E. (Elske) ter Veld

Bevlogen Groningse 'rooie vrouw', die na een studie aan de Sociale Academie werkzaam was bij de vakbeweging. Was vervolgens in de Tweede Kamer een toonaangevend en ter zake kundige woordvoerster sociale zekerheid. Voerde krachtig oppositie tegen de ingrepen in de sociale zekerheid van minister De Koning¹ en staatssecretaris De Graaf². Als staatssecretaris in het derde kabinet-Lubbers³ ontkwam zij zelf echter evenmin aan dergelijke pijnlijke ingrepen, waarbij met name haar voorstel voor een nieuwe Nabestaandenwet op veel verzet stuitte. Spanningen met de PvdA-fractie rond haar plannen met de bijstand leidde in 1993 tot haar gedwongen vertrek. Keerde in 1995 terug als Eerste Kamerlid. Strijdlustige en koppige socialiste, maar ook een onconventioneel gezelligheidsdier.

PvdA
functie(s) in de periode 1981-2003: lid Tweede Kamer, lid Eerste Kamer, staatssecretaris

• - 

  vormingsleidster werkende jeugd te Assen, van 1 augustus 1968 tot 1 augustus 1970
• - 

  hoofdleidster club- en buurthuiswerk te Groningen, van 1 augustus 1970 tot 1 juli 1972
• - 

  hoofd secretariaat voor vrouwelijke werknemers, NVV (Nederlands Verbond van Vakverenigingen) te Amsterdam, van 17 juli 1972 tot 15 september 1981 (vanaf 1976 FNV, Federatie Nederlandse Vakbeweging)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 15 september 1981 tot 7 november 1989
• - 

  staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (belast met sociale zekerheid en emancipatiebeleid), van 7 november 1989 tot 4 juni 1993
• - 

  eigenaar adviesbureau/adviseur directie Schade en Leven, verzekeringsmaatschappij N.V. "Nationale-Nederlanden", vanaf 1 september 1993
• - 

  lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 13 juni 1995 tot 10 juni 2003

• - 

  tweede fractiesecretaris PvdA Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 1 november 1988 tot 7 november 1989
• - 

  fractiesecretaris PvdA Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 8 juni 1999 tot 10 juni 2003
• - 

  voorzitter PvdA-kandidaatstellingscommissie Eerste Kamerverkiezingen 2015

• - 

  lid Raad van Advies Protecta
• - 

  voorzitter IIAV (Internationaal Informatiecentrum en Archief van de Vrouwenbeweging)
• - 

  voorzitter Commissie Scenario Analyse Toekomst (Zorg)verzekeringen, 1996
• - 

  voorzitter PROVE (Programma-eenheid redenement en organisatie volwasseneneducatie), omstreeks 1996
• - 

  lid redactie "Pensioen Magazine", van 1996 tot 2000
• - 

  voorzitter adviescommissie fonds voor sabbatsverlof en extra seniorenverlof leraren, vanaf april 1997
• - 

  lid Visitatiecommissie Emancipatie BVE-sector, van 1 augustus 1997 tot 1 september 1998
• - 

  plaatsvervangend lid tijdelijke commissie geschillen inzake universitaire medezeggenschapsgeschillen, vanaf november 1997
• - 

  lid Raadskamer, Wet Uitkering Burger-oorlogsslachtoffers, van 1 januari 1998 tot 1 oktober 1998
• - 

  voorzitter regiegroep diversiteit binnen de Sociale Werkvoorziening, van 1 januari 1998 tot 1 januari 2000
• - 

  lid Raad van Advies NSPH/NSOH (National School(s) for Public/Occupational Health)
• - 

  voorzitter Raad van Advies 'START Foundation', van september 1998 tot december 2008
• - 

  voorzitter Raadskamer Wet Uitkering Burger-oorlogsslachtoffers en lid Pensioen- en Uitkerings Raad, vanaf 1 oktober 1998
• - 

