H.M. koningin Wilhelmina , koningin der Nederlanden, prinses van Oranje-Nassau (koningin Wilhelmina)

Dochter van koning Willem III, die al op haar tiende, aanvankelijk onder het regentschap van haar moeder, koningin werd. In september 1898 als koningin ingehuldigd en daarna vijftig jaar regerend vorstin. Haar regering kenmerkte zich lange tijd door een zekere afstandelijkheid tot de bevolking, maar in de Tweede Wereldoorlog werd zij uitermate populair. Nadat zij in de meidagen van 1940 noodgedwongen was uitgeweken naar Londen gaf zij haar rol als 'Moeder des Vaderlands' ten volle gestalte door het verzet via radio-toespraken te inspireren. Zag zichzelf als leidsvrouwe van een vernieuwd en verenigd volk. Nadat na de bevrijding bleek dat de oorlog niet de politieke vernieuwing had gebracht die zij had gewenst, deed zij afstand van de troon. Krachtige persoonlijkheid, godsdienstig en temperamentvol.

functie(s) in de periode 1890-1948: staatshoofd

• - 

  H.K.H. prinses Pauline van Oranje-Nassau (prinses Pauline), van 31 augustus 1880 tot 21 juni 1884
• - 

  H.K.H. prinses Wilhelmina van Oranje-Nassau (prinses Wilhelmina), van 21 juni 1884 tot 23 november 1890
• - 

  H.M. koningin Wilhelmina Helena Pauline Maria, koningin der Nederlanden, prinses van Oranje-Nassau (koningin Wilhelmina), van 23 november 1890 tot 4 september 1948
• - 

  H.K.H. prinses Wilhelmina, prinses der Nederlanden (prinses Wilhelmina), vanaf 4 september 1948

• - 

  vermoedelijk troonopvolgster, van 21 juni 1884 tot 23 november 1890
• - 

  koningin der Nederlanden, van 23 november 1890 tot 31 augustus 1898 (onder regentschap van haar moeder vanwege minderjarigheid)
• - 

  koningin der Nederlanden, van 31 augustus 1898 tot 4 september 1948 (inhuldiging 6 september 1898)
• - 

  koninklijk gezag tijdelijk neergelegd, waarbij haar dochter als regentes optrad, van 14 oktober 1947 tot 1 december 1947
• - 

  koninklijk gezag tijdelijk neergelegd, waarbij haar dochter als regentes optrad, van 14 mei 1948 tot 30 augustus 1948

• - 

  voorzitter Raad van State, van 31 augustus 1890 tot 4 september 1948
• - 

  Grootmeester Militaire Willemsorde (tot haar troonsafstand)
• - 

  Grootmeester Orde van de Nederlandse Leeuw (tot haar troonsafstand)
• - 

  Grootmeester Orde van Oranje-Nassau (tot haar troonsafstand)
• - 

  Grootmeester Huisorde van Oranje, vanaf 1905 (tot haar troonsafstand)
• - 

  chef regiment Pruisische huzaren (van Hannover) nr. 15, "koningin Wilhelmina der Nederlanden"

• - 

  beschermvrouw Bataafsch Genootschap der Proefondervindelijke wijsbegeerte te Rotterdam
• - 

  beschermvrouw Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap te Amsterdam
• - 

  beschermvrouw Nederlandsch Oudheidkundige Bond
• - 

  beschermvrouw Vereeniging voor Nederlandsche muziekgeschiedenis
• - 

  beschermvrouw Vereeniging van leden der Nederlandsche ridderorden
• - 

  beschermvrouw Provinciaal Utrechtsch Genootschap van kunsten en wetenschappen
• - 

  beschermvrouw Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen te Middelburg
• - 

  beschermvrouw Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel
• - 

  beschermvrouw Maatschappij tot bevordering der bouwkunst
• - 

  beschermvrouw Koninklijke Vereeniging van gepensionneerde officieren van het Nederlandsche leger
• - 

  beschermvrouw Vereeniging onder de zinspreuk "Moed, Trouw en Beleid"
• - 

  beschermvrouw Zuidhollandsche Maatschappij tot redding van schipbreukelingen te Rotterdam
• - 

  beschermvrouw Vereeniging ter bevordering van de Nederlandsche visscherij
• - 

  beschermvrouw Vereeniging "Het Nederlandsche Rundvee-stamboek"
• - 

  beschermvrouw Vereeniging "Die Haghe"
• - 

  beschermvrouw Maatschappij "Arti et Amicitiae" te Amsterdam
• - 

  beschermvrouw Vereeniging "Sint Lucas"
• - 

  beschermvrouw Koninklijk Instituut voor de taal-, land- en volkenkunde van Nederlandsch-Indië
• - 

  erevoorzitster Koninklijk Nationaal Steuncomité, vanaf 22 augustus 1914
• - 

  erevoorzitster algemene commissie inzake het middenstandskrediet, omstreeks 1919
• - 

  beschermvrouw Nationaal Fonds voor bijzondere nooden, omstreeks 1938
• - 

  beschermvrouw Nederlandsche Centrale Vereeniging tot bestrijding der tuberculose
• - 

  beschermvrouw Koningin Wilhelmina Fonds voor de Nederlandse Kankerbestrijding, van 1949 tot 28 november 1962
• - 

  erelid Orde van Sint-Jan

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

• - 

  onderwijs in rekenen, taal, vaderlandse geschiedenis, natuurkennis en natuurkunde van F. Gediking, van 1887 tot 1893 (Gedeking gaf tot begin 1895 nog rekenles)
• - 

