Vrouwen in de Tweede Kamer

Er zijn op dit moment 56 vrouwelijke Tweede Kamerleden¹. Daarmee zijn vrouwen in de minderheid, vergeleken met de 150 leden die in de Tweede Kamer² zitting hebben. Toch is het aantal vrouwen in de Tweede Kamer aanzienlijk hoger dan een kwart eeuw geleden het geval was.

In 1918 werd Suze Groeneweg³ van de SDAP⁴ het eerste vrouwelijke lid van de Tweede Kamer. De eerste vrouw die een vergadering van de Tweede Kamer voorzat was Joke Stoffels-van Haaften⁵ (VVD⁶) in 1959. In 1998 kwam er voor het eerst een vrouwelijke voorzitter, Jeltje van Nieuwenhoven⁷ (PvdA).

In 1917, nog voordat vrouwen stemrecht kregen, is in de Grondwet opgenomen dat ook vrouwen verkiesbaar zijn. Een jaar later werd Suze Groeneweg³ van de SDAP⁴ als eerste en enige vrouw in de Tweede Kamer gekozen. Tot 1921 zou zij de enige vrouw in de Tweede Kamer blijven.

In 1952 steeg het aantal vrouwen tot zeven (van de 100), maar de jaren daarna daalde het aantal weer. Na de uitbreiding van het ledental naar 150 in 1956 bleef het aantal lange tijd rond de 13. Pas na 1977 was er sprake van een stijging van circa 20 naar rond de 40 in 1991. In 1997 was een derde van de 150 leden vrouw.

Enkele vrouwelijke Kamerleden wisten veel bekendheid te verwerven. Genoemd kunnen worden: Frida Katz⁸ (1922-1941), Freule Wttewaall van Stoetwegen⁹ (1945-1971), Haya van Someren¹⁰ (1959-1968), Gerda Brautigam¹¹ (1963-1972), Ria Beckers¹² (1977-1993), Andree van Es¹³ (1981-1990), Erica Terpstra¹⁴ (1977-2003) en Femke Halsema¹⁵ (1998-2010).

De Tweede Kamer² telt op dit moment 56 vrouwen. Dit aantal is verdeeld over elf van de vijftien fracties. Namens DENK¹⁶, FVD¹⁷, SGP¹⁸ en JA21¹⁹ (eenmansfractie) zitten momenteel geen vrouwelijke leden in de Tweede Kamer.

Onderstaande tabel vermeldt het aantal vrouwen dat in de kamer zat. Deze tabel laat in aantallen en procenten het aantal vrouwen zien dat na de verkiezingen in de Tweede Kamer kwam.

Meer over

• 1. 

  De Tweede Kamer bestaat uit 150 parlementariërs: volksvertegenwoordigers die op basis van evenredige vertegenwoordiging voor een periode van in principe vier jaar worden gekozen via de kandidatenlijst van een politieke partij. Zij controleren de regering en treden op als medewetgevers.
   
• 2. 

  De Tweede Kamer is deel van de volksvertegen­woor­di­ging. Zij speelt een belangrijke rol bij de totstandkoming van wetten, controleert de regering en beslist over de vraag of een kabinet (of bewindspersoon) genoeg vertrouwen heeft.
   
• 3. 

  Prominent SDAP-politica en in 1918 het eerste vrouwelijke Tweede Kamerlid. Was onderwijzeres in onder meer Dordrecht en Rotterdam en als onderwijswoordvoerster van de SDAP-fractie pleitbezorgster van volksonderwijs. Feministe, maar pragmatisch ingesteld en tegenstander van aparte vrouwenorganisaties. Naast Tweede Kamerlid ook Statenlid en lid van de gemeenteraad van Rotterdam. Vurig socialiste, volgens Oud geen 'katje om zonder handschoenen aan te pakken'. Goed spreekster op partijbijeenkomsten, die haar beter lagen dan parlementaire vergaderingen. Actief in de drankbestrijding en antimilitariste.
   
• 4. 

  De Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP) was een sociaaldemocratische partij, die lange tijd tevens republikeins en antimilitaristisch was. De SDAP werd in 1894 opgericht en kan als opvolger van de revolutionair-socialistische SDB (Socialistenbond) worden beschouwd. De partij was onderdeel van de socialistische zuil en nauw verbonden met organisaties als het NVV, dagblad Het Volk, de Arbeiderspers en de VARA. In 1946 ging de SDAP met VDB en CDU op in de PvdA.
   
• 5. 

  Liberale juriste, die als Statenlid van Noord-Holland en vooral als Tweede Kamerlid steeds een prominente rol vervulde. Eerste vrouw die een Kamervergadering presideerde. Sinds haar studententijd strijdbaar feministe. Hield haar maidenspeech over de opheffing van de handelingsonbekwaamheid van de gehuwde vrouw. Was woordvoerder sociale en buitenlandse zaken van haar fractie en actief in internationale parlementen zoals die van de Benelux. Trouwde na haar Kamerlidmaatschap met haar fractiegenoot Corver en vervolgde haar loopbaan als burgemeester.
   