  voorzitter Raad van Commissarissen Keerpunt B.V. (voorheen Stichting Keerpunt)
• - 

  voorzitter redactie "Pensioenmagazine", vanaf 2000
• - 

  voorzitter Raadkamer Stichting rechtsherstel Roma en Sinti, vanaf november 2000
• - 

  voorzitter Raad van Commissarissen Arboduo
• - 

  voorzitter Raad van Advies STECR (Stichting ExpertiseCentrum Reïntegratie
• - 

  lid CTG (College voor Tarieven Gezondheidszorg), vanaf 1 januari 2000
• - 

  voorzitter Stichting 'Pensioenkijker.nl', vanaf 2004
• - 

  voorzitter Visitatiecommissie Pensioenfonds PNO-Media, vanaf 2007
• - 

  lid Raad van Toezicht INOVUM, vanaf 2007
• - 

  lid Raad van Toezicht Hobeon/SKO, vanaf 2008
• - 

  lid Raad van Commissarissen SABIC Nederland, van januari 2009 tot 2016

• - 

  plaatsvervangend lid Presidium (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 16 november 1988 tot 14 september 1989
• - 

  lid Presidium (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 14 september 1989 tot 7 november 1989 (vierde ondervoorzitter)
• - 

  voorzitter vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 27 juni 1995 tot 10 juni 2003

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

• - 

  Openbare lagere school te Groningen

• - 

  Openbaar "Praedinius Gymnasium" te Groningen, van 1956 tot 1958
• - 

  Rijks Hogere Burgerschool te Groningen, van 1958 tot 1962

• - 

  cultureel werk, ASCA (Academie voor Sociale en Culturele Arbeid) te Groningen, van 1964 tot 1968

• - 

  diverse vakbondscursussen

• - 

  Was woordvoerster sociale zekerheid van de PvdA-Tweede Kamerfractie. Hield zich ook bezig met welzijn (o.a. ouderenbeleid), emancipatiezaken en overheidspersoneel.
• - 

  Was in 1986 één van de woordvoerders van haar fractie bij de behandeling van de stelselherziening sociale zekerheid
• - 

  Interpelleerde op 28 januari 1987 staatssecretaris De Graaf over de uitwerking van de stelselherziening sociale zekerheid voor oudere werklozen
• - 

  Interpelleerde op 7 april 1987 minister De Graaf over de uitbreiding van de kring volksverzekeringen
• - 

  Interpelleerde op 12 mei 1987 samen met haar fractiegenote Ineke Haas-Berger de staatssecretarissen De Graaf en Korte-van Hemel over problemen van vreemdelingen samenhangende met o.a. het begrip niet-vrijwillige arbeid
• - 

  Bracht in 1987 met Robin Linschoten (VVD) en Gerrit Terpstra (CDA) een initiatiefwet tot stand tot verlening van een uitkering-ineens aan WW'ers die vanwege overgang naar een ander fiscaal regime achteruit waren gegaan in inkomen. (19.873)
• - 

  Diende in 1989 samen met Pieter-Jan Biesheuvel (CDA) en Ad Nijhuis (VVD) een initiatiefwetsvoorstel in inzake overdracht van taken en samenwerking door de bedrijfsverenigingen. Dit voorstel werd in 1990 wet. (21.207)
• - 

  Was woordvoerster volksgezondheid, welzijn en financiën van de PvdA-Eerste Kamerfractie. Hield zich ook bezig met volkshuisvesting (huurbeleid), ontwikkelingssamenwerking en Antilliaanse zaken. Voerde in 2000 het woord bij de behandeling van de wetsvoorstellen tot belastingherziening.

• - 

  In december 1981 stemden zij en Moor als enigen van hun fractie tegen een wetsvoorstel over verlenging van de beperkte loonmaatregel
• - 

  Behoorde in 2000 tot de meerderheid (negen leden) van haar fractie die tegen het wