Registratie politieke partijen - Hoofdinhoud

Politieke partijen i of groeperingen kunnen zich bij het centraal stembureau (de Kiesraad i) laten registreren. Bij de registratie kan de partij of groepering opgeven onder welke naam zij aan de verkiezingen wil deelnemen. De naam, ook wel aanduiding genoemd, komt boven dan de kandidatenlijst op het stembiljet te staan.

De registratie heeft tot doel de kiezers makkelijker de kandidaat van zijn of haar keuze te laten vinden. Alleen partijen die statuten hebben, kunnen zich laten registreren. Het hebben van een (democratische) partijstructuur is echter geen voorwaarde.

Alleen politieke groeperingen die een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid zijn, kunnen zich laten registeren. De partij moet een schriftelijk verzoek bij het centraal stembureau indienen, ondertekend door de degenen die de vereniging mogen vertegenwoordigen. Bij de registratie moet een waarborgsom van € 450 worden betaald. Het verzoek moet vergezeld gaan van:

• - 

  een afschrift van de notariële akte waarin de statuten van de vereniging zijn opgenomen;
• - 

  een bewijs van inschrijving in het handelsregister;
• - 

  een bewijs van betaling van de waarborgsom (meestal is er een aparte kas waar de waarborgsom betaald moet worden);
• - 

  een verklaring van de politieke groepering waarin een gemachtigde en een plaatsvervanger gemachtigde wordt aangewezen, die bevoegd zijn de geregistreerde partijaanduiding boven de kandidatenlijst te plaatsen.

De waarborgsom wordt terugbetaald als op de dag van de kandidaatstelling een geldige kandidatenlijst wordt ingeleverd.

De aanduiding die de partij wil laten registreren hoeft niet overeen te komen met de statutaire naam van de vereniging. Is de statutaire naam bijvoorbeeld 'De sociaal liberale partij Nederland' dan kan 'Sociaal-liberalen' geregistreerd worden.

Het centraal stembureau kan de registratie alleen afwijzen als de aanduiding:

• - 

  in strijd is met de openbare orde;
• - 

  'geheel of in hoofdzaak' overeenkomt met een aanduiding die al geregistreerd is, waardoor verwarring kan ontstaan;
• - 

  anderszins misleidend is voor de kiezers;
• - 

  langer is dan 35 letters of andere tekens;
• - 

  overeenkomt met de naam van een rechtspersoon die is verboden.

Tegen een afwijzing staat beroep open bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State i.

Op de veertiende dag voor de kandidaatstelling publiceert het centraal stembureau de in het register opgenomen aanduidingen met de naam van de gemachtigden en hun plaatsvervangers.

De registratie van politieke groeperingen is pas sinds 1956 mogelijk. Daarvoor waren de kandidatenlijsten op de stembiljetten alleen maar genummerd. Kiezers vonden het daardoor moeilijk om de kandidaat van hun keuze te vinden. Met de registratie werd het mogelijk een kandidatenlijst aan de politieke groepering of partij te koppelen.

In de jaren zeventig en tachtig ontstonden problemen met de registratie. De opkomst van enkele rechts-radicale groeperingen zoals de Nederlandse Volksunie en de lijst Glimmerveen was hier debet aan. Het registratie-instrument werd niet meer gebruikt waar het voor bedoeld was, maar als middel om het deze groeperingen onmogelijk te maken aan de verkiezingen deel te nemen.

Talloze elkaar tegensprekende rechters waren het gevolg. Uiteindelijk heeft dit in 1989 bij de wijziging van de Kieswet i geleid tot een ingrijpende wijziging van de registratie-regelgeving.

Meer over