Instemmingsprocedure (AVC;APP) - Hoofdinhoud
Deze procedure is één van de bijzondere wetgevingsprocedures i die in de Europese Unie gebruikt worden. De instemmingsprocedure wordt bij enkele belangrijke besluiten gebruikt, en voor een aantal zaken waar de lidstaten meer controle over willen houden. Het woord instemming slaat op de rol van het Europees Parlement i. Dat moet een voorstel goed- of afkeuren, maar mag geen wijzigingen aanbrengen.
De instemmingsprocedure verschilt per onderwerp waarop deze van toepassing is. Wat alle varianten gemeen hebben is de rol die het Europees Parlement speelt in de besluitvorming.
Inhoudsopgave
Stap 1: initiatief
De Europese Commissie i stuurt een voorstel naar de Raad van Ministers i en naar het Europees Parlement.
Stap 2: aannemen voorstel
Het Europees Parlement (EP) keurt het voorstel goed of af. Het EP mag het voorstel niet aanpassen . Het EP neemt besluiten met een meerderheid van uitgebrachte stemmen i.
Als het EP een voorstel heeft goedgekeurd, gaat het naar de Raad van Ministers. Die neemt het voorstel aan of niet. De Raad mag het voorstel niet aanpassen. De Raad neemt besluiten met eenparigheid van stemmen i.
Bij besluiten over de uitvoering van eerder genomen voorstellen over het systeem van het verkrijgen van eigen middelen door de Europese Unie, beslist de Raad met gekwalificeerde meerderheid van stemmen i.
Varianten voor specifieke gevallen
Deze procedure kent ook een aantal varianten voor zeldzame maar wel belangrijke besluiten. Dit zijn:
-
-het kiezen van de voorzitter van de Europese Commissie i en de overige leden van de Europese Commissie i
-
-de toe- en uittreding van nieuwe lidstaten i
-
-maatregelen wanneer een lidstaat de waarden van de Europese Unie schendt
Benoemen voorzitter Europese Commissie & Europese Commissie
Stap 1: kandidaatstelling Commissievoorzitter
Na intensief overleg tussen alle betrokken partijen draagt de Europese Raad, met gekwalificeerde meerderheid van stemmen i, een kandidaat-voorzitter voor.
Stap 2: benoeming Commissievoorzitter
Het Europees Parlement keurt de benoeming van een kandidaat-voorzitter met meerderheid van de leden i goed of af.
Stap 3: kandidaatstelling Europese Commissie
De Raad van Ministers en de nieuw gekozen voorzitter van de Commissie dragen de voltallige Commissie voor.
Stap 4: benoeming Europese Commissie
Het Europees Parlement besluit met meerderheid van haar leden over de benoeming van de gehele Commissie.
NB Bij tussentijdse vervanging van individuele leden van de Europese Commissie hoeft het Europees Parlement alleen geraadpleegd i te worden.
Na instemming van het EP neemt de Europese Raad met gekwalificeerde meerderheid van stemmen een besluit.
Toetreden lidstaat
Stap 1: aanvraag lidmaatschap
Elk Europees land dat zich aan de kernwaarden van de Europese Unie houdt of daaraan werkt, kan een verzoek neerleggen bij de Raad van Ministers om lid te mogen worden van de EU. Het Europees Parlement en nationale parlementen worden geïnformeerd over het verzoek.
Stap 2: in behandeling nemen aanvraag
De Raad van Ministers overlegt met de Europese Commissie. Dan besluit de Raad, met eenparigheid van stemmen, of ze een verzoek in behandeling neemt. Het Europees Parlement besluit met een meerderheid van de leden over het verzoek.
Stap 3: toetreding
Honoreren Raad en EP het verzoek, dan beginnen de toetredingsonderhandelingen i. Na de onderhandelingen over toetreding tot de Europese Unie moeten alle lidstaten van de Europese Unie een verdrag voor toetreding van de nieuwe lidstaat (of lidstaten) goedkeuren. Keurt niet iedere lidstaat dat verdrag goed, dan kan het verzoekende land niet toetreden tot de EU.
Uittreden lidstaat
Stap 1: initiatief
Een lidstaat die uit de Europese Unie wil stappen, meldt dit aan de Europese Raad i.
Stap 2: akkoord voor uittreding
De onderhandelingen over het akkoord tussen de EU en het uittredende land worden uitgevoerd volgens de akkoordprocedure i.
Het Europees Parlement besluit met meerderheid van de uitgebrachte stemmen over het akkoord. De Raad van Ministers stemt met gekwalificeerde meerderheid van stemmen over het akkoord.
Bij alle stemmingen in de Raad of Europese Raad stemt de uittredende lidstaat niet mee.
Sancties voor het schenden van de waarden van de Unie
Variant Raad, stap 1: schending vaststellen
De Europese Commissie, het Europees Parlement of één derde van de lidstaten van de Europese Unie i kunnen de Raad van Ministers verzoeken om te kijken naar mogelijke schending van de kernwaarden van de Europese Unie door een lidstaat.
