9 mei Dag van Europa

© Hakan Dahlstrohm

9 mei is de Dag van Europa. Het is een dag om stil te staan bij het feit dat de Europese Unie¹ ooit is opgericht om de vrede in Europa te bewaren, en om alle burgers in de EU een goede levensstandaard te kunnen garanderen.

Op 9 mei 1950 pleitte de toenmalige Franse Minister van Buitenlandse Zaken Robert Schuman² in een belangrijke rede voor een organisatie die de Franse en Duitse productie van kolen en staal - belangrijke grondstoffen voor de economie én oorlogsvoering - onder gezamenlijk beheer zou plaatsen. Op deze manier zou de vrede op het Europese continent bewaakt worden. Een paar jaar later zou dit idee uitmonden in de oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal³, een voorloper van de hedendaagse Europese Unie¹.

Sinds 1985 worden er daarom op 9 mei in de hele EU jaarlijks op de Dag van Europa verschillende evenementen georganiseerd. In Brussel houden de Europese instellingen traditiegetrouw open dag.

Op 9 mei 1950, minder dan vijf jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog, werd de pers in Parijs bijeengeroepen voor een 'mededeling van het hoogste belang'. Op deze persbijeenkomst las de toenmalige Franse Minister van Buitenlandse Zaken Robert Schuman² de eerste regels van een verklaring aan de pers voor. In zijn verklaring pleitte Schuman voor een organisatie die de Franse en Duitse productie van kolen en staal onder gezamenlijk beheer zou plaatsen. Het belang van die stap was enorm - in de Verklaring van 9 mei 1950 staat:

'De wereldvrede kan alleen worden beschermd door een krachtsontplooiing die evenredig is aan de gevaren die haar bedreigen.' 'Door de gezamenlijke productie van de oorlogsindustrieën onder gezag te plaatsen van een nieuwe Hoge Autoriteit, wier beslissingen bindend zijn voor Frankrijk, Duitsland en de andere landen die zich aansluiten, legt dit voorstel de eerste concrete fundamenten voor een Europese federatie, die onontbeerlijk is voor het handhaven van de vrede.'

De Fransman Jean Monnet⁴ had deze verklaring geschreven. Jean Monnet zou vervolgens voorzitter worden van het eerste samenwerkingsverband, de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal.

Dat Duitsland en Frankrijk hun nationale zeggenschap over de 'zenuw van de oorlog' zouden moeten opgeven was een revolutionair idee. Nog maar vijf jaar daarvoor hadden de laatste schoten van de Tweede Wereldoorlog in Europa geklonken, een oorlog met miljoenen doden en ongekende materiële schade.

• 1. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
   
• 2. 

  Uit Elzas-Lotharingen afkomstige advocaat, parlementslid en Frans minister, die een leidende rol speelde bij de Europese eenwording. Als inwoner van een gebied dat centraal stond in drie oorlogen tussen Frankrijk en Duitsland was hij na 1945 doordrongen van de noodzaak om tot samenwerking te komen tussen beide landen. In 1950 kondigde hij als minister van Buitenlandse Zaken, in een naar hem genoemde verklaring, het Plan-Monnet aan, dat de aanzet gaf tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Was later enkele jaren voorzitter van het Europees Parlement.
   
• 3. 

  Dit verdrag regelde de gemeenschappelijke controle over de zware industrie en mijnbouw in zes Europese landen: de Beneluxlanden, Duitsland, Frankrijk en Italië. Het in augustus 1952 ondertekende verdrag was een eerste stap naar Europese integratie. De EGKS had een Hoge Autoriteit die als supranationaal college fungeerde en een eigen parlement, bestaande uit parlementariërs uit de lidstaten.
   
• 4. 

  Franse econoom en financieel deskundige die aan de wieg stond van de Europese integratie. Begon zijn loopbaan, als autodidact, bij de cognacfirma van zijn vader. Tijdens de Eerste Wereldoorlog belast met opdrachten op het gebied van bevoorrading en daarna actief bij de Volkenbond en in de internationale financiële en commerciële wereld. Tijdens de Tweede Wereldoorlog onder meer adviseur van Roosevelt voor productiebevordering en lid van het Franse Bevrijdingscomité. Ontwierp in 1947 plannen tot herstel van de Franse economie en tot vorming van een kolen- en staalgemeenschap. Leidde van 1951 tot 1955 de Hoge Autoriteit van de Europese Kolen- en Staalgemeenschap.