Verenigde Vergadering

De gezamenlijke vergadering van beide Kamers van de Staten-Generaal (de Tweede en Eerste Kamer) heet Verenigde Vergadering. De voorzitter van de Eerste Kamer leidt deze vergadering (artikel 62 Grondwet).

De Verenigde Vergadering komt alleen in een aantal bijzondere gevallen als parlementaire vergadering bijeen. Die staan opgesomd in de Grondwet (artikelen 28¹, 29², 30³, 34⁴, 35⁵, 36⁶ en 37⁷ en artikelen 96⁸ en 103⁹).

De bekendste bijeenkomst is op Prinsjesdag¹⁰. De Koning leest dan in de Verenigde Vergadering de Troonrede¹¹ voor. Als regel gebeurde dat in de Ridderzaal¹², maar sinds 2020 in de Grote Kerk in Den Haag.

Ook komt de Vergadering bijeen als de Koning(in) niet (meer) in staat is het koningschap waar te nemen. De Verenigde Vergadering dient dan (zonodig) een regent aan te wijzen.

Voorts moeten wetsvoorstellen die eventuele troonopvolgers toestemming geven tot het aangaan van een huwelijk op grond van artikel 28 van de Grondwet door de Verenigde Vergadering worden behandeld. Ook over het voortduren van een uitzonderingstoestand is behandeling in een Verenigde Vergadering voorgeschreven.

Daarnaast vinden bepaalde plechtigheden in de Verenigde Vergadering plaats. De belangrijkste daarvan is de inhuldiging van een nieuwe Koning. De Grondwet bepaalt dat deze bijeenkomst in Amsterdam dient te worden gehouden. Dat gebeurt dan in de Nieuwe Kerk naast het Paleis op de Dam.

Verder kan de Verenigde Vergadering bijeenkomen ter herdenking van een overleden lid van het Koninklijk Huis. Dat gebeurde na het overlijden van prins Claus, prinses Juliana en prins Bernhard.

De Verenigde Vergadering, de gezamenlijke vergadering van Eerste en Tweede Kamer, wordt voorgezeten door de voorzitter van de Eerste Kamer¹³. Dat is al zo sinds er in 1815 twee Kamers zijn.

Dat betekent ook dat de plechtige bijeenkomst op Prinsjesdag¹⁰ van de beide Kamers door de Eerste Kamervoorzitter wordt geleid.

In de jaren tachtig was er discussie over het voorzitterschap. In de Tweede Kamer¹⁴ werd voorgesteld de Tweede Kamervoorzitter¹⁵ de Verenigde Vergadering te laten leiden. De Eerste Kamer¹⁶ verhinderde dat echter.

De gang van zaken bij Verenigde Vergaderingen is vastgelegd in een apart reglement van orde, dat op 22 maart 1994 in een Verenigde Vergadering werd aangenomen. Ten aanzien van 'vergaderingen waarin niet beraadslaagd of besloten wordt' zijn de artikelen 53 en 54 van toepassing, die bepalen dat veel verplichtingen dan niet gelden. Zo is er geen presentielijst, geen quorum, kunnen Kamerleden en bewindslieden niet het woord voeren en wordt er niet gestemd.

Tevens is geregeld dat de Voorzitter een commissie van in- en uitgeleide benoemt en de orde handhaaft.

• 1. 

  1. De Koning, een huwelijk aangaande buiten bij de wet verleende toestemming, doet daardoor afstand van het koningschap.
   
• 2. 

  1. Wanneer uitzonderlijke omstandigheden daartoe nopen, kunnen bij een wet een of meer personen van de erfopvolging worden uitgesloten.
   
• 3. 

  1. Wanneer vooruitzicht bestaat dat een opvolger zal ontbreken, kan deze worden benoemd bij een wet. Het voorstel wordt door of vanwege de Koning ingediend. Na de indiening van het voorstel worden de kamers ontbonden. De nieuwe kamers beraadslagen en besluiten ter zake in verenigde vergadering. Zij kunnen het voorstel alleen aannemen met ten minste twee derden van het aantal uitgebrachte stemmen.
   
• 4. 

  De wet regelt het ouderlijk gezag en de voogdij over de minderjarige Koning en het toezicht daarop. De Staten-Generaal beraadslagen en besluiten ter zake in verenigde vergadering.
   
• 5. 

  1. Wanneer de ministerraad van oordeel is dat de Koning buiten staat is het koninklijk gezag uit te oefenen, bericht hij dit onder overlegging van het daartoe gevraagde advies van de Raad van State aan de Staten-Generaal, die daarop in verenigde vergadering bijeenkomen.
   
