Afsplitsingen in de Eerste Kamer

Het aantal eerdere splitsingen in de Eerste Kamer is beperkt. In april 2019 splitste Anne-Wil Duthler zich af van de VVD-fractie nadat zij uit de fractie was gezet. Dat gebeurde na een rechterlijke uitspraak waarin Duthler ongelijk had gekregen in een geschil met het blad Quote over belangenverstrengeling. Tot de verkiezingen in juni 2019 bleef zij als 'eenmans-fractie' in de Eerste Kamer zitten.

In 2015 verliet OSF'er Kees de Lange²⁰ zijn partij. Na een conflict met de OSF²¹ ging hij in mei 2015 ongeveer een maand verder als 'onafhankelijke' eenmansfractie.

In 2007 was een conflict reden voor afsplitsing van SP-Eerste Kamerlid Düzgun Yildirim²². Hij was in 2007 met voorkeurstemmen (waaronder die van hemzelf) gekozen tot Eerste Kamerlid. In strijd met afspraken met de partij en ondanks verscheidene verzoeken, weigerde hij zijn zetel op te geven. Het SP-bestuur besloot daarop hem te royeren. Yildirim bleef toen als onafhankelijke eenling Eerste Kamerlid.

'Afsplitsingen' waren er voorts in 1978 en 1998. Bertus Maris²³ van de Boerenpartij²⁴ zegde in 1977 zijn partijlidmaatschap op na onenigheid met partijleider Koekoek²⁵. Van 1978 tot en met 1980 was hij vervolgens onafhankelijk Eerste Kamerlid. Onzeker is of in maart 1971 BP-lid Aart Snoek²⁶ is 'afgesplitst'. Hij stapte toen namelijk over naar de Nederlandse Middenstandspartij.

Oprichter van het AOV²⁷ Martin Batenburg²⁸ werd in 1995 met voorkeurstemmen tot Eerste Kamerlid gekozen. Het eveneens in 1995 voor het AOV gekozen Eerste Kamerlid Jan Hendriks²⁹, had zich dat jaar aangesloten bij de Groep-Nijpels³⁰ (later Senioren 2000). Er waren zodoende twee afzonderlijk operende eenmansfracties van die partij in de Eerste Kamer. Na een nieuw conflict stapte Batenburg in april 1998 uit het AOV. In de Eerste Kamer ging hij toen verder onder de fractienaam 'Martin Batenburg'. Na de Tweede Kamerverkiezingen van 1998 werd Hendriks lid van het CDA³¹. Hij stapte toen over naar de Eerste Kamerfractie van die partij en was daarvan een klein jaar de woordvoerder defensie.

Meer over

• 1. 

  De Tweede Kamer is deel van de volksvertegen­woor­di­ging. Zij speelt een belangrijke rol bij de totstandkoming van wetten, controleert de regering en beslist over de vraag of een kabinet (of bewindspersoon) genoeg vertrouwen heeft.
   
• 2. 

  De Eerste Kamer is deel van de volksvertegenwoordiging en heeft met name een rol op wetgevend gebied. Over een wetsvoorstel moet, als de Tweede Kamer het heeft aangenomen, ook door de Eerste Kamer worden gestemd. De Eerste Kamer kan een wetsvoorstel nog tegenhouden.
   
• 3. 

  De Fractie-Kemperman bestaat sinds 19 mei 2025, nadat Eric Kemperman uit de BBB-Eerste Kamerfractie stapte. Reden daarvoor was het zich niet meer kunnen herkennen in inhoudelijke keuzes en handelswijze van BBB.
   
• 4. 

  De Fractie-Frentrop bestond sinds 31 maart 2022, nadat Paul Frentrop en Theo Hiddema uit de FVD-Eerste Kamerfractie stapten. De fractie verdween na de verkiezingen 2023.
   
• 5. 

  Theo Hiddema (1944) was van 13 april 2021 tot 13 juni 2023 Eerste Kamerlid. Tot 31 maart 2022 was dit namens de FVD, daarna namens fractie-Frentrop. Eerder was hij van 23 maart 2017 tot 24 november 2020 Tweede Kamerlid voor de FVD. De heer Hiddema heeft sinds 1981 een eigen advocatenkantoor. Strafzaken waardoor hij bekendheid kreeg waren onder meer de zaak over het staatspensioen van de weduwe Rost van Tonningen, het proces tegen de Bende van Venlo en de Lancee-incestaffaire. Verder stond hij de familie Fortuyn bij in het proces tegen Volkert van der G. Als Tweede Kamerlid hield de heer Hiddema zich onder meer bezig met defensie, binnenlandse zaken, justitie, Koninkrijksrelaties, wonen en sociale zaken. In de Eerste Kamer sprak hij vooral over justitie.
   
