Drs. A.P.W. (Ad) Melkert

Gewiekste en ambitieuze PvdA-politicus die in 2002 Wim Kok¹ opvolgde als partijleider, maar direct na de verkiezingsnederlaag aftrad. Aanvankelijk actief in de PPR en begin jaren tachtig secretaris van een jeugdforum. Stapte in 1982 over naar de PvdA en kwam voor die partij in 1986 in de Tweede Kamer. Spoedig een vooraanstaand lid en vanaf 1989 financieel woordvoerder. Kruiste in het eerste kabinet-Kok² als minister van Sociale Zaken regelmatig de degens met minister van Financiën Zalm³. Als fractievoorzitter hield hij strak de hand aan de fractiediscipline. Had het imago van carrièrepoliticus en bond daardoor moeilijk kiezers aan zich. Bète noire voor de aanhangers van Fortuyn⁴. Na zijn vertrek uit de Haagse politiek werkzaam bij de Wereldbank, vicepresident van het Ontwikkelingsprogramma van de VN en in 2009-2011 VN-gezant voor Irak. Maakte in 2016-2022 deel uit van de Afdeling advisering van de Raad van State.

PvdA
functie(s) in de periode 1986-2022: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK, minister, staatsraad, politiek leider

• - 

  PPR (Politieke Partij Radikalen), van 1974 tot 1981
• - 

  PvdA (Partij van de Arbeid), vanaf 1982

• - 

  werkzaam op de groentemarkt te Gouderak (voor zijn studie; één jaar)
• - 

  algemeen secretaris, Jeugdforum Europese Gemeenschappen te Brussel, van 1981 tot 1984
• - 

  coördinator en directeur interne zaken, NOVIB (Nederlandse Organisatie voor Internationale Bijstand) te 's-Gravenhage, van 1984 tot 1986
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 3 juni 1986 tot 22 augustus 1994
• - 

  minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, van 22 augustus 1994 tot 3 augustus 1998
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 19 mei 1998 tot 17 oktober 2002
• - 

  fractievoorzitter PvdA Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 13 juli 1998 tot 16 mei 2002
• - 

  bewindvoerder Wereldbank te Washington, van 1 november 2002 tot 1 maart 2006
• - 

  vicesecretaris-generaal UNDP (United Nations Development Programme) te New York, van 1 maart 2006 tot juli 2009
• - 

  speciaal VN-gezant voor Irak, van 7 juli 2009 tot 1 oktober 2011
• - 

  staatsraad in buitengewone dienst, Afdeling advisering (Raad van State), van 20 januari 2016 tot 20 januari 2022
• - 

  adviseur Afdeling advisering (Raad van State), vanaf januari 2022 (voorzitter klankbordgroep voor onafhankelijk begrotingstoezicht en advisering over de Miljoenennota)

• - 

  lid bestuur PPR-Jongerenorganisatie
• - 

  lid partijbestuur PPR, van 1979 tot 1981
• - 

  lid bestuur PvdA afdeling te 's-Gravenhage, van 1984 tot 1986
• - 

  voorzitter commissie Financiën PvdA-fractie Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 1989 tot augustus 1994
• - 

  voorzitter werkgroep sociaal-economisch beleid, programmacommissie verkiezingsprogramma Tweede Kamerverkiezingen 1998
• - 

  politiek leider PvdA, van 15 december 2001 tot 16 mei 2002
• - 

  voorzitter PvdA-commissie 'linkse antwoorden op de crisis', van november 2012 tot november 2013

• - 

  lijsttrekker PvdA Tweede Kamerverkiezingen 2002, van 15 december 2001 tot 15 mei 2002

• - 

  lid Raad van Commissarissen NxtVn Cloud B.V. te Amsterdam
• - 

  voorzitter bestuur Harakat Foundation
• - 

  voorzitter Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, vanaf 1 december 2018
• - 

  lid Raad van Commissarissen PostNL
• - 

  voorzitter Raad van Toezicht zorgaanbieder Florence

• - 

  lid bestuur Politiek Jongeren Kontakt, van 1978 tot 1980
• - 

  lid hoofdbestuur EBN (Europese Beweging in Nederland), van 1978 tot 1981
• - 

  voorzitter Council of European National Youth Committees
• - 

  voorzitter Nederlands Platform Internationaal Jongerenwerk, van 1978 tot 1981
• - 

  lid Raad van Toezicht en Advies Stichting Communicatie Ontwikkelingssamenwerking
• - 

