Staatkundig-Gereformeerde Partij (SGP)

De SGP is een behoudende christelijke (reformatorische) partij aan de rechterkant van het politieke spectrum, die strikt volgens Bijbelse normen politiek wil bedrijven. Politiek leider van de SGP is Chris Stoffer¹. De partij werd opgericht op 24 april 1918 en is daarmee de oudste nog bestaande partij van Nederland.

De SGP haalde bij Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023² drie zetels, net als in 2017 en 2021. De partij heeft twee zetels in de Eerste Kamer³ en één zetel in het Europees Parlement.

De SGP zit in de oppositie en heeft nog nooit deelgenomen aan de regering. Kees van der Staaij was lijsttrekker bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2010, 2012, 2017 en 2021. In 2023 nam Chris Stoffer¹ het stokje over.

In onderstaand overzicht zijn belangrijke kerngegevens over de SGP opgenomen.

In onderstaand overzicht is opgenomen hoeveel zetels de SGP bij de meest recente verkiezingen heeft behaald.

De SGP neemt sinds 1918 deel aan de Tweede Kamerverkiezingen¹⁸. In 1922 haalde de partij voor het eerst een zetel. Hoeveel zetels behaalde de partij vanaf 1946 per verkiezing en welk kabinet werd vervolgens gevormd?

De SGP behaalde in 1956 voor het eerst een zetel in de Eerste Kamer. Hoeveel zetels behaalde de partij per verkiezing vanaf 1983 en wie was de lijsttrekker?

Het christelijke karakter van de partij blijkt onder andere uit het beginselprogramma. Daarin staat dat de partij streeft naar een regering van ons volk op de in de bijbel geopenbaarde ordening van God. Dit betekent geen vermenging van staat en kerk. De SGP is tegen een kerkstaat of een staatskerk. Staat en kerk hebben afzonderlijk hun eigen verantwoordelijkheid. Anderzijds mogen geloof en politiek niet gescheiden worden. Er moet in de politiek ruimte zijn voor argumenten op basis van het geloof.

De partij onderscheidt zich van andere christelijke partijen door onverkort vast te houden aan artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis. Dit artikel gaat over de taak van de overheid. In 1905 schrapte de Generale Synode der Gereformeerde Kerken de volgende woorden uit dit artikel: 'om te weren en uit te roeien alle afgoderij en valsen godsdienst, om het rijk des antichrists te gronde te werpen'.

Het weglaten van deze zinsnede betekende het gedogen door de overheid van de katholieke kerk. Dit werd door de oprichters van de SGP onaanvaardbaar geacht.

De SGP is opgebouwd uit plaatselijke afdelingen en kiesverenigingen. De plaatselijke kiesverenigingen worden geregeerd door de eigen statuten, de plaatselijke afdelingen door het algemeen reglement van de partij.

De plaatselijke afdelingen en kiesverenigingen binnen een provincie vormen een provinciale afdeling. Op de laatste zaterdag in april vindt de jaarlijkse partijdag plaats.

Het Hoofdbestuur is het landelijk bestuur van de partij. Het Hoofdbestuur wordt in belangrijke partijaangelegenheden geadviseerd door de partijadviesraad. De adviezen zijn niet bindend. De Commissie van beroep neemt kennis van en doet een bindende uitspraak in beroep tegen besluiten tot opzegging van het lidmaatschap door de partij of ontzetting uit het lidmaatschap. Partijvoorzitter is sinds januari 2021 Dick van Meeuwen.

Het zetelaantal heeft voortdurend gevarieerd tussen de twee en drie zetels. De partij heeft een nogal stabiele aanhang uit de kring van de 'bevindelijke' gereformeerden (gereformeerden voor wie de persoonlijke geloofsbeleving een belangrijke rol speelt). De leden en kiezers van de SGP komen uit kerkgenootschappen als de Christelijk-Gereformeerde Kerk, de Gereformeerde Gemeenten en de Oud-Gereformeerde Kerk, alsmede uit de 'rechtervleugel' van de Nederlands Hervormde kerk, de Gereformeerde Bond.

De partij heeft in sommige delen van het land een relatief sterke aanhang. Dat geldt bijvoorbeeld voor delen van Zeeland (Tholen, Sint Philipsland), Zuid-Holland (Goeree-Overflakkee, Alblasserwaard), Gelderland (Veluwe) en Overijssel (omgeving Zwolle, Staphorst, en op Urk). In sommige gemeenten zit de SGP al lange tijd in het college van B&W (bijvoorbeeld in de Overijsselse gemeente Rijssen).