• 6. 

  Paul Frentrop (1954) was van 11 juni 2019 tot 13 juni 2023 lid van de Eerste Kamer. Hij was van 1 september 2020 tot 31 maart 2022 fractievoorzitter van FVD. Op 30 maart 2022 brak hij met FVD. Sindsdien was hij onderdeel van fractie-Frentrop. De heer Frentrop was journalist en later werkzaam in de financiële sector. In 2011-2014 was de heer Frentrop hoogleraar aan Nyenrode Business Universiteit. Verder was hij enige maanden interim-voorzitter van FVD. Hij was korte tijd voorzitter van de vaste commissie voor Financiën en hield zich behalve met dat onderwerp onder meer bezig met europese zaken, economische zaken en pensioenwetgeving.
   
• 7. 

  De Fractie-Van Pareren bestond van 30 november 2020 tot 15 februari 2021 in de Eerste Kamer. Ze ontstond nadat vijf leden hun lidmaatschap van FVD hadden opgezegd. Nadien sloten Loek van Wely en Lennart van der Linden zich bij de fractie aan. Op 24 december 2020 maakten de fractieleden bekend lid te zijn geworden van de partij JA21. Na terugkeer van haar zwangerschapsverlof sloot Annabel Nanninga zich bij deze fractie aan en werd de naam Fractie-Nanninga.
   
• 8. 

  De Fractie-Nanninga was vanaf 15 februari 2021 de voortzetting van de fractie-Van Pareren. Ze bestond uit zeven Eerste Kamerleden, die in 2020 uit FVD traden en die zich aansloten bij de partij JA21. Na de Eerste Kamerverkiezingen van 2023 ging de fractie verder als JA21 in de Eerste Kamer.
   
• 9. 

  Lennart van der Linden (1983) was van 11 juni 2019 tot 13 juni 2023 lid van de Eerste Kamer. Tot 9 december 2020 was hij lid van FVD en sinds 14 december 2020 maakte hij deel uit van de Fractie-Van Pareren (sinds 15 februari 2021 Fractie-Nanninga). De heer Van der Linden is tevens wethouder van Barendrecht voor een lokale partij. Sinds 2018 is hij trainer bij het Nederlands Debat Instituut. In 2021-2022 was hij financieel beleidsadviseur van de gemeente Westvoorne. Eerder was hij werkzaam in de accountancy en control. De heer Van der Linden was voorzitter van de vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat/Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
   
• 10. 

  Loek van Wely (1972) was van 11 juni 2019 tot 13 juni 2023 lid van Eerste Kamer. Hij werd gekozen voor FVD, maar maakt sinds 8 december 2020 deel uit van de fractie-Van Pareren (sinds 15 februari 2021 fractie-Nanninga). De heer Van Wely is sinds de jaren 1990 (professioneel) schaker en werd in 1993 schaakgrootmeester. Hij was diverse keren schaakkampioen van Nederland. Later werd hij ook actief als pokeraar. In de periode 2019-2023 zat de heer Van Wely in Provinciale Staten van Noord-Brabant. Als Eerste Kamerlid hield hij zich vooral bezig met justitie en veiligheid.
   
• 11. 

  Hugo Berkhout (1973) was van 26 oktober 2020 tot 13 juni 2023 Eerste Kamerlid. Tot 29 november 2020 maakte hij deel uit van de FVD-fractie, daarna van de Fractie-Van Pareren (sinds 15 februari 2021 Fractie-Nanninga). Tot 29 november 2020 was hij vervanger van Annabel Nanninga in verband met haar zwangerschaps- en bevallingsverlof. Op 15 december 2020 werd hij opnieuw beëdigd na terugtreding van Paul Cliteur uit de FVD-fractie. De heer Berkhout is werkzaam in de financiële sector en valutaspecialist. In 2018-2019 was hij duoraadslid in Amsterdam. In 2019-2020 werkte hij in de financiële sector op Cyprus. Als Kamerlid hield de heer Berkhout zich onder meer bezig met energie, financiën, pensioenwetgeving en natuur.
   
• 12. 

  Toine Beukering (1958) was van 11 juni 2019 tot 13 juni 2023 lid van de Eerste Kamer. Tot 30 november 2020 maakte hij deel uit van de FVD-fractie, daarna van de Fractie-Van Pareren (vanaf 15 februari 2021 Fractie-Nanninga). De heer Beukering was officier actief bij de Landmacht, met als laatste rang brigade-generaal. Functies die hij bekleedde, waren onder meer die van commandant divisie facilitair en logistiek bij het Commando DienstenCentra en assistant chief of staff International Military Cooperation. Sinds maart 2019 is de heer Beukering lid van Provinciale Staten van Zuid-Holland. Als Eerste Kamerlid hield hij zich bezig met buitenlandse zaken en defensie.
   
• 13. 

  Otto Hermans (1950) was van 18 februari 2020 tot 13 juni 2023 lid van de Eerste Kamer. Eerder verving hij van 10 september tot 13 november 2019 tijdelijk Nicki Pouw-Verweij. Tot 30 november 2020 maakte hij deel uit van de FVD-fractie, daarna van de Fractie-Van Pareren (sinds 15 februari 2021 Fractie-Nanninga). De heer Hermans werd in juni 2019 met voorkeurstemmen gekozen, maar zag af van het Kamerlidmaatschap. Hij is freelance tandarts in Maastricht. Eerder was hij lange tijd werkzaam als tandarts in Valkenburg. Voerde als Eerste Kamerlid plenair nooit het woord.
   
• 14. 

  Annabel Nanninga (1977) is sinds 11 juni 2019 lid van de Eerste Kamer. Zij is sinds 13 juni 2023 voorzitter van de JA21-fractie. Sinds 15 februari 2021 was zij voorzitter van de Fractie-Nanninga. Tussen 26 oktober 2020 en 15 februari 2021 werd zij tijdelijk vervangen wegens zwangerschaps- en bevallingsverlof. Mevrouw Nanninga maakte deel uit van de FVD-fractie, maar vertrok in december 2020 bij die partij en was mede-initiatiefnemer van JA21. Zij is publiciste bij The PostOnline en was gemeenteraadslid in Amsterdam en Statenlid in Noord-Holland. Eerder was zij columnist bij onder meer GeenStijl, PowNed en Veronica Magazine.
   
• 15. 

  Bob van Pareren (1947) was van 11 juni 2019 tot 13 juni 2023 lid van de Eerste Kamer. Tot 30 november 2020 maakte hij deel uit van de FVD-fractie. Daarna was hij lid en voorzitter van de Fractie-Van Pareren, waarna die fractie hernoemd werd naar de Fractie-Nannninga. De heer Van Pareren is adviseur bij een instelling voor medische hulpmiddelen, waarvan hij eerder directeur was. In 2019-2023 was hij lid van Provinciale Staten van Zuid-Holland. Als Eerste Kamerlid hield hij zich onder meer bezig met binnenlandse zaken, zorg, sociale zaken en natuurbeleid.
   
• 16. 

  De Fractie-Otten ontstond in juli 2019 in de Eerste Kamer, nadat Henk Otten zich van de FVD-fractie afsplitste. In augustus 2019 sloten de leden Dorien Rookmaker en Jeroen de Vries zich bij hem aan. Ook zij waren voorheen leden van FVD. Rookmaker werd in februari 2020 lid van het Europees Parlement. De fractie bestond uit Henk Otten en Jeroen de Vries.
   
• 17. 

  Dorien Rookmaker (1964) was van 12 februari 2020 tot 16 juli 2024 lid van het Europees Parlement. Sinds 7 december 2021 maakte zij deel uit van de fractie van Europese Conservatieven en Hervormers. Mevrouw Rookmaker was van 11 juni 2019 tot 11 februari 2020 lid van de Eerste Kamer, na voor FVD te zijn gekozen. In augustus 2019 sloot zij zich aan bij de fractie-Otten. Mevrouw Rookmaker was werkzaam in de verzekeringsbranche, laatstelijk als hoofd niet-financieel risicomanagement bij Nationale Nederlanden. Eerder werkte zij als intercedent en in de bancaire sector. Zij was korte tijd raadslid voor D66 in Groningen. In 2024 was zij lijsttrekker van Meer Directe Democratie.
   
• 18. 

  Jeroen de Vries (1971) was van 11 juni 2019 tot 13 juni 2023 lid van de Eerste Kamer. Hij werd gekozen voor FVD, maar sloot zich in augustus 2019 aan bij de Fractie-Otten. De heer De Vries was makelaar en werkzaam in de financiële sector en werd in maart 2017 persvoorlichter van de Tweede Kamerfractie van FVD. Van april 2021 tot maart 2023 was hij Statenlid voor GO in Groningen. Als Eerste Kamerlid hield de heer De Vries zich onder meer bezig met zorg, onderwijs, binnenlandse zaken, sociale zaken, media en vervoer.
   
• 19. 

  Henk Otten (1967) was van 11 juni 2019 tot 13 juni 2023 lid van de Eerste Kamer. Hij stond bij de Eerste Kamerverkiezingen in 2019 als eerste op de lijst van Forum voor Democratie, maar werd in juli 2019 uit de partij gezet. Met Jeroen de Vries vormde hij de Fractie-Otten. Sinds oktober 2019 was hij voorzitter van de partij Groep Otten, die in 2020 enige tijd opging in de Partij voor de Toekomst. De heer Otten is directeur van m/s2 capital en was lid van het partijbestuur van FVD. De heer Otten heeft een achtergrond in de bedrijfseconomie en het financieel beheer.
   
• 20. 

  Gepensioneerde hoogleraar scheikunde aan de Vrije Universiteit, die in 2011 voor OSF in de Eerste Kamer kwam. Hield zich in de Eerste Kamer met vele onderwerpen bezig. Was als OSF'er tevens nauw verbonden met 50PLUS, waarvan hij bestuurder was, tot het in 2012 na een conflict met Jan Nagel tot een breuk kwam. Kort voor de verkiezingen van 2015 brak hij ook met de OSF, waarna hij als zelfstandige eenmansfractie doorging. Een rol als eenling leek voor hem, als wetenschapper en onafhankelijk denker, ook het best passend. Bij interrupties moest de Voorzitter hem geregeld vragen enige bondigheid in acht te nemen. Was in 2009-2011 tevens voorzitter van de Nederlandse Bond voor Pensioenbelangen.
   
• 21. 

  De Onafhankelijke Senaatsfractie (OSF) was een landelijk samenwerkingsverband van regionale partijen. De partij werd opgericht in 1999 en zetelde tot 2023 in de Eerste Kamer. In 2020 is de naam van de partij opgegaan in OPNL (Onafhankelijke Politiek Nederland).
   
• 22. 

  Als SP'er gekozen Eerste Kamerlid, dat na royement een onafhankelijke fractie vormde. Hij werd in 2007 met voorkeurstemmen gekozen via de lijst van de SP en claimde zijn recht om de zetel te behouden. Daarvoor was hij fractievoorzitter van de SP in Provinciale Staten van Overijssel, een fractie die in belangrijke mate had bijgedragen aan zijn verkiezing tot senator. Werkte als beleidsadviseur bij diverse grote gemeenten en als adviseur van de Politie-academie. Richtte na zijn breuk met de SP de partij Solidara op. Van Turkse afkomst. Had met wat moeizaam uitgesproken speeches een beperkte rol in de Senaat.
   
• 23. 

  Jurist en ondernemer die eerst de Boerenpartij in de Eerste Kamer vertegenwoordigde en later als onafhankelijke optrad. Politieke 'nomade' ter rechterzijde. Na zijn vertrek bij de Boerenpartij sloot hij zich aan bij de Conservatieve Volkspartij en weer later bij het Algemeen Ouderen Verbond. Zat voor die laatste partij in de Utrechtse Staten, maar was vanaf 1997 met onder meer Batenburg actief in het Nieuw Solidair Ouderen Verbond.
   
• 24. 

  De Boerenpartij was een conservatief-liberale belangen- en protestpartij. De partij werd opgericht in 1958 als voortzetting van de 'Vrije Boeren', een organisatie die zich tegen overheidsregulering van de landbouw via publiekrechtelijke organisaties verzette. In 1981 werd de partij hernoemd tot Rechtse Volkspartij (RVP), die na 1982 echter in de vergetelheid raakte.
   