  lid Adviesraad CLAT-Nederland
• - 

  voorziter Stichting Ontwikkelingssamenwerking Almere-Port Sudan
• - 

  tweede vicevoorzitter Atlantische Commissie, van januari 1990 tot augustus 1994
• - 

  columnist dagblad "De Gooi- en Eemlander/Dagblad van Almere" (nog in 1992)
• - 

  lid Raad van Advies "New Venture 98"
• - 

  voorzitter ethische commissie, Wereldbank
• - 

  voorzitter jury Nico Scheepmakerbeker, vanaf 2014
• - 

  lid adviesraad USAID/FIH360 in Washington DC
• - 

  voorzitter bestuur Development Gateway in Washington DC, van september 2015 tot oktober 2021
• - 

  lid bestuur PA International Foundation in Brussel
• - 

  voorzitter Raad van Commissarissen bvo "ADO Den Haag", van maart 2018 tot oktober 2019
• - 

  lid SER (Sociaal-Economische Raad), vanaf april 2019 (namens VNO-NCW)

• - 

  ondervoorzitter vaste commissie voor Financiën (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 13 september 1990 tot 22 augustus 1994
• - 

  voorzitter vaste commissie voor Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 15 september 1998 tot 23 mei 2002

• - 

  lid comité van aanbeveling Truck Aid Nederland, omstreeks oktober 1986
• - 

  lid Comité van Aanbeveling Stichting IFCO 2001 (Stichting Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn), omstreeks januari 2000
• - 

  lid Comité van Aanbeveling "The Reading Project", omstreeks maart 2001
• - 

  lid Comité van Aanbeveling t.b.v. activiteiten in het kader van het internationale jaar van de Vrijwilligers voor de gemeenten Bussum en Naarden, omstreeks maart 2001

• - 

  R.K. lagere school te Moordrecht

• - 

  gymnasium-a, Openbaar "Coornhert Gymnasium" te Gouda, tot 19 juni 1974

• - 

  politicologie, Universiteit van Amsterdam, van 1974 tot 24 september 1981

• - 

  Was woordvoerder voor buitenlandse zaken, ontwikkelingssamenwerking en milieubeheer van de PvdA-fractie. Hield zich ook bezig met asielbeleid.
• - 

  Interpelleerde op 10 juni 1987 minister Smit-Kroes over de verontreiniging van de Rijn
• - 

  Interpelleerde op 26 oktober 1988 staatssecretaris Korte-van Hemel over asielverzoeken van Tamils
• - 

  Was sinds 1989 financieel-woordvoerder van zijn fractie en voerde in de jaren 1989-1993 steeds het woord bij de algemene financiële beschouwingen
• - 

  Bracht in 1988 via een initiatiefwetsvoorstel (ingediend met zijn fractiegenoot Willem Vermeend) een wet tot stand inzake invoering van vervroegde afschrijving voor milieu-investeringen (20.872)
• - 

  Was in 1992 samen met Erik Jurgens woordvoerder van zijn fractie bij de behandeling van de Goedkeuringswet Verdrag van Maastricht
• - 

  Bracht in 1994 samen met zijn fractiegenoten Willem Vermeend en Koos van der Vaart een initiatiefwet tot stand over het fiscaal bevorderen van investeringen van particulieren in het milieu ('groen' beleggen) (23.197)
• - 

  Voerde na mei 2002 als Tweede Kamerlid het woord bij het debat over de Staat van de Europese Unie

• - 

  Kwam in 1995 in een Nota 'bestrijding langdurige werkloosheid' met een 40.000-banenplan voor langdurige werklozen. Er kwamen voor langdurig werklozen in onder meer zorg, openbare veiligheid en kinderopvang zogenoemde in- en doorstroombanen (ID-banen) tegen 100 tot 120 procent van het minimumloon. Die banen werden ook 'Melkert-banen' genoemd. De uitvoering hiervan kwam in handen van de gemeenten. (23.972)
• - 

  Bracht in 1995 de Nota "De andere kant van Nederland" uit over preventie en bestrijding van stille armoede en sociale uitsluiting. Voor preventie en bestrijding zijn inspanningen op verschillende niveau's nodig, waarbij gemeenten een eerste verantwoordelijkheid hebben. Erkend wordt dat er groepen zijn die geringe kans maken op arbeid. Betere toepassing van bijzondere bijstand en benutting van bestaande voorzieningen zijn nodig. Verder krijgen het voorkomen van schulden en schuldsanering prioriteit. Er komen experimenten met inzet van uitkeringsgelden en de activerende werking van de sociale zekerheid wordt vergroot. Er komen meer mogelijkheden voor onbeloonde sociale activiteiten en gemeenten krijgen daarvoor extra middelen. (24.515)
• - 

