamer een eerste contourschets van het herziene Bdur.

Verbeteren vande samenwerking

Investeren in de brandweerorganisatie en de geneeskundige organisatie afzonderlijk is van groot belang. Het zijn echter de dwarsverbanden tussen de verschillende organisaties die de meeste toegevoegde waarde geven aan het systeem van de rampenbestrijding. Zonder samenwerking ontstaat geen synergie. Gebleken is dat de onderlinge samenwerking tussen brandweer, geneeskundige-ketenpartners en de politie met name in de voorbereiding op de rampenbestrijding nog de nodige aandacht verdient. Vanuit haar coördinerende rol kan de regionale brandweer een belangrijke impuls geven aan samenwerking. Aan deze coördinerende rol wordt nog niet voldoende invulling gegeven. Veelal ligt hieraan een personeel capaciteitstekort en een gerichtheid op de eigen «brandweerrode» taak ten grondslag. De beschikbare rijksmiddelen zullen dan ook deels worden aangewend om die coördinerende rol te versterken teneinde de regionale brandweer in staat te stellen de andere bij de rampenbestrijding betrokken actoren actief te betrekken. Thans worden, in overleg met de verantwoordelijke besturen en diensten, voorstellen ontwikkeld voor de toedeling van de middelen die de komende jaren extra beschikbaar komen.

Territoriale congruentie is een belangrijke voorwaarde voor een betere samenwerking en een meer integrale benadering van veiligheidsvraagstukken in het algemeen. In overleg met gemeenten en provincies wordt het congruentietraject vorm gegeven. In de tweede helft van 2000 wordt het parlement geïnformeerd over de vorderingen op dit punt. Een ander element is mogelijk het integreren van de diverse regionale besturen van de hulpverleningsdiensten tot één regionaal bestuur. Het kabinet heeft de Raad voor het openbaar bestuur (Rob) terzake om advies gevraagd: in hoeverre kan een vorm van integratie van de verschillende regionale besturen bijdragen aan een versterking van de samenwerking? Eind 1999 of uiterlijk begin 2000 brengt de Rob advies uit.

Grensoverschrijdende samenwerking

Ook de grensoverschrijdende samenwerking met Duitsland en België in het kader van de rampenbestrijding verdient de aandacht. De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft onderkend dat er knelpunten bestaan die de samenwerking met hulpverleningsdiensten uit de buurlanden bemoeilijken. Deze knelpunten liggen in het bijzonder op het vlak van de geneeskundige hulpverlening en de communicatie. Er is een plan van aanpak opgesteld om in overleg met de bewindslieden van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en van Verkeer en Waterstaat de gesignaleerde knelpunten weg te nemen. Indien de te houden evaluatie hiertoe aanleiding geeft, zullen aanpassingen van Nederlandse regelgeving en aanvullende overeenkomsten worden geïnitieerd. Voorts zal het veld actief worden benaderd om elkaars ervaringen en kennis meer uit te wisselen en te benutten.

Waterschade

De extreme regenval in september en oktober 1998 heeft in delen van het land waterschade veroorzaakt. Het kabinet heeft de Wet tegemoetkoming schade bij rampen en zware ongevallen (WTS) op deze situatie van toepassing verklaard. Op grond van WTS heeft het rijk aan gedupeerden een tegemoetkoming in de kosten en schade verstrekt. Naast het bedrag van f 78 mln dat hiervoor in 1998 is betaald, wordt voor 1999 een bedrag geraamd van f 525 mln. Het kabinet is van mening dat in toekomstige situaties van extreme regenval de druk op de rijksbegroting minder dient te zijn. Met het oog hierop wordt met de betrokken bedrijfstakken overleg gevoerd. Het uitgangspunt hierbij is dat weergevoelige bedrijfssectoren schade als gevolg van extreme regenval als normaal ondernemersrisico gaan beschouwen en er samen met de verzekeringsbranche toe overgaan een verzekeringsconstructie op te zetten voor dergelijke situaties. Uit de evaluatie van de wateroverlast (met het kabinetsstandpunt op 25 juni 1999 aangeboden aan de Tweede Kamer) is onder meer gebleken dat er bij de betrokken besturen en diensten onduidelijkheid bestaat over de verhouding tussen verantwoordelijkheden en bevoegdheden op gemeentelijk, provinciaal en rijksniveau, neergelegd in de algemene wet- en regelgeving terzake van rampen en zware ongevallen enerzijds en de bevoegdheden, neergelegd in de specifieke wetgeving met betrekking tot de functionele keten (bestaande uit waterschappen, de provinciale diensten Water en Milieu en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat) anderzijds. Een commissie wordt ingesteld om de relevante wet- en regelgeving met betrekking tot de verantwoordelijkheden en bevoegdheden in het kader van de bestrijding van wateroverlast in kaart te brengen en te bezien hoe de betrokken besturen en diensten op de hoogte kunnen geraken van deze wet- en regelgeving en of aanpassingen nodig zijn.

5.4. Binnenlandse Veiligheidsdienst

Het bevorderen van de veiligheid van de Nederlandse samenleving is een kerntaak van de overheid en een van de prioriteiten van het regeringsbeleid. De Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) levert hieraan een essentiële bijdrage door het tijdig onderkennen van potentiële dreigingen van onze nationale veiligheid zodat daartoe bevoegde instanties de noodzakelijke maatregelen kunnen nemen en door het verrichten van veiligheidsonderzoeken en beveiligingsbevorderende activiteiten.

Het dreigingsbeeld voor de nationale veiligheid is sinds de val van de Berlijnse Muur beduidend anders geworden. Het heeft een veel grotere internationale dimensie gekregen en is mede hierdoor veel gevarieerder van karakter. De oorlog in Kosovo, de arrestatie van PKK-leider Öcalan, de voortdurende crisis rond Irak en de crisis op Ambon en in andere delen van Indonesië zijn voorbeelden van internationale gebeurtenissen die risico’s opleveren voor de nationale veiligheid. Deze buitenlandse ontwikkelingen leiden onder meer tot grote vluchtelingenstromen, spanningen tussen in Nederland verblijvende, elkaar soms vijandig gezinde groepen en tot al dan niet gewelddadige acties tegen buitenlandse vertegenwoordigingen in Nederland.

De internationale ontwikkelingen op het gebied van veiligheid hebben ook tot gevolg dat internationale organisaties die tot doel hebben om hieruit voortvloeiende conflicten te voorkomen, te beslechten of hierover recht te spreken, in aantal en belang toenemen. Vanuit zijn grondwettelijke doelstelling om de internationale rechtsorde te bevorderen speelt Nederland steeds meer een rol als mediator bij internationale conflicten en facilitator van organisaties die de internationale veiligheid helpen te bevorderen. Uitingen hiervan zijn de huisvesting in ons land van het Joegoslavië-tribunaal, het voor het Lockerbie-proces gevormde Schotse Hof, de Organization for the Prohibition of Chemical Weapons (OPCW) en op termijn het Internationaal Strafhof, die alle nadrukkelijk inspanningen van de BVD vragen. Verwacht mag worden dat als gevolg hiervan ons land meer in de aandacht zal staan van buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Bovendien heeft Nederland een bijzondere verantwoordelijkheid voor de veiligheid van alle betrokkenen en moet ons land rekening houden met de veiligheidsbelangen van alle partijen.

Een ander fenomeen dat zijn oorzaak vindt in ontwikkelingen of omstandigheden in het buitenland is de illegale toestroom van personen naar Nederland via mensensmokkel. De Nederlandse regering maakt zich hier grote zorgen over. De BVD schenkt in het bijzonder aandacht aan de betrokkenheid bij mensensmokkel van criminele organisaties, buitenlandse inlichtingendiensten, politiek- of religieus-extreme organisaties en op de mogelijke instroom van inlichtingenofficieren en personen met extremistische denkbeelden.

Naast de invloed van internationale ontwikkelingen hebben ook veranderingen in de binnenlandse situatie betekenis voor aandachtsgebieden van de BVD. De groeiende verscheidenheid in etnische, religieuze en culturele herkomst van de Nederlandse bevolking is een significante ontwikkeling, die naast veel positieve elementen ook risico’s van segregatie en polarisatie oplevert. Concretere uitingsvormen hiervan zijn interetnisch geweld, alsook beïnvloeding en intimidatie vanuit de landen van herkomst. Hierdoor kunnen de sociale cohesie- en integratiedoelstellingen van de regering bemoeilijkt worden. De BVD zal de komende jaren nadrukkelijk aandacht schenken aan het tijdig onderkennen van dergelijke risico’s.

Ontwikkelingen op het gebied van informatie-en communicatietechnologie hebben eveneens grote invloed op het werk van de BVD. De toenemende mogelijkheden tot cryptering spelen hierbij een belangrijke rol. In het kader van de Beleidsnotitie Nationaal Trusted Third Parties-project zijn afspraken gemaakt over de wijze waarop kennis kan worden genomen van versleutelde berichten indien dit noodzakelijk is uit hoofde van opsporing of nationale veiligheid.

Om potentiële dreigingen tijdig en adequaat te kunnen onderkennen dient de BVD te beschikken over toereikende bevoegdheden. Daarbij dient het mogelijk te zijn in specifiek omschreven situaties inbreuk te maken op bepaalde grondrechten van burgers. Waar nodig zal de BVD geheimhouding dienen te betrachten. Gezien deze specifieke bevoegdheden en op grond van democratische en rechtsstatelijke beginselen moet de BVD voldoen aan zware eisen van transparantie, controle en toezicht. Deze eisen vinden nadrukkelijk hun vertaling in het voorstel voor een nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten dat begin 1998 aan de Tweede Kamer is aangeboden. De nota naar aanleiding van het verslag en de bijbehorende nota van wijziging zullen naar verwachting in september aan de Tweede Kamer worden aangeboden. De voorbereiding hiervan heeft enige tijd gevergd vanwege de vele indringende vragen en opmerkingen in het verslag. In enkele gevallen vereiste de reactie daarop expliciete ambtelijke en politieke besluitvorming in de daarvoor bestemde gremia (Comité Verenigde Inlichtingendiensten Nederland (CVIN), Ministeriële Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (MICIV) en Ministerraad). Voorts was het kabinet van mening dat de aard van de voorgestelde wijzigingen in de omvangrijke nota van wijziging advisering door de Raad van State wenselijke maakte. Dit wetsvoorstel behelst niet alleen de normering van diverse bevoegdheden, maar ook van de te nemen procedurele waarborgen bij de inzet van bijzondere inlichtingenmiddelen en voorziet in een hoog niveau van toezicht en controle. Voorts wordt een nieuwe taak aan de dienst toegekend, te weten de inlichtingentaak buitenland. De nota van wijziging voorziet in de introductie van een notificatieverplichting. Ten behoeve van de notificatieverplichting en de opbouw van de nieuwe taak zijn aan de BVD extra middelen toegewezen.

Op het gebied van beveiligings- en integriteitsbevordering verricht de BVD onder meer veiligheidsonderzoeken naar personen die vertrouwensfuncties (gaan) vervullen bij de overheid of het bedrijfsleven. Naar verwachting zullen nieuwe vertrouwensfuncties worden aangemeld in sectoren waar dat tot nu toe niet het geval was.

5.5. Het Europees kampioenschap voetbal voor landenteams (EK 2000)

Om het Europees kampioenschap voetbal voor landenteams, dat in 2000 wordt gehouden, een feestelijk en veilig karakter te geven, worden tussen alle betrokkenen de nodige afspraken gemaakt en zijn van overheidswege kaders gesteld. Deze zijn vastgelegd in een document dat alle betrokkenen bekend is gemaakt. Naast nationale afstemming in de Bestuurlijke Regiegroep (BRG) vindt ook regelmatig overleg plaats tussen vertegenwoordigers van de beide landen, die het toernooi organiseren. De Tweede

Kamer wordt van de ontwikkelingen in de voorbereiding van het EK2000 door middel van periodieke rapportages op de hoogte gehouden.

Ter versterking van het feestelijk karakter zoekt het kabinet vooral naar elementen, die het «goed gastheerschap» van Nederland zullen benadrukken. De Staatssecretaris van VWS heeft de Kamer daarover gerapporteerd bij brief van 29 juni 1999, kenmerk S/EK2000 – 991 427. Op verzoek van de BRG wordt onderzoek verricht welke financieel-economische spin-off van het EK kan worden verwacht en naar de wijze, waarop die spin-off geoptimaliseerd kan worden. Tijdig voor het toernooi zal een evenementenkalender gereed zijn, die de bezoekers een handreiking kan bieden gedurende hun verdere verblijf.

Voor die feestelijkheid vormt het aspect veiligheid een essentiële voorwaarde. Het kabinet zet sterk in op preventieve maatregelen. Op voorhand zullen vermoedelijke relschoppers uit andere landen zoveel mogelijk worden geweerd, vooral door internationale gegevensuitwisseling en door toegangskaarten op naam te verkopen. Het kabinet streeft er naar tijdig op Europees niveau te komen tot een sluitend stelsel van internationale stadionverboden. Voor zover vermoedelijke vandalen toch richting België of ons land afreizen zal getracht worden hen aan de grens te onderscheppen en terug te sturen. Dat geldt evenzeer bezoekers, bij wie van strafbare gedragingen sprake is. Supporters van de verschillende landen zullen – zonodig – gescheiden worden gehouden. Mochten zich binnen de groepen toeschouwers – waaronder de Nederlandse – toch ongeregeldheden manifesteren, dan zullen waar mogelijk snelrechtprocedures worden toegepast, waartoe tevoren de nodige vervolgstappen in regie gezet zullen worden. Het kabinet acht het in dit kader gewenst dat het wetsvoorstel bestuurlijke ophouding ruim vóór het begin van het toernooi tot wet wordt verheven. Ook grootschalig optreden wordt door de politieorganisatie voorbereid. Er is een voorlopige raming gemaakt van de maximaal benodigde bijstand vanuit de verschillende politieregio’s, waaruit is gebleken dat steeds voldoende inzet beschikbaar kan worden gesteld. Met België is een verdrag gesloten over grensoverschrijdende politiesamenwerking.

Voor verschillende scenario’s wordt geoefend, zowel op operationeel vlak als bestuurlijk-logistiek. Om een goede informatiepositie te realiseren is gestart met de opbouw van een Binationaal Bestuurlijk Informatieplatform (BBIP) en een Binationaal Politieel Informatie Centrum (BPIC). Het kabinet is tevreden over de internationale samenwerking op dit gebied en verwacht ook voor het komende jaar een vruchtbare voortzetting daarvan.

• 6. 

  PERSONEEL

Het regeerakkoord vraagt bijzondere aandacht voor de kwaliteit van de rijksdienst, als onderdeel van de kwaliteit van het bestuur. Vanuit het openbaar bestuur en vanuit het management van de rijksdienst geredeneerd zijn er noodzaken tot extra impulsen voor de kwaliteit van de rijksdienst.

De rol van de overheid is steeds minder eenduidig, steeds vaker moet de overheid haar rol en positie opnieuw definiëren. Aan het bestuur worden daarbij hoge eisen gesteld. Dat vergroot de behoefte aan een stevige professionele basis van de ambtenaren en versterkt de behoefte aan checks and balances in de verhouding tussen politieke en ambtelijke leiding. Over de spanningen die in dit verband kunnen optreden, de integriteit en kwaliteit van de ambtelijke professie, de organisatie van de rijksdienst en de relatie van deze thema’s met het staatsrechtelijke principe van de ministeriële verantwoordelijkheid zal de regering het gesprek aangaan met het parlement. Los daarvan moet de roep om een meer strategisch opererende overheid en het belang van ontschotting ook zijn vertaling krijgen in het gedrag van ambtenaren. Tenslotte vergen de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt van de werkgevers in de sector rijk inspanningen om kwalitatief goed personeel aan te trekken en te behouden.

Verdere professionalisering van het ambtelijk apparaat is een voorwaarde om verantwoord in te kunnen blijven spelen op vraagstukken waar de overheid de komende jaren mee wordt geconfronteerd. Ambtelijk functioneren vraagt – ook als het goed gaat – voortdurend om onderhoud. Met regelmaat systematisch beoordelen van de kwaliteit van het ambtelijk functioneren moet gestimuleerd worden. Het zoeken naar mogelijkheden voor ontwikkeling van een ambtelijk-professionele ethiek, het verbeteren van informatie-uitwisseling en het verduidelijken van verantwoordelijkheden dragen uiteindelijk bij aan de kwaliteitsverbetering van het toekomstig ambtelijk functioneren.

Aandacht voor de kwaliteit van de rijksdienst leidt tot een toespitsing van de aandacht binnen de rijksdienst op de bijzondere eisen aan personeelsmanagement. Waar eigen verantwoordelijkheid (decentralisatie en individualisering) voorop staat is het tevens van belang nadrukkelijk te formuleren hetgeen de ministeries bindt en wat de eenheid van de rijksdienst inhoudt.

De investering in de personeelskwaliteit dient een startpunt te hebben in de ambtelijke top en de managementniveaus daaronder. Deze hebben de meest zichtbare verantwoordelijkheden, zij zijn de gezags- en cultuurdragers van de rijksdienst. Zij zijn ook bij uitstek van belang voor het uitdragen van een positief imago van de rijksdienst. Vanuit de topmanagers is uitstraling naar de andere personeelsgeledingen noodzakelijk met uiteindelijk een verhoogde aandacht en het stellen van kwaliteitseisen in het kader van personeelsontwikkeling voor de gehele rijksdienst. Het doel is om daarmee te komen tot een professionaliseringsslag die zodanig is dat deze wezenlijk bijdraagt aan de beoogde kwaliteitsverbetering.