• 25. 

  Voorman van de Boerenpartij. Bekend, kleurrijk, maar ook omstreden Tweede Kamerlid. Leider van de 'Vrije Boeren' die zich keerden tegen regulering van de landbouw via de PBO (Publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie). Kreeg midden jaren zestig ook steun van andere ontevreden kiezers en wist zodoende met zijn partij in 1963 drie en in 1967 zeven zetels te behalen. Riep in eigen gelederen weerstanden op, zeker toen hij leden met een besmet oorlogsverleden verdedigde, en kreeg in de jaren zestig geregeld te maken met afsplitsingen. Reageerde op kritiek veelal met persoonlijke aanvallen op politieke tegenstanders. Werd als Kamerlid nauwelijks serieus genomen.
   
• 26. 

  Rotterdamse tandtechnicus, die in 1966 in het voetspoor van Boer Koekoek eerst tot raadslid in Rotterdam en daarna tot Eerste Kamerlid werd gekozen. Distantieerde zich van zijn omstreden fractiegenoot Adams en volgde hem in november 1966 op als voorzitter van de tweemansfractie van de Boerenpartij. Stapte kort voor het einde van de zittingstermijn over naar de Nederlandse Middenstandspartij.
   
• 27. 

  Het AOV was een belangenpartij, die op 1 december 1993 door Martin Batenburg werd opgericht. Het Verbond wilde opkomen voor de belangen van ouderen. Het AOV, dat spoedig te maken kreeg met interne ruzies, ging later op in de Verenigde Senioren Partij (VSP) en de Ouderenunie.
   
• 28. 

  Oprichter, voorzitter en senator van het Algemeen Ouderen Verbond (AOV). Was geruime tijd personeelschef, onder meer bij Philips in Eindhoven. Werd na zijn pensionering politiek actief. Was korte tijd succesvol met zijn ouderenpartij, maar door ruzies viel die partij spoedig uiteen. Kwam op 76-jarige leeftijd in de Eerste Kamer. Speelde een doorslaggevende rol bij de afwijzing van het correctief referendum. Zijn laatste jaar in de Eerste Kamer vormde hij de eenmansfractie 'Martin Batenburg' en na zijn vertrek als senator werd hij lid van het CDA.
   
• 29. 

  Correcte en sportieve voormalige Luchtmachtofficier, die in 1995 voor het AOV in de Eerste Kamer kwam. Bij de breuk in het Ouderenverbond in 1995 koos hij de zijde van Jet Nijpels en hij sloot zich dan ook aan bij de partij Senioren 2000. In het voorjaar van 1998 stapte hij echter over naar het CDA, waarna hij defensiewoordvoerder van de CDA-Eerste Kamerfractie werd.
   
• 30. 

  De Groep-Nijpels ontstond op 29 augustus 1995, na een ruzie binnen de AOV-fractie tussen voorzitster Jet Nijpels en oprichter Martin Batenburg. Dat ging deels over de koers van de partij, maar daarnaast speelden ook persoonlijke tegenstellingen een rol. Jet Nijpels werd ervan beschuldigd familieleden aan functies te willen helpen. Nijpels werd met Liesbeth Aiking en Leo Boogaard geroyeerd als AOV-lid en kreeg in de Tweede Kamer daarom de naam Groep-Nijpels.
   
• 31. 

  Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) is een christelijk geïnspireerde partij in het centrum van het politieke spectrum. Henri Bontenbal is momenteel politiek leider van het CDA. De partij werd opgericht op 11 oktober 1980 als fusie van Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en Katholieke Volkspartij (KVP).
   
• 32. 

  Een organisatie van Kamerleden die deel uitmaken van dezelfde politieke partij en gezamelijke standpunten bepaalt, noemen we een fractie. De fractievoorzitter geeft leiding aan een fractie en treedt als woordvoerder op bij belangrijke debatten. De Eerste Kamerfracties kennen geen fractiecommissies.
   
• 33. 

  Zolang er fracties in de Tweede Kamer zijn (sinds het einde van de 19e eeuw), zijn er afsplitsingen voorgekomen. Vaak waren die het gevolg van meningsverschillen over de koers van de partij. In enkele gevallen lagen er persoonlijke tegenstellingen aan ten grondslag.