  Bracht in 1995 de Nota "Flexibiliteit en zekerheid" uit. Daarin worden voorstellen gedaan ter vergroting van de flexibiliteit in het arbeidsbestel. Het gaat onder meer om de lengte en inhoud van de proeftijd, de loondoorbetalingsplicht als er geen werk is, de mogelijkheid tot verlening van kortdurende arbeidscontracten en beperking van herhaald gebruik van tijdelijke contracten en herziening van de regels over het ter beschikking stellen van arbeidskrachten. (24.543)
• - 

  Bracht in 1996 samen met staatssecretaris De Grave de Nota "Werken aan zekerheid. Bouwstenen voor een modern en houdbaar sociaal stelsel" uit, waarin onder meer ideeën staan over de financiering van de AOW op langere termijn. (25.010)
• - 

  Bracht in 1997 de Nota "Arbeid en zorg" uit over het naderbij brengen van een evenwichtiger verdeling van arbeid en zorg tussen mannen en vrouwen. Onder meer wordt ingegaan op het via maatregelen in de sociale zekerheid bevorderen van deeltijdarbeid door mannen, zodat die meer tijd aan zorgtaken kunnen besteden. (25.667)
• - 

  Bracht in 1997 de Regeling Schoonmaakdiensten Particulieren tot stand die het indienstnemen van schoonmakers ('witte werksters') door particulieren moet bevorderen. Dit moet zwartwerken tegengaan en extra kansen bieden voor laagopgeleiden om werk te vinden.

• - 

  Bracht in 1996 de Wet arbeidsvoorziening 1996 (Stb. 618) tot stand, waarmee betere samenwerking tussen de instanties op het gebied van sociale zekerheid wordt nagestreefd en de invloed van de sociale partners moet worden teruggedrongen. Er komt een Tijdelijk Instituut voor Coördinatie en Afstemming en een Landelijk Instituut voor de Sociale Verzekeringen (LISV), dat de verzekeringsfondsen gaat beheren en dat re-integratie moet bevorderen. (24.450)
• - 

  Bracht in 1997 de Wet Europese ondernemingsraden (Stb. 32) tot stand, die regels bevat over medezeggenschap in multinationale ondernemingen (24.641)
• - 

  Bracht in 1997 de Wet Preventie en bestrijding van armoede en sociale uitsluiting (Stb. 193) tot stand. Deze wet wijzigt de Algemene Bijstandswet waardoor er een aparte uitkeringsnorm komt voor ouderen met een AOW-uitkering die zijn aangewezen op aanvullende bijstand, en een wettelijk recht op cliëntenparticipatie, bijstand aan daklozen en een anti-cumulatiebepaling voor verlagingen. (24.772)
• - 

  Bracht in 1997 een nieuwe Wet sociale werkvoorziening (Stb. 465) tot stand. Alleen mensen die door lichamelijke, verstandelijke of psychische beperkingen onder aangepaste omstandigheden kunnen werken, komen nog in aanmerking voor de socialewerkvoorziening. De hoogte van de rijksvergoeding per arbeidsplaats aan de gemeenten wordt afhankelijk van de mate van arbeidshandicap van de werknemer. (24.787)
• - 

  Bracht in 1997 de Wet inschakeling werkzoekenden (Stb. 760) tot stand. Gemeenten krijgen meer mogelijkheden om langdurig werklozen aan een baan te helpen. De bestaande regelingen (banenpools, Jeugdwerkgarantiewet) worden samengevoegd. De banen stonden bekend als 'Melkert-banen'. (25.122)
• - 

  Bracht in 1998 samen met staatssecretaris Nuis de Wet inkomensvoorziening kunstenaars (WIK) (Stb. 59) tot stand, die een aparte (tijdelijke) inkomensvoorziening voor kunstenaars in het leven riep in geval zij een terugval in inkomen hadden. Er kon vier jaar aaneengesloten of tien jaar met tussenpozen gebruik worden gemaakt van de regeling. De wet is per 1 januari 2012 ingetrokken. (25.053)
• - 