Om bovenstaande te realiseren worden de volgende verschillende sporen gevolgd:

– een onderzoek naar modernisering van de Ambtenarenwet (paragraaf 6.1);

– versterking van de kwaliteit van management- en personeelsontwikkeling ten behoeve van het topmanagement en andere personeelsgeledingen in de rijksdienst (de paragrafen 6.2 en 6.3). Voor meer informatie wordt voorts verwezen naar de Trendnota Arbeidszaken Overheid 2000, die tegelijk met deze begroting aan het parlement is gezonden.

6.1. Modernisering Ambtenarenwet

In het kader van het streven naar het marktconform maken van de ambtelijke arbeidsverhoudingen, is de vraag gerezen of de publiekrechtelijke aanstelling van de ambtenaar vervangen zou kunnen worden door een privaatrechtelijke arbeidsovereenkomst (motie Zijlstra).

Benadrukt wordt dat dit vraagstuk geheel los staat van de bijzondere positie waar overheidswerknemers nu eenmaal rekening mee hebben te houden, omdat zij binnen de context van de staatsrechtelijke verhoudingen, het publieke ambt vervullen. Hoe de arbeidsrelatie in de publieke sector er in de toekomst ook komt uit te zien – publiekrechtelijk dan wel privaatrechtelijk volgens het Burgerlijk Wetboek – overheidswerknemers zullen te allen tijde aan hoge en bijzondere eisen moeten blijven voldoen. Het uitoefenen van de publieke taak stelt immers bijzondere eisen aan de werknemers die zich met de uitoefening van deze taak bezighouden. Behalve kennis en vaardigheden om de overheidstaak goed te kunnen vervullen, dient de overheidswerknemer uitdrukkelijk rekening te houden met de rechtsstatelijke en politiek-bestuurlijke context en de verantwoordelijkheden die men in dat kader heeft. Dit stelt hoge eisen aan de zorgvuldigheid, betrouwbaarheid en onkreukbaarheid van de ambtenaar. Het ambtelijk apparaat dat een minister ten dienste staat, dient zich er volledig van bewust te zijn wat het betekent om onder ministeriële verantwoordelijkheid te werken. Daaraan zal in de opleiding van ambtenaren meer aandacht worden geschonken. Bij introductiedagen en -cursussen, in het permanente educatietraject van ambtenaren en in het interne voorlichtingsbeleid op ieder ministerie verdient het besef van ambtelijke professie voortdurende aandacht.

In het kader van de te maken kwaliteitsslag is er alle reden om het bijzondere karakter van de overheidsorganisatie en de daaruit voortvloeiende bijzondere normen en waarden voor de overheidswerknemers opnieuw onder de aandacht te brengen en uitdrukkelijk te positioneren. Het is van groot belang dat die normen en waarden helder, uniform en ook kenbaar zijn. Nagegaan wordt of de Ambtenarenwet – meer dan nu het geval is – daar het voertuig voor zou kunnen zijn. Een nieuwe gemoderniseerde Ambtenarenwet zou daarmee de basis kunnen worden voor een set van grondbeginselen waaraan álle overheidswerknemers in Nederland – ongeacht de sector waarin zij werkzaam zijn – moeten voldoen. Gedragscodes en mandaat- en verantwoordingsverhoudingen zouden dan specifieke aanvullingen kunnen bevatten.

De Raad voor het Overheidspersoneelsbeleid (ROP) heeft naar aanleiding van de motie Zijlstra advies uitgebracht over de vraag of de ambtelijke arbeidsverhouding privaatrechtelijk vorm zou moeten worden gegeven. Sociale partners in de ROP achten het zinvol om op de ingeslagen weg van normalisatie door te gaan, waarbij de verschillende elementen ieder op hun eigen merites en effecten moeten worden bezien tegen de achtergrond dat de overheid een bijzondere werkgever is en blijft, maar zijn tegelijkertijd van mening dat niet het moment is aangebroken om over de afschaffing van de ambtelijke status een definitieve uitspraak te doen.

Het kabinet deelt dit standpunt. Er wordt nu pas op de plaats gemaakt om vooraleerst de aandacht te richten op het bijzondere karakter van de openbare dienst en te bezien of de daarbij behorende eisen te stellen aan de ambtenaar verankerd kunnen worden in een vernieuwde Ambtenarenwet. Dat betekent geenszins dat hiermee de discussie omtrent verdere normalisering is afgesloten. Het denkproces over dit onderwerp gaat verder. Een eventuele verankering van de wezenlijke elementen voor het ambtenaarschap in een gemoderniseerde Ambtenarenwet vormt daar geen belemmering voor. Bij afronding van het onderzoek naar de verankering van de bijzondere eisen in een gemoderniseerde

Ambtenarenwet, eventueel bij presentatie van een daartoe strekkend wetsvoorstel, zal ook over deze arbeidsvoorwaardelijke kant een standpunt worden ingenomen.

6.2.  Algemene Bestuursdienst

Met de totstandkoming van de Algemene Bestuursdienst (ABD) in 1995 heeft het topmanagement binnen de rijksdienst bijzondere aandacht gekregen. In de afgelopen periode is de publieke belangstelling voor rol en positie van topambtenaren toegenomen. Voor het functioneren van de rijksdienst heeft de ABD-doelgroep een grote verantwoordelijkheid. Het betreft hier de gezags- en cultuurdragers bij uitstek die veranderingsprocessen dragen. Zij zijn ook verantwoordelijk voor een adequate informatievoorziening aan bewindslieden. In september zal de Minister voor BZK voorstellen doen met betrekking tot hetgeen in het regeerakkoord wordt gesteld ten aanzien van de ABD. Het voornemen is de doelgroep uit te breiden met managers in schaal 16. Ook zullen voorbereidingen worden getroffen voor de jaren daarna, wanneer ook de managers in schaal 15 zullen toetreden. Tevens zal worden gekeken naar mobiliteitsbevordering tussen de ABD en andere overheden (grote gemeenten, provincies), de EU en andere internationale organisaties. Ook met betrekking tot topopleidingen en meer samenhang in de departementale stelsels van Management Development zijn ontwikkelingen in gang gezet. Daarnaast vindt de uitwerking van het regeerakkoord plaats met betrekking tot de positie van topambtenaren. In het regeerakkoord is gesteld dat topambtenaren in dienst komen bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Hierbij wordt gedacht aan de functionarissen in schaal 19, de secretarissen-generaal en de directeuren-generaal. Binnen het Bureau voor de ABD zal veel aandacht worden gegeven aan de kwaliteit en objectiveerbaarheid van het systeem. Het gaat hier dan vooral om procedure die tot vacaturevervulling leidt, de loopbaanadvisering, het databeheer en de rolverdeling tussen de ministeries en het Bureau.

6.3.  Management- en Personeelsontwikkeling

In de nota «vertrouwen in verantwoordelijkheid», die gelijktijdig met deze begroting aan het parlement is aangeboden, wordt aangegeven dat de noodzaak tot een kwaliteitsimpuls zich niet beperkt tot het management binnen de ABD maar ook betrekking heeft op het overige personeel binnen de rijksdienst. Dit leidt tot het benoemen van een aantal gemeenschappelijke ambities voor andere geledingen van het personeel. Het gaat om juist die groepen waarvoor de eisen van ambtelijke professie en brede inzetbaarheid eveneens cruciaal zijn voor het functioneren van de rijksdienst bij voorbeeld starters in beleidsfuncties, gevorderde beleidsfunctionarissen, specialisten en de brede laag van middle-management. Tijdens het debat naar aanleiding van de Bijlmerenquête is reeds gepleit voor het intensiveren van de inspanningen op het terrein van het ambtelijk vakmanschap.

Voor die categorieën personeel moet – gezien de verscheidenheid en omvang van de groep – niet zozeer gedacht worden aan sterk gestuurde loopbaansystemen maar eerder aan de formulering van stevige gemeenschappelijke ambities, kwaliteitseisen en faciliteiten. Daarbij zal in de opleidingen meer aandacht worden besteed aan de gevolgen van de ministeriële verantwoordelijkheid voor het functioneren van ambtelijke medewerkers.

Deze worden toegespitst op drie onderdelen van personeelsontwikkeling, namelijk competentie-management, mobiliteit en opleidingen. Ten eerste zal in samenspraak met de departementen het competentie-management voor het rijkspersoneel verder uitgewerkt worden.

Ten tweede wordt wat betreft de instroom van personeel de gezamenlijke werving van trainees voor de gehele rijksdienst voortgezet. Het rijksbrede karakter van het project komt onder andere tot uiting in een gezamenlijke wervingscampagne, opleidingsprogramma en een interdepartementale detachering van minimaal drie maanden. Het is cruciaal om de mobiliteit van rijksambtenaren tussen de ministeries te bevorderen. Eind 1999 hebben alle rijksambtenaren (incl. lijnmanagers en P-functionarissen) vanaf de werkplek direct toegang tot de mobiliteitsbank en daarmee een loopbaaninstrument ter bevordering van mobiliteit in handen. Ten derde kunnen wat betreft opleidingen meer gemeenschappelijke eisen en eindtermen worden geformuleerd voor bepaalde functiegroepen in de rijksdienst en zullen interdepartementale deelname aan opleidingen en interdepartementale oriëntatie en/of ervaringsuitwisseling als vaste bestanddelen van deze opleidingen worden bevorderd. Tevens zullen duale leerstromen in relatie met onderwijsinstellingen worden ontwikkeld.

6.4. Internationale aangelegenheden

Er bestaat intensief overleg met de overige lidstaten van de EU om te profiteren van elkaars ervaringen en te streven naar verbeteringen in het functioneren van de openbare diensten. Belangrijke onderwerpen en ontwikkelingen daarbij zijn het tot stand brengen en daarmee bevorderen van een grotere uitwisseling tussen overheidsdiensten, de verhoging van het niveau en de kwaliteit van de openbare diensten in de lidstaten en de uitbreiding van de Europese sociale dialoog, zodat naast de overheids-werknemers ook de overheidswerkgevers in het voorstadium van de Europese besluitvorming betrokken raken bij de beleidsvorming. Gezien de recente ontwikkelingen binnen de EU is het voorts van belang om aandacht te besteden aan het functioneren van het communautaire overheidsapparaat . BZK is voorstander van modernisering en flexibilisering van het Europees Openbaar Bestuur onder gelijktijdig matiging van de kostenontwikkeling.

Vermeldenswaard is voorts dat de Europese overheidsdiensten vanaf 1999 een bijdrage leveren aan de zgn. twinnings met Midden- en Oost-Europese landen. Hierover is op 17 mei 1999 vanuit BZK een brief naar de ministeries uitgegaan, die is gebaseerd op een door de Nederlandse regering en de Europese Commissie afgesloten overeenkomst.

C. TOELICHTING PER BEGROTINGSARTIKEL

• 1. 

  Inleiding

In dit algemeen deel van de toelichting per begrotingsartikel worden de beleidsmatig relevante ontwikkelingen en de aansluiting met de ontwerpbegroting 1999 gepresenteerd. Tot slot wordt ingegaan op diverse aspecten van beheer.

• 2. 

  Beleidsoverzicht vanuit financieel perspectief

In «B. Algemene toelichting bij de begroting» is nader ingegaan op het beleid van BZK. In deze paragraaf wordt vanuit financieel perspectief het beleid nader toegelicht. In onderstaande tabel wordt per onderwerp de majeure beleidsmatige relevante financiële ontwikkeling aangegeven.

Beleidsmatige relevante ontwikkelingen (in NLG 1 mln)

1999

2000

2001

2002

2003

2004

• 1. 

  Ontwikkeling normvergoeding politie/convenant politie

• 2. 

  Asieldossier politie

• 3. 

  C2000

• 4. 

  Versterking rampenbestrijding

• 5. 

  Wateroverlast 1998

• 6. 

  Sociale integratie en veiligheid G25

• 7. 

  24 uurs maatschappelijke opvang

• 8. 

  Werkgeverschap BZK

• 9. 

  Uitbreiding taken BVD

Toelichting:

• 1. 

  Voor het realiseren van de afspraken over de (3000) sterktegroei uit het regeerakkoord is de z.g. normvergoeding op een adequaat niveau gebracht. De verhoging van de normvergoeding maakt onderdeel uit van het «convenant politie 1999».

• 2. 

  Ten behoeve van de inzet van politiepersoneel bij de uitvoering van vreemdelingenwettaken zijn middelen aan de politiebegroting toegevoegd (artikel 05.23).

• 3. 

  Na enige vertraging in de aanbesteding heeft in 1999 de gunning van het netwerkgedeelte van het project C2000 plaatsgevonden. Als gevolg van de opgelopen vertraging en de keuze om een onderscheid aan te brengen tussen het traject van de Startregio en de rest, zijn in de beginjaren minder middelen nodig (artikel 05.27).

• 4. 

  Ten behoeve van verbeteringen op het terrein van de rampenbestrijdingsorganisatie is op rijksniveau na bestuurlijk overleg met de gemeenten een bedrag vrijgemaakt van f 85 mln structureel vanaf 2003 (artikel 05.21).

• 5. 

  De hier opgenomen middelen worden gebruikt voor de afwikkeling van de schadeclaims die na de wateroverlast van september en oktober 1998 in het kader van de Wet tegemoetkoming schade bij rampen en zware ongevallen worden uitgekeerd (artikel 05.21).

• 6. 

  Voor vergroting van de leefbaarheid in de grote steden zijn deels regeerakkoordmiddelen voor leefbaarheid en voor inburgering oudkomers en deels bestaande middelen voor actieprogramma’s jeugd en veiligheid in een regeling sociale integratie en veiligheid G25 ondergebracht (artikel 02.12).

• 7. 

  De Ministers voor GSI en van VWS geven een structurele impuls van 35 mln aan 24 uurs voorzieningen voor maatschappelijke opvang, in het bijzonder gericht op verslavingszorg. Van deze impuls slaat f 15,9 mln neer in de Bijdrageregeling sociale integratie en veiligheid G25.

• 8. 

  Dit betreft een capaciteitsuitbreiding van de ABD, met name in verband met het werkgeverschap van de Minister van BZK voor de topambtenaren binnen de rijksdienst per 1 januari 2000 (artikel 09.01). Dit is exclusief effecten op de kosten voor de doelgroep zelf.

• 9. 

  De capaciteit van de BVD wordt uitgebreid in verband met de taakuitbreiding die voortvloeit uit de voorgenomen wijziging van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. In het bijzonder betreft dit de invoering van de notificatieplicht voor de BVD alsmede het uitvoering geven aan een nieuwe wettelijke taak, de inlichtingentaak buitenland (artikel 06.01).

Van de beheersmatige ontwikkelingen verdient vermelding dat per 1 januari 1999 de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de zoge-

Uitgaven (in NLG 1 mln)

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk: Beleidsmatige mutaties Beheersmatige mutaties Autonome mutaties naamde Melkert ID-banen (instroom-doorstroom) overgeheveld is van BZK naar SZW. Hiertoe is bij eerste suppletore begroting 1999 f 850 mln overgeboekt.

• 3. 

  Aansluitingstabellen

Stand ontwerp-begroting 2000 BZK totaal

7 880

7 529

7 575

7 745

7 806

7 959

Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar paragraaf 2.

Uitgaven (in NLG 1 mln) ontwerp-begroting 2000

1999

2000

2001

2002

2003

2004

01   Algemeen

02   Openbaar Bestuur

03   Integratiebeleid minderheden

05   Openbare Orde en Veiligheid

06   Binnenlandse Veiligheidsdienst

07   Management en Personeelsbeleid

08   Informatievoorziening en Automatiseringsbeleid

09   Algemene Bestuursdienst

10   Constitutionele Zaken en Koninkrijksrelaties

20,8

18,5

18,4

18,5

17,9

17,9

Totaal

7 880,1         7 529,0 7 575,4 7 745,1         7 806,4 7 959,4

Ontvangsten (in NLG 1 mln)

Nog niet opgenomen in begrotingsstuk: Beleidsmatige mutaties Beheersmatige mutaties Autonome mutaties

Totaal

774,1

683,1

524,9

553,4

540,4

553,6

• 4. 

  Diverse aspecten van beheer

4.1.  Verantwoordelijkheden Ministerie van BZK

De verantwoordelijkheden van de bewindspersonen van het Ministerie van BZK strekken zich tevens over terreinen uit, die niet opgenomen zijn in deze begroting. Zo is de Minister van BZK tevens verantwoordelijk voor de begroting van de Hoge Colleges van Staat en Kabinet der Koningin (II). Tevens is de Minister van BZK als één van de fondsbeheerders verantwoordelijk voor het gemeentefonds en provinciefonds. De Minister van BZK en de Staatssecretaris van BZK zijn verantwoordelijk voor de begroting van Koninkrijksrelaties (IV). De Minister voor GSI heeft een budgettaire medeverantwoordelijkheid voor uitgaven op alle begrotingen voor het grotestedenbeleid, zoals opgenomen in bijlage 14.

4.2.  Organisatiewijzigingen

Hieronder worden de recent gerealiseerde en komende organisatiewijzigingen kort toegelicht:

Integratie KabNA. Het Kabinet voor Nederlands-Antilliaanse en Arubaanse Zaken (KabNA) is per 1 januari 1998 beheersmatig onder de verantwoordelijkheid van de Minister van Binnenlandse Zaken gebracht. Met het aantreden van het nieuwe kabinet geldt dit ook voor de politieke verantwoordelijkheid. Per 1 juli 1998 is het voormalige KabNA ondergebracht in het Directoraat-Generaal Constitutionele Zaken en Koninkrijksrelaties (DGCZK).

ITO. ITO maakte tot 1 mei 1998 als «divisie IT-organisatie» onderdeel uit van het agentschap Korps Landelijke Politiediensten (KLPD). Per 1 mei

1998 heeft ITO de status van agentschap gekregen, behorend tot BZK. KLPD. In het regeerakkoord is afgesproken, dat het beheer van het KLPD wordt overgedragen aan de Minister van BZK. Dit om de eenheid en samenwerking binnen de Nederlandse politie te vergroten. Het voornemen is dat het KLPD per 1 januari 2000 overgaat naar BZK. De KLPD wordt begrotingstechnisch bij eerste suppletore begroting 2000 aan de begroting van BZK toegevoegd met terugwerkende kracht tot 1 januari 2000.

4.3.  Kwaliteitsverbetering financieel beheer

Eind 1998 is gestart met het kwaliteitsprogramma financiële functie. Dit programma richt zich zowel op de beleidsmatige als op de beheersmatige kant van de financiële functie. De verbetering moet worden geplaatst in het perspectief van de groei van het ministerie – en de daaruit voortvloeiende verzwaring van de beheerslasten – met o.a. ITO, voormalig KabNA, KLPD, GSB. Het belangrijkste beleidsmatige project betreft de vernieuwing van de begroting zoals aangekondigd in de regeringsnota «Van beleidsbegroting tot beleidsverantwoording» (VBTB). De invoering van VBTB betekent een omslag van input begrotingen (sturen op geld) naar outcome begrotingen (sturen op beleidseffecten). Andere onderdelen van het kwaliteitsprogramma betreffen onder andere een inhaalslag op het terrein van de Administratieve Organisatie, het stroomlijnen van de financiële processen en nieuwe ICT (Informatie- en communicatie-technologie)-toepassingen. Met dit programma geeft BZK antwoord op de door de Algemene Rekenkamer in haar «Rechtmatigheidsonderzoek 1998» gesignaleerde knelpunten. In het Algemeen Overleg op 15 september

1999 van de Ministers van BZK en voor GSI met de vaste kamercommissie van BZK is aangegeven dat de geplande aanpak van de verbetering doorloopt tot en met medio 2000 en dat vanaf dat moment de resultaten successievelijk zichtbaar zullen worden.

4.4.  Bijzondere projecten

+ Millennium

Door BZK is gekozen voor een (bestuurlijke) aanpak die wordt gekenmerkt door eigen verantwoordelijkheid, faciliteren, monitoren en waar nodig auditen. Dit betekent dat de verantwoordelijkheid bij de lijnmanager in het ministerie ligt. Het Departementale Platform Informatievoorziening fungeert als taskforce bij de millenniumaanpak. Halverwege 1999 is BZK ver gevorderd met de oplossing van het millenniumprobleem en met het waarborgen van de continuïteit van de diensten en functies. Alle maatschappelijk vitale objecten zijn gereed voor wat betreft het BZK-deel, terwijl tevens voorzien is in noodplannen. Van de vitale objecten is 91% gereed en van de niet-vitale objecten is 95% gereed.

In de tweede helft van 1999 zal de aandacht met name gericht worden op het handhaven van de garanties met betrekking tot de continuïteit. Dit betekent dat gewerkt wordt aan de afronding van noodplannen,

aan het praktisch oefenen met noodplannen, aan het dynamiseren van de objectenlijst en aan het opzetten van overgangsplannen. + Euro

Begin 1999 is in vervolg op de inventarisatiefase een overkoepelend BZK-breed kader vastgesteld voor de voorbereiding en uitvoering van alle activiteiten die binnen BZK nodig zijn om tijdig en effectief over te gaan op de Euro. De Tweede Kamer zal periodiek door Financiën geïnformeerd worden over de actuele stand van zaken bij de verschillende ministeries.

In deze begroting is een extra bedrag van f 52,2 mln opgenomen voor de periode 1999 tot en met 2002 voor de invoering van de Euro afkomstig uit de aanvullende post Euro. Dit betreft uitgaven voor projectorganisaties, voorlichting en aanpassen wet- en regelgeving en informatiesystemen. Het betreft de volgende reeks (in mln):

1999                  2000                  2001                      2002

Aanvullende post Euro                                9,4                   19,9                   15,9                         7,0

Bij de toewijzing van deze extra middelen uit de aanvullende post Euro is uitgegaan van cofinanciering. Dit betekent dat maximaal 50% van de uitgaven uit de aanvullende post wordt gefinancierd. Om derden in een vroeg stadium vertrouwd te maken met de Euro wordt voor de overgangsperiode 1999 tot 2002 zoveel mogelijk gestreefd naar het geven van Euro-gewenningsinformatie. In deze begroting is Euro-gewenningsinformatie opgenomen op artikelniveau en in de begrotingsstaat.

4.5.  Beheer

+ M&O-beleid

Voor het M&O-beleid met betrekking tot de overige uitgaven en regelingen wordt kortheidshalve verwezen naar bijlage 3 bij de toelichting bij de financiële verantwoording 1998, waarin per regeling het gevoerde en te voeren beleid ter voorkoming van misbruik en oneigenlijk gebruik aan de orde wordt gesteld.

4.6.  Leeswijzer begroting

In deze ontwerp-begroting is de volgende indeling van de toelichting per artikel gehanteerd:

– Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel.In dit tekstblok wordt aangegeven welk type beleid en uitgaven op het artikel worden geraamd en welke de speerpunten van het beleid zijn en op welke regeling(en) de uitgaven zijn gebaseerd.

– De onderverdeling naar artikelonderdelen.Indien een artikel in meerdere artikelonderdelen is gesplitst wordt in een staatje de meerjarige raming op artikelonderdeelniveau gegeven. In de daarop volgende tekstblokken is per artikelonderdeel nadere informatie opgenomen over het beleid en de uitgaven en zo nodig de regeling(en) waarop de uitgaven zijn gebaseerd.

– De cijfers.In tabelvorm wordt per artikel de realisatie 1998, de vermoedelijke uitkomsten 1999, de raming 2000 en de meerjarencijfers 2001–2004 vermeld. Indien uitsluitend de verplichtingenrealisatie 1998 afwijkt van de uitgavenrealisatie 1998 is in de tabel de verplichtingenrealisatie 1998 tussen haakjes opgenomen. Nieuwe mutaties (= nog niet eerder opgenomen in een begrotingsstuk): per mutatie wordt in een paar woorden de kern van de mutatie weergegeven. Onder de tabel wordt vervolgens nader ingegaan op de voorgestelde mutaties. De voorgestelde mutaties zijn gespecificeerd in:

• * 

  beleidsmatige mutaties:mutaties die het gevolg zijn van beleidswijzigingen (de zogenaamde in- en extensiveringen van beleid);

• * 

  autonome mutaties:niet beïnvloedbare van buitenaf gekomen mutaties, zogenaamde mee- en tegenvallers in het beleid;

• * 

  beheersmatige (=boekhoudkundige) mutaties:mutaties die niet beleidsmatig van aard zijn, zoals mutaties uit hoofde van loon- en prijsbijstelling, desalderingen, overboekingen tussen artikelen of begrotingen en mineure kasverschuivingen die het gevolg zijn van een ander betalingstempo van lopende verplichtingen dan eerder geraamd.

– De kengetallen. Indien relevant is een zogenaamde p x q onderbouwing in tabelvorm opgenomen. Voor enkele artikelen is op andere wijze ingegaan op relevante informatie over kengetallen. Een lijst van gebruikte afkortingen en vindplaats van regelingen is opgenomen als bijlagen 15 en 16 bij deze begroting.

• 5. 

  Uitgaven en verplichtingen

• 01. 

  Algemeen

Op dit hoofdbeleidsterrein worden de uitgaven geraamd die geen betrekking hebben op specifieke onderwerpen van beleid, dan wel niet aan één van de overige beleidsterreinen kunnen worden toegerekend. Het betreft ondermeer de personele en materiële uitgaven van de Centrale Stafdiensten (CS), de kosten van subsidies en de functionele uitgaven van het Koninklijk Huis.

01.01. Personeel en materieel Algemeen

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Op dit artikel worden zowel de personele als materiële CS-uitgaven van BZK geraamd.

De onderverdeling naar artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

U01.01/Artikelonderdeel

1998         1999         2000         2001

2002         2003

2004 Econ. Funct.

22   Ambtelijk personeel

23   Overig personeel

24   Post-actieven

25   Materieel

26   Buitenland uitgaven

58 597      39 733      39 220      38 221       38 073      36 748      36 748

6 431         7 135        6 111         5 811         5 011         4 839        4 839

21 243      21 727      23 834      23 350      22 950      22 950      22 950

37 873      59 246      53 114      51273      54 673      54 551       52 905

129

Totaal

124 273 127 841 122 279 118 655 120 707 119 088 117 442

Artikelonderdeel 22. Op dit artikelonderdeel worden de uitgaven voor het ambtelijk CS-personeel geraamd. Deze hebben betrekking op de navolgende organisatieonderdelen en formatieve sterkten:

U01.01

Stand Vermoedelijke          Raming 2000

ontwerp-            uitkomsten begroting 1999                        1999

Departementsleiding en de algemene leiding

Stafbureau CS (vóór medio 1999 Stafafdeling CS)

Stafafdeling Constitutionele Zaken, Wetgeving & Internationale Aangelegenheden

(CZWI)*

Directie Facilitaire Zaken (vóór 1 februari 1999 Afdeling Facilitaire Zaken)

Afdeling Documentair Management en Ondersteuning (DMO)**

Directie Communicatie, Documentatie en Bibliotheek (CDB)

Directie Organisatie en Informatievoorziening (O&I)

Directie Informatievoorziening (I)

Directie Voorlichting en Communicatie

Directie Financieel-economische Zaken

Directie Personeel en Organisatie (vóór 1 maart 1999 Directie Personeelszaken)

Accountantsdienst

FEE/DIV-overheveling***

26,0 14,1

30,1 88,8 46,0 44,7 47,2

45,0 50,6 27,6

27,0 14,1

91,0

103,2 28,9 44,0 42,0 31,0 2,4

27,0 21,9

89,0

98,2 28,9 42,0 42,0 29,4 0,6

Totaal

420,1

383,6

379,0

• * 

  De Stafafdeling CZWI is per 1 juli 1998 geïntegreerd in het nieuwe DGCZK.

** De Afdeling DMO, de Afdeling Documentatie en Bibliotheek van de Directies CDB en O&I zijn per 1 april 1999 samengegaan in de Directie I.

De Afdeling Communicatie van de Directie CDB is doorgegaan onder de naam Directie Voorlichting en Communicatie.

De afslanking is als gevolg van reorganisaties ten behoeve van het invullen van de regeerakkoordtaakstelling, alsmede door het «vertrek» van de

Stafafdeling CZWI.

De uitgaven die met bovengenoemde formatie gemoeid zijn bedragen voor 2000 f 35,5 mln. Hierin is tevens een bedrag van circa f 0,7 mln opgenomen ter financiering van het in 1996 in gang gezette traineeproject.

*** Binnen CS vindt een centralisatie van de financiële alsmede de documentaire functie plaats in 1999; deze formatie zal mogelijk enigszins afgeslankt toegevoegd worden aan de formatie van het te formeren Stafbureau CS.

Artikelonderdeel 23. Op dit artikelonderdeel worden de overige (niet gedecentraliseerde) personeelsuitgaven voor geheel BZK geraamd. Daarnaast worden de decentrale CS-opleidingskosten geraamd. Het betreft de volgende onderwerpen (in NLG 1 000):

U01.01

1999

Opleidingsuitgaven Centraal

Personeelsontwikkeling

Exploitatie bedrijfsrestaurant

Personeelsfonds

Overige personele uitgaven

Herplaatsingskosten CS

Totaal

7 135

2000

6 111

De opleidingsuitgaven centraal houden verband met centrale, vakspecifieke opleidingsactiviteiten die niet in het centrale opleidingsprogramma zijn opgenomen zoals financiën, automatisering, bedrijfshulpverlening en communicatie.

De uitgaven personeelsontwikkeling betreffen de activiteiten in het kader van het centrale BZK-Management Development programma. De bijdrage exploitatie bedrijfsrestaurant betreft de BZK-bijdrage. De overige personele uitgaven betreffen de decentrale opleidingsactiviteiten in het kader van de ontwikkeling van de medewerkers. Hierover kunnen de directies en afdelingen zelf beschikken. Met ingang van 1998 is een budget herplaatsingskosten voor CS

gecreëerd. Dit budget wordt gebruikt voor om-, her- en bijscholing, bovenformatieve plaatsing en eventueel outplacement van herplaatsingskandidaten.

Artikelonderdeel 24. Op dit artikelonderdeel worden de centrale uitgaven aan wachtgelden en non-activiteitswedden geraamd. De grondslagen op basis waarvan de uitkeringen worden geraamd zijn het Rijkswachtgeldbesluit 1959, de Uitkeringsregeling 1966, de Wet uitkering wegens vrijwillig vervroegd uittreden en de Regeling wachtgeld en uitkering bij privatisering.

Naast voornoemde uitgaven worden op dit artikel de exploitatielasten van de Stichting Uitvoeringsinstelling Sociale Zekerheid voor Overheid en Onderwijs (USZO) met betrekking tot voornoemde uitkeringsregelingen geraamd.

Artikelonderdeel 25. Ten laste van dit artikelonderdeel worden de materiële BZK-uitgaven geraamd. Het betreft uitgaven voor (in NLG 1 000):

U01.01                                                                                                                          1999             2000

– huur, exploitatie en logistiek in verband met huisvesting

– intern informatievoorzieningsbeleid

– centrale uitgaven voor voorlichting en communicatie

– financiële en personele informatievoorziening

– personeelszorg en voorzieningen

– overig (onder andere decentrale uitgaven onderdelen CS)

– millennium

Totaal                                                                                                                        59246         53114

Hieronder worden de speerpunten voor 2000 toegelicht: – Digitalisering van de documenthuishouding (Digidoc). In het kader van het project Digidoc wordt de komende jaren gewerkt aan de invoering van digitaal documentbeheer binnen BZK. Dit betekent dat een elektronisch archief zal worden opgebouwd waarmee medewerkers vanaf de eigen werkplek informatie elektronisch kunnen zoeken, selecteren en opvragen. Hiertoe wordt een Documentair Informatie Systeem (DIS) aangeschaft dat, indien wenselijk, wordt aangevuld met functionaliteiten die het mogelijk maken werkprocessen te ondersteunen. De benodigde investering voor het gehele traject komt neer op f 4,5 mln over 3 jaar. – Intranet. In de periode 1999/2000 wordt binnen BZK in projectverband gewerkt aan de opzet van een BZK-Intranet. Doelstellingen die daaraan ten grondslag liggen richten zich vooral op de ondersteuning van:

• * 

  primaire en ondersteunende processen,

• * 

  werken in projectverband,

• * 

  informatievoorziening en communicatie in overlegcircuits,

• * 

  kennismanagement.

Afronding van het project is voorzien in mei 2000. De verdere ontwikkeling en uitbouw van het BZK-Intranet worden na afronding van het project in de lijn ondergebracht. De incidentele projectkosten worden geraamd op f 1,150 mln in 1999 en f 0,6 mln in 2000. – Plan renovatie/herontwikkeling huisvesting. In december 1998 is besloten dat het plan van architect Jo Coenen door de Rijksgebouwendienst in samenwerking met de gemeente Den Haag en de gebruikers van het Schedeldoekshavencomplex nader op haalbaarheid wordt onderzocht. Met name het aandeel van de marktfuncties in de herontwikkeling is essentieel voor het (financieel) haalbaar maken van een grootschalige aanpak. Totaal is voor de vernieuwing van de Rijkshuisvesting een investeringsbedrag van f 200 mln gereserveerd (is het bedrag dat nodig is voor noodzakelijke onderhoudsinvesteringen in huidige gebouw), inclusief de vernieuwing van de Justitie-huisvesting.

De oorspronkelijke renovatieplannen (IBP-Busquets) zijn daarmee in de ijskast geplaatst. Wanneer in de loop van 1999 blijkt dat een grootschalige herontwikkeling niet haalbaar is, worden deze oorspronkelijke renovatieplannen alsnog tot uitvoering gebracht. Indien gekozen wordt voor een meer grootschalige aanpak zullen – gezien de ouderdom van de huisvesting – tussentijdse maatregelen nodig zijn om de huisvesting op een aanvaardbaar niveau te houden. Daarnaast zullen de komende jaren de nodige planontwikkelings- en voorbereidingskosten moeten worden gemaakt om de vernieuwing te realiseren.

Artikelonderdeel 26. Op dit artikelonderdeel werden de kosten van de BZK-vertegenwoordigers in Brussel geraamd. Met de vorming van het nieuwe DGCZK is het budget met ingang van 1 januari 1999 overgeheveld naar artikel 10.01.

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven* vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000)

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beheersmatige mutaties

• 1. 

  stelselwijziging rijkshuisvesting

• 2. 

  stelselwijziging rijkshuisvesting

• 3. 

  stelselwijziging rijkshuisvesting

• 4. 

  invoering Euro

• 5. 

  Postbus 51-infolijn

• 6. 

  diversen

• 7. 

  toedeling loonbijstelling 1999

• * 

  In 1999 en 2000 geringe verplichtingenafwijking ten opzichte van uitgaven.

De toelichting bij de cijfers

1 t/m 3. een verhoging van de raming, een overboeking naar/van VROM en een reallocatie van/naar diverse artikelen als gevolg van de herberekening van de huisvestingsbudgetten in het kader van het nieuwe stelsel voor de rijkshuisvesting.

• 4. 

  een verhoging van de raming in verband met de invoering van de Euro.

• 5. 

  een overboeking naar AZ in verband met het BZK-aandeel in de variabele kosten voor 1999 van de Postbus 51-infolijn.

• 6. 

  een reallocatie van artikel 01.15 en 02.10 en naar diverse artikelen in het kader van werkdrukvermindering en een desaldering met ontvangstenartikel 01.08 in verband met diverse ontvangsten van verkopen, contante kortingen en de fiscale maatregelen in het kader van de kinderopvang.

De kengetallen

(in NLG 1 000)

U01.01

1998

1999

2000

RAMINGSKENGETALLEN

aantal bedrag aantal bedrag aantal bedrag

Artikelonderdeel 24**

Artikelonderdeel 22 Gemiddelde bezetting ambtelijk personeel

Gemiddelde salariskosten

Toegelicht begrotingsbedrag Artikelonderdeel 23 Aantal medewerkers dat een opleiding uit het centrale opleidingsprogramma volgt

Gemiddelde kosten per deelnemer aan centrale opleidingsprogramma

Toegelicht begrotingsbedrag

Aantal uitkeringsgerechtigden uitkeringsregelingen post-actieven

Gemiddelde uitkeringskosten uitkeringsregelingen post-actieven

Toegelicht begrotingsbedrag Artikelonderdeel 25 Gemiddelde bezetting pand Schedeldoekshaven in fte’s

Huur-uitgaven pand Schedeldoekshaven per fte

Exploitatie-uitgaven huisvesting per fte***

Bewaking en beveiligingskosten per fte****

Uitgaven catering per fte

Automatisering (inrichting & onderhoud standaard werkplek) per fte***

Toegelicht begrotingsbedrag

*413,4

383,6

379

Toegelicht begrotingsbedrag

72 336

89 241

88 431

• * 

  Nog inclusief CZW en 19 trainees.

** Exclusief de op artikelonderdeel 24 geraamde exploitatielasten USZO.

*** Tussen [ ] staat het aantal interne fte’s weergegeven dat aan het budget is gerelateerd.

**** Hierin zijn tevens de fte’s voor het pand Schedeldoekshaven van Justitie verwerkt.

***** Kengetal is alleen gebaseerd op pand Schedeldoekshaven. Opleidingskosten en onderdeelspecifieke systemen zijn niet meegenomen.

01.03. Loonbijstelling

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Op dit artikel wordt de loonbijstelling verwerkt in het kader van algemene salarismaatregelen, incidentele loonontwikkeling en overige specifieke maatregelen op het gebied van arbeidsvoorwaarden.

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beheersmatige mutaties

• 1. 

  onderuitputting ZVR

• 2. 

  loonbijstelling 1999

• 3. 

  verdeling loonbijstelling 1999

674 - 42              - 47              - 47              - 48              - 48

224 424 - 226 352 - 224 004 - 234 996 - 237 398

Stand ontwerp-begroting 2000

Nihil

2 140

7 642

10 928

6 004

8 452

8 452

01

13.9

Stand ontwerp-begroting 2000 in EUR 1 000

Nihil

971

3 468

4 959

2 724

3 835

3 835

De toelichting bij de cijfers

• 1. 

  een reallocatie van artikel 07.20 in verband met de meevaller op dit artikel in de Ziektekostenvoorziening Rijkspersoneel (ZVR) ter (gedeeltelijke) dekking van de CAO Rijk 1999–2000.

• 2. 

  een overboeking naar de HCvS in verband met integratie KabNA.

• 3. 

  de verdeling van de loonbijstelling 1999.

01.04. Prijsbijstelling

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Op dit artikel worden de uit de aanvullende post prijsbijstelling ontvangen bedragen geboekt tot toekenning plaatsvindt aan prijsgevoelige begrotingsartikelen.

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

Stand ontwerp-begroting 2000

Nihil 29434 30 051 29729 30028 29980 29980             01           13.9

Stand ontwerp-begroting 2000 in EUR 1 000

Nihil 13 357 13 637 13490 13 626 13 604 13 604

De toelichting bij de cijfers

• 1. 

  een overboeking van Financiën in verband met de toedeling van de prijsbijstelling 1999.

01.05. Onvoorzien

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Ingevolge artikel 5, zesde lid, van de Comptabiliteitswet 1976 is een artikel voor onvoorziene uitgaven opgenomen.

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

01.07. Subsidies en onderzoeken

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Op dit artikel worden de uitgaven geraamd met betrekking tot diverse subsidies en strategisch onderzoek.

De onderverdeling naar artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

U01.07/Artikelonderdeel

1998         1999         2000         2001

2002         2003

2004 Econ. Funct.

03 Subsidies en bijdragen aan de Stichting

Koninklijk Paleis te Amsterdam 12 Subsidies aan de Oorlogsgravenstichting

14   Overige subsidies en bijdragen

15   Subsidies aan internationale organisaties

16   Strategievormend onderzoek

Totaal

5 449

6 907

6 544

6 531

6 513

6 513

6 513

Artikelonderdeel 03. Bij koninklijk besluit van 15 juli 1980 (Stb. 435) is het Paleis op de Dam ten laste van het Rijk aan de Koningin ter beschikking gesteld. Mede gezien de verantwoordelijkheid van de Minister van BZK voor de functionele kosten van het Koninklijk Huis, wordt aan de Stichting Koninklijk Paleis te Amsterdam subsidie verleend. Op grond van de subsidiebeschikking van 25 mei 1992 is deze subsidie geraamd op f 0,355 mln per jaar.

Artikelonderdeel 12. Sinds 1 januari 1997 vindt de subsidiëring van de Oorlogsgravenstichting (OGS) plaats op grond van de subsidieregeling van 24 juni 1997, nr. BW97/U566 (Stcrt. 1997, nr. 128). Uitgangspunt voor het vaststellen van de hoogte van de subsidie voor 2000 en volgende jaren is het bedrag uit de begroting voor het jaar 1999, dat bestemd is voor personele en materiële uitgaven in Nederland en Indonesië. De OGS heeft de zorg voor twee erevelden in Nederland (Loenen en Grebbeberg) en zeven erevelden in Indonesië (Menteng Pulo, Ancol, Pandu, Kembang Kuning, Kalibanteng, Leuwigajah en Candi). Daarnaast draagt de OGS bij in de kosten voor het onderhoud van ruim 50 000 oorlogsgraven (veelal Commonwealth-graven) verspreid over de gehele wereld.

Voor haar werkzaamheden heeft de OGS in Nederland 27 personen in dienst en in Indonesië ongeveer 127.

Artikelonderdeel 14. Op dit artikelonderdeel worden met name de subsidies aan de Vereniging voor Administratief recht en het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten geraamd.

Artikelonderdeel 15. Voor 2000 worden geen subsidies voorzien aan internationale organisaties. Het artikel wordt gehandhaafd met het oog op eventuele toekomstige subsidieverstrekking.

Artikelonderdeel 16. De aanwending van het budget voor strategie-vormend onderzoek in het jaar 2000 is onderwerp van bespreking van het begin 1999 ingestelde directeurenoverleg «strategische kennisontwikkeling». Dit overleg is ingesteld met het oog op te ondernemen activiteiten en te ontplooien initiatieven die het strategisch vermogen van BZK een impuls kunnen geven. De besteding van het onderzoeksbudget speelt in het directeurenoverleg nadrukkelijk een rol; concrete onderzoeksvragen voor 2000 worden in de loop van 1999 via het directeurenoverleg geformuleerd. Voorgenomen is dat activiteiten in het kader van het BZK-project strategische kennisontwikkeling die zullen leiden tot de verkenning van strategische vraagstukken die voor BZK van prominent belang zijn hiervan deel zullen uitmaken. En dat geldt ook voor de instelling van voorzieningen die – door middel van het leggen van verbindingen binnen het departement en het organiseren van contact tussen BZK enerzijds en wetenschaps- en onderzoeksinstellingen anderzijds – het strategisch vermogen van BZK daadwerkelijk zullen kunnen versterken. Inmiddels staat daarnaast vast dat activiteiten in het kader van het Forum voor democratische ontwikkeling in de onderzoeks-inspanning worden betrokken. Daarmee krijgt het thema van de democratische rechtsstaat via het onderzoeksbudget in elk geval aandacht.

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000)

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beheersmatige mutaties

• 1. 

  toedeling loonbijstelling 1999

109

113               113               114               114

01.09. Functionele kosten Koninklijk Huis

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Deze uitgaven vinden hun grondslag in artikel 1, lid 4, van de Wet financieel statuut Koninklijk Huis en omvatten personele en materiële uitgaven.

De onderverdeling naar artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

U01.09/Artikelonderdeel

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004 Econ. Funct.

01   Personeel

02   Non-activiteitswedden, wachtgelden en vervroegd uittreden

03   Materieel

11870 12 294 13 243 13 273 13 273 13 273 13 273

431            596            596           596           596           596

4 008 3 066 3 099 3 099 3 099 3 099

596 3 099

11

11 12

01.1

01.1 01.1

Totaal

16 309 15 956 16 938 16 968 16 968 16 968 16 968

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000)

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beheersmatige mutaties

• 1. 

  personele/materiële uitgaven

• 2. 

  toedeling loonbijstelling 1999

1 000            1 000            1 000            1 000

491                508               509               509               509

De toelichting bij de cijfers

• 1. 

  een verhoging van de raming ter financiering van personele uitgaven ten gevolge van de werktijdverkorting en de hiermee gepaard gaande herbezetting.

01.14. Vervreemding aandelen PinkRoccade NV

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

De staat had tot voor kort een 100% deelneming in PinkRoccade NV (voorheen Roccade Informatica Groep NV en daarvoor N.V. RCC). In verband met het voornemen het volledige aandelenpakket te vervreemden, zijn eind 1997 met een potentiële koper onderhandelingen gevoerd die uiteindelijk niet tot resultaat hebben geleid. Als resultaat van een in 1998 uitgevoerd onderzoek naar de mogelijkheden van een beursnotering is gestart met een traject om in de loop van 1999 tot een beursgang voor Roccade te komen. Inmiddels heeft op 6 juli 1999 de beursgang van PinkRoccade plaatsgevonden, waarbij de staat 30% van haar aandelenbezit heeft vervreemd.

De in verband met de vervreemding van de aandelen samenhangende uitgaven en ontvangsten zullen op het onderhavige artikel alsmede ontvangstenartikel 01.09 worden geraamd.

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

De toelichting bij de cijfers

• 1. 

  een desaldering met ontvangstenartikel 01.09 in verband met betalingen voor de inschakeling van ondermeer financiële, economische en juridische expertise in het kader van het proces van vervreemding van het aandelenpakket casu quo de voorbereiding van de beursgang van PinkRoccade.

01.15. Adviesraden

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Op dit artikel worden de apparaats- en onderzoeksuitgaven en vacatiegelden geraamd met betrekking tot de Raad voor het openbaar bestuur (Rob), de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) en de Kiesraad. Uitgangspunt voor de Rob en de Rfv is de deskundigheid en onafhankelijkheid van de leden. De raden hebben één gemeenschappelijke voorzitter.

In 1999 intensiveren de raden de samenwerking. De werkprogramma’s worden meer op elkaar afgestemd, de leden worden over en weer nauwer bij de advieswerkzaamheden betrokken en de secretariaten zijn samengevoegd tot één secretariaat, dat daarmee minder kwetsbaar en kwalitatief sterker kan worden.

De werkprogramma’s worden tegelijk met deze begroting aan de beide Kamers der Staten-Generaal aangeboden. Zij vormen de ondergrens omdat, conform de Kaderwet adviescolleges, in de werkprogramma’s van de raden rekening moet worden gehouden met niet aangekondigde adviesvragen van andere ministeries en met spontane advisering door de raden zelf.

De Kiesraad adviseert de Minister en de Staatssecretaris van BZK met betrekking tot Kieswetaangelegenheden. Daarnaast fungeert de Kiesraad als centraal stembureau bij verkiezingen.

De onderverdeling naar artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

U01.15/Artikelonderdeel

1998         1999         2000         2001

2002         2003         2004 Econ. Funct.

01   Raad voor het openbaar bestuur

02   Raad voor de financiële verhoudingen

03   Kiesraad

Totaal

2 318 2 943 3 165 3 130 3 102 3 102 3 102

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000)

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beheersmatige mutaties

• 1. 

  dienstverlening stafdiensten

• 2. 

  toedeling loonbijstelling 1999

240 56

76

69

68

68

De toelichting bij de cijfers

• 1. 

  verschuiving van personele uitgaven in verband met ondersteuning door CS (Centrale Stafdiensten van het ministerie van BZK).

De kengetallen

(in NLG 1 000)

U01.15/Artikelonderdelen 01 en 02

1998

1999

2000

RAMINGSKENGETALLEN

aantal bedrag aantal bedrag aantal bedrag

Gemiddelde bezetting ambtelijk personeel Gemiddelde salariskosten Toegelicht begrotingsbedrag

14,2

12,5

12,5

111,4 1 582

136 1 700

130,7 1 634

• 02. 

  Openbaar Bestuur

Het Directoraat-Generaal Openbaar Bestuur (DGOB) heeft als algemene taakstelling de zorg voor de inrichting en het functioneren van het openbaar bestuur. Daarbij horen tevens specifieke coördinerende verantwoordelijkheden voor het integratiebeleid minderheden en voor de overheidsinformatievoorziening (zie respectievelijk de hoofdbeleidsterreinen 03 en 08). Op deze manier wordt benadrukt dat de zorg voor de positie van minderheden en een goed gebruik van (bestaande en beschikbaar komende) informatievoorzieningsmogelijkheden van belang zijn voor een zo goed mogelijk functioneren van het openbaar bestuur. Het openbaar bestuur in Nederland wordt geconfronteerd met omvangrijke en indringende problemen, vooral in de stedelijke gebieden. De vraagstukken van de grootstedelijke problematiek zoals werkloosheid, leefbaarheid, scholing en veiligheid worden op verschillende manieren aangepakt. Door het versterken van de hoofdstructuur, te weten het Rijk, de provincies en de gemeenten, zal het openbaar bestuur effectiever, efficiënter en democratischer kunnen functioneren en derhalve beter in staat zijn problemen op te lossen.

Ook in 2000 blijven de kernactiviteiten: grotestedenbeleid, rol en positie provincies, alsmede stimulering van de kwaliteit van de publieke dienstverlening en verbetering van de relatie overheid/burger. Op het terrein van het grotestedenbeleid gaat het daarbij onder meer om activiteiten met betrekking tot de versterking van de economische structuur in achterstandswijken en bevordering van de leefbaarheid en veiligheid.

Op het hoofdbeleidsterrein Openbaar Bestuur worden naast uitgaven voor bestuurlijke organisatie, grotestedenbeleid, bevordering werking politiek systeem (subsidiëring politieke partijen), tevens uitgaven geraamd die voortvloeien uit de financiële rechtspositie van (actieve en gewezen) gekozen en niet-gekozen bestuurders (leden Europees Parlement, gewezen ministers en burgemeesters). Tenslotte komen nog ten laste van dit hoofdbeleidsterrein bijdragen aan het agentschap BPR ten behoeve van de uitgifte van reisdocumenten.

02.01. Schadeloosstelling, uitkering en pensioen leden Europees Parlement

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Op grond van de Wet schadeloosstelling, uitkering en pensioenen leden Europees Parlement ontvangen de leden van het Europees Parlement een schadeloosstelling, die gelijk is aan die van de leden van de Tweede Kamer. Dit geldt alleen voor de schadeloosstelling in enge zin; de verschillende onkostenvergoedingen komen voor rekening van het Europees Parlement. Het aantal Nederlandse leden van het Europees Parlement bedraagt 31. Gewezen leden van het Europees Parlement ontvangen gedurende maximaal zes jaar een wachtgelduitkering. In 1999 zijn er verkiezingen voor het Europees Parlement gehouden. Door deze verkiezingen is het aantal personen dat vanaf juni 1999 aanspraak zal maken op een wachtgelduitkering hoger geworden. De wachtgelduitkering bedraagt voor hen het eerste jaar 80%, daarna 70% van het laatstgenoten salaris. Tevens is deze wachtgeldaanspraak gebaseerd op de, per 1 januari 1997 gewijzigde, hogere schadeloosstelling.

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

De kengetallen

(in NLG 1 000)

U02.01

1998

1999

2000

RAMINGSKENGETALLEN

aantal bedrag aantal bedrag aantal bedrag

Schadeloosstelling

Gemiddeld uitkeringsbedrag

Toegelicht begrotingsbedrag

Wachtgelden

Gemiddeld uitkeringsbedrag

Toegelicht begrotingsbedrag

Pensioenen

Gemiddeld uitkeringsbedrag

Toegelicht begrotingsbedrag

Uitvoeringskosten USZO

31

20

31

31

Totaal

4 965

6 292

6 125

02.02. Uitkering gewezen ministers

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Op grond van de Algemene Pensioenwet Politieke Ambtsdragers (APPA) is een regeling van kracht voor politieke ambtsdragers en hun nabestaanden, waarin toekenning van een uitkering en pensioen is neergelegd. De uitvoering van de APPA-uitkeringen berust bij de Stichting USZO. De uitvoering van de APPA-pensioenen wordt gedaan door de Stichting Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP).

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

De kengetallen

Onderstaande gegevens zijn ontleend aan gegevens van de stichtingen USZO en ABP.

(in NLG 1 000)

02.03. Diverse vergoedingen openbare ambtsdragers en herindelingswachtgelden

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Het artikel heeft met name betrekking op wachtgelduitgaven die (zijn) ontstaan als gevolg van gemeentelijke herindelingen (burgemeesters, wethouders en ambtenaren) en in verband met herschikking gemeenschappelijke regelingen. Tevens komt een aantal kosten die verband houden met de benoemingsprocedure en het algemene personeelsbeleid voor burgemeesters ten laste van dit artikel.

De onderverdeling naar artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

U02.03/Artikelonderdeel

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004 Econ.

Funct.

