Drs. C.I. (Ien) Dales

Kordate, sociaal bewogen en onconventionele PvdA-politica. Begon haar loopbaan bij het christelijke vormingsinstituut 'Kerk en Wereld' en was later directeur van de sociale dienst in Rotterdam. Als staatssecretaris onder Den Uyl¹ in het kabinet-Van Agt II² medeverantwoordelijk voor fel bekritiseerde plannen om de Ziektewet te versoberen. Na vijf jaar Tweede Kamerlidmaatschap werd zij burgemeester van Nijmegen. Dat ambt verruilde zij in 1994 voor het ministerschap van Binnenlandse Zaken in het kabinet-Lubbers III³. Zette in op een beleid van 'sociale vernieuwing' en bracht samen met Hirsch Ballin⁴ een nieuwe Politiewet en anti­discriminatiewetgeving tot stand. Bestuurder op hoofdlijnen, die goed leiding kon geven. Had soms een wat moeizame relatie met het parlement, omdat zij niet altijd wenste in te gaan op detailkritiek. Werd door volkomen zichzelf te blijven een populair politica.

PvdA
functie(s) in de periode 1981-1994: lid Tweede Kamer, staatssecretaris, minister

• - 

  jeugdwerkleidster te Krabbendijke, van 1953 tot 1956
• - 

  cursusleidster Hervormd vormingscentrum De Horst, Stichting "Kerk en Wereld" te Driebergen, van augustus 1956 tot 1963
• - 

  adjunct-hoofd afdeling vormingswerk De Horst, Stichting "Kerk en Wereld" te Driebergen, van 1963 tot 1 juli 1966
• - 

  hoofd afdeling vormingswerk De Horst, Stichting "Kerk en Wereld" te Driebergen, van 1 juli 1966 tot 1 maart 1969
• - 

  adjunct-directeur Hervormd vormingscentrum De Horst, Stichting "Kerk en Wereld" te Driebergen, van 1 januari 1968 tot 1 maart 1969
• - 

  directeur Hervormd vormingscentrum De Horst, Stichting "Kerk en Wereld" te Driebergen, van 1 maart 1969 tot 1 december 1974
• - 

  freelance onderzoekster, van 1 januari 1975 tot 1 september 1977 (deed in opdracht van instellingen en organisaties onderzoeken ter verbetering van organisatie en werksfeer)
• - 

  directeur GSD (Gemeentelijke Sociale Dienst) te Rotterdam, van 1 september 1977 tot 11 september 1981
• - 

  staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (belast met sociale zekerheid), van 11 september 1981 tot 29 mei 1982
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 16 september 1982 tot 16 mei 1987
• - 

  burgemeester van Nijmegen, van 16 mei 1987 tot 7 november 1989
• - 

  minister van Binnenlandse Zaken, van 7 november 1989 tot 10 januari 1994

• - 

  Was als staatssecretaris belast met 1. aangelegenheden betreffende de sociale zekerheid; 2. het sociale beleid met betrekking tot gehandicapten en ouderen.

• - 

  lid vormingscommissie PvdA, van 1968 tot 1969
• - 

  voorzitter beraad over christenen in de PvdA, februari 1977
• - 

  tweede vicevoorzitter PvdA, van april 1983 tot november 1984
• - 

  lid partijbestuur PvdA, van november 1983 tot november 1984
• - 

  vicevoorzitter PvdA, van november 1984 tot november 1986

• - 

  lid bestuur Stichting NIVV (Nederlands Instituut voor Vredesvraagstukken), vanaf december 1969
• - 

  lid bestuur IKON (Interkerkelijke Omroep Nederland), vanaf 1976
• - 

  lid adviescommissie Beleid en Bezuiniging Nederlands-Hervormde Kerk, van 1979 tot 1994
• - 

  lid curatorium NPA (Nederlandse Politie Academie), tot november 1989
• - 

  lid begeleidingscollege voor reorganisatie van de Rijksdienst, omstreeks november 1983 tot 7 november 1989
• - 

  lid sectie sociale vragen, Raad van Kerken, omstreeks november 1983 tot november 1989
• - 

  lid Raad van Commissarissen N.V. PTT Nederland, van 1 januari 1989 tot november 1989
• - 

  lid Raad van Commissarissen SEP (Samenwerkende Elektriciteits-Produktiebedrijven) te Arnhem, van 1989 tot november 1989
• - 

  lid Raad van Commissarissen N.V. "Internatio Muller"
• - 

  lid bestuur Koninklijke Nederlandse Jaarbeurs

• - 

  voorzitter vaste commissie voor het Emancipatiebeleid (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 2 december 1982 tot 9 september 1986
• - 

  voorzitter Commissie voor de Verzoekschriften (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 24 oktober 1984 tot 16 mei 1987
• - 

  voorzitter vaste commissie voor de Politie (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 18 september 1986 tot 16 mei 1987

• - 

  Openbare lagere school te Arnhem, tot 1943

• - 

  h.b.s.-a, Gemeentelijke Hogere Burgerschool te Arnhem, van 1943 tot 1947 (onderbroken in 1944-1945)
• - 

  h.b.s.-b, Gemeentelijke Hogere Burgerschool te Arnhem, van 1947 tot 1950

• - 

  geneeskunde (niet voltooid), Gemeente Universiteit te Amsterdam, van 1953 tot 1955
• - 

  sociologie (kandidaatsexamen), Gemeente Universiteit te Amsterdam, van 1960 tot 6 juni 1967
• - 

  andragologie, Universiteit van Amsterdam, van 1967 tot 21 november 1975 (deeltijdstudie)

• - 

  opleiding jeugdwerkleidster, Hervormd vormingscentrum "De Horst" te Driebergen, van 1950 tot 1953
• - 

  opleiding Hervormd vormingscentrum "De Horst" (evangelisten-diploma Wika, Werker in kerkelijke arbeid), van 1955 tot 6 juli 1956

• - 

  Hield zich in de Tweede Kamer vooral bezig met sociale zaken (sociale zekerheid), minderheden en politie-aangelegenheden
• - 

  Interpelleerde op 20 februari 1985 samen met Ina Brouwer (CPN) staatssecretaris De Graaf over de procedures in de WWV
• - 

  Interpelleerde op 18 december 1986 staatssecretaris De Graaf over een uitspraak van het Europees Hof van Justitie inzake een WWV-uitkering
• - 

  Was in 1986 één van de woordvoerders van haar fractie bij de behandeling van de stelselherziening sociale zekerheid

• - 

  Plaatste in juni 1992 tijdens het VNG-congres integriteit bij de overheid op de politieke agenda
• - 

  Bracht in 1992 de zelfstandige bestuursorganen onder de werkingssfeer van de Nationale Ombudsman. Daardoor kunnen burgers bij dat instituut ook klachten indienen over bijvoorbeeld de Sociale-Verzekeringsraad en de Verzekeringskamer. (22.731)
• - 

  Bracht in 1992 een rapportage uit over het maatschappelijk debat over de integratie van minderheden in de Nederlandse samenleving. Tijdens het parlementaire debat over deze rapportage in 1992 verklaarde zij geen alternatief te zien voor het integratiebeleid, omdat er anders sprake zou zijn van segregatie, wat zij als een groot maatschappelijk kwaad zag. Minderheden moesten volgens haar zelf invulling geven aan de integratie en dat legde aan hen verplichtingen op. Nederlanders dienden eveneens medeverantwoordelijkheid voor de integratie te voelen. (22.809)
• - 

  Bracht in 1993 samen met staatssecretaris De Graaff-Nauta de nota "Bestuur op niveau" 3 uit, waarin onder meer vorming van een provincie-nieuwe-stijl in het Rijnmondgebied werd aangekondigd (21.062)
• - 

  Verdedigde in 1993 samen met de ministers Hirsch Ballin en d'Ancona met succes het wetsvoorstel Algemene wet gelijke behandeling in de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel werd (mede) door haar opvolgster in het Staatsblad gebracht. (22.014)
• - 

  Was in het kader van het algehele ombuigingsbeleid verantwoordelijk voor een afslankingsoperatie bij de rijksoverheid. Dit behelsde onder meer een vacaturestop, vergroting van doelmatigheid en vermindering van rijkstaken.
• - 

  Bereikte in 1993 overeenstemming met de bonden van overheidspersoneel over privatisering van het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds
• - 

  Maakte zich in 1993 samen met minister Hirsch Ballin sterk voor uitbreiding van de politiesterkte met circa 450 agenten en voor verbetering van de huisvesting van de politie
• - 

