ChristenUnie (CU)

De ChristenUnie is een christelijke partij, met op sociaal en ecologisch gebied progressieve en op ethisch gebied behoudender standpunten. Politiek leider van de ChristenUnie is sinds januari 2023 Mirjam Bikker¹. De partij ontstond in januari 2000 als samenwerkingsverband tussen het Gereformeerd Politiek Verbond² (GPV) en de Reformatorische Politieke Federatie³ (RPF). Per 22 januari 2000 zijn de partijen gefuseerd.

De partij behaalde bij de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023⁴ drie zetels. Dat aantal is twee zetels lager dan het aantal dat in 2021 werd behaald. De partij heeft drie zetels in de Eerste Kamer en is niet vertegenwoordigd in het Europees Parlement.

In februari 2007 werd de ChristenUnie voor het eerst in haar bestaan regeringspartij en van oktober 2017 tot 2 juli 2024 was zij dat opnieuw. In het kabinet-Rutte IV⁵ had de partij twee ministers en één staatssecretaris. Tijdens de kabinetten-Rutte I⁶ en II⁷ (2010-2017) zat de ChristenUnie in de oppositie. Dat is nu weer het geval.

De ChristenUnie maakt deel uit van de oppositie.

De ChristenUnie neemt sinds 2002 deel aan de Tweede Kamerverkiezingen. Eerst als verbintenis tussen het GPV² en de RPF³, en later als zelfstandige partij. In 2002 haalde de partij voor het eerst een zetel. Hoeveel zetels behaalde de partij vanaf 2002 per verkiezing en welk kabinet werd vervolgens gevormd?

De ChristenUnie is sinds 1999 vertegenwoordigd in de Eerste Kamer. Eerst als gezamenlijke fractie van RPF³ en GPV², en vanaf 2003 als eigen partij. Hoeveel zetels behaalde de partij per verkiezing vanaf 1999 en wie was de lijsttrekker?

Het christelijke karakter van de ChristenUnie blijkt onder andere uit de 'Uniefundering' van de partij. De partij erkent Gods heerschappij over het staatkundig leven. De overheid is door God gegeven en staat in zijn dienst. De politieke overtuiging van de ChristenUnie vindt haar wortels in de bijbel.

Op grond daarvan moet de overheid Gods eer hoog houden in de publieke samenleving. Wel erkent de partij scheiding van staat en kerk. Hiermee wordt voorkomen dat de overheid geestelijke dwang uitoefent. Ook bepaalt het de eigen taak van de kerk: de Evangelieverkondiging.

Wel moet de overheid garant staan voor geestelijke vrijheid en de zelfstandigheid van de kerk in wetgeving en beleid respecteren.

De ChristenUnie bestaat uit lokale afdelingen die onderdeel zijn van twaalf Provinciale Unies. Er zijn er daarvan een kleine honderdnegentig. Leden zijn zowel lid van de landelijke partij als van de lokale afdeling. De lokale afdelingen zijn er om de doelstellingen van de ChristenUnie op lokaal niveau te realiseren en de Provinciale Unies doen dat op provinciaal niveau. Het Partijbureau in Amersfoort ondersteunt de lokale en provinciale afdelingen.

Het hoogste orgaan van de ChristenUnie is het partijcongres. Ieder lid van de ChristenUnie heeft spreek- en stemrecht. Naast individuele leden hebben ook de lokale afdelingen spreek- en stemrecht. De partij wordt bestuurd door het Landelijk Bestuur.

Al in de jaren tachtig van de vorige eeuw was er sprake van mogelijke samenwerking tussen de drie kleine christelijke partijen GPV, RPF en SGP. Bij de Europese verkiezingen in 1984 sloegen de drie partijen de handen ineen en kwamen met een gemeenschappelijke lijst. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1989²⁴ waren de lijsten van RPF en SGP met elkaar verbonden. Hierdoor wist de RPF een tweede zetel te bemachtigen.

Struikelblok voor verdere samenwerking tussen de drie partijen was het in jaren negentig verzwaarde standpunt van de SGP over het vrouwenkiesrecht. Vrouwen mochten niet eens meer lid worden van de partij. Daar konden GPV en RPF niet mee akkoord gaan. Een incidentje bij de Europese verkiezingen van 1994 illustreerde dat. Het RPF had een vrouwelijke kandidaat op de gemeenschappelijke lijst geplaatst, wat voor het SGP onaanvaardbaar was. De vrouwelijke kandidaat trok zich toen terug.

