Afdeling 5 - Milieu

Inhoudsopgave

III-233: Doelstellingen op milieugebied

  • 1. 
    Het beleid van de Unie op milieugebied draagt bij tot het nastreven van de volgende doelstellingen:
    • a) 
      behoud, bescherming en verbetering van de kwaliteit van het milieu;
    • b) 
      bescherming van de gezondheid van de mens;
    • c) 
      behoedzaam en rationeel gebruik van natuurlijke hulpbronnen;
    • d) 
      bevordering op internationaal vlak van maatregelen om het hoofd te bieden aan regionale of mondiale milieuproblemen.
  • 2. 
    De Unie streeft in haar milieubeleid naar een hoog niveau van bescherming, rekening houdend met de uiteenlopende situaties in de verschillende regio's van de Unie. Het beleid van de Unie berust op het voorzorgsbeginsel en het beginsel van preventief handelen, het beginsel dat milieuaantastingen bij voorrang aan de bron dienen te worden bestreden, en het beginsel dat de vervuiler betaalt.

    In dit verband bevatten de harmonisatiemaatregelen die voldoen aan de eisen inzake milieubescherming, in de gevallen die daarvoor in aanmerking komen, een vrijwaringsclausule op grond waarvan de lidstaten om niet-economische milieuredenen voorlopige regelingen kunnen treffen welke aan een controleprocedure van de Unie onderworpen zijn.

  • 3. 
    Bij het bepalen van het beleid op milieugebied houdt de Unie rekening met:
    • a) 
      de beschikbare wetenschappelijke en technische gegevens;
    • b) 
      de milieuomstandigheden in de onderscheiden regio's van de Unie;
    • c) 
      de voordelen en lasten die kunnen voortvloeien uit optreden, onderscheidenlijk niet-optreden;
    • d) 
      de economische en sociale ontwikkeling van de Unie als geheel en de evenwichtige ontwikkeling van de regio's.
  • 4. 
    In het kader van hun onderscheiden bevoegdheden werken de Unie en de lidstaten samen met derde landen en de op milieugebied bevoegde internationale organisaties. De regels voor deze samenwerking kunnen worden vastgelegd in overeenkomsten tussen de Unie en de betrokken derde partijen.

    De eerste alinea doet geen afbreuk aan de bevoegdheid van de lidstaten om in internationale fora te onderhandelen en internationale overeenkomsten te sluiten.

III-234: Maatregelen op milieubeleid

  • 1. 
    Bij Europese wet of kaderwet worden de maatregelen vastgesteld om de in artikel III-233 genoemde doelstellingen te verwezenlijken. De wet of kaderwet wordt vastgesteld na raadpleging van het Comité van de Regio's en van het Economisch en Sociaal Comité.
  • 2. 
    In afwijking van lid 1 en onverminderd artikel III-172, stelt de Raad met eenparigheid van stemmen Europese wetten of kaderwetten vast met betrekking tot:
    • a) 
      bepalingen van in hoofdzaak fiscale aard;
    • b) 
      maatregelen die van invloed zijn op:
    • i) 
      de ruimtelijke ordening;
    • ii) 
      het kwantitatieve waterbeheer of, rechtstreeks of onrechtstreeks, de beschikbaarheid van de watervoorraden;
    • iii) 
      de bodembestemming, met uitzondering van het afvalstoffenbeheer;
    • c) 
      maatregelen die van aanzienlijke invloed zijn op de keuze van een lidstaat tussen verschillende energiebronnen en de algemene structuur van zijn energievoorziening.

    De Raad kan, op voorstel van de Commissie, met eenparigheid van stemmen een Europees besluit vaststellen waarbij de gewone wetgevingsprocedure van toepassing wordt verklaard op de in de eerste alinea genoemde gebieden.

    De Raad besluit in alle gevallen na raadpleging van het Europees Parlement, van het Comité van de Regio's en van het Economisch en Sociaal Comité.

  • 3. 
    Bij Europese wet worden algemene actieprogramma's vastgesteld waarin de te verwezenlijken prioritaire doelstellingen worden vastgelegd. Deze wet wordt vastgesteld na raadpleging van het Comité van de Regio's en van het Economisch en Sociaal Comité.

    De voor de uitvoering van die programma's nodige maatregelen worden vastgesteld overeenkomstig lid 1, respectievelijk lid 2.

  • 4. 
    Onverminderd bepaalde door de Unie vastgestelde maatregelen, dragen de lidstaten zorg voor de financiering en de uitvoering van het milieubeleid.
  • 5. 
    Onverminderd het beginsel dat de vervuiler betaalt, omvat een op grond van lid 1 vastgestelde maatregel die voor de overheid van een lidstaat onevenredig hoge kosten met zich meebrengt tevens:
    • a) 
      ontheffingen van tijdelijke aard, en/of
    • b) 
      financiële steun uit het cohesiefonds.
  • 6. 
    De beschermende maatregelen die worden vastgesteld uit hoofde van dit artikel, beletten niet dat een lidstaat verdergaande beschermende maatregelen vaststelt. Zulke maatregelen moeten verenigbaar zijn met de Grondwet. Zij worden ter kennis gebracht van de Commissie.

Toelichting Nederlandse regering

Het acquis betreffende het milieubeleid is behouden gebleven en waar nodig aangepast aan de institutionele wijzigingen elders in het Grondwettelijk Verdrag. Het acquis betreffende het milieubeleid omvat overigens niet alleen de milieuparagraaf (artikelen III-233 en III-234), maar ook het milieu-integratie artikel (artikel III-119 i) en het beginsel inzake milieubescherming in Deel II (artikel II-97 i).

Voorts is artikel I-3 i van belang, waarin verbetering van milieukwaliteit en een hoog niveau van bescherming en verbetering van de kwaliteit van het milieu evenals in het EG-Verdrag onderdeel is van duurzame ontwikkeling. De regering heeft zich ingezet voor versterking van het milieubeleid, onder meer door het versterken van artikel III-119 met een duurzaamheidstoets en door te pleiten voor toepassing van besluitvorming met gekwalificeerde meerderheid voor alle besluiten die op basis van de artikelen III-233 en III-234 worden genomen.

Hiervoor bestond echter onvoldoende steun. De uitzonderingen waarvoor unanimiteit geldt zijn in artikel III-234, tweede lid, sub a, gehandhaafd. Wel bepaalt artikel III-234, tweede lid, tweede alinea, dat de Raad met unanimiteit kan besluiten tot overgang naar toepassing van gekwalificeerde meerderheid voor de in het tweede lid genoemde (hoofdzakelijk fiscale) aangelegenheden. Het betreft hier een lichtere vorm van de passerellebepaling. Verschil met de algemene passerellebepaling uit artikel IV-444 i is dat in dit geval de nationale parlementen de overgang naar de gewone wetgevingsprocedure niet kunnen blokkeren.

Het zesde lid van artikel III-234 bevestigt ten slotte de mogelijkheid voor lidstaten om verdergaande milieubeschermingsmaatregelen te handhaven en te treffen. Deze bepaling is ongewijzigd ten opzichte van artikel 176 EG-Verdrag. Handhaving van deze bepaling was de inzet van de regering.

Al met al is de regering tevreden met het behoud van het milieu- acquis: hoewel de inzet was om meer te bereiken dan in het EG-Verdrag was geregeld, is het behoud hiervan gezien het verloop van het onderhandelingsproces het maximaal haalbare gebleken.