  Verdedigde in 1993 samen met staatssecretaris De Graaff-Nauta in de Tweede Kamer met succes de Kaderwet bestuur in verandering en een aanscherping van de Wet gemeenschappelijke regelingen. De wet werd in 1994 in het Staatsblad gebracht. (23.048 & 23.139)
• - 

  Belangrijke benoemingen tijdens haar ministerschap: De Boer (PvdA, Commissaris van de Koningin in Drenthe), Van Gelder (CDA, Commissaris van de Koningin in Zeeland), Van Kemenade, (PvdA, Commissaris van de Koningin in Noord-Holland), Terlouw (D66, Commissaris van de Koningin in Gelderland) en Van Voorst tot Voorst (CDA, Commissaris van de Koningin in Limburg); Opstelten (VVD, burgemeester van Utrecht), Ouwerkerk (PvdA, burgemeester van Groningen), Pleumeekers (CDA, burgemeester van Heerlen) en Welschen (PvdA, burgemeester van Eindhoven)

• - 

  Bracht in 1991 een wet (Stb. 130) tot herziening van de Wet op de lijkbezorging tot stand. Deze bevatte geen principiële wijzigingen, maar bracht wel de ruimingstermijn van tien op twintig jaar. Gedeputeerde Staten kunnen onder bepaalde voorwaarden wel vergunning verlenen voor vervroegde ruiming na tien jaar. Het wetsvoorstel was in 1971 ingediend door minister Beernink en in 1982 door minister Rietkerk in de Tweede Kamer verdedigd. (11.256 & 21.146)
• - 

  Bracht in 1991 een wet (Stb. 347) inzake de aanspraak op zwangerschaps- en bevallingsverlof van overheids- en onderwijspersoneel tot stand. (21.900)
• - 

  Bracht in 1991 samen met minister Lubbers een nieuwe Wet openbaarheid van bestuur (Stb. 703) tot stand. Deze bevatte hoofdzakelijk technisch-procedurele wijzigingen ten opzichte van de wet uit 1978 en bracht ook elektronische data onder de wet. (19.859)
• - 

  Bracht in 1991 de Wet geneeskundige hulpverlening bij rampen (Stb. 653) tot stand. Het college van B&W kreeg de zorg voor de geneeskundige hulpverlening en de voorbereiding daarop. Het college droeg in het bijzonder zorg voor de totstandkoming van afspraken, die nodig waren voor een doelmatige geneeskundige hulpverlening. De geneeskundige hulpverlening werd opgedragen aan een openbaar lichaam dat een centrale post voor het ambulancevervoer moest instellen, alsmede een organisatorisch samenwerkingsverband. Het wetsvoorstel was in 1987 ingediend door staatssecretaris De Graaff-Nauta. (21.023)
• - 

  Bracht in 1991 samen met minister Hirsch Ballin de Wet tijdelijke voorzieningen reorganisatie politiebestel (Stb. 674) tot stand. (21.874)
• - 

  Bracht in 1992 samen met minister Hirsch Ballin de Wet Algemene regels van bestuursrecht (Awb) (Stb. 315) tot stand. In deze wet staan onder meer bepalingen over de wijze waarop regelgeving tot stand moet komen, en de wijze waarop inspraak en beroep moeten worden vormgegeven. Besluiten moeten zorgvuldig worden voorbereid en worden gemotiveerd. In bepaalde gevallen is openbaarmaking van aanvraag of besluit verplicht en kan inspraak plaatsvinden. Bezwaar- of beroepschriften moeten binnen zes weken na bekendmaking worden ingediend. Een bestuursorgaan neemt binnen zes weken een besluit over het bezwaarschrift. Bij administratief beroep geldt een termijn van 16 weken. Door eenheid in de wetgeving moet het recht eenvoudiger en beter toegankelijk worden. Door algemene regels worden een aantal bepalingen in vele bijzondere wetten overbodig. Vastgelegd wordt hoe besluitvorming bij bestuursorganen moet plaatsvinden en hoe advisering, voorbereiding en bekendmaking moet geschieden. Het wetsvoorstel was in 1989 ingediend door de ministers Korthals Altes en Van Dijk. (21.221)
• - 

  Bracht in 1992 een wet (Stb. 607) tot stand waardoor het voor overheidspersoneel mogelijk werd met deeltijd-v.u.t. (vrijwillig vervroegd uittreden) te gaan. Het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds werd belast met de uitvoering. (21.872)
• - 

  Bracht in 1993 de Tijdelijke wet stimulering sociale vernieuwing (Stb. 682) tot stand. Daarmee werd een wettelijke basis gelegd voor projecten op het gebied van sociale vernieuwing. Die moesten bijdragen aan het op lokaal niveau wegwerken van achterstanden. (23.052)
• - 

  Bracht in 1993 samen met minister Hirsch Ballin een wet (Stb. 650) inzake voltooiing van de eerste fase van de herziening van de rechterlijke organisatie tot stand. Deze wet introduceert bestuursrechtspraak in twee instanties, een regeling voor bestuursprocesrecht en een uniforme regeling voor procesrecht voor alle bestuursrechtelijke colleges, zoals administratieve kamers van rechtbanken, de afdeling bestuursrechtspraak Raad van State, de Centrale Raad van Beroep en de Colleges van Beroep voor het Bedrijfsleven en voor de studiefinanciering. Het gaat o.a. om bevoegdheid, termijnen, het horen van getuigen, griffierecht en versnelde behandeling. De kwaliteit en de overzichtelijkheid van de rechtspraak moet hierdoor worden verbeterd. Kroonberoep en beroep op grond van de Tijdelijke wet Kroongeschillen worden vervangen. Bij alle 19 arrondissementsrechtbanken worden enkelvoudige en meervoudige kamers ingesteld die in eerste aanleg bestuursrechtelijke zaken behandelen. Hoger beroep kan worden ingesteld bij de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State, die de afdelingen Rechtspraak en Geschillen vervangt. Geschillen over o.a. bestemmingsplannen en milieuzaken komen direct bij de afdeling Bestuursrechtspraak terecht. Het zelfde geldt voor enkele andere categorieën geschillen (bijv. over dienstplicht en studiefinanciering). (22.495)
• - 

  Bracht in 1993 samen met minister Hirsch Ballin een nieuwe Politiewet (Stb. 724) tot stand. De politie werd grotendeels regionaal georganiseerd met een regionale korpsbeheerder (veelal de burgemeester van een grote gemeente) aan het hoofd. Er kwamen 25 regiokorpsen. Daarnaast werd er een Korps Landelijke Politiediensten ingesteld voor bovenregionale taken, zoals het toezicht op weg-, water- en luchtverkeer, het beveiligen van koninklijke en diplomatieke personen, het leveren van recherche-expertise en misdaadanalyse en het bieden van ondersteuning aan de regionale korpsen op het gebied van politiespecifieke hulpmiddelen, informatietechnologie en logistieke diensten. Ook de Centrale Recherche Informatie (CRI) ressorteerde onder het Korps landelijke politiediensten. De CRI ondersteunde op bovenregionaal niveau politie en justitie bij de bestrijding van met name zware en georganiseerde criminaliteit. (22.562)

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

• - 

  Was in 1983 kandidaat voor het burgemeesterschap van Amsterdam
• - 

  Het Amsterdams Instituut voor Arbeidsstudies (AIAS) van de Universiteit van Amsterdam stelde een naar haar genoemde leerstoel in
• - 

  Naar haar is de Ien Dales Award genoemd, een tweejaarlijkse prijs voor integriteitsbeleid. De prijs wordt toegekend door de Stichting Ien Dales Leerstoel aan de Universiteit van Amsterdam.

• - 

  Had in Utrecht de voormalige docente Engels Nel van Dalfsen als huisgenote
• - 

  Sinds de jaren zeventig hartsvriendin van Elisabeth Schmitz, wethouder van Rotterdam en later burgemeester van Haarlem
• - 

  Op 13 januari 1994 werd in de Grote of St. Jacobskerk in Den Haag een herdenkingsdienst voor haar gehouden
• - 

  Haar begrafenis in Utrecht en de rouwstoet naar Arnhem trok massale belangstelling
• - 

  In 1996 werd in het gebouw van de Gemeentelijke Dienst Arbeidsvoorzieningen (thans CAOP) in Den Haag een bronzen door Fred Tuijnman vervaardigd borstbeeld van haar onthuld

• - 

  Zei in juni 1991 op het VNG-congres: "Een beetje integer kan niet"
• - 

  In een Tweede Kamerdebat in december 1991 over het niet toezenden van een brief van secretarissen-generaal over de efficiency-operatie bij de overheid zei zij: "Ik vind [echter] niet dat het kabinet 'fuss' met 'fuss' moet beantwoorden."

