Wijze van stemmen in Eerste Kamer

De Eerste Kamer¹ kan via een stemming een besluit nemen. Aan het einde van de openbare behandeling², nadat het debat over een (wets)voorstel afgerond is, stelt de voorzitter³ voor tot stemming over te gaan.

Voordat de stemming begint, kunnen leden nog kort verklaren waarom ze vķķr of tegen het wetsvoorstel zullen stemmen, de zogenaamde stemverklaring.

De stemming wordt uitgesteld tot de eerstvolgende vergadering indien daarom door een lid wordt gevraagd (bijvoorbeeld als nader beraad nodig is). Een stemming is alleen geldig als daaraan ten minste 38 leden meedoen.

Bij een stemming bij zitten en opstaan gaan de leden die voor zijn staan en blijven de leden die tegen zijn zitten. Op deze wijze kan vrij snel worden bepaald of een voorstel wel of geen meerderheid heeft.

Bij hoofdelijke stemming leest de griffier⁴ de namen van alle leden die aanwezig zijn op. Ieder lid stemt met de woorden 'voor' of 'tegen', zonder enige toevoeging. Voor de hoofdelijke stemming wordt gebruik gemaakt van de presentielijst. Het lot beslist bij welk nummer van de presentielijst de oproeping begint. De Voorzitter stemt als laatste.

Hoofdelijke stemming is in de Eerste Kamer (formeel) regel. In de praktijk komt het echter niet zo vaak voor. Er wordt altijd (alsnog) hoofdelijk gestemd als stemming bij zitten en opstaan geen duidelijke uitslag heeft opgeleverd.

Als de stemming onbeslist blijft ('de stemmen staken'⁵) moet er in een volgende vergadering opnieuw worden gestemd.

Stemmingen over personen, zoals de verkiezing van de Kamervoorzitter en ondervoorzitters, vinden schriftelijk plaats. De leden vullen dan in de zaal een stembriefje in, waarna vier leden de stemmen tellen.

Het lid dat de absolute meerderheid haalt, is gekozen. Eventueel worden meerdere stemmingsronden gehouden.

Als geen enkel lid om een stemming vraagt, stelt de Voorzitter vast dat het wetsvoorstel zonder stemming is aangenomen. Leden kunnen aantekening vragen dat ze geacht worden tegen het wetsvoorstel te zijn. Meestal wordt aangewezen welke fracties tegen zijn, maar ook individuele leden kunnen om aantekening vragen.

Als over een wetsvoorstel bij de schriftelijke voorbereiding geen opmerkingen zijn gemaakt, dan wordt dat als hamerstuk aangenomen. Het is dan alleen mogelijk om aantekening te vragen dat een lid of de fractie geacht wordt tegen te hebben gestemd.

Meer over

• 1. 

  De Eerste Kamer is deel van de volksvertegenwoordiging en heeft met name een rol op wetgevend gebied. Over een wetsvoorstel moet, als de Tweede Kamer het heeft aangenomen, ook door de Eerste Kamer worden gestemd. De Eerste Kamer kan een wetsvoorstel nog tegenhouden.
   
• 2. 

  De vergadering van alle 75 Eerste Kamerleden noemen we de plenaire vergadering. Deze wordt geleid door de Eerste Kamervoorzitter en wordt gehouden in de historische plenaire zaal. De vergaderzaal bevat een publieke tribune en vergaderingen zijn online te volgen. Alle plenaire vergaderingen zijn openbaar. De vergaderingen worden in de regel gehouden op dinsdagen, maar bij (hoge) uitzondering kan er ook op maandagavond en woensdag vergaderd worden.
   
• 3. 

  De Eerste Kamervoorzitter leidt de vergadering van de Eerste Kamer en is tevens voorzitter van het College van fractievoorzitters en het College van Voorzitter en Ondervoorzitters (interne organisatie). Hij zit ook de Verenigde Vergaderingen voor. Daarnaast vertegenwoordigt de voorzitter de Kamer naar buiten toe, zoals in contacten met buitenlandse parlementen en bij ontvangsten van gasten.
   
• 4. 

  De hoogste ambtenaar bij de Eerste Kamer is de griffier. Je zou hem of haar de secretaris-generaal of directeur van de Kamer kunnen noemen: de griffier heeft de leiding over de organisatie van de Kamer. De huidige griffier is de vijftiende griffier van de Eerste Kamer sinds 1815. De heer R. Nehmelman bekleedt sinds 1 oktober 2018 deze functie en werd op 2 oktober beëdigd.
   
• 5. 

  Als de stemuitslag bij een hoofdelijke stemming onbeslist is, volgt als regel in een volgende vergadering een nieuwe stemming. Dat gebeurt alleen niet als de vergadering voltallig was. Als bij een tweede stemming de stemmen opnieuw staken, is het voorstel verworpen. In de Eerste Kamer kunnen de stemmen alleen staken in een onvoltallige vergadering, aangezien die Kamer een oneven aantal leden heeft (75).
   
• 6. 

  De Eerste Kamer kent twee soorten vergaderingen: de openbare plenaire vergadering, waarbij alle 75 leden aanwezig kunnen zijn, en commissievergaderingen. Daarnaast houden fracties als regel wekelijks een vergadering.
   
• 7. 

  De behandeling van een wetsvoorstel door de Eerste Kamer houdt meer in dan alleen een debat en een stemming. Aan het debat gaat een schriftelijke voorbereiding vooraf, waarbij leden commentaar kunnen geven op het voorstel en vragen kunnen stellen.