Het verzoek wordt eerst ingediend bij het Europees Parlement. Dat kan, met een meerderheid van de uitgebrachte stemmen:
-
-het verzoeken afkeuren
-
-het verzoek tot nader onderzoek naar mogelijk schending van de kernwaarden van de Unie goedkeuren
Bij goedkeuring gaat dan naar de Raad van Ministers. Alvorens een besluit te nemen hoort de Raad de lidstaat die de schending mogelijk begaat. De Raad van Ministers kan dan, met vier vijfde van haar leden i:
-
-vaststellen dat er geen sprake is van een mogelijk schending van de kernwaarden van de Unie
-
-vaststellen dat er wel sprake is van een mogelijke schending
Indien de Raad van Ministers stelt dat er sprake is van een mogelijke schending is de Raad verplicht regelmatig na te gaan of de situatie voortduurt, is verbeterd of is verslechterd.
Tevens kan de Raad, met instemming van vier vijfde van haar leden, aanbevelingen doen waarmee de lidstaat die onderzocht wordt de zorgen omtrent mogelijk schending van de kernwaarden van de Unie zou kunnen wegnemen.
Variant Europese Raad, stap 1: schending vaststellen
De Europese Commissie of één derde van de lidstaten van de Europese Unie i kunnen de Europese Raad verzoeken om te kijken naar mogelijke schending van de kernwaarden van de Europese Unie door een lidstaat. De Europese Raad zal de betrokken lidstaat verzoeken om opheldering te geven over een mogelijke schending van de kernwaarden van de EU.
De Europese Raad kan het verzoek verder in behandeling nemen.
Het verzoek wordt eerst ingediend bij het Europees Parlement. Dat kan, met een meerderheid van de uitgebrachte stemmen:
-
-het verzoeken afkeuren
-
-het verzoek tot nader onderzoek naar mogelijk schending van de kernwaarden van de Unie goedkeuren
Bij goedkeuring kan de Europese Raad, met eenparigheid van stemmen i:
-
-vaststellen dat er geen sprake is van een mogelijk schending van de kernwaarden van de Unie
-
-vaststellen dat er wel sprake is van een mogelijke schending
Variant Europese Raad, stap 2: sancties instellen
Indien de Europese Raad een voortdurende schending heeft vastgesteld kan de Raad van Ministers besluiten de lidstaat in kwestie bepaalde rechten die deze op basis van Europese verdragen heeft, te ontnemen. Het belangrijkste van die rechten is het stemrecht in de Raad van Ministers en de Europese Raad. De Raad van Ministers besluit hierover met een gekwalificeerde meerderheid van stemmen.
Variant Europese Raad, stap 3: sancties intrekken
Indien de situatie in de lidstaat in kwestie verbetert of er niet langer sprake is van mogelijke schending van de kernwaarden van de Unie kan de Raad van Ministers besluiten de sancties op te heffen. De Raad van Ministers besluit hierover met een gekwalificeerde meerderheid van stemmen.
Bij alle stemmingen in de Raad van Ministers of Europese Raad mag de lidstaat waar het over gaat, zelf niet meestemmen.
Voordat deze procedure wordt doorlopen wordt in principe eerst gebruik gemaakt van de procedure schending rechtsstaat door EU-lidstaten i.
De instemmingsprocedure wordt - naast de hierboven aangegeven varianten voor heel specifieke zaken - op een aantal beleidsterreinen gebruikt, te weten:
-
-de bestrijding van alle vormen van discriminatie
-
-het versterken van enkele burgerrechten: de vrijheid van vestiging, het recht om verzoekschriften in te dienen bij overheden, stemrecht bij verkiezingen voor gemeenteraden en het Europees Parlement, consulaire hulp van andere lidstaten buiten het grondgebied van de EU
-
-het instellen van minimumvoorschriften bij zwaardere soorten misdaden, en het vaststellen welke vormen van criminaliteit onder dergelijke bepalingen zouden kunnen vallen
-
-het instellen van een onderzoek door het Europees Openbaar Ministerie bij gevallen waar de Europese Unie financieel benadeeld is
-
-het opstellen van het meerjarig financieel kader (in de praktijk speelt de Europese Raad hier een beslissende rol)
-
-uitvoeringsbesluiten over het systeem van eigen middelen
-
-het nemen van maatregelen waartoe de EU volgens de verdragen niet toe bevoegd is, maar die nodig zijn om de doelen van het Europees beleid te realiseren
Met de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon i is op een aantal terreinen de instemmingsprocedure vervangen door de raadplegingsprocedure i of de gewone wetgevingsprocedure. De procedure heeft dus aan belang ingeboet. Daarnaast is het aantal varianten van de procedure met het Verdrag van Lissabon toegenomen.
De instemmingsprocedure vindt zijn basis in het Verdrag betreffende de Europese Unie i en het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie i. Per beleidsterrein staat beschreven of deze procedure op dat terrein of een deel ervan van toepassing is. Voor de specifieke gevallen:
-
-benoeming voorzitter Europese Commissie en de Europese Commissie: VEU titel III art. 17 i lid 7
-
-schending grondrechten: VEU titel I art. 7 i