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  Th.H. Dragt e.a., "Een beetje integer bestaat niet. Minister Ien Dales - Een leven tussen geloof en dienen" (Centrum voor Arbeidsverhoudingen Overheidspersoneel, 2004)
• - 

  Hieke Jippes, "Ien Dales. 'Het gaat niet om mij maar om de partij'", NRC Handelsblad, 4 september 1982
• - 

  Erik van Gruijthuijsen, "Vol strijdlust, en ook bokkig, slordig, eerlijk - ze was geen politica", Het Parool, 11 januari 1994
• - 

  Frank Vermeulen en Cees Banning, "Bestuurder met 'nogal wat gebruiksaanwijzingen'", NRC Handelsblad, 10 januari 1994
• - 

  Jurn de Vries, "Stevige inhoud in ruwe verpakking. Minister C.I. Dales (1931-1994)". Nederlands Dagblad, 11 januari 1994
• - 

  Louis Cornelisse en Ruud van Heese, "Een geliefde 'Ma Flodder' met twee gezichten", Trouw, 11 januari 1994
• - 

  H. Visser, "Wie is Wie in de Tweede Kamer?" 1983
• - 

  "Ik denk dan, hoor eens hier, je bent er zelf óók bij geweest!", in: A. Groen e.a. (red.), Vrouwen en het Binnenhof (1985)", 43
• - 

  A. van Kessel, "Dales, Catharina Isabella (1931-1994)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel VI (digitale versie)
• - 

  A. van Kessel, "Dales, Catharina Isabella", in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland" (2016)
• - 

  S. Hoogmoed, "Pontificaal Sociaal. Ien Dales 1931-1994" (2024)

• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland
• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.

• 1. 

  Gedreven PvdA-ideoloog en -politicus en econoom. Voor sommigen 'ome Joop', voor anderen de verpersoonlijking van verfoeilijk socialisme. Kwam vanuit de journalistiek in de 'denktank' van de PvdA en werd in 1956 Tweede Kamerlid. Stapte in 1962 over het wethouderschap van economische zaken in Amsterdam en stimuleerde onder andere de industrievestiging. In 1965 minister van Economische Zaken in het kabinet-Cals. Volgde in 1966 Vondeling op als partijleider. Zou tot 1986 het gezicht van de PvdA zijn. Het door hem geleide kabinet ging als het meest linkse de geschiedenis in. Kon het succes bij de verkiezingen van 1977 niet omzetten in hernieuwde regeermacht. Zijn derde optreden als minister (ditmaal van Sociale Zaken onder Van Agt) verliep teleurstellend. Ondanks herstel in 1982 bleef zijn partij buiten het kabinet. Erudiet analyticus en scherp debater, die door zijn gedrevenheid echter soms drammerig overkwam.
   
• 2. 

  Dit kabinet van CDA, PvdA en D'66 werd gevormd na de verkiezingen 1981. CDA-leider Dries van Agt werd voor de tweede keer premier, net als bij het voorgaande kabinet-Van Agt I. PvdA-leider Joop den Uyl werd vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De toevoeging 'Werkgelegenheid' onderstreepte zijn centrale rol bij een actief werkgelegenheidsbeleid.
   
• 3. 

  In het derde kabinet-Lubbers werkte het CDA samen met de PvdA. De VVD, coalitiepartner van het CDA in het voorgaande kabinet-Lubbers II, belandde na de verkiezingen van 1989 in de oppositie. CDA-leider Ruud Lubbers werd voor de derde keer premier.
   
• 4. 

  Christendemocratische rechtsgeleerde en politicus die twee perioden minister van Justitie was. Zoon van een Joodse, Duitse vluchteling. Stapte in 1989 over van de Tilburgse universiteit naar het kabinet-Lubbers III en had aanvankelijk het imago van een studeerkamergeleerde en zedenmeester. Trad kort voor de verkiezingen van 1994 af vanwege de IRT-affaire en werd nadien Tweede en Eerste Kamerlid. Werd in 2000 staatsraad, maar keerde in 2006 terug als minister van Justitie en bleef dat opnieuw vier jaar. Was in 2010 tevens minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Bekwaam wetgever die als vurig verdediger van de rechtsstaat gezag had. Workaholic en voor alles jurist.