• 6. 

  De Koning kan de uitoefening van het koninklijk gezag tijdelijk neerleggen en die uitoefening hervatten krachtens een wet, waarvan het voorstel door of vanwege hem wordt ingediend. De Staten-Generaal beraadslagen en besluiten ter zake in verenigde vergadering.
   
• 7. 

  1. Het koninklijk gezag wordt uitgeoefend door een regent:
   
• 8. 

  1. Het Koninkrijk wordt niet in oorlog verklaard dan na voorafgaande toestemming van de Staten-Generaal.
   
• 9. 

  1. De wet bepaalt in welke gevallen ter handhaving van de uit- of inwendige veiligheid bij koninklijk besluit een door de wet als zodanig aan te wijzen uitzonderingstoestand kan worden afgekondigd; zij regelt de gevolgen.
   
• 10. 

  De derde dinsdag van september is het Prinsjesdag. Normaal gesproken reed de koning op die dag in de Glazen Koets naar het Binnenhof en las in de Ridderzaal de troonrede voor. Zolang de verbouwing van het Binnenhof gaande is, is de Koninklijke Schouwburg in Den Haag tot ten minste eind 2028 de plaats waar de Verenigde Vergadering van Eerste en Tweede Kamer plaatsvindt en de troonrede wordt voorgelezen. In de troonrede staan de plannen van de regering voor het komende jaar.
   
• 11. 

  De troonrede is de rede die de Koning jaarlijks op de derde dinsdag van september (Prinsjesdag) voorleest. Hij geeft in de troonrede een uiteenzetting van het regeringsbeleid voor het komende jaar. De Koning schrijft de tekst van de troonrede niet zelf; dat doen de ministers. Het voorlezen van de troonrede vloeit voort uit artikel 65 van de Grondwet.
   
• 12. 

  Het Binnenhof is een van oorsprong middeleeuws gebouwencomplex. Aan het Binnenhof zijn de Tweede en Eerste Kamer en het ministerie van Algemene Zaken gevestigd. Ook de ministerraad en de Raad van State vergaderden in gebouwen aan het Binnenhof. Beide Kamers zijn tijdens het zomerreces van 2021 verhuisd naar tijdelijke huisvesting.
   
• 13. 

  De Eerste Kamervoorzitter leidt de vergadering van de Eerste Kamer en is tevens voorzitter van het College van fractievoorzitters en het College van Voorzitter en Ondervoorzitters (interne organisatie). Hij zit ook de Verenigde Vergaderingen voor. Daarnaast vertegenwoordigt de voorzitter de Kamer naar buiten toe, zoals in contacten met buitenlandse parlementen en bij ontvangsten van gasten.
   
• 14. 

  De Tweede Kamer is deel van de volksvertegen­woor­di­ging. Zij speelt een belangrijke rol bij de totstandkoming van wetten, controleert de regering en beslist over de vraag of een kabinet (of bewindspersoon) genoeg vertrouwen heeft.
   
• 15. 

  De voorzitter leidt de vergadering van de Tweede Kamer. In het Reglement van Orde staat welke bevoegdheden van toepassing zijn. Daarnaast vertegenwoordigt de voorzitter de Kamer naar buiten toe, bijvoorbeeld in contacten met buitenlandse parlementen. De voorzitter heeft een coördinerende rol tijdens de eerste fase van de kabinetsformatie.
   
• 16. 

  De Eerste Kamer is deel van de volksvertegenwoordiging en heeft met name een rol op wetgevend gebied. Over een wetsvoorstel moet, als de Tweede Kamer het heeft aangenomen, ook door de Eerste Kamer worden gestemd. De Eerste Kamer kan een wetsvoorstel nog tegenhouden.
   
• 17. 

  Behalve vergaderingen op Prinsjesdag en (tot 1983) ter opening of sluiting van de zitting van het parlement, worden ook over andere onderwerpen Verenigde Vergaderingen gehouden. Dit gaat bijvoorbeeld over Grondwettelijke regelingen, herdenkingen, of ontvangsten van buitenlandse delegaties.
   
• 18. 

  Het Reglement van Orde van de Verenigde Vergadering bevat regels over de organisatie en werkwijze voor vergaderingen en bijeenkomsten van beide Kamers gezamenlijk. Het gaat dan onder meer over de taken van de voorzitter, de verslaglegging, de gang van zaken tijdens debatten en de besluitvorming.