De SGP werd op 24 april 1918 opgericht door dominee G.H. Kersten²⁴ uit Yerseke. Orthodoxe protestanten, waarvan sommige afkomstig waren uit de ARP²⁵, keerden zich tegen de samenwerking van de ARP met de katholieken en tegen zaken als sociale zekerheid en vrouwenkiesrecht. De partij nam in dat jaar al wel aan de Tweede Kamerverkiezingen deel, maar kon geen zetel bemachtigen. In 1922 lukte dat wel en dominee Kersten deed zijn intrede in de Tweede Kamer. Bij de verkiezingen van 1925 bemachtigde de SGP een tweede zetel.

Na de Tweede Wereldoorlog moest dominee Kersten het veld ruimen. Hij werd wegens zijn gedragingen in de Tweede Wereldoorlog niet meer toegelaten als lid van de Tweede Kamer. Zijn opvolger als fractievoorzitter was de Delftse predikant Zandt²⁶. Na zijn overlijden in 1961 werd ingenieur Van Dis²⁷ voorman van de SGP en nadien volgden dominee Abma²⁸ en de ingenieurs Van Rossum²⁹ en Van der Vlies.

Pas in 1956 kwam de SGP in de Eerste Kamer met één zetel. De partij profiteerde van de uitbreiding van het aantal Eerste Kamerleden van 50 naar 75. In 1960 ging deze zetel weer verloren. Maar sinds 1971 is de SGP met één of twee zetels onafgebroken in de Eerste Kamer vertegenwoordigd.

In 1984 werd ingenieur Van der Waal³⁰ de eerste vertegenwoordiger van 'Klein Rechts' in het Europees Parlement, waar hij tot 1997 zetelde. Van 1999 tot en met 2019 was de journalist Bas Belder³¹ lid van het EP namens de SGP. Sinds de Europese verkiezingen in mei 2019 is Bert-Jan Ruissen⁹ namens de SGP EP-lid.

In 2018 vierde de SGP haar 100-jarig jubileum³². Sinds 1 november 2019 is de SGP ook de oudste politieke partij uit de gehele politieke geschiedenis. Eerder was de in 1879 opgerichte ARP met 101 jaar de oudste.

Groepjes theologen beschuldigden de SGP wel eens niet recht in de leer te zijn. Ook jongeren zetten zich zo nu en dan wel eens af tegen de ouderen. Binnen de partij was de rol van de vrouwen lange tijd een discussiepunt. Vrouwen kunnen inmiddels zowel lid worden van de SGP als zich verkiesbaar stellen voor vertegenwoordigende lichamen. Tot dit laatste werd in maart 2013 besloten, nadat eerder het Europees Hof voor de Rechten van de Mens negatief had geoordeeld over het uitsluiten van vrouwen.

Ook nadat Kees van der Staaij in 2010 Bas van der Vlies had opgevolgd als partijleider bleef de SGP een stabiele christelijke koers varen. Tijdens het kabinet-Rutte I³³ vervulde de SGP feitelijk een rol als 'gedoogpartner'. Zowel in 2017 als in 2021 en 2023 werden bij de Tweede Kamerverkiezingen drie zetels behaald.

Meer over

Kijk voor meer informatie over de SGP op de website van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen.

• 1. 

  Chris Stoffer (1974) is sinds 11 april 2018 lid van de Tweede Kamerfractie van de SGP en sinds 5 september 2023 fractievoorzitter. Sinds augustus 2023 is hij politiek leider van de SGP. De heer Stoffer was directeur netwerkmanagement bij Rijkswaterstaat, een organisatie waar hij daarvoor diverse functies bekleedde. Daarnaast was hij raadslid (fractievoorzitter) in de gemeente Nunspeet. Als Kamerlid houdt hij zich onder meer bezig met het algemene regeringsbeleid, buitenlandse zaken, onderwijs, cultuur, jeugd, infrastructuur en waterstaat, fiscale zaken en digitalisering.
   
• 2. 