• 6. 

  De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) is een rechtse liberale partij, met op onder meer ethisch gebied progressievere standpunten. Politiek leider is sinds 14 augustus 2023 Dilan Yesilgöz-Zegerius. De partij werd opgericht in 1948 als opvolger van de Partij van de Vrijheid (PvdV), die weer een voortzetting was van de vooroorlogse Liberale Staatspartij (LSP).
   
• 7. 

  Eerste vrouwelijke voorzitter van de Tweede Kamer en na de verkiezingen van 2002 een half jaar politiek leider van de PvdA. Dochter van een meubelmaker uit de Stellingwerven. Was actief bij de Rooie Vrouwen, bibliothecaresse van de Wiardi Beckman Stichting en assistent van partijvoorzitter Max van den Berg. Werd in 1981 Tweede Kamerlid. Ontpopte zich als een gedegen mediawoordvoerster. Na voorzitter van Kamercommissies te zijn geweest in 1998 tot Kamervoorzitter gekozen. Wist zich in die functie populariteit te verwerven door haar ongedwongen optreden. Was na de verkiezingsnederlaag van 2002 fractievoorzitter, maar werd in oktober dat jaar bij een ledenraadpleging verslagen door Wouter Bos. Werd twee jaar later gedeputeerde van Zuid-Holland, maar bleef dat slechts kort. In 2010 lijsttrekker van de PvdA bij de raadsverkiezingen in Den Haag en daarna acht jaar raadslid.
   
• 8. 

  In 1922 de eerste CHU-vrouw in de Tweede Kamer. Sociaal voelende advocate, die voorstander was van vrouwenkiesrecht, maar vond dat de natuurlijke taak van de vrouw in het gezin lag. Had met name belangstelling voor het gevangeniswezen en de huwelijkswetgeving. Was ook lid van de Amsterdamse gemeenteraad. Huwde later met een baron. Gaf in 1941 als één van de weinigen haar Kamerzetel op en kon daarom na de oorlog niet terugkeren in de Tweede Kamer.
   
• 9. 

  'De freule'. Kleine, praatgrage, vrijgezelle adellijke dame die door haar onconventionele optreden zowel binnen als buiten de Tweede Kamer, waarvan zij zesentwintig jaar deel uitmaakte, grote populariteit verwierf. Werd daardoor tevens één van de bekendste Tweede Kamerleden. Was justitie- en mediawoordvoerster van de CHU-fractie met belangstelling voor het gevangeniswezen en het familierecht. Kwam zowel op voor de rechten van de vrouw als van het Oranjehuis, waarmee ze zeer nauwe relaties onderhield. Maakte negen jaar deel uit van de enquêtecommissie regeringsbeleid 1940-1945. Vooruitstrevend op sociaal gebied, maar overigens behoudend. Bijnamen: 'de rode freule' en 'de oranje freule'.
   
• 10. 

  Bekende, populaire en spraakmakende VVD-politica, die samen met Hans Wiegel en Harm van Riel in de jaren zeventig het gezicht van de VVD bepaalde. Kwam, na journaliste te zijn geweest, in 1959, als jonge vrouw in de Tweede Kamer en toonde zich als onderwijswoordvoerster een geducht tegenspeelster van Cals. Tegenstander van de Mammoetwet. Als omroepspecialist voorstander van een bestel met ruimte voor commercie. Als partijvoorzitter droeg zij sterk bij aan groei van de VVD. Vanaf 1976 fractievoorzitter in de Senaat; daar kruiste zij ook de degens met minister Van Kemenade over de Middenschool. Sprak op een kenmerkende, wat geaffecteerde wijze, heldere politieke taal. Zou in 1977 minister van Onderwijs zijn geworden als een ziekte dat niet had verhinderd. Overleed in 1980 op nog relatief jonge leeftijd.
   
• 11. 

  Bekend en populair PvdA-Tweede Kamerlid, dat in heldere en vaak humoristische bewoordingen en met onmiskenbaar Rotterdams accent opkwam voor de belangen van consumenten. Kreeg daardoor bijnamen als 'prijzen-Gerda' en 'Gerda van de warme bakker'. Na invoering van de b.tw. politieke kwelgeest van minister De Block. Had haar bekendheid mede te danken aan radioprogramma's begin jaren zestig. Zette zich ook in voor beperking van de filmkeuring. Was aanvankelijk journaliste bij 'Het Vrije Volk' die onder andere reisverslagen maakte. Versloeg in 1961 het proces-Eichmann voor haar krant. Dochter van een vooraanstaande Rotterdamse socialist.
   
• 12. 

  Politiek leider van de PPR en later GroenLinks. Was voor zij in de politiek kwam twaalf jaar lerares klassieke talen in Haarlem en Leiden. In 1974 partijvoorzitter en in 1977 eerste vrouwelijke lijsttrekker in de Nederlandse politiek. Onder haar leiding verbrak de PPR het bondgenootschap met de PvdA en koerste de partij aan op samenwerking met PSP, CPN en EVP. Debatteerde als fractievoorzitter vaak op indringende wijze over onderwerpen als vrede en veiligheid, sociale zaken, mensenrechten en bescherming van het milieu. Na haar vertrek uit de politiek actief in besturen van milieuorganisaties. Gedreven, idealistisch en gerespecteerd politica.
   
• 13. 

  Strijdbaar en actief Tweede Kamerlid voor de PSP en GroenLinks. Was al op jonge leeftijd Tweede Kamerlid voor de PSP, na eerst fractiemedewerker te zijn geweest. Zette zich in voor rechten van minderjarigen, minderheden en vrouwen en voerde in vele debatten het woord. Kwam in 1986 in conflict met fractieleider Van der Spek over de koers van de partij, omdat zij voorstander was van samenwerking met CPN en PPR. Onderbrak, hoewel zij toen het enige PSP-Kamerlid was, haar Kamerlidmaatschap vanwege zwangerschap. Na haar vertrek uit de politiek onder meer werkzaam bij de omroep, directeur van 'De Balie', voorzitter van GGZ Nederland en directeur-generaal Bestuur en Koninkrijksrelaties. In 2010-2014 was zij wethouder van Amsterdam.
   
• 14. 

  Zeer populaire VVD-politica. Was in de jaren zestig een topzwemster, die onder meer medailles won op de Olympische Spelen van 1964. Haar bekendheid werd nog vergroot door haar panellidmaatschap van een populair tv-spelletje. In 1977 gekozen tot Tweede Kamerlid en woordvoerster voor onder meer ontwikkelingssamenwerking, Antilliaanse zaken, welzijn en volksgezondheid. Zette zich ook zeer in voor gehandicapten. Was bij achtereenvolgende Kamerverkiezingen goed voor vele duizenden voorkeurstemmen. Staatssecretaris van welzijn en sport in het eerste kabinet-Kok. In die functie vaak als overenthousiast supporter aanwezig bij sportwedstrijden. Voerde het persoonsgebonden budget in. Keerde in 1998 terug als Kamerlid, leidde enkele Kamercommissies en was ondervoorzitter van de Kamer. In 2003-2010 voorzitter van NOC*NSF.
   
• 15. 

  Femke Halsema (1966) is sinds 12 juli 2018 burgemeester van Amsterdam. Werd in 1998, een jaar na haar breuk met de PvdA, Tweede Kamerlid voor GroenLinks en in 2002 daarvan als opvolger van Paul Rosenmöller de politiek leider. Stuurde aan op een vrijzinnig-linkse koers, maar wist in 2010 geen kabinetsdeelname te bewerkstellingen voor haar partij. Verliet in januari 2011 de politiek. Zij begon haar loopbaan na haar studie criminologie in Utrecht als universitair onderzoeker en was daarna stafmedewerker van de Wiardi Beckman Stichting. Na haar vertrek uit de Haagse politiek was zij in Tilburg bijzonder hoogleraar politiek in de 21e eeuw, publiciste en documentairemaker.
   
• 16. 

  DENK is een politieke partij, die zich richt op respect voor alle Nederlanders. Huidig politiek leider is Stephan van Baarle. De partij is in februari 2015 gevormd nadat, Tunahan Kuzu en Selçuk Öztürk de PvdA-fractie hadden verlaten. De partij streeft naar verdraagzaamheid en een sociale, lerende, duurzame en rechtvaardige samenleving.
   
• 17. 

  Forum voor Democratie (FVD) werd op 25 september 2016 een politieke partij, na eerder, in februari 2015, te zijn opgericht als denktank. Kern van het programma is het invoeren van diverse vormen van directe democratie zoals referenda en gekozen bestuurders, en het versterken en/of terugwinnen van de nationale soevereiniteit. De partij keert zich tegen een gesloten bestuurscultuur. Politiek leider is Thierry Baudet.
   
• 18. 

  De SGP is een behoudende christelijke (reformatorische) partij aan de rechterkant van het politieke spectrum, die strikt volgens Bijbelse normen politiek wil bedrijven. Politiek leider van de SGP is Chris Stoffer. De partij werd opgericht op 24 april 1918 en is daarmee de oudste nog bestaande partij van Nederland.
   
• 19. 

  JA21 is een conservatief-liberale en nationalistische partij. De naam staat voor ‘het Juiste Antwoord’ maar ook voor de voorletters van Joost Eerdmans en Annabel Nanninga. Zij richtten op 18 december 2020 de partij op, nadat zij eerder FVD hadden verlaten. Joost Eerdmans is de politiek leider.
   
• 20. 

  Vrouwen konden pas vanaf 1917 een rol in de Nederlandse politiek spelen, toen zij het grondwettelijke recht kregen om te worden gekozen. In 1918 was Suze Groeneweg de eerste vrouw in de Tweede Kamer. Twee jaar later kwam er ook een vrouw in de Eerste Kamer.