Een struikelblok voor samenwerking tussen RPF en GPV was aanvankelijk het vraagstuk of niet-vrijgemaakten tot het GPV konden toetreden. Deze vraag werd in 1993 door de partij bevestigend beantwoord, waardoor het bestaansrecht van de RPF, een partij voor de niet-vrijgemaakten, verdween.

Een confederatie tussen RPF en GPV bleef echter achterwege. Het GPV, net bekomen van de discussie over toelating van de niet-vrijgemaakten, voelde weinig voor een nieuwe interne discussie. Ook toen het RPF in 1994 in aantal Kamerzetels het GPV overtrof, bleef het GPV een afwerende houding aannemen. Immers, de RPF zat dan bij mogelijke samenwerkingsbesprekingen in een comfortabeler positie.

Pas eind jaren negentig kwamen de besprekingen opnieuw op gang. Op 22 januari 2000 besloten de partijen verder te gaan onder de naam ChristenUnie.

Sinds 15 maart 2001 opereerden de fracties van deze partijen al onder de naam ChristenUnie in de Tweede Kamer²⁵. Ook in de Eerste Kamer²⁶ bestaat sinds 2001 een fractie van de ChristenUnie.

Vanaf 2003 wist de ChristenUnie zich onder leiding van de nieuwe partijleider André Rouvoet steeds beter te profileren. In 2006 verdubbelde de partij haar zetelaantal naar zes, wat beloond werd met deelname aan het kabinet-Balkenende IV²⁷. Rouvoet was daarin vicepremier.

Het uitvallen van GroenLinks²⁸ als beoogd coalitiepartner tijdens de formatie in 2017 bood de partij de kans om deel uit te maken van het kabinet-Rutte III¹⁶. Na de verkiezingen van 2021 leek fractievoorzitter Gert-Jan Segers aan te sturen op een breuk met Mark Rutte, maar trad uiteindelijk toch toe in het kabinet-Rutte IV⁵.

Meer over

Kijk voor meer informatie over de ChristenUnie op de website van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen.

• 1. 

  Mirjam Bikker (1982) is sinds 31 maart 2021 lid van de Tweede Kamerfractie van de ChristenUnie. Op 17 januari 2023 volgde zij Gert-Jan Segers op als fractievoorzitter en politiek leider van de ChristenUnie. Daarvoor was zij van 9 juni 2015 tot 31 maart 2021 lid van de Eerste Kamer en in 2019-2021 fractievoorzitter. Mevrouw Bikker was zeven jaar gemeenteraadslid in Utrecht (tevens fractievoorzitter) en beleidsmedewerker van de ChristenUnie-fractie in de Tweede Kamer. In de Eerste Kamer was zij voorzitter van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Als Tweede Kamerlid houdt zij zich behalve met het algemene politieke beleid bezig met onder meer zorg, justitie en veiligheid, binnenlandse zaken, koninklijk huis, sport en Groningen.
   
• 2. 

  Het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV) was een in 1948 gevormde protestants-christelijke partij, die zich baseerde op bijbelse normen. De partij was sterk verbonden met de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt).
   
• 3. 

  De RPF was een protestants-christelijke partij die in 1975 ontstond en sinds januari 2000 samenwerkte met het GPV onder de naam ChristenUnie. Op 15 mei 2002 heeft de RPF ook niet meer zelfstandig aan de Tweede Kamerverkiezingen deelgenomen.
   
• 4. 

  Op 22 november 2023 waren er Tweede Kamerverkiezingen. Het ging om een vervroegde verkiezing na de val het kabinet-Rutte IV op 7 juli 2023. Tevens lag een voorstel voor over opneming van het correctief referendum in de Grondwet. Oorspronkelijk stonden de volgende verkiezingen gepland voor het voorjaar van 2025.
   
• 5. 

  Dit kabinet van VVD, D66, CDA en ChristenUnie kwam na de langste formatie sinds de Tweede Wereldoorlog tot stand. Negen maanden na de verkiezingen van 17 maart 2021 en bijna een jaar na de ontslagneming van het kabinet-Rutte III stond er een nieuw kabinet op het bordes. Premier Mark Rutte leidde voor de vierde keer een kabinet.
   
• 6. 

  Dit minderheidskabinet van VVD en CDA werd gevormd na de Tweede Kamerverkiezingen 2010 en trad op 14 oktober 2010 aan als opvolger van het kabinet-Balkenende IV. Voor een meerderheid in de Tweede Kamer sloten de regeringspartijen een gedoogakkoord met de PVV. VVD-leider Mark Rutte werd de eerste premier van VVD-huize.
   
• 7. 

  Dit kabinet werd door VVD en PvdA gevormd na de Tweede Kamerverkiezingen van 12 september 2012. VVD-leider Mark Rutte werd voor de tweede keer premier. Onder leiding van informateurs Wouter Bos en Henk Kamp wisten de coalitiepartijen hun grote onderlinge verschillen te overbruggen. De formatie van het kabinet-Rutte II was één van de snelste kabinetsformaties ooit.
   
• 8. 

  PerspectieF is de politieke jongerenorganisatie van de ChristenUnie. De organisatie is opgericht in 2000 en voortgekomen uit een fusie tussen de voormalige politieke jongerenorganisaties van de politieke partijen GPV en RPF, de GPJC en RPF-jongeren. Iedereen tussen de 12 en 30 jaar oud kan lid worden bij PerspectieF.
   
• 9. 

  De fractie van de ChristenUnie heeft sinds de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 drie leden, twee minder dan na de verkiezingen van 2021.
   
• 10. 

  De ChristenUnie is vanaf 27 maart 2001 ononderbroken vertegenwoordigd in de Eerste Kamer. In 1999 was er al een gezamenlijke fractie van RPF (Reformatorische Politieke Federatie) en GPV (Gereformeerd Politiek Verbond) gevormd.
   
• 11. 

  Tineke Huizinga (1960) is sinds 11 juni 2019 lid van ChristenUnie-fractie in de Eerste Kamer en sinds 6 april 2021 fractievoorzitter. In de periode 2002-2007 was zij Tweede Kamerlid. Was toen lid van de parlementaire enquêtecommissie Srebrenica. Was daarna staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat in het vierde kabinet-Balkenende en na het uittreden van de PvdA-bewindsliden in 2010 acht maanden minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. In 2015-2018 was zij directeur van de Stichting "Wilde Ganzen". Eerder was zij gemeenteraadslid in Heerenveen. Als Eerste Kamerlid houdt mevrouw Huizinga zich bezig met Europese zaken, buitenlands beleid en defensie en immigratie en asiel.
   
• 12. 

  De ChristenUnie (CU) nam deel aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 en behaalde 3 zetels. De fractie van de CU heeft momenteel 5 zetels in de Tweede Kamer. Huidig fractievoorzitter Mirjam Bikker was lijsttrekker voor de CU.
   
• 13. 

  Hieronder een overzicht van de kansrijke kandidaten en zittende Kamerleden op de lijst
   
• 14. 

  De ChristenUnie (CU) had bij de verkiezingen van 17 maart 2021 Gert-Jan Segers als lijsttrekker. De titel van het verkiezingsprogramma luidde 'Kiezen voor wat écht telt'. Ze behaalde vijf zetels, dat zijn er evenveel als de partij vóór de verkiezingen had.
   
• 15. 

  Gert-Jan Segers (1969) was van 20 september 2012 tot 25 januari 2023 Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie en van 10 november 2015 tot 17 januari 2023 fractievoorzitter en politiek leider. Bij de verkiezingen van 2017 was hij lijsttrekker en in 2021 was hij dat opnieuw. De heer Segers was in 2008-2012 directeur van het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie. Eerder werkte hij onder andere bij de EO en was hij zendingswerker in Egypte. Hij is kenner van de islamitische wereld. De heer Segers was woordvoerder algemene zaken/koninklijk huis, mensenhandel, maatschappelijke diensttijd, integratie en zorg.
   
• 16. 

  Dit kabinet van VVD, D66, CDA en ChristenUnie kwam na de tot dan langste formatie sinds 1945 tot stand. Zeven maanden na de verkiezingen van 15 maart 2017 stond er een opvolger van het kabinet-Rutte II op het bordes. Voor premier Mark Rutte was het de derde keer dat hij een kabinet leidt. Het kabinet bood op 15 januari 2021 ontslag aan, vanwege de harde conclusies van het parlementair onderzoek kinderopvangtoeslag. Hiermee werd het kabinet, en de leden hiervan, demissionair. Deze demissionaire periode zou 360 dagen duren, een record.
   
• 17. 

  De ChristenUnie haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 27 mei 2019 4 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Mirjam Bikker. De ChristenUnie had voor de verkiezingen 3 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 18. 

  De ChristenUnie haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 27 mei 2019 4 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Mirjam Bikker. De ChristenUnie had voor de verkiezingen 3 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 19. 

  De ChristenUnie haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 25 mei 2015 3 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Roel Kuiper. De ChristenUnie had voor de verkiezingen 2 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 20. 

  Fractievoorzitter van de ChristenUnie in de Eerste Kamer in de jaren 2011-2019. Was in 2007 lid geworden van de Eerste Kamer, waarin hij een gewaardeerde rol speelde in debatten over uiteenlopende onderwerpen. Hij was lector aan de Gereformeerde Hogeschool Zwolle en bijzonder hoogleraar wijsbegeerte in Rotterdam en daarna rector en buitengewoon hoogleraar aan de Theologische Universiteit Kampen. Eerder was hij directeur van het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie. Verwierf veel waardering voor de wijze waarop hij het door een Eerste Kamercommissie uitgevoerde onderzoek leidde naar privatiseringen en verzelfstandiging van overheidsdiensten. Combineerde een scherpe geest en vasthoudendheid met public spirit en wellevendheid in het debat.
   
• 21. 

  De ChristenUnie haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 25 mei 2015 3 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Roel Kuiper. De ChristenUnie had voor de verkiezingen 2 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 22. 

  De ChristenUnie haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 23 mei 2011 2 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Roel Kuiper. De ChristenUnie had voor de verkiezingen 4 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 23. 

  De ChristenUnie haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 23 mei 2011 2 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Roel Kuiper. De ChristenUnie had voor de verkiezingen 4 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 24. 

  Op 6 september 1989 waren er vervroegde Tweede Kamerverkiezingen. Deze waren nodig na de ontbinding van de Tweede Kamer door de val van het Kabinet-Lubbers II. Het CDA won de verkiezingen door evenveel zetels te halen als in 1986. De PvdA deed het onder Wim Kok minder goed. Verliezer was de VVD en voortzetting van het centrumrechts kabinet lag net voor de hand. Onder leiding van Hans van Mierlo behaalde D66 zetelwinst. Het nieuwe GroenLinks behaalde zes zetels.
   
• 25. 

  De Tweede Kamer is deel van de volksvertegen­woor­di­ging. Zij speelt een belangrijke rol bij de totstandkoming van wetten, controleert de regering en beslist over de vraag of een kabinet (of bewindspersoon) genoeg vertrouwen heeft.
   
• 26. 

  De Eerste Kamer is deel van de volksvertegenwoordiging en heeft met name een rol op wetgevend gebied. Over een wetsvoorstel moet, als de Tweede Kamer het heeft aangenomen, ook door de Eerste Kamer worden gestemd. De Eerste Kamer kan een wetsvoorstel nog tegenhouden.
   
• 27. 

  Dit kabinet werd gevormd na de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2006. Het was tot 23 februari 2010 een coalitie van CDA, PvdA en ChristenUnie en daarna van CDA en CU. Het trad op 22 februari 2007 aan als opvolger van het kabinet-Balkenende III. Motto van het kabinet was 'Samen werken, samen leven'.
   
• 28. 

  GroenLinks is een progressieve partij, die duurzaamheid hoog in het vaandel heeft. De partij werd opgericht op 24 november 1990 als fusie van de Communistische Partij van Nederland (CPN), de Evangelische Volkspartij (EVP), de Politieke Partij Radikalen (PPR) en de Pacifistisch-Socialistische Partij (PSP). GroenLinks trok samen met de PvdA op en deed met een gezamenlijke lijst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023. Frans Timmermans leidt de gezamenlijke fractie in de Tweede Kamer.