  Op 22 november 2023 waren er Tweede Kamerverkiezingen. Het ging om een vervroegde verkiezing na de val het kabinet-Rutte IV op 7 juli 2023. Tevens lag een voorstel voor over opneming van het correctief referendum in de Grondwet. Oorspronkelijk stonden de volgende verkiezingen gepland voor het voorjaar van 2025.
   
• 3. 

  De Eerste Kamer is deel van de volksvertegenwoordiging en heeft met name een rol op wetgevend gebied. Over een wetsvoorstel moet, als de Tweede Kamer het heeft aangenomen, ook door de Eerste Kamer worden gestemd. De Eerste Kamer kan een wetsvoorstel nog tegenhouden.
   
• 4. 

  Deze Nederlandse onafhankelijke jongerenorganisatie is gelieerd aan de Staatkundig-Gereformeerde Partij (SGP). Van 1934 tot 2000 ging de organisatie door het leven als het Landelijk Verband voor Staatkundig-Gereformeerde Studieverenigingen (LVSGS). De SGPJ wil graag als bruggenbouwer tussen de gereformeerde en seculiere wereld dienen. Het ledental van de SGP-Jongeren ligt rond de 3.000. Het hoofdkantoor is gevestigd in Rotterdam.
   
• 5. 

  De fractie van de SGP heeft sinds de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021 drie leden. Dat zijn er evenveel als in 2021.
   
• 6. 

  De Staatkundig-Gereformeerde Partij (SGP) is vanaf 6 november 1956, met uitzondering van de periode van 19 september 1960 tot 11 mei 1971, in de Eerste Kamer vertegenwoordigd.
   
• 7. 

  Peter Schalk (1961) is sinds 9 juni 2015 Eerste Kamerlid voor de SGP. Tevens is hij fractievoorzitter. De heer Schalk was vijfentwintig jaar bestuurder (Raad van Bestuur) van de Reformatorisch Maatschappelijke Unie, een belangenorganisatie voor werknemers, werkgevers en zelfstandigen die Bijbelse principes als uitgangspunt voor haar activiteiten heeft. Daarvoor werkte hij in het onderwijs.
   
• 8. 

  De Staatkundig Gereformeerde Partij is met één lid, Bert-Jan Ruissen, vertegenwoordigd in het Europees Parlement (EP). Hij maakt deel uit van de fractie van Europese Conservatieven en Hervormers (ECR).
   
• 9. 

  Bert-Jan Ruissen (1972) is sinds 2 juli 2019 lid van het Europees Parlement voor de SGP en lid van de fractie van Europese Conservatieven en Hervormers. Daar voor was hij coördinerend beleidsambtenaar landbouw en innovatie op het ministerie van Economische Zaken en fractievoorzitter van de SGP in de gemeenteraad van Krimpen aan den IJssel. In het Europees Parlement is de heer Ruissen lid van de commissie landbouw en plattelandsontwikkeling en de commissie visserij. Hij was lijsttrekker voor de SGP voor de Europese Parlementsverkiezingen in 2019 en 2024.
   
• 10. 

  De SGP nam deel aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 en behaalde 3 zetels. De fractie van de SGP heeft momenteel 3 zetels in de Tweede Kamer. Chris Stoffer was de lijsttrekker van de SGP.
   
• 11. 

  Hieronder een overzicht van de kansrijke kandidaten en zittende Kamerleden op de lijst
   
• 12. 

  De SGP had bij de verkiezingen van 17 maart 2021 Kees van der Staaij als lijsttrekker. De titel van het verkiezingsprogramma luidde 'In vertrouwen'.
   
• 13. 

  Kees van der Staaij (1968) is sinds 1 juni 2024 staatsraad bij de Afdeling advisering van de Raad van State. Hij was van 19 mei 1998 tot 6 december 2023 Tweede Kamerlid voor de SGP. De heer Van der Staaij was in 2010-2023 politiek leider van de SGP. Hij was eerder adjunct-chefjurist bij de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. In de Tweede Kamer hield hij zich onder meer bezig met algemene politiek onderwerpen, veiligheid en justitie, buitenlandse zaken, Koninklijk Huis en volksgezondheid, welzijn en sport. Hij zat verder een werkgroep voor die de herziening van het Reglement van Orde van de Tweede Kamer voorbereidde en in 2021 een werkgroep over versterking van de positie van de Tweede Kamer. Bij zijn vertrek was hij de nestor van de Kamer.
   