  Bracht in 1998 een wet (Stb. 107) tot modernisering van de Wet op de ondernemingsraden tot stand. Dit moet zorgen voor een duidelijk en goed toepasbaar wettelijk kader waarop betrokkenen – indien nodig – kunnen terugvallen. Het advies- en instemmingsrecht wordt uitgebreid en in bedrijven van 10 tot 50 werknemers kan een personeelsvergadering of -vertegenwoordiging worden ingesteld. (24.615)
• - 

  Bracht in 1998 de Wet stimulering arbeidsdeelname minderheden (Stb. 241) tot stand. Vanwege de veel hogere werkloosheid van minderheden (Narokkanen, Turken, Surinamers en Antillianen) wordt de Wet bevordering evenredige arbeidsdeelname allochtonen (WBEAA) aangescherpt, op basis van een akkoord in de Stichting van de Arbeid. Uitgangspunt is dat de werkgever dient te streven naar evenredige vertegenwoordiging in zijn onderneming van personen die behoren tot de doelgroep van de wet. Dit gebeurt op basis van per bedrijfstak en onderneming verschillende streefcijfers, waarover wordt gerapporteerd. De WBEAA wordt ingetrokken. (25.369)
• - 

  Bracht in 1998 de Wet flexibiliteit en zekerheid (Stb. 300) en de Wet allocatie arbeidskrachten (Stb. 306) door intermediairs tot stand. Deze wetten verstrekken de positie van flexibele werknemers en van uitzendkrachten en bepaalt dat uitzendbureaus niet langer een vergunning nodig hebben om uitzendkrachten ter beschikking te stellen. De maximum-uitzendtermijn wordt afgeschaft. (25.263, 25.264)
• - 

  Bracht in 1998 de Wet financiering loopbaanonderbreking (Stb. 411) en Wet tot het wegnemen van belemmeringen in sociale verzekeringswetten inzake onbetaald verlof (Stb. 412) tot stand. Kernvoorwaarden zijn reden van zorg of educatie en vervanging door een uitkeringsgerechtigde of een herintreder. (25.477)

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

• - 

  In 2001 stond de rol ter discussie die hij als minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in de ESF-affaire had gespeeld. Bij deze affaire had Nederland ten onrechte Europese subsidiegelden ontvangen voor werkgelegenheidsprojecten. Een onderzoek door oud-Rekenkamerpresident Koning concludeerde in augustus 2001 dat er geen sprake was geweest van fraude of kwade trouw. Wel werd kritiek geuit op de door zijn ministerie uitgevoerde controle. De Tweede Kamer zag geen reden voor een nader onderzoek.
• - 

  Kreeg na de moord op Pim Fortuyn te maken met ernstige bedreigingen en moest - met zijn gezin - enige tijd onderduiken. Onder meer omdat hij tijdens een tv-debat op de avond van gemeenteraadsverkiezingen - waarbij de PvdA flink had verloren en de LPF in Rotterdam de grootste fractie was geworden - Fortuyn nauwelijks een blik waardig keurde, maar ook door soms felle debatten waarbij Fortuyn Melkert beschuldigde hem als nieuwe Haider of Mussolini te hebben neergezet, was bij Fortuyn-aanhangers een grote aversie tegen hem gegroeid.
• - 

  Was in april 2005 een serieuze kandidaat voor de post van directeur van het UNDP (Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties), maar werd niet benoemd
• - 

  Op 19 oktober 2010 werd bij Najaf (Irak) een bomaanslag gepleegd op het VN-konvooi waarvan de auto waarin hij zat, deel uitmaakte. Bij aanslag kwam een Iraakse politieagent om.
• - 

  Werd in december 2011 door het kabinet voorgedragen voor de functie van directeur-generaal van de ILO (Internationale Arbeidsorganisatie), maar werd in mei 2012 niet gekozen

• - 

  Zijn doctoraalscriptie over het buitenlandse beleid van het kabinet-Den Uyl werd door het Genootschap van Internationale Betrekkingen bekroond als beste scriptie van 1981
• - 

  Ontmoette zijn vrouw tijdens een illegale jongerenconferentie in Chili, tijdens het bewind van Pinochet

• - 

  In het collectieve geheugen gegrift staat zijn kille houding tegenover Fortuyn in het televisiedebat na de gemeenteraadsverkiezingen van 2002. In het programma 'Netwerk' op 12 april 2002 zei hij echter dat hij blij was dat Fortuyn zich voor de Tweede Kamer kandidaat had gesteld. "Hij heeft al jaren vanaf de kant van alles geroepen. Er waren columns waarvan ik dacht: waar haalt hij het vandaan. Dat hij nu meedoet, dat vind ik democratie." Fortuyn noemde Melkert een scherp debater ("en daar houd ik van").

