Strategie Nieuw Links - Hoofdinhoud

Nieuw Links i heeft vanaf het begin van haar ontstaan veel invloed verworven binnen de PvdA. i Het bleef echter een stroming binnen een bestaande partij: het werd nooit een formele organisatie. Op het congres van 1966 werden er 7 Nieuw-Linkssympathisanten in het partijbestuur gekozen, onder wie André van der Louw i en Irene Vorrink i. Voorzitter Tans i had al laten weten dat hij voorstander was van deelname van Nieuw-Linksers aan het bestuur. Tijdens dit congres werd ook een greep naar daadwerkelijke politieke macht gedaan: Hans van den Doel i verkreeg een verkiesbare plaats voor de landelijke verkiezingen in 1967.

Besturen

Naar aanleiding van deze verkiezingen zou Nieuw Links fel uithalen naar de PvdA-leiding. In een brief aan het partijbestuur schreef de beweging: 'Wij constateren verbluft dat de Tweede Kamerfractie al tijdens het tellen der stemmen een vrijerij is aangegaan met D'66 i.' Nieuw Links vond dat het verlies van zes zetels juist reden was om geen regeringsverantwoordelijkheid te dragen, de kiezer had zich immers maar al te duidelijk uitgesproken.

Het besturen van de PvdA werd er door de komst van Nieuw Links in het bestuur niet makkelijker op. Tijdens de vergaderingen stonden de stemverhoudingen van te voren al vast doordat de Nieuw Linksers zich en bloc tegenover de rest van het partijbestuur opstelden. Ook werd er veel over dezelfde onderwerpen gediscussieerd zonder concrete resultaten. De felle aanvallen van Nieuw Links leidden binnen de partij regelmatig tot penibele situaties. Nieuw Links stond bijvoorbeeld lijnrecht tegenover de PvdA tijdens de Maagdenhuisbezetting, tijdens de studentenprotesten in Berlijn en Parijs en over de erkenning van de DDR.

Bij het volgende congres in 1969 was het grootste succes voor Nieuw Links de verkiezing van Van der Louw als vice-voorzitter. In het nieuwe bestuur namen ook nog 8 Nieuw-Linksers zitting. Miljoenen mensen hebben destijds op de televisie gezien dat Van der Louw van enthousiasme zijn beroemd geworden 'berendans' opvoerde.

Polarisatie

Op het congres van 1969 werd ook de compromiscultuur vervangen door de polarisatiestrategie. Er werd bijvoorbeeld een motie aangenomen waarin werd gesteld dat er geen regeringsdeelname met de KVP i tot stand mocht komen. Op deze manier zou de PvdA duidelijkheid verschaffen aan de kiezers ten opzichte van de richting die de partij op wilde gaan. De motie is ook een reactie op de moeizame verhoudingen met de KVP. De Nacht van Schmelzer i lag nog vers in het geheugen. Omdat een aantal linksgeoriënteerde KVP'ers de PPR i hadden opgericht was er voor de PvdA ook een smallere basis voor samenwerking met de KVP. Hoewel de PvdA-leden enthousiast waren over de motie, was het partijbestuur bang dat de motie de partij in de oppositiebanken zou dwingen.

Het afwijzen van de KVP als coalitiepartner leidde tot een samenwerkingsverband met de progressieve partijen PPR en PSP i. De CPN i was uitgesloten van deze samenwerking en D66 i hield zichzelf op een afstand. Het samenwerkingsverband werd ook wel het Progressief Akkoord (PAK) genoemd. Het PAK wilde dat een nieuw op te richten organisatie kandidaten voor de Kamerverkiezingen kon aanstellen. Bovendien zou deze organisatie stembusakkoorden moeten realiseren. De PvdA kon niet anders dan deze plannen afkeuren. Nieuw Links had er namelijk zelf voor gezorgd dat alleen het partijcongres hierover kon beslissen.

Op voorstel van Han Lammers i werd in 1969 bovendien door het PvdA-congres een voorstel over de wenselijkheid van erkenning van de DDR aangenomen. Programmapunten die (deels) werden overgenomen, betroffen onder meer de inkomenspolitiek, de medezeggenschap in bedrijven en de belasting op erfenissen. Andere voorstellen, zoals de invoering van een republiek in Nederland, haalden het echter niet.

Tweede Kamerverkiezingen

Intussen werden er al voorbereidingen voor de komende Kamerverkiezingen gehouden. In 1970 werd er een nieuwe lijsttrekker voor de landelijke verkiezingen gekozen. Nieuw Links was voor een meerhoofdig politiek leiderschap. Ook wilde zij dat de zeggenschap in het bestuur kwam te liggen in plaats van in de Tweede-Kamerfractie. Om strategische redenen nam Nieuw Links genoegen met Den Uyl. Inmiddels was namelijk DS'70 i opgericht. Een partij die door onvrede over de radicale koers van de PvdA was afgesplitst. Nieuw Links had Van den Doel graag als partijleider gezien maar zij wilde geen uitstroom van kiezers naar DS'70 veroorzaken.

Met het oog op de verkiezingen van 1972 werd tijdens het partijcongres in 1971 op initiatief van Han Lammers en Marcel van Dam i de door hun zelf ingediende motie om niet met de KVP te regeren weer ingetrokken. Regeren was toch een prioriteit geworden en dus kon de PvdA de KVP niet al bij voorbaat uitsluiten.

Meer over