• 14. 

  De Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) had bij de verkiezingen van 15 maart 2017 Kees van der Staaij als lijsttrekker. De SGP haalde 3 zetels, daarvóór had de partij 3 zetels in de Tweede Kamer. De titel van het verkiezingsprogramma luidde 'Stem voor het leven'.
   
• 15. 

  De Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) had bij de verkiezingen van 15 maart 2017 Kees van der Staaij als lijsttrekker. De SGP haalde 3 zetels, daarvóór had de partij 3 zetels in de Tweede Kamer. De titel van het verkiezingsprogramma luidde 'Stem voor het leven'.
   
• 16. 

  De SGP had bij de verkiezingen van 12 september Kees van der Staaij als lijsttrekker. De SGP haalde 3 zetels, daarvóór had de partij 2 zetels in de Tweede Kamer. Het verkiezingsprogramma was getiteld 'Daad bij het Woord!'.
   
• 17. 

  De SGP had bij de verkiezingen van 12 september Kees van der Staaij als lijsttrekker. De SGP haalde 3 zetels, daarvóór had de partij 2 zetels in de Tweede Kamer. Het verkiezingsprogramma was getiteld 'Daad bij het Woord!'.
   
• 18. 

  De leden van de Tweede Kamer worden in principe eens in de vier jaar gekozen op basis van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging. Ook na de val van een kabinet worden bijna altijd verkiezingen gehouden. Kiesgerechtigd zijn alle Nederlanders die op de dag van de kandidaatstelling 18 jaar of ouder zijn, mits niet het kiesrecht vanwege een veroordeling is ontnomen.
   
• 19. 

  De SGP haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 27 mei 2019 2 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Peter Schalk. De SGP had voor de verkiezingen ook 2 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 20. 

  De SGP haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 26 mei 2015 2 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Peter Schalk. De SGP had voor de verkiezingen 1 zetel in de Eerste Kamer.
   
• 21. 

  De SGP haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 26 mei 2015 2 zetels in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Peter Schalk. De SGP had voor de verkiezingen 1 zetel in de Eerste Kamer.
   
• 22. 

  De SGP haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 23 mei 2011 1 zetel in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Gerrit Holdijk. De SGP had voor de verkiezingen 2 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 23. 

  De SGP haalde bij de Eerste Kamerverkiezingen van 23 mei 2011 1 zetel in de Eerste Kamer. Lijsttrekker was Gerrit Holdijk. De SGP had voor de verkiezingen 2 zetels in de Eerste Kamer.
   
• 24. 

  Eerste vertegenwoordiger van de SGP in de Tweede Kamer. Was aanvankelijk onderwijzer, later predikant van een orthodox-gereformeerd kerkgenootschap. Pleitbezorger van een op Bijbelse grondslag geregeerd calvinistisch Nederland zonder bioscoop, sport, vaccinatie en sociale zekerheid. Bekend vanwege zijn amendement in de 'Nacht van Kersten' om het gezantschap bij de Paus op te heffen. Aanneming een dag later leidde tot de val van het eerste kabinet-Colijn. Had geen onbesproken gedrag in de oorlog en keerde na 1945 niet terug in de Tweede Kamer. Eenvoudig, vriendelijk en gemoedelijk Kamerlid.
   
• 25. 

  De ARP werd op 3 april 1879 opgericht door Abraham Kuyper. Daarmee kwam er een partijverband voor politieke stroming, de antirevolutionairen, die reeds sinds het begin van de 19e eeuw bestond. Zij was de eerste nationale politieke partij. De ARP was een christendemocratische, protestantse partij. In 1980 ging de ARP met KVP en CHU op in het CDA.
   
• 26. 

  Orthodox-hervormde predikant, die door zijn kenmerkende zwarte pak en conservatief-protestantse opvattingen jarenlang een opvallende figuur in de Tweede Kamer was. Pleitbezorger van een protestants, volgens bijbelse normen geregeerd Nederland. Antipapistisch. Maakte bijvoorbeeld bezwaar tegen een bankbiljet, omdat daarop een kleine afbeelding van Sint Maarten stond. Als nestor van de Kamer diverse keren waarnemend Kamervoorzitter. Raakte nooit zijn spreekangst kwijt, maar kon wel met Gronings accent scherp uit de hoek komen, bijvoorbeeld over de Indiëpolitiek. Was ook lange tijd gemeenteraadslid in Delft en lid van Provinciale Staten van Zuid-Holland.
   