  Franse les bij J.J. Salverda de Grave, van 1889 tot 1896
• - 

  onderwijs in aardrijkskunde, geschiedenis en Nederlands van J.J. Salverda de Grave, van 1890 tot 1896
• - 

  studie bij o.a. de hoogleraren Blok, Krämer, Kan en De Louter, bij de lt.gen. A. Kool en de schout-bij-nacht Stokhuyzen

• - 

  Nederlandse letteren, Rijksuniversiteit Groningen, 1 oktober 1914
• - 

  rechtsgeleerdheid, Rijksuniversiteit Leiden, 9 februari 1925
• - 

  economische wetenschappen, Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam, 9 september 1938
• - 

  eredoctoraat Rutgers universiteit te New Brunswick (N.J., Verenigde Staten), 5 oktober 1941
• - 

  eredoctoraat Universiteit van Witwatersrand, Zuid-Afrika, 28 maart 1942
• - 

  burgerlijk recht, Universiteit van Oxford, 14 oktober 1943
• - 

  eredoctoraat Theologische Universiteit van Montpellier, 10 december 1946
• - 

  rechten, Universiteit te Leuven, 15 december 1947
• - 

  rechten, Smith College te Northampton (Mass., Verenigde Staten), 20 oktober 1949

• - 

  Bracht in 1946 een staatsbezoek aan het Verenigd Koninkrijk
• - 

  Was in 1947 vanwege bronchitis niet in staat om zelf de troonrede uit te spreken
• - 

  Hield op 3 februari 1948 een rede voor over de toekomstige verhouding met 'een vrij, federatief' Indonesië. De rede in het Engels was gericht tot de bondgenoten en werd uitgezonden via Hilversum I en II, de Wereldomroep en zenders in de Indonesië, de 'West' en van geallieerde troepen in Duitsland.
• - 

  Maakte op 12 mei 1948 in een radiorede haar voornemen bekend om op 4 september dat jaar af te treden
• - 

  Ondertekende op 3 september 1948 de wetten tot herziening van de Grondwet, die onder meer een nieuwe rechtsorde in Indonesië mogelijk maakten

• - 

  Bij K.B. van 23 januari 1891 werd miss Saxton Winter Engels gouvernante (zij bleef tot 1896) en op diezelfde datum werd Jkvr. Henriëtte van de Poll benoemd tot surintendente van de opvoeding van Hare Majesteit (zij bleef dit tot 26 okt. 1896)
• - 

  Werd 24 oktober 1896 bevestigd als lidmaat van de Nederlandse Hervormde Kerk
• - 

  Ontving bij haar inhuldiging als koningin als geschenk van de bevolking van Amsterdam de Gouden Koets
• - 

  Leed in april en mei 1902 aan tyfus
• - 

  Het aan haar ter gelegenheid van haar vijftigjarige regeringsjubileum aangeboden geldbedrag bestemde zij voor het Koningin Wilhelmina Fonds voor de kankerbestrijding

• - 

  "de enige man op Europa's tronen" (vanwege haar houding t.o.v. de Engelsen in hun conflict met de Boeren)
• - 

  "Moeder des Vaderlands"
• - 

  "Moeder van het verzet"

• - 

  hertogin van Mecklenburg, vanaf 7 februari 1901

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  A. Alberts, "Wilhelmina. Koningin der Nederlanden. Vorstin in oorlog en vrede" (z.j.)
• - 

  M. Schenk en J.B.Th. Spaan, "De Koningin sprak. Proclamaties en radio-toespraken van H.M. Koningin Wilhelmina gedurende de oorlogsjaren 1940-1945" (1945)
• - 

  P. de Zeeuw, "Vorstin en Volk. Woorden van H.M. Koningin Wilhelmina" (1945)
• - 

  Vijftig Jaren. Officieel gedenkboek ter gelegenheid van het gouden regeringsjubileum van Hare Majesteit Koningin Wilhelmina Helena Pauline Maria 1898-31 augustus-1948" (1948)
• - 

  G. Rutten, "Ontmoetingen met Koningin Wilhelmina" (1962)
• - 

  Th. Booy, "De levensavond van Koningin Wilhelmina" (1965)
• - 

  H. Laman Trip-de Beaufort, "Wilhelmina 1880-1962. Een levensverhaal" (1965)
• - 

  F.J. Lammers, "Wilhelmina. Boegbeeld van de monarchie" (1979)
• - 

  M.H. Brave-Maks, "De koningin in Londen" (1980)
• - 

  G. van der Ham, "Wilhelmina in Londen 1940-1945. Documenten van een regering in ballingschap" (1980)
• - 

  C.A. Tamse, "Koningin Wilhelmina" (1981)
• - 

  I. Schöffer, "Wilhelmina Helena Pauline Maria (1880-1962)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel II, 620
• - 

  C. Fasseur, "Schrijver van Oranje. Het beeld van koningin Wilhelmina in het werk van Loe de Jong", in: M. de Keizer (red.), "Een dure verplichting en kostelijk voorrecht" (1995)
• - 

  C. Fasseur, "Wilhelmina. De jonge koningin" (1998)
• - 

  C. Fasseur, "Wilhelmina. Krijgshaftig in een vormeloze jas" (2001)
• - 

  C. Fasseur, "Wilhelmina. Sterker door de strijd" (2002)

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.