07   Verplichtingen verband houdende met opheffing van gemeenten en met voormalige drostambten, alsmede uitkeringen en onderstanden aan overige gerechtigden

08   Wachtgelden in verband met herschikking gemeenschappelijke regelingen

11   Wachtgelden burgemeesters

12   Kosten functioneren burgemeesters

1 987

2 581

1 681

1 581

1 481

1 281

1 181

41

01.1

Totaal

6 905 7 369 6 583

5 951

5 413 5 207 5107

Artikelonderdeel 07. Ten laste van dit artikelonderdeel worden de wachtgelden van ambtenaren en de uitkeringen aan «boventallige wethouders» gebracht, voor zover deze zijn ontstaan ten gevolge van een gemeentelijke herindeling met een datum van herindeling die ligt vóór 1 januari 1988. De bekostiging van deze wachtgelden ten laste van de rijksbegroting berust op de Wet algemene regelingen gemeentelijke indeling.

In de wet van 7 september 1989, houdende wijziging van de wachtgeldbepalingen in de Wet algemene regelen gemeentelijke indeling is vastgelegd dat de wachtgelden die het gevolg zijn van gemeentelijke herindelingen met een datum van herindeling van 1 januari 1988 of later niet langer ten laste komen van de rijksbegroting, maar ten laste van de betrokken gemeenten.

Aan de wijziging van de wachtgeldbepalingen is gekoppeld dat vanuit het onderhavige artikelonderdeel middelen worden overgeheveld naar de gemeentefondsbegroting en wel zodanig dat het verschil tussen wat op de post beschikbaar is en wat benodigd is om aan de «oude» verplichtingen te voldoen jaarlijks wordt overgeheveld.

Artikelonderdeel 08. Ten laste van dit artikelonderdeel worden de wachtgelden gebracht, die zijn ontstaan ten gevolge van het proces van aanpassing aan de eisen die de Wet gemeenschappelijke regelingen stelt. In deze wet is bepaald dat bedoeld proces vóór 1 januari 1990 dient te zijn afgerond.

De bekostiging van de wachtgelden berust op genoemde wet. Het aanpassingsproces is inmiddels afgerond. Het aantal wachtgeldgerechtigden en de desbetreffende bedragen zal dan ook geleidelijk afnemen.

Artikelonderdeel 11. Ten laste van dit artikelonderdeel komen de wachtgelden van burgemeesters, die zijn ontstaan als gevolg van gemeentelijke herindeling of vanwege andere oorzaken. De bekostiging van de wachtgelden van de burgemeesters berust op artikel 46 van het Rechtspositiebesluit burgemeesters 1994.

Artikelonderdeel 12. In artikel 34 van het Rechtspositiebesluit burgemeesters 1994 is geregeld dat de reis- en verblijfkosten van burgemeesterskandidaten door het Rijk op declaratiebasis worden vergoed voor bezoeken aan de Minister van BZK, de commissarissen der

Koningin, dan wel aan de vertrouwenscommissie. Grondslag voor deze vergoeding vormt het Reisbesluit binnenland van 1993. Voor deze te declareren reizen is een bedrag beschikbaar van f 0,050 mln (ongeveer 1 000 reizen voor een gemiddeld te declareren bedrag van circa f 50). Ook de kosten verbonden aan bedrijfsgeneeskundige begeleiding van burgemeesters komen ten laste van dit artikelonderdeel. Hiermee is in 2000 een bedrag gemoeid van ongeveer f 0,050 mln (ten behoeve van ongeveer 50 keuringen). Onder meer als gevolg van toenemende aandacht voor bijvoorbeeld ziekteverzuimbegeleiding, kan het aantal (her)keuringen in de komende jaren toenemen. Tevens komen diverse kosten van activiteiten in verband met het functioneren van burgemeesters ten laste van dit artikelonderdeel. Hiertoe behoren onder meer activiteiten in het kader van deskundigheidsbevordering (f 0,1 mln), bijdragen aan het Genootschap van Burgemeesters (f 0,020 mln), bijdragen aan scholing en vorming van (aankomende) burgemeesters (f 0,050 mln), uitgaven in het kader van concrete rechtspositionele maatregelen, dan wel externe (individuele) begeleiding van burgemeesters in bijzondere situaties (f 0,352 mln), alsmede uitgaven ten behoeve van het personeelsbeleid voor burgemeesters. In dat kader zullen instrumenten ter bevordering van professionalisering en mobiliteitsbevordering worden ontwikkeld en vervolgens aangeboden aan de beroepsgroep (ongeveer f 0,5 mln).

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beheersmatige mutaties

• 1. 

  overboeking van/naar GF

• 2. 

  toedeling loonbijstelling 1999

500 233

200 170

100 147

127

121

Stand ontwerp-begroting 2000

6 905 7 369 6 583 5 951         5 413 5 207 5 107

(7 031)

11

01.1

Stand ontwerp-begroting 2000 in EUR 1 000

3 133 3 344 2 987 2 700 2 456 2 363 2 317

(3 191)

De toelichting bij de cijfers

• 1. 

  een overboeking van/naar het gemeentefonds, deels wegens nabetaling uit hoofde van AOW/AWW/ANW-compensatie voor een deel van herindelingswachtgeldgerechtigden (die niet in 1998 heeft plaatsgevonden, maar naar verwachting in 1999 zal worden gerealiseerd), en deels wegens de structurele doorwerking (in 2000 en 2001) van het deel van de in 1998 opgetreden onderuitputting bij de herindelingswachtgelden dat niet voortvloeit uit het uitstel van de AOW/AWW/ ANW-nabetaling.

De kengetallen

Artikelonderdeel 07

Artikelonderdeel 08

Artikelonderdeel 11

Uitvoeringskosten USZO

Ambtenaren/wethouders

Gemiddeld uitkeringsbedrag

Toegelicht begrotingsbedrag

Ambtenaren

Gemiddeld uitkeringsbedrag

Toegelicht begrotingsbedrag

Burgemeesters

Gemiddeld uitkeringsbedrag

Toegelicht begrotingsbedrag

46

41

44

42

36

40 1 681

55 330

89

3 225

225

Totaal

6 011

6 252

5 461

• * 

  De stijging van de uitgaven (tegenover een lichte daling in het aantal wachtgeldgerechtigden) wordt veroorzaakt door naar verwachting in 1999 te verrichten nabetalingen uit hoofde van AOW/AWW/ANW-compensatie.

02.04. Diverse bijdragen aan provincies en gemeenten

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Op dit artikel zijn tot 1998 verschillende bijdragen aan gemeenten verantwoord in het kader van het grotestedenbeleid, alsmede ten behoeve van projecten ter stimulering van de economische structuur en/of de werkgelegenheid. Vanaf 1999 betreft het met name uitgaven in het kader van de Werkgelegenheidsimpuls-1994 en voor de Regeling extra werkgelegenheid voor langdurig werklozen. De bijdragen voor de regelingen Leefbaarheid/veiligheid/stadseconomie (inclusief doorvertaling G6) zijn met ingang van 1999 overgeheveld naar het artikel 02.12 Grotestedenbeleid.

De onderverdeling naar artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

U02.04/Artikelonderdeel

1998         1999         2000         2001

2002         2003         2004 Econ. Funct.

10   Incidentele bijdragen aan gemeenten

11   Uitvoeringskosten diverse regelingen

1 005 378 150 339 65 000 70 000 50 000 50 000 50 000           43C

173            175                -----              12

06.9 01.1

Totaal

1 005 551 150 514 65 000 70 000 50 000 50 000 50 000

Artikelonderdeel 10. Dit artikelonderdeel kan als volgt worden gespecificeerd (in NLG 1 000):

6

6

U02.04

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

• a. 

  aardgasbatenfonds-1992

• b. 

  werkgelegenheidsimpuls-1994

• c. 

  Melkert-banen

• d. 

  Urban

• e. 

  leefbaarheid/veiligheid/stadseconomie

• f. 

  doorvertaling G6

• g. 

  impuls grotestedenbeleid h.    nabetaling (Fonds) sociale vernieuwing

3 982 49 446 49 825 50 000 50 000 50 000 50 000 50 000 833 059 100 514 15 000 20 000

19 998

20 000 3 000

75 000 893

1 005 378 150 339 65 000 70 000 50 000 50 000 50 000

• b. 

  Werkgelegenheidsimpuls 1994.In 1994 zijn, voor in totaal 73 investeringsprojecten met een hoog werkgelegenheidseffect, aan 13 stedelijke knooppuntgebieden (32 gemeenten) bijdragen toegezegd tot een (totaal)bedrag van circa f 500 mln op annuïteitenbasis. Uitgaande van de vergoeding door het Rijk van de jaarlijkse gemeentelijke financieringslasten, was hiermee een (verplichtingen) bedrag gemoeid van in totaal ongeveer f 850 mln met een kaseffect van circa f 50 mln per jaar gedurende de periode 1994 tot en met 2010. Omdat de uitvoering van enkele investeringsprojecten niet in 1994 maar pas in 1995 van start is gegaan, zullen de laatste annuïteitenbetalingen (voor een bedrag van in totaal f 3,677 mln) niet in het jaar 2010, maar pas in 2011 plaatsvinden.

• c. 

  Regeling Extra werkgelegenheid langdurig werklozen (Ewlw) (zogenaamde Melkert-banen).Ter bestrijding van de langdurige werkloosheid zijn in 1995 de zogenoemde Melkert-banen van start gegaan. Deze werkgelegenheidsimpuls heeft als Ewlw-regeling gewerkt vanaf 1995 tot en met 1998, waarbij op 1 januari 1999 van de toegekende 26 100 plaatsen er daadwerkelijk 24 100 plaatsen zijn gerealiseerd bij de gemeenten, een bezettingspercentage van 92%.

Naast de gemeentelijke sector zijn door de zorgsector van de toegekende 13 900 plaatsen er daadwerkelijk 10 600 plaatsen gerealiseerd, dit geeft een bezettingspercentage van 76%. Totaal geeft hiermee de Ewlw-regeling met 40 000 toegekende plaatsen een realisatie weer van 34 700 plaatsen een bezettingspercentage van 87%. Gezien de succesvolle uitwerking van deze Ewlw-regeling is in het regeerakkoord 1998 vastgelegd dat het aantal toe te kennen plaatsen voor de komende kabinetsperiode wordt uitgebreid met 20 000 instroom-doorstroombanen (ID-banen) voor de gemeenten en de zorgsector.

De uitbreiding en vernieuwing van de Ewlw-regeling tot een werkgelegenheidsprogramma van ID-banen vereist op een aantal punten een nadere uitwerking, zoals: de financiering en vergoedingssystematiek, de verdeling van de 20 000 ID-banen, het bevorderen van doorstroming, de gemeentelijke beleidsvrijheid bij de realisatie van nieuwe banen en de juridische vormgeving en vereenvoudiging van de regelgeving.

De uitvoeringsstructuur op rijksniveau heeft de volgende wijzigingen ondergaan: per 1 januari 1999 is de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het ID-programma overgeheveld van BZK naar SZW, onder behoud van de verantwoordelijkheid van de Minister van BZK voor de financiële afwikkeling van de Ewlw-regeling tot en met 1998. Verder zal met ingang van 1 januari 2000 de verantwoordelijkheid voor het beheer van de arbeidsplaatsen die zijn toegewezen aan de zorgsector overgaan naar de gemeenten, hetgeen op rijksniveau betekent dat de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het ID-programma wordt overgeheveld van VWS naar SZW. Als gevolg hiervan wordt dus het gehele ID-programma ondergebracht bij SZW (zie brief aan de Tweede Kamer van SZW, d.d. 18 november 1998). Ter verdere uitvoering van deze ID-banen is bij eerste suppletore begroting 1999 f 850 mln overgeheveld van de BZK-begroting naar de SZW-begroting. Het restant blijft op de BZK-begroting beschikbaar voor de afwikkeling van de Ewlw-regeling teneinde mede de noodzakelijke nabetalingen te kunnen bekostigen. Voor de onderdelen aardgasbatenfonds-1992, Urban en impuls grote-stedenbeleid, hebben de laatste (voorschot)betalingen in 1998 plaatsgevonden. De (vervolg)annuïteiten in het kader van de regelingen leefbaarheid/veiligheid/stadseconomie (inclusief doorvertaling G6) worden vanaf 1999 verantwoord bij artikel 02.12.

Artikelonderdeel 11. De uitvoering van de Werkgelegenheidsimpuls 1994 wordt verzorgd door het agentschap Senter (EZ). De daaraan verbonden kosten worden op dit artikelonderdeel geraamd.

De cijfers

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000)

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beheersmatige mutaties

• 1. 

  overdracht Melkert

• 2. 

  nabetalingen Melkert

• 3. 

  toedeling loonbijstelling 1999

959 088 -979 931 -998 980 -998 980 15 000          20 000

32 410          32 947          33 674         34 342          34 342

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000)

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beheersmatige mutaties

• 1. 

  overdracht Melkert                                                                                         –959 088 –979 931 –998 980 –998 980

• 2. 

  nabetalingen Melkert                                                                                              15000         20000

• 3. 

  toedeling loonbijstelling 1999                                                                              32410         32947         33674         34342         34342

De toelichting bij de cijfers

• 1. 

  een overboeking naar SZW van de beschikbare budgetten voor de zogenaamde Melkert-banen vanaf 2000.

• 2. 

  een bijstelling van de raming ten behoeve van nabetalingen in het kader van de afwikkeling van de Melkertregeling tot en met 1998.

02.05. Bevordering doelmatig bestuur

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Op dit artikel worden de uitgaven geraamd in verband met de realisering en ondersteuning van projecten en activiteiten die in meer algemene zin kunnen leiden tot een betere inrichting en kwaliteit van het openbaar bestuur. Op deze wijze zijn en worden activiteiten in gang gezet met een zeer divers karakter. Daarbij is veelal sprake van een stimuleringsfunctie. Daarbij gaat het in 1999 bijvoorbeeld om activiteiten van de Staatscommissie Dualisme en lokale democratie en om werkzaamheden in het kader van de herindeling Haaglanden. Voor 2000 gaat het hierbij onder meer om activiteiten ter verbetering van de kwaliteit van het openbaar bestuur. Hierbij kan gedacht worden aan onderzoek en projecten naar de versterking van de kwaliteit van de publieke dienstverlening, de verbetering van de kwaliteit van het functioneren van de overheden en de verbetering van de relatie overheid/burger.

Eveneens worden op dit artikel uitgaven geraamd voor het periodiek onderhoud gemeentefonds en provinciefonds. Jaarlijks ontvangt de Tweede Kamer een periodieke onderhoudsrapportage, in de vorm van een bijlage bij de begrotingen van het gemeentefonds en provinciefonds. Het periodiek onderhoud bestaat uit het signaleren en onderzoeken van kostenontwikkelingen en zo nodig bijstellen van het verdeelsysteem van de fondsen. Verder komen ten laste van dit artikel nog uitgaven in verband met bijdragen aan de internationale organisaties, zoals Institut International de Science Administratives en International Union of Local Authorities, het Europees handvest minderheidstalen (inzake de Friese taal), bijdragen voor de instandhouding van enkele informatiesystemen waaraan gegevens kunnen worden ontleend over gemeentelijke herindelingen en over gemeenschappelijke regelingen.

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

De onderverdeling naar verschillende activiteiten

(in NLG 1 000)

U02.05

1998

1999

2000

Bestuurlijke organisatie Uitvoeringskosten grotestedenbeleid Organisatie en kwaliteit rijksdienst Trendrapport Openbaar Bestuur Staatscommissie dualisme en lokale democratie Overige activiteiten

Totaal begrotingsbedrag

4 906

5 912

5 328

Bestuurlijke organisatie. Uitgangspunt voor de bestuurlijke organisatie is en blijft het stelsel van de drie volwaardige, democratisch gecontroleerde bestuurslagen van gemeenten, provincies en rijk. Dit uitgangspunt is richtinggevend bij de verdeling van (regionale) taken, gemeentelijke herindeling en de verdere uitvoering van de Kaderwet bestuur in verandering. De Kaderwet bestuur in verandering is voor de desbetreffende gebieden verlengd tot 2003.

Dit begrotingsjaar zal een analyse worden afgerond van de knelpunten in die gebieden waar de laatste jaren geen herindeling heeft plaatsgevonden. Op grond van de resultaten wordt beslist of tot versterking van het lokaal bestuur zal worden overgegaan door middel van gemeentelijke herindeling. In dit kader zal in elk geval met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO) overleg

worden gevoerd. Herindelingsvoorstellen waarmee een aanvang is gemaakt, worden verder in procedure gebracht en in principe uitgevoerd conform de provinciale voorstellen. Gestreefd wordt naar parlementaire afhandeling van de meeste voorstellen in 2000. Samenwerking tussen gemeenten blijft nuttig als aanvulling op de bestuurlijke hoofdstructuur. Het is daarbij in de eerste plaats aan gemeenten zelf om te beslissen of samenwerking in bepaalde situaties een wenselijke oplossing is. Daarom zal nog dit begrotingsjaar een wetsvoorstel worden ingediend om de bundelings- en integratieverplichting uit de Wet gemeenschappelijke regelingen te laten vervallen. Provincies moeten voorkomen dat een ondoorzichtig geheel van samenwerkingsverbanden ontstaat. Met het oog op de democratische verantwoording bij gemeenschappelijke regelingen is een onderzoek gestart naar de rol van de betrokken gemeenteraden bij gemeentelijke samenwerkingsverbanden.

Organisatie en kwaliteit rijksdienst. De taken van de Directie Grotestedenbeleid en Interbestuurlijke Betrekkingen op het vlak van de Organisatie en kwaliteit van de rijksdienst zijn gericht op het tot stand brengen van bestuurlijke kaders voor de inrichting en werkwijze van de gehele rijksdienst. Het regeerakkoord van het tweede paarse kabinet legt daarbij een extra accent op de kwaliteit van de rijksdienst en de bijzondere verantwoordelijkheid van de overheid voor een aantal fundamentele waarden. Daartoe behoort de toegankelijkheid van publieke voorzieningen voor de burger, ook als de uitvoering op afstand wordt gezet bijvoorbeeld door inschakeling van de markt.