• 27. 

  SGP-voorman van christelijk-gereformeerden huize. Scheikundig ingenieur, die jarenlang een onvervalst orthodox-calvinistisch en anti-Rooms geluid in beide Kamers liet horen. Strijder tegen vrouwenkiesrecht, loterijen, crematie, sport, inentingen, emancipatie, de Verenigde Naties, etc., etc. Tevens een fervent dierenbeschermer. Was ruim dertig jaar parlementariër en daarnaast gemeenteraadslid in Rotterdam en lid van Provinciale Staten van Zuid-Holland. Lange tijd stond hij in de schaduw van de voormannen Kersten en Zandt, maar vanaf 1961 was hij fractieleider en in 1963 en 1967 lijsttrekker. Bekende, beminnelijke en onwankelbaar getuigende politicus, die altijd een donkere jas en hoed droeg.
   
• 28. 

  Hervormde dominee (Gereformeerdebonder) en SGP-voorman met kenmerkend zwart pak en donkere domineesstem. Kwam in 1963 in de Tweede Kamer en volgde in 1971 Ir. Van Dis op als fractievoorzitter. Bleef daarnaast actief als predikant. Diende in 1979 met de GPV'er Verbrugh een, overigens kansloos, initiatiefwetsvoorstel in over bescherming van ongeboren leven, als alternatief voor de abortusvoorstellen van PvdA en D66 en van het kabinet-Van Agt. Stapte in 1981 over naar 'de overzijde van het Binnenhof'. Bleef ook in de Kamer allereerst dominee, die vaak citeerde uit de Bijbel. Als hij als Kamerlid sprak, richtte hij vaak de blik omhoog, het hoofd schuin achterover gebogen. Minzame en gerespecteerde 'getuigende' politicus.
   
• 29. 

  Opgewekte Delftse ingenieur civiele techniek, afkomstig van Overflakkee, die van 1967 tot 1986 een alom gewaardeerd Tweede Kamerlid was voor de SGP. Genoot in waterstaatskringen groot gezag. Bracht in 1968 als beginnend parlementariër een initiatiefwet op waterstaatkundig gebied tot stand. Introduceerde aan het eind van het Kamerdebat over de RSV-enquête de term "aangeschoten wild " voor minister Van Aardenne. Vele bestuurlijke functies in de Gereformeerde Gemeenten. Sprak met het accent van zijn geboorte-eiland.
   
• 30. 

  Driemaal lijsttrekker en in 1984 de eerste Europarlementariër van de kleine christelijke partijen, SGP, GPV en RPF. Zelf behoorde deze werktuigkundig ingenieur, die bijna dertig jaar bij Esso werkte, tot de SGP. Door zijn deskundigheid en aimabel karakter wist hij de handicap te overwinnen dat zijn politieke stroming niet behoorde tot de grote pleitbezorgers van Europa. Keerde zich tegen verregaande Europese eenwording en pleitte voor een Europa van samenwerkende nationale staten. Zocht pragmatisch oplossingen voor praktische problemen en was vooral actief op het terrein van de binnenscheepvaart. Het vrije Europese verkeer op de binnenwateren is mede aan zijn ijveren te danken.
   
• 31. 

  Bas Belder (1946) was van 20 juli 1999 tot 2 juli 2019 lid van het Europees Parlement. Namens de SGP maakte hij sinds 2014 deel uit van de fractie van Europese Conservatieven en Hervormers. De heer Belder werkte eerder in het onderwijs en hij was buitenland-redacteur van het Reformatorisch Dagblad. In het Europees Parlement hield de heer Belder zich met name bezig met buitenlands beleid en was lid (en was lange tijd voorzitter) van de delegatie voor de betrekkingen met Israël.
   
• 32. 

  PDC, maart 2018
   
• 33. 

  Dit minderheidskabinet van VVD en CDA werd gevormd na de Tweede Kamerverkiezingen 2010 en trad op 14 oktober 2010 aan als opvolger van het kabinet-Balkenende IV. Voor een meerderheid in de Tweede Kamer sloten de regeringspartijen een gedoogakkoord met de PVV. VVD-leider Mark Rutte werd de eerste premier van VVD-huize.