• - 

  Stond bij de Tweede Kamerverkiezingen in 1981 op de 12e (onverkiesbare) plaats op de PPR-Kandidatenlijst
• - 

  Was in 1998 bij de Tweede Kamerverkiezingen nummer 5 op de PvdA-kandidatenlijst

• - 

  Sluwe Ad
• - 

  'Rupsje nooitgenoeg' (bijnaam die zijn collega-minister Zalm hem af)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  NRC Handelsblad, 14 januari 1991
• - 

  HP/De Tijd, 19 september 1997
• - 

  UWV Signaal, nummer 3, september 2004
• - 

  Het Financieele Dagblad, 20 september 2005
• - 

  T. van Rijckevorsel en H. Enkelaar, "Wie is Wie in de Tweede Kamer?" (1988)
• - 

  Toof Brader en Marja Vuijsje, "Haagse portretten. Tweede-Kamerleden, ministers, staatssecretarissen" (1995, 1999)

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.

• 1. 

  Minister-president die acht jaar lang een coalitie leidde met daarin de politieke tegenvoeters PvdA en VVD (de paarse kabinetten). Was van betrekkelijk eenvoudige komaf en klom via de vakbond op tot minister. Volgde in 1986 Den Uyl op als partijleider en was minister van Financiën in het derde kabinet-Lubbers. Voerde een stringent ombuigingsbeleid. Dat beleid werd onder zijn premierschap (Paars I) voortgezet en leidde tot groei van de werkgelegenheid. Kreeg als minister-president te maken met het debacle in Srebrenica en de bijna-crisis rond het huwelijk van de kroonprins. Zijn tweede kabinet was vooral in de laatste periode minder succesvol door problemen in de zorg en het onderwijs en dat leidde mede tot een verkiezingsnederlaag van de PvdA. Werd in 2003 minister van staat. Integere, resultaatgerichte en meer op samenbinden dan op bezielen ingestelde rasbestuurder. Internationaal gerespecteerd. Kon soms wat nors zijn als er in zijn ogen onterechte kritiek was.
   
• 2. 

  Aan dit eerste 'paarse' kabinet namen PvdA, VVD en D66 deel. Het werd op 22 augustus 1994 gevormd na de Tweede Kamerverkiezingen van 1994. De kleur paars refereerde aan de vermenging van het rood van de PvdA en het blauw van de VVD. PvdA-leider Wim Kok, minister van financiën en vicepremier in het voorgaande kabinet-Lubbers III, werd premier.
   
• 3. 

  Met twaalf jaar de langstzittende minister van Financiën. Kwam uit een eenvoudig milieu (zijn vader was kolenboer); hardwerkend en wars van dikdoenerij. Doorliep na een studie economie een ambtelijke loopbaan en werd gezaghebbend directeur van het Planbureau. Als minister in het paarse kabinet ontwikkelde hij een nieuwe begrotingsnorm die uitging van een strikte scheiding van overheidsinkomsten en -uitgaven. Was verantwoordelijk voor een omvangrijke herziening van het belastingstelsel en de invoering van de euro. Bepleitte strakke naleving van de begrotingsregels in de EU. Na de verkiezingen van 2002 fractievoorzitter en politiek leider van de VVD. Keerde echter na anderhalf jaar terug naar het ministerschap dat hem beter lag. Lag goed in het parlement zowel door zijn deskundigheid als joviale optreden. Na zijn ministerschap acht jaar voorzitter van de Raad van Bestuur van ABN AMRO.
   
• 4. 

  Voormalige hoogleraar en columnist die in 2001 op stormachtige wijze de politiek betrad en die op een onconventionele wijze politiek bedreef. Hedonistische, flamboyante, enigszins dandy-achtige man, die omstreden uitspraken niet schuwde, maar daarom ook fel werd bestreden. Had een grote geldingsdrang, die hem ertoe bracht de politiek in te gaan. Werd in 2001 gekozen tot lijsttrekker van Leefbaar Nederland. Zeer succesvol bij de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam. Na een conflict met Leefbaar Nederland kwam hij met een eigen lijst, de Lijst Pim Fortuyn. Fel bestrijder van het 'paarse kabinet' en het 'poldermodel'. Leek af te stevenen op een grote verkiezingswinst en had ambitie om minister-president te worden. Werd kort voor de verkiezingen vermoord; een moord die de gehele politiek schokte.