Voorbeelden van onderwerpen die worden behandeld zijn de bewaking van de bestuurlijke kaders voor Zelfstandige Bestuursorganen, het beleid rond het toezicht op de uitvoering van publieke taken met het oog op de ministeriële verantwoordelijkheid, aandacht voor de relatie tussen het publiek domein en de markt, alsmede het kwaliteitsbeleid. Over de resultaten wordt de Tweede Kamer regelmatig geïnformeerd. De geraamde middelen zullen worden ingezet om met behulp van (wetenschappelijk) onderzoek de beleidsontwikkeling te ondersteunen. Trendrapport Openbaar Bestuur. In jaarlijkse rapportages wordt inzicht gegeven in voor politiek en samenleving belangrijke ontwikkelingen binnen het openbaar bestuur. Een algemene publicatie over het openbaar bestuur kan zich niet alleen concentreren op een onderdeel van het systeem, zoals het rijk of de gemeenten. Er wordt gestreefd ontwikkelingen te signaleren bij de overheid en in de samenleving, die bepalend zijn voor de kwaliteit van het bestuur in de komende jaren. Het kan gaan om thema’s als de ontwikkelingen binnen de lokale democratie, trends binnen de bestuurlijke organisatie, aard van de samenwerkingsverbanden tussen bestuurslagen, bestuurskernen, de aansturing van zelfstandige bestuursorganen, de betrokkenheid van de burger bij het bestuur, de financiële functie van gemeenten, kwaliteitsbeleid en interactief bestuur. Ook vraagstukken als de verhouding tussen overheid en markt en de invloed van informatie- en communicatietechnologie (ICT) op het bestuur kunnen in beeld komen. Ook het aspect van de multiculturele samenleving zal bij verschillende thema’s in kaart worden gebracht.

Deze onderwerpen hebben te maken met de structuur, werking en prestaties van het bestuur. De uit te brengen rapportages zullen informatie van kwantitatieve en kwalitatieve aard bevatten. Deze wordt samenhangend gepresenteerd en van probleemstellende beschouwingen voorzien. De eerste rapportages «Bewegend bestuur 1999», «De gemeente als lokale democratie» en «Voorbij het loket; over de mogelijkheden en onmogelijkheden van pro-actieve dienstverlening voor de Nederlandse overheidsorganisaties» zijn in 1999 verschenen. Voor publicatie in begin 2000 worden rapportages voorbereid over de thema’s regionalisering, wijkaanpak en markt en overheid.

Staatscommissie dualisme en lokale democratie. De Staatscommissie Dualisme en lokale democratie zal uiterlijk 1 januari 2000 advies uitbrengen over de wijze waarop de dualisering van het lokale bestuursmodel vormgegeven kan worden, inclusief de juridische aspecten en overige consequenties. Daarbij in elk geval beziend hoe de eventuele invoering van de gekozen burgemeester zich daartoe zou verhouden en welke juridische en andere consequenties daaraan verbonden zouden zijn. Ook zal er in het eindadvies aandacht zijn voor de eventuele combinatie of spreiding van verkiezingen.

02.06. Bevordering werking politiek systeem

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

De subsidies geraamd op dit artikel hebben als doel de werking van het politiek systeem in Nederland te bevorderen door middel van bijdragen aan politiek-wetenschappelijke instituten, vormings- en scholingsactiviteiten van politieke partijen en aan politieke jongerenorganisaties alsmede in de landen van Midden- en Oost-Europa.

De onderverdeling naar artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

U02.06/Artikelonderdeel

1998         1999         2000         2001

2002         2003         2004 Econ. Funct.

01   Subsidies aan politiek-wetenschappelijke instituten

02   Subsidies aan vormingsactiviteiten politieke partijen

03   Emancipatiesubsidies

04   Bilaterale hulp politieke partijen Midden- en Oost-Europa

05   Jongerenorganisaties

06   Subsidiëring politieke partijen

3 466 2 600

43F

01.1

Totaal

10 191 11651         9 652 9 652 9 652 9 652 9 652

Artikelonderdelen 01, 02 en 05. Aan de wetenschappelijke instituten en de instituten voor politieke vorming en scholing van in de Eerste en Tweede Kamer vertegenwoordigde politieke groeperingen, alsmede aan politieke jongerenorganisaties kan onder bepaalde voorwaarden subsidie worden verleend. Per 1 juli 1999 vindt de subsidieverstrekking plaats op grond van de per die datum in werking getreden Wet subsidiëring politieke partijen. Op basis van die wet worden de subsidiebedragen vanaf die datum gebundeld uitgekeerd. De raming en verantwoording van die uitgaven vindt plaats onder onderhavig artikelonderdeel.

Artikelonderdeel 03. Ten laste van dit artikelonderdeel worden uitgaven geraamd voor bijvoorbeeld ondersteuning van projecten die worden uitgevoerd door het samenwerkingsverband Vrouwen in politiek en openbaar bestuur, onder meer ter bevordering van de deelname aan de politiek van vrouwen in het algemeen en allochtone vrouwen in het bijzonder, alsmede om het zogenoemde draaideureffect (vrouwen en allochtonen verdwijnen eerder uit de gemeenteraad dan andere raadsleden) tegen te gaan.

Artikelonderdeel 04. Aan de rechtspersoon, die zich uitsluitend of in hoofdzaak bezig houdt met politieke vormings- en scholingsactiviteiten ten behoeve van een in de Tweede Kamer der Staten-Generaal vertegenwoordigde politieke groepering en als zodanig door die groepering is aangewezen, kan een rijkssubsidie worden verleend als bijdrage in de uitgaven, die in verband met activiteiten ten behoeve van algemene Vorming en Scholing van het Politiek Kader van politieke partijen in Midden- en Oost-Europa nodig zijn.

De subsidieregeling Algemene Vorming en Scholing Politiek Kader in Midden- en Oost-Europa 1993–1996, is bij besluit van 13 november 1997 verlengd tot 31 december 1999. Op grond van een evaluatie van het zogenoemde Matra-programma (maatschappelijke transparantie) van BuiZa, is besloten dat de regeling met ingang van 1 januari 2000 als onderdeel van het buitenlands beleid onder het beheer van BuiZa zal vallen. BZK is vanaf die datum nog slechts belast met de vaststelling van de definitieve subsidiebedragen en de afrekening van de verstrekte voorschotten voor de jaren tot en met 1999.

Artikelonderdeel 06. Per 1 juli 1999 is de Wet subsidiëring politieke partijen in werking getreden. Op grond daarvan worden de subsidieverstrekkingen genoemd onder de artikelonderdelen 01, 02 en 05 gebundeld tot een «brede doeluitkering» subsidiëring politieke partijen.

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000)

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beheersmatige mutaties

• 1. 

  toedeling loonbijstelling 1999

281

281                281                281                281

De kengetallen

(in NLG 1 000)

U02.06

1998

1999

2000

RAMINGSKENGETALLEN

aantal bedrag aantal bedrag aantal bedrag

Artikelonderdeel 01 Artikelonderdeel 02 Artikelonderdeel 04 basisbedrag circa f 0,47 mln per instituut bedrag per zetel circa f 9 500

Totaal artikelonderdeel 04 Artikelonderdeel 05 Artikelonderdeel 06 algemene subsidie: partijen à basisbedrag f 75 000

per kamerzetel à f 24 000

subsidie politiek-wetenschappelijke instituten à

f 160 000

per kamerzetel à f 12 000

subsidie jongerenorganisaties: beschikbaar subsidiebedrag

Totaal artikelonderdeel 06 Beschikbaar voor nabetalingen op grond van afrekening van subsidievoorschotten over voorgaande jaren

115

216

Toegelicht begrotingsbedrag

9 796

11 351

9 452

• * 

  Bij de uiteindelijke vaststelling van de definitieve subsidiebedragen zijn – naast het (op grond van de basisbijdrage + bedragen per zetel te berekenen) subsidieplafond – slechts de door de politieke partijen feitelijk verrichte subsidiale uitgaven van belang. Een onderverdeling naar basis-en zetelbedragen is bij de realisatie in 1998 daarom niet relevant. Derhalve is volstaan met het weergeven van de gerealiseerde totaaluitgaven. ** Betreft 9 partijen in de Tweede Kamer + 1 partij in de Eerste Kamer die niet in de Tweede Kamer is vertegenwoordigd. *** Betreft 150 zetels van de Tweede Kamer + 1 zetel in de Eerste Kamer die niet in de Tweede Kamer is vertegenwoordigd.

02.07. Paspoortbeleid

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

BZK is belast met de zorg voor de zogenoemde paspoortketen. De taken op dit terrein worden verricht door het agentschap Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten (BPR). De middelen die op dit artikel zijn geraamd, zijn bedoeld om de productie en distributie van paspoorten en Europese identiteitskaarten te bekostigen, alsmede voor enkele ondersteunende activiteiten voor onder meer de bestrijding van misbruik en fraude van reisdocumenten. Daarnaast worden op dit artikel uitgaven ten behoeve van het project Nieuwe Generatie Reisdocumenten (NGR) geraamd.

De onderverdeling naar artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

U02.07/Artikelonderdeel

1998         1999         2000         2001

2002         2003         2004 Econ. Funct.

01   Productie- en distributiekosten

02   Project (nieuwe generatie) reisdocumenten

03   Bijdragen aan het agentschap BPR

33 035 35 139 32 033 40 405 45 744 40 634 39 932 1 947 6 415 5 000           585

1 702 1 773 1 766 1 765 1 765 1 765

Totaal

34 982 43 256 38 806 42 756 47 509 42 399 41 697

Artikelonderdeel 01. Naast de reguliere (vaste en variabele) kosten die verbonden zijn aan de productie en distributie van paspoorten en Europese identiteitskaarten, komen bovendien ten laste van dit artikelonderdeel uitgaven ten behoeve van:

– activiteiten voor service en onderhoud van automatiseringssystemen bestemd voor ondersteuning van het distributieproces en voor verdere verbetering van de verantwoordingsprocessen; – communicatie-activiteiten, zoals folders ten behoeve van publieksvoorlichting, instructiemateriaal voor verstrekkende instanties, (her)druk en verspreiden van handboeken over regelgeving in het kader van de uitvoering van de Paspoortwet; – activiteiten ten behoeve van voorkoming van fraude en bevordering beveiliging, alsmede voor de veilige verwerking (zoals afvoer en vernietiging) van verschreven documenten; – activiteiten in het kader van de verbetering van de inrichting van de bevolkingsadministratie op de Nederlandse Antillen en Aruba ter bevordering van een veilige en betrouwbare afgifte van reisdocumenten; – andere maatregelen ter bevordering van de kwaliteit van de paspoortketen. Bovengenoemde taken op het terrein van de reisdocumentenketen worden uitgevoerd door het agentschap BPR. Vanaf 2001 zijn extra middelen beschikbaar in verband met nieuw beveiligde reisdocumenten, zoals ontwikkeld in het kader van het project NGR.

Artikelonderdeel 02. Aangezien op 31 december 2000 het contract expireert dat BZK met Enschedé/Sdu heeft gesloten inzake de ontwikkeling, productie en distributie van de huidige reisdocumenten, is begin 1998 een project NGR ingesteld. Dit project heeft ten doel voor 1 januari 2001 nieuwe, zo optimaal mogelijk beveiligde reisdocumenten tot stand te brengen. Het project richt zich, naast de ontwikkeling van nieuwe reisdocumenten, ook op de processen die voor de totstandkoming en de afgifte van reisdocumenten nodig zijn en op de coördinatie en het beheer van deze processen. Tenslotte zal de onderhavige weten regelgeving worden herzien. Bij de uitwerking van deze processen is de invalshoek primair de verbetering van de beveiliging rond deze processen om fraude met en misbruik van reisdocumenten zoveel mogelijk tegen te gaan. Met deze activiteiten in het kader van het project NGR is (tot en met 2001) in totaal een bedrag van ongeveer f 14 mln gemoeid.

Artikelonderdeel 03. Ten laste van dit artikelonderdeel komen de BZK-bijdragen voor personele en materiële exploitatie-uitgaven die verband houden met de activiteiten van het agentschap BPR op het terrein van de reisdocumenten. Overigens wordt voor de begroting van het agentschap BPR met bijbehorende toelichtingen en kengetallen verwezen naar D. TOELICHTING BIJ DE AGENTSCHAPBEGROTINGEN.

De cijfers

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000)

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beleidsmatige mutaties

• 1. 

  extra uitgaven NGR

• 2. 

  rentecompensatie

Beheersmatige mutaties

• 3. 

  productie reisdocumenten

• 4. 

  toedeling loonbijstelling 1999

6 300          13 800

52                 52                 52

3 700            3 500            4 200            6 700

12 900 52

3 800

52

71

64                 63

63

Stand ontwerpbegroting 2000

26 174

26 299          35 256          32 961          42 756          47 509

42 399

41 697

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beleidsmatige mutaties

• 1. 

  extra uitgaven NGR

• 2. 

  rentecompensatie

Beheersmatige mutaties

• 3. 

  productie reisdocumenten

• 4. 

  toedeling loonbijstelling 1999

Stand ontwerp-begroting 2000

34 982

43 256

38 806

42 756

47 509

42 399

41 697

12

01.1

Stand ontwerp-begroting 2000 in EUR 1 000

15874          19629          17 609          19402          21559          19240          18921

De toelichting bij de cijfers

• 1. 

  een desaldering met ontvangstenartikel 02.04 in verband met te verwachten extra ontvangsten die worden ingezet voor extra uitgaven in het kader van NGR.

• 2. 

  verhoging van de raming als gevolg van de gewijzigde financiering van het agentschap BPR.

• 3. 

  een desaldering met ontvangstenartikel 02.04 in verband met extra uitgaven en ontvangsten reisdocumenten.

De kengetallen

(in NLG 1 000)

02.10. Personeel en materieel Openbaar Bestuur

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Op dit artikel worden zowel de personele als de materiële DGOB-uitgaven geraamd. De uitgaven hebben betrekking op de hoofdbeleidsterreinen 02 (Openbaar Bestuur), 03 (Integratiebeleid minderheden) en artikel 08.01 (Bevordering informatievoorziening overheid).

De onderverdeling naar artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

U02.1 O/Artikelonderdeel

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004 Econ.

Funct.

01 Ambtelijk personeel

02 Overig personeel

03 Post-actieven

04 Materieel

25 667      28 507      27 387      27 616      27 377      25 723      25 723

716           492            492           492           492           492            492

613           993           993           993           993           993           993

3 147        3 200        2 945        2 968        2 916        2 916        2 916

Totaal

30 143 33 192 31817 32 069 31778 30 124 30 124

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000)

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beheersmatige mutaties

• 1. 

  invoering Euro

• 2. 

  dienstverlening stafdienst

• 3. 

  werkdrukvermindering

• 4. 

  toedeling loonbijstelling 1999

1 076

De toelichting bij de cijfers

• 1. 

  een verhoging van de raming als gevolg van de invoering van de Euro.

• 2. 

  verschuiving van personele uitgaven in verband met ondersteuning door CS.

• 3. 

  een reallocatie van artikel 01.01 voor activiteiten in het kader van werkdrukvermindering.

De kengetallen

Artikelonderdeel 01 Gemiddelde bezetting ambtelijk personeel                                                                 231,3

Gemiddelde salariskosten ambtelijk personeel

Toegelicht begrotingsbedrag Artikelonderdeel 03 Aantal wachtgeldgerechtigden                                 12

Gemiddeld uitkeringsbedrag

Toegelicht begrotingsbedrag Reservering ten behoeve van toekomstige wachtgelders

*245,9

230,9

Totaal

26 279

29 394

28 271

• * 

  Inclusief ambtelijk personeel met tijdelijke aanstelling (ongeveer 15 tijdelijke – bovenformatieve – plaatsen) ten behoeve van onder andere de projecten Overheidsloket 2000 (OL2000), Overheidsnetwerk 21 (ON21), NGR, alsmede voor het Projectbureau Millennium Overheid (PMO).

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven codering

02.11. Waarde-overdracht pensioenen politieke ambtsdragers

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Op dit artikel worden de uitgaven geraamd met betrekking tot de regeling pensioenwaarde-overdracht en waarde-overname. Het wetsvoorstel, waarmee de regeling in de APPA zal worden opgenomen, is in behandeling bij de Tweede Kamer (kamerstukken II, 1997/1998, 26 043). Te zijner tijd zullen (gewezen) ministers, staatssecretarissen en leden van het Europees Parlement gebruik kunnen maken van de mogelijkheid tot overdracht of overname.

De cijfers

vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000) en de economische en functionele

De kengetallen

(in NLG 1 000)

02.12. Grotestedenbeleid

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

In verband met het belang dat het kabinet hecht aan het grotesteden-beleid is een minister zonder portefeuille in het bijzonder belast met dit beleid. In relatie hiermee zijn de programma-uitgaven op de BZK-begroting die samenhangen met het grotestedenbeleid op dit begrotingsartikel apart zichtbaar gemaakt.

Op basis van het regeerakkoord 1998 wordt een nieuwe impuls gegeven aan het grotestedenbeleid. Deze impuls richt zich op een aantal pijlers die wezenlijk zijn voor de problematiek van de grote steden, de pijlers werk en economie, fysiek en sociale infrastructuur. Deze impuls wordt vertaald in eind 1999 af te sluiten stadsconvenanten gebaseerd op integrale stedelijke ontwikkelingsprogramma’s. In verband hiermee is een extra-comptabel overzicht van rijksuitgaven met betrekking tot grotestedenbeleid opgesteld. De in dit extra-comptabel overzicht opgenomen budgetten maken onderdeel uit van de af te sluiten stadsconvenanten. Met dit extracomptabel overzicht is inzicht zowel in de nieuwe budgetten op basis van het regeerakkoord 1998 als in de reeds bestaande budgetten met betrekking tot het grotestedenbeleid. In bijlage 14 bij deze ontwerpbegroting is dit meerjarige overzicht opgenomen op basis van de stand Miljoenennota 2000 en de ontwerp-begrotingen die daarmee samenhangen. Daarmee is tevens zichtbaar voor welke budgetten van de rijksbegroting de Minister voor Grote Steden- en Integratiebeleid medeverantwoordelijkheid draagt.

Op de BZK-begroting zijn in het kader van deze impuls middelen ter beschikking gesteld gericht op vergroting van de leefbaarheid in de grote steden. Het kabinet heeft ervoor gekozen om deze middelen in een regeling onder te brengen, waarbij ervoor is gekozen om de reikwijdte van deze regeling verder te verbreden met middelen uit het regeerakkoord ten behoeve van de inburgering van oudkomers en voor de bestrijding van voortijdig schoolverlaten. Dit betreft de Bijdrageregeling Sociale integratie en veiligheid (G25). Voorts zullen de middelen die voorheen op basis van de regeling financiering actieprogramma’s jeugd en veiligheid 1996–1999 naar de grote steden gingen, in deze regeling worden ondergebracht. Behoudens de middelen voor voortijdig schoolverlaten, die geraamd staan op de OCW-begroting, worden al deze middelen geraamd op artikelonderdeel 01 van dit artikel. De regeling is gericht op de volgende doelstellingen:

• a. 

  het verbeteren van de leefbaarheid en veiligheid van de leefomgeving;

• b. 

  het verminderen en tegengaan van jeugdcriminaliteit;

• c. 

  het bestrijden van overlast als gevolg van drugs en alcohol;

• d. 

  het tegengaan van racistische en discriminerende tendenzen;

• e. 

  een betere matching tussen bewoners en voorzieningen in de wijk;

• f. 

  het vergroten van deelname aan en succesvolle afronding van trajecten voor beheersing van de Nederlandse taal door werklozen en opvoeders uit de groep oudkomers;

• g. 

  het tegengaan van voortijdig schoolverlaten.

Toekenning van middelen uit de regeling vindt plaats op basis van een aantal objectieve criteria, alsmede een positief oordeel van het kabinet over de stedelijke ontwikkelingsprogramma’s van de betrokken steden. Het daarbij te hanteren toetsingskader is de Tweede Kamer toegezonden als bijlage bij de voortgangsbrief over het grotestedenbeleid van 7 juni 1999 (kamerstukken II, 1998/1999, 21 062, nr. 77). Het streven is stadscon-venanten af te sluiten in december 1999 en dan de rijksbijdrage vast te stellen. Het gemeentebestuur verschaft uiterlijk 1 oktober 2004 de informatie waaruit blijkt in hoeverre de afgesproken resultaten zijn bereikt. Met deze wijze van programmafinanciering wordt vormgegeven aan de besturingsfilosofie van het grotestedenbeleid zoals die is verwoord in de doorstartconvenanten met de G25.

Naast deze impuls voor de 25 grote steden heeft het kabinet besloten dat een gedeelte van de nieuwe middelen voor leefbaarheid op basis van het regeerakkoord 1998 beschikbaar zal zijn voor de vormgeving van de partiële betrokkenheid van een vijftal steden buiten de G25 bij het grotestedenbeleid. Ook hiermee wordt uitvoering gegeven aan het regeerakkoord 1998. Over de keuze van de steden is de Kamer geïnformeerd bij brief van 2 februari 1999 (kamerstukken II, 1998/1999, 21 062, nr. 73).

De onderverdeling naar artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

Artikelonderdeel 01. De bijdrage aan de grote steden valt uiteen in de volgende componenten (in NLG 1 000):

U02.12

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Sociale integratie en veiligheid G25 Leefbaarheid G-nieuw-steden

Leefbaarheid/veiligheid/stadseconomie G4/G15 en G6 kabinetsperiode Paars1

19 488 125 575 136 063 149 550 166 700 2 500            2 500            2 500            2 500

23 000          23 000          23 000          23 000

23 000

166 700 2 500

23 000

Totaal

42 488 151075 161563 175050 192200

192 200

Naast de hiervoor reeds genoemde budgetten voor sociale integratie en veiligheid voor de G25 en het budget voor leefbaarheid voor de steden die partieel deelnemen aan het grotestedenbeleid, worden op dit artikelonderdeel ook middelen geraamd voor leefbaarheid/veiligheid/ stadseconomie voor de G25 uit de vorige kabinetsperiode. Door het vorige kabinet is aan de 25 grote steden een investeringsruimte gedurende de convenantperiode 1996–1999 van f 265 mln toegezegd voor de financiering van wijkplannen ter bevordering van de leefbaarheid/ veiligheid/stadseconomie. Dit bedrag, dat door de gemeenten wordt voorgefinancierd, wordt door het Rijk uitgekeerd in 23 annuïteiten van f 23 mln per jaar. Tot en met het jaar 1998 zijn deze uitgaven geraamd bij artikel 02.04.

Artikelonderdeel 02. Ten behoeve van de monitoring van het grote-stedenbeleid wordt een nieuwe monitor ontwikkeld. Achtergrond hiervan is dat de oude monitor weliswaar veel gegevens bevatte, maar te weinig toegankelijk was. De nieuwe monitor zal beperkter van opzet zijn, maar meer toegesneden op informatie op basis waarvan beleidsgerichte uitspraken kunnen worden gedaan. Tezamen met de uitvoeringskosten (waaronder communicatie-activiteiten) is hiermee in 2000 in totaal f 6 mln gemoeid.

De cijfers

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000)

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beleidsmatige mutaties

• 1. 

  24 uurs opvang (m.n. verslavingszorg

• 2. 

  inburgering oudkomers

Beheersmatige mutaties

• 3. 

  van Montfrans-gelden van OCW

• 4. 

  van Montfrans-gelden

15 900          15 900          15 900          15 900

-7 275 -10 912         -2 425 -2 500

29 000          15 000            8 000

41 200          55 200          62 200          70 200

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000)

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beleidsmatige mutaties

• 1. 

  24 uurs opvang (m.n. verslavingszorg)

• 2. 

  inburgering oudkomers

Beheersmatige mutaties

• 3. 

  van Montfrans-gelden van OCW

• 4. 

  van Montfrans-gelden

15 900          15 900          15 900          15 900

-7 275 -10 912         -2 425 -2 500

29 000          15 000            8 000

41 200          55 200          62 200          70 200

De toelichting bij de cijfers

• 1. 

  een verhoging van de raming. Voor de problemen op het terrein van maatschappelijke opvang en 24 uurs opvang (met name verslavingszorg) is f 35 mln beschikbaar gesteld. Voor f 19,1 mln wordt dit bedrag op de VWS-begroting aangewend voor het zogenaamde herverdelingsvraagstuk en voor f 15,9 mln in de regeling Sociale Integratie en veiligheid G25 van deze begroting.

• 2. 

  een reallocatie naar artikel 03.01. In vervolg op het amendement Noorman-Den Uyl en Rijpstra (kamerstukken II, 1998/1999, 26 512, nr. 4) is de raming verlaagd teneinde middelen voor taal- en inburgeringsprogramma’s oudkomers ook ten goede te laten komen aan gemeenten die 7% of meer minderheden in populatie hebben en niet tot de G25 behoren.

3+4. een overboeking van OCW en een reallocatie van artikel 05.24. De middelen die voorheen op basis van de regeling «Financiering actieprogramma’s jeugd en veiligheid 1996–1999» naar de 25 grote steden gingen, worden nu ondergebracht in het fonds leefbaarheid en veiligheid (G25) (de zogenaamde van Montfransgelden).

• 03. 

  Integratiebeleid minderheden

De Minister voor GSI (Grote Steden- en Integratiebeleid) is verantwoordelijk voor de coördinatie van het integratiebeleid minderheden. Tot deze coördinerende taak behoort de verantwoordelijkheid voor de uitplaatsing van asielgerechtigden (statushouders) naar, en hun verdere inburgering in gemeenten. Daartoe behoort de verantwoordelijkheid voor de verstrekking van uitkeringen aan gemeenten in verband met hun zorg voor houders van een voorwaardelijke vergunning tot verblijf (VVTV-ers), en voor de uitvoering van de Wet inburgering nieuwkomers (WIN). Tevens heeft de Minister voor GSI de verantwoordelijkheid voor het remigratiebeleid en voor de uitvoering van de betreffende regelingen. Deze regelingen bevorderen de mogelijkheid tot remigratie voor personen die naar hun land van herkomst wensen terug te keren.

03.01. Algemeen integratiebeleid minderheden

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

De uitgaven geraamd op dit artikel zijn bedoeld om via bijdragen aan wetenschappelijke onderzoeken, inspraak en speerpuntenbeleid achterstanden van etnische minderheden te voorkomen en achterstelling te bestrijden.

De onderverdeling naar artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

U03.01/Artikelonderdeel

1998         1999         2000         2001

2002         2003         2004 Econ. Funct.

01   Wetenschappelijk onderzoek minderhedenbeleid

02   Inspraak minderheden

05   Specifiek minderhedenbeleid

06   Inburgering

1 388        1 596         1 596        1 596        1 596        1 596         1 596              12        06.361

3 999        4 191         4 219        4 228        4 228        4 228        4 228           43F          06.36

1 269      12 536           871            871            871            871            871            43F          06.36

1088        5 012        9 025      13 037      17 050      16 000      16 000              12            01.1

Totaal

7 744 23 335 15 711 19 732 23 745 22 695 22 695

Artikelonderdeel 01. Voor het evalueren van maatregelen die in het kader van het integratiebeleid zijn getroffen, en voor het verwerven van inzicht in de ontwikkeling van de positie van etnische minderheden in Nederland is periodiek onderzoek nodig. Op dit artikelonderdeel worden de uitgaven geraamd voor dit onderzoek. De volgende activiteiten zijn te vermelden:

• * 

  het rapportagesysteem Toegankelijkheid en Evenredigheid is een monitor met betrekking tot de ontwikkelingen in de positie van minderheden en geeft aan of maatregelen nodig zijn om de toegankelijkheid voor minderheden van voorzieningen te verbeteren met het oog op evenredig participeren ten aanzien van wonen, weten en werken;

• * 

  de periodieke evaluatie door het Sociaal en Cultureel Planbureau van de effectiviteit van het integratiebeleid minderheden;

• * 

  de survey Sociale positie en voorzieningengebruik allochtonen, waarin de positie van de vier grootste minderheidsgroepen – Turken, Marokkanen, Surinamers en Antillianen – periodiek kwantitatief in beeld wordt gebracht, waardoor vergelijking in ontwikkeling mogelijk is en zicht wordt verkregen op de langetermijnontwikkelingen in de sociale positie van deze groepen;

• * 

  een jaarlijkse uitgave van kerncijfers met betrekking tot de positie van etnische minderheden, te verzorgen door het Centraal Bureau voor de Statistiek;

• * 

  Monitor racisme en extreem rechts;

• * 

  verschillende ad hoc onderzoeken voortvloeiend uit de behoefte aan beleidsinformatie.

In het verlengde van de brief van 8 juni 1999 van de Minister voor GSI aan de Tweede Kamer zullen deze activiteiten in het bijzonder gericht worden op de uitvoering van de nota «Kansen krijgen, kansen pakken» en zal daarover in de periodieke beleidsrapportage worden bericht.

Artikelonderdeel 02. Ten behoeve van het overleg over de hoofdlijnen van het integratiebeleid minderheden zijn er zeven samenwerkingsverbanden van minderheidsgroepen die op landelijk niveau zijn georganiseerd.

Op dit artikelonderdeel worden uitgaven geraamd voor de subsidiëring van de samenwerkingsverbanden van minderheidsgroepen op grond van de Regeling subsidiëring samenwerkingsverbanden en gezamenlijke rechtspersoon minderheden.

Artikelonderdeel 05. Ter voorkoming van achterstanden en ter bestrijding van achterstelling van minderheden is voor wat betreft het integratiebeleid minderheden in de jaren negentig een aantal speerpunten vastgesteld: werkgelegenheid, onderwijs en beroepseducatie, rechtspositie, antidiscriminatiebeleid en integratiebeleid minderheden in relatie tot Europa.

Op dit artikelonderdeel worden met name de volgende uitgaven geraamd: Criminaliteit in relatie tot de Integratie van Etnische Minderheden (CRIEM). In de CRIEM-nota is de aard en omvang en oorzaken van de criminaliteit onder etnische minderheden aan de orde gesteld. Tevens is geconstateerd dat het beleid tot nu toe niet tot een trendbreuk heeft kunnen leiden. Voorgesteld is een preventief integratiebeleid langs drie sporen om zo het marginaliseringsproces onder jongeren uit etnische minderheidsgroepen te voorkomen en tegen te gaan. De CRIEM-aanpak maakt gebruik van bestaande, succesvolle initiatieven, maar is vernieuwend in die zin dat het zich richt op een structurele, sluitende, en vooral integrale aanpak. Hierbij is een nadere uitwerking van de regierol van cruciaal belang waarin alle actoren zoals gemeenten, provincies, jeugdzorg, politie en het Openbaar Ministerie (OM) samenwerken. Via een aantal pilots in verschillende gemeenten wordt deze aanpak in praktijk gebracht. Deze pilots zijn in januari 1999 van start gegaan. Op dit artikelonderdeel worden uitgaven geraamd voor de opzet, begeleiding en uitvoering van de pilots. Hiervoor is vanaf 1999 een bedrag beschikbaar van ongeveer f 11,5 mln.

Artikelonderdeel 06.

• * 

  Inburgering nieuwkomers. Op 30 september 1998 is de WIN en de onderliggende regelgeving in werking getreden. Op dit artikelonderdeel worden uitgaven geraamd voor de ondersteuning van de gemeenten en andere betrokken instellingen bij de uitvoering van de wet- en regelgeving. Daarbij gaat het om voorlichting, informatie en ondersteuning ten behoeve van de verschillende onderdelen van de weten regelgeving. Daarnaast zal de in de wet aangekondigde evaluatie op dit onderdeel worden geraamd.

• * 

  Inburgering oudkomers.Op grond van amendement Noorman-Den Uyl en Rijpstra (kamerstukken II, 1998/1999, 26 512, nr. 4) wordt het voor taal- en inburgeringsprogramma’s oudkomers beschikbare bedrag voortaan ook ten goede gebracht aan gemeenten die 7% of meer minderheden in de populatie hebben, niet behorend tot de G25, en op grond daarvan met taalachterstand te maken hebben. Tevens is ten behoeve van een landelijke ontwikkelstructuur, waarin methodiekontwikkeling, monitoring en evaluatie plaatsvinden 3% van het totaal beschikbare budget ten behoeve van de intensivering inburgering oudkomers afgezonderd.

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000)

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beleidsmatige mutaties

• 1. 

  inburgering oudkomers

Beheersmatige mutaties

• 2. 

  toedeling loonbijstelling 1999

163

7 275          10 912            2 425            2 500

169               170               170               170

De toelichting bij de cijfers

• 1. 

  een reallocatie van artikel 02.12. In vervolg op het amendement

Noorman-Den Uyl en Rijpstra (kamerstukken II, 1998/1999, 26 512, nr. 4) is de raming verhoogd teneinde middelen voor taal- en inburgeringsprogramma’s oudkomers ook ten goede te laten komen aan gemeenten die 7% of meer minderheden in populatie hebben en niet tot de G25 behoren.

03.03. Wet Rietkerk-uitkering

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

De op dit artikel geraamde uitgaven hebben betrekking op de Wet Rietkerk-uitkering. Ter herdenking van het feit dat het in 1986 vijfendertig jaar geleden was dat een groep van ruim 4000 gezinnen en alleenstaanden (van Molukse afkomst) door de zorg van de Nederlandse regering naar Nederland kwamen, heeft de regering besloten aan de in de wet omschreven personen uit deze groep een herdenkingsuitkering en -penning toe te kennen. De uitvoering vindt plaats door de Stichting Administratie Indonesische Pensioenen (SAIP).

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

De kengetallen

(in NLG 1 000)

U03.03

1998

1999

2000

RAMINGSKENGETALLEN

aantal bedrag aantal bedrag aantal bedrag

Netto-uitkeringen f 2000 Netto-uitkeringen f 1000 Toegelicht begrotingsbedrag Fiscale afdrachten Administratiekosten SAIP

2 092 1 104

Totaal

3 196

6 598

3 100

6 300

3 000

6 000

03.04. Zorgwet VVTV

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Aan de Minister voor GSI zijn taken en verantwoordelijkheden toebedeeld op het terrein van de integratie van minderheden, waaronder (de coördinatie van) het inburgeringsbeleid en de uitvoering van de Wet gemeentelijke zorg voor houders van een voorwaardelijke vergunning tot verblijf (Zorgwet VVTV).

Met de invoering van de Zorgwet ontvangen gemeenten, via het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA), een vergoeding voor de verlening van zorg aan de statushouders. Het zorgdeel van de wet is inwerking getreden per 1 juli 1995. De verhoging van de raming wordt veroorzaakt door de hogere instroom van asielzoekers, waarvan bij Voorjaarsnota 1999 melding is gemaakt. Dit heeft een meerjarige doorwerking, die nog niet was verwerkt in de ramingen. Bij tweede suppletore begroting zal nader bezien worden hoe de instroom, waaronder ook de Kosovaren, zich ontwikkelt.

De onderverdeling naar artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

U03.04/Artikelonderdeel

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004 Econ.

Funct.

01   Uitkeringen aan gemeenten

02   Uitvoeringskosten Zorgwet VVTV

114 598 154 000 164 000 147 000 132 000 127 000 127 000           43C

754           531            382           320           320           320           320              12

06.36

01.1

Totaal

115 352 154 531 164 382 147 320 132 320 127 320 127 320

Artikelonderdeel 01. Op dit artikelonderdeel wordt het totaal van de uitkeringen die de gemeenten op grond van de Zorgwet VVTV ontvangen geraamd.

Artikelonderdeel 02. Op dit artikelonderdeel wordt een deel van de uitvoeringskosten geraamd met betrekking tot de Zorgwet VVTV, waaronder de vergoeding aan het COA in verband met het feitelijk verstrekken van de uitkeringen door het COA aan de gemeenten en de vergoeding van onderzoeken, bijeenkomsten en andere activiteiten in het kader van de Zorgwet.

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000)

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Autonome mutaties:

• 1. 

  aanpassing raming

35 000          32 000          26 000          21000

De toelichting bij de cijfers

• 1. 

  een verhoging van de raming in verband met aanpassing ramingsmodel en wijziging instroomgegevens. Het betreft een saldo van de extra kosten bij ongewijzigd beleid en de besparing als gevolg van de beleidsmaatregelen van de staatssecretaris van Justitie.

De kengetallen

De uitvoeringskosten per VVTV-er dalen licht vanaf 1998. De uitvoeringskosten van het COA bestaan voor een deel uit kosten die fluctueren met het aantal verleende statussen (variabele kosten) maar ook uit kosten die gelijk blijven, ongeacht het aantal statussen (vaste kosten). Aangezien het aantal VVTV-ers stijgt, dalen de uitvoeringskosten per VVTV-er.

03.05. Remigratiebeleid

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Het remigratiebeleid is er op gericht remigratie mogelijk te maken voor personen die wensen terug te keren naar het land van herkomst, en die deze wens niet zelfstandig kunnen verwezenlijken.

Voor het remigratiebeleid is een eerste uitgangspunt dat de beslissing om te remigreren een vrijwillige, persoonlijke en verantwoorde keuze van betrokkene moet zijn. Ondersteuning van regeringszijde is gewenst omdat er geen belang mee is gediend indien personen vanwege allerlei belemmeringen zich genoodzaakt voelen in Nederland te blijven en af te zien van terugkeer naar hun herkomstland.

Een tweede uitgangspunt is dat na terugkeer in het land van herkomst er voor de remigrant een redelijke mate van bestaanszekerheid zal moeten zijn. Ten derde is het van groot belang dat er voor personen die remigratie overwegen, goede mogelijkheden bestaan om zich objectief te laten voorlichten.

De SVB (Sociale verzekeringsbank) is belast met de uitvoering van de remigratieregelingen. De voorlichting over de remigratieregelingen wordt verzorgd door het Nederlands Migratie Instituut (NMI).

De onderverdeling naar artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de uitgaven (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

U03.05/Artikelonderdeel

1998         1999         2000         2001

2002         2003

2004 Econ. Funct.

01   Uitkeringen aan belanghebbenden

02   Uitvoeringskosten remigratieregelingen

03   Voorlichtingskosten remigratieregelingen

50 100 70 248 71948 74 148 76 448 83 602 85 802           43G          06.36

2 929 2 609 2 618 2 625 2 633 2 633 2 633              12          06.36

1 969 2 097 2 097 2 097 2 097 2 097 2 097              12          06.36

Totaal

54 998 74 954 76 663 78 870 81 178 88 332 90 532

Artikelonderdeel 01. Op dit artikelonderdeel worden de uitgaven geraamd die gemoeid zijn met de uitkeringen aan belanghebbenden op grond van de remigratieregelingen.

Artikelonderdeel 02. Op dit artikelonderdeel worden de uitvoeringskosten geraamd met betrekking tot de remigratieregelingen, waaronder de vergoeding aan de SVB in verband met het feitelijk verstrekken van de uitkeringen door de SVB aan de belanghebbenden.

Artikelonderdeel 03. Op dit artikelonderdeel worden de uitgaven geraamd met betrekking tot de voorlichting over de remigratieregelingen, waaronder de subsidie aan het NMI in verband met het geven van voorlichting door het NMI over de remigratieregelingen aan de belanghebbenden.

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000)

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beheersmatige mutaties

• 1. 

  toedeling loonbijstelling 1999

85

88               88

88

88

De kengetallen

(in NLG 1 000)

U03.05

1998

1999

2000

RAMINGSKENGETALLEN REMIGRATIE-UITKERING

aantal bedrag aantal bedrag aantal bedrag

Aantallen in het Remigratiebestand

Aantallen BasisRemigratieregeling

Bedrag per eenheid inclusief voorlichtings- en uitvoeringskosten

Toegelicht begrotingsbedrag

DOELMATIGHEIDSKENGETALLEN

aantal bedrag aantal bedrag aantal bedrag

Aantal uitkeringen

Gemiddelde uitvoeringskosten per uitkering

4 735

6 298

1,03

0,74

6 552

0,72

De verwachte stijging van het aantal uitkeringen drukt de gemiddelde uitvoeringskosten.

• 05. 

  Openbare Orde en Veiligheid

Orde en veiligheid behoren tot de basisvoorwaarden voor het functioneren van onze samenleving. De zorg voor openbare orde en veiligheid is een van de kerntaken van BZK.

Meer in het bijzonder is de Minister van BZK uit hoofde van deze kerntaak verantwoordelijk voor het voorkomen en beheersen van onveiligheid. De aandacht is daarbij zowel gericht op het terugdringen van bestaande onveiligheid als op het tijdig signaleren en voorkomen van nieuwe vormen van onveiligheid. De politie, alsmede de brandweer en de rampenbestrijdingsorganisatie vervullen hierbij een cruciale rol. Onderstaand wordt een aantal belangrijke beleidsonderwerpen beknopt uiteengezet. Wat betreft het Integraal Veiligheidsprogramma wordt in dit verband verwezen naar de uitgebreide toelichting daarop in het Algemeen deel van de memorie van toelichting.

In het aan de Tweede Kamer uitgebrachte Beleidsplan Nederlandse Politie

(BNP), kamerstukken II, 1998/1999, 26 345, zijn op hoofdlijnen de plannen van de regering neergelegd voor deze kabinetsperiode. Het gaat daarbij met name om:

+ de taken van de politie;

+ de beleidsthema’s die een rol gaan spelen in casu het bestrijden en terugdringen van jeugdcriminaliteit, geweld op straat, zware, georganiseerde criminaliteit, het bevorderen van de verkeersveiligheid en de handhaving van de milieuwetgeving;

+ internationale politiesamenwerking;

+ verbetering in organisatie en bedrijfsvoering van de korpsen;

+ personeel: voor de uitbreiding met 3 000 agenten en surveillanten uit hoofde van het regeerakkoord is het Project Personeelsvoorziening Politie (PPP) van start gegaan.

In het met de regiokorpsen gesloten «Convenant Politie 1999» zijn afspraken gemaakt ten aanzien van de sterktegroei, het oplossen van financiële knelpunten van de regio’s, omtrent doelmatigheid van de korpsen (vrijspelen van 2000 arbeidsjaren voor het executieve politiewerk), het inlopen van achterstanden op het ICT-gebied (en een daarbij passend informatiemodel), de financiering van de politie CAO en de werving, selectie en opleiding van het in het regeerakkoord voorziene extra politiepersoneel. Dit convenant heeft een looptijd tot 1 juli 2005.

Ten behoeve van de verhoging van de normvergoeding zijn in deze kabinetsperiode extra middelen aan de politiebegroting toegevoegd. Met ingang van het jaar 2004 zal de normvergoeding met ruim f 300 mln zijn verhoogd.

Het Project Versterking Brandweer (PVB) en het Project Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (PGHOR) bevinden zich in de fase van afronding. De resultaten van de projecten zullen de komende jaren worden geïmplementeerd.

PVB heeft onder meer geresulteerd in een organisatieplan brandweerzorg en rampenbestrijding per regio. De uitvoering hiervan leidt tot een versterkte spilfunctie van de regionale brandweer. Hiertoe heeft onder andere een personele capaciteitsuitbreiding plaatsgevonden bij de regionale brandweren. Daarnaast zal met een extra financiële bijdrage een aantal knelpunten worden aangepakt, zoals de opzet en uitvoering van een opleidings- en oefenprogramma. PGHOR heeft duidelijkheid geboden in de noodzakelijke bestuurlijke,

organisatorische en operationele verbeteringen van de geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen. Concreet betreft het een verbeterde samenhang binnen de keten van spoedeisende medische hulpverlening, een bestuurlijke en organisatorische structuur voor de geneeskundige hulpverleningsketen en aanvullende voorzieningen. Ten behoeve van de samenwerking wordt aan de geneeskundige hulpverleningsregio’s een bijdrage verstrekt voor een regionaal geneeskundig functionaris. Deze treedt op als regisseur ten behoeve van de geneeskundige hulpverleningsketen.

De versterking gaat gepaard met een extra financiële impuls ten behoeve van de regionale brandweer en de organisatie van de geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen. In deze kabinetsperiode zal het Rijk substantieel investeren in het versterken van de rampenbestrijding, naast het bedrag dat door middel van herschikking binnen de BZK-begroting is vrijgemaakt. Hiertoe is een meerjarenreeks in deze begroting opgenomen. Het structurele bedrag dat vanaf 2003 beschikbaar is ten behoeve van de versterking bedraagt f 85 mln.

De beleidsvoornemens die het kabinet in de periode tot 2003 ten aanzien van de rampenbestrijding heeft zijn opgenomen in de Hoofdlijnennotitie rampenbestrijding. De Beleidsnota Brandweer en Rampenbestrijding zal eind 1999 worden aangeboden aan de Tweede Kamer. Gelet op de coördinerende taak van BZK op het terrein van crisisbeheersing, zal worden nagegaan hoe de voorbereiding op crisisbeheersing bij andere ministeries en medeoverheden vorm heeft gekregen. Instrumenten zullen worden aangereikt om de benodigde kwaliteit te handhaven en waar nodig te verbeteren. Het Nationaal Coördinatiecentrum (NCC) heeft hierbij een belangrijke coördinerende rol.

Zoals in het BNP is aangegeven is een goede informatievoorziening een randvoorwaarde voor een doelmatige en effectieve uitvoering van de taken van de Nederlandse politie. Mutatis mutandis geldt dit evenzeer voor de Nederlandse brandweer. Het belang van de ICT-inzet voor een adequaat en efficiënt functioneren van de politie en brandweer neemt nog steeds in hoog tempo toe. In samenwerking met de betrokken organisaties worden projecten en activiteiten uitgevoerd die de operationele aanwending van ICT bevorderen.

05.09. Dienst Geneeskundige Verzorging Politie

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

In het Besluit Geneeskundige Verzorging Politie 1994 is de ziektekostenregeling vastgelegd voor de politie. De Dienst Geneeskundige Verzorging Politie (DGVP) voert de ziektekostenregeling uit en fungeert als een verplichte ziektekostenverzekeraar voor alle werknemers bij de politie en voor diegenen die met pensioen zijn of gebruik hebben gemaakt van Vervroegd Uittreden (VUT)/Functioneel leeftijdsontslag (FLO)-Flexibel Pensioen en Uittreden (FPU) of andere dergelijke regelingen. De gezinsleden van de GVP-verzekerden zijn meeverzekerd, voorzover zij geen eigen aanspraken op een ziektekostenregeling hebben of anderszins zijn uitgesloten.

Het Rijk kent volgens de bepalingen van het besluit en volgens nader door de Minister van BZK vast te stellen regels de vergoeding van of tegemoetkomingen in de door de rechthebbende gemaakte ziektekosten toe. De DGVP gaat in beginsel uit van een kostendekkende premieheffing. Deze premieheffing wordt gemeenschappelijk opgebracht door de deelnemers en door de werkgevers.

Voor de met de op dit artikel geraamde uitgaven samenhangende ontvangsten wordt verwezen naar ontvangstenartikel 05.01.

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

De kengetallen

(in NLG 1 000)

Als gevolg van de stijging van het aantal politiefunctionarissen zullen ook de uitgaven van de DGVP stijgen.

05.15. Financiële rechtspositie rampenbestrijding

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

Artikel 16 van de Intrekkingswet Bescherming Bevolking voorziet in een wachtgeld dan wel een uitkering aan voormalig noodwachtpersoneel. Het aantal uitkeringsgerechtigden per 31 maart 1999 bedroeg 65. Op dit artikel worden tevens de uitgaven betreffende het werkgeversaandeel in de ziektekostenvoorziening voor voormalige noodwachtambtenaren, die een invaliditeits- of ouderdomspensioen genieten, geraamd.

De cijfers

Opbouw (verplichtingen =) uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000) en de economische en functionele codering

De kengetallen

(in NLG 1 000)

Het verschil tussen het toegelicht begrotingsbedrag en de stand ontwerp-begroting 2000 betreft het werkgeversaandeel in de ziektekostenvoorziening van voormalige noodwachtambtenaren. Het aantal uitkeringsgerechtigden betreft het (geraamd) gemiddeld aantal uitkeringsgerechtigden in het betreffende jaar.

05.20. Bijdragen LSOP

Het te voeren beleid en de grondslag van het artikel

De onder de verantwoordelijkheid van de Ministers van Justitie en van BZK vallende politieopleidingen/-instituten zijn met ingang van 1 juli 1992 (Stb. 1992, 320) in het Landelijk Selectie- en Opleidingsinstituut Politie (LSOP) opgegaan. In de LSOP-wet is onder meer de rechtspersoonlijkheid van dit instituut geregeld. Het LSOP heeft tot taak zorg te dragen voor de landelijke werving, de selectie en de verzorging van de aangewezen basis-en vervolgopleidingen van ambtenaren van politie of andere aan te wijzen categorieën van personen. Naast de primaire opleidingen tot surveillant, agent en politieofficier worden onder meer vervolgopleidingen verzorgd op het gebied van management, verkeer, recherche en handhaving van de openbare orde.

Ter bekostiging van de door de Ministers van Justitie en van BZK aan het LSOP opgedragen taken wordt jaarlijks een bijdrage verstrekt. Deze bijdrage is afhankelijk van het aantal geleverde prestaties door het LSOP binnen de grenzen van de beschikbare middelen. Gelet op beider verantwoordelijkheid wordt de bijdrage, op grond van de bepalingen in hoofdstuk II van de Politiewet 1993, door de Ministers van Justitie en van BZK gezamenlijk vastgesteld. Uit praktisch oogpunt vervult BZK de betaalfunctie aan het LSOP. Het Justitie-aandeel wordt tijdens de begrotingsuitvoering naar BZK overgeheveld. Als gevolg van de keuze om het centrale beheer van de politie bij de Minister van BZK onder te brengen zal ook de volledige (in plaats van de met Justitie gedeelde) beheersbevoegdheid van het LSOP bij BZK komen te liggen. In dat kader zal het Justitie-budget voor het LSOP vervolgens structureel worden overgeheveld naar de BZK-begroting. Dit zal mede onderdeel uitmaken van de wijziging van de LSOP-wet.

De jaarlijkse bijdrage aan het LSOP bestaat uit een algemene bijdrage, bestemd voor de financiering van de reguliere kosten van de aan het LSOP opgedragen taken. Ook kan een bijzondere bijdrage worden verstrekt, bestemd voor de financiering van specifieke ontwikkelingen in de LSOP-taakuitvoering. Een aantal relevante ontwikkelingen is:

+ De evaluatie van de LSOP-wet is afgerond. BZK en Justitie beogen de LSOP-wet te wijzigen. De LSOP-wet behoeft wijziging in verband met drie ontwikkelingen. Ten eerste de totstandkoming van de aanwijzingen inzake zelfstandige bestuursorganen. Ten tweede de behoefte aan wijziging van de bestuursstructuur van het LSOP. En ten derde de afspraken die gemaakt zijn over het centraal beheer. + De in 1996 en 1997 uitgevoerde onderzoeken naar de kostprijsnormering zijn een belangrijk aspect in de verbetering van de financiering en de bedrijfsvoering. De onderzoeken hebben een vervolg gekregen met het onderzoek van de commissie «Koopmans». Over de adviezen van deze commissie zal besluitvorming plaatsvinden gericht op de invoering van een vernieuwd financieringsstelsel voor het LSOP. Hierover zal de Kamer nog nader, separaat, worden geïnformeerd. Verder heeft de commissie «Koopmans» opdracht gekregen een audit uit te voeren naar de financiële knelpunten. + Het LSOP is een veranderingsproces ingegaan teneinde de organisatie te stroomlijnen en de opleidingen beter af te stemmen op de ontwikkelingen in de maatschappij en bij de politie. In dat kader is onder andere aan de orde een herinrichting van het politieonderwijs op basis van een kwalificatiestructuur, zoveel mogelijk afgestemd op de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB). Daarnaast wordt gewerkt aan de inrichting van een systeem van externe legitimering van de politie-examens van het LSOP. Het veranderingsproces neemt een aantal jaren in beslag en moet aansluiten bij de brief aan de Tweede Kamer van 8 april 1999, «Toekomstig Onderwijs Politie, evaluatie LSOP-wet en financiën LSOP» (kamerstukken II, 1998/1999, 26 345, nr. 12). + Omdat met het PPP ten doel is gesteld om met ingang van medio 2002 een uitbreiding van 3 000 agenten en surveillanten te realiseren, dient rekening gehouden te worden met een extra capaciteitsbeslag bij het LSOP.

De cijfers

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (in NLG 1 000)

Nog niet opgenomen in een begrotingsstuk:

Beheersmatige mutaties

• 1. 

  toedeling loonbijstelling 1999

• 2. 

  technische bijstelling verplichtingen

2 187            2 185            2 182            2 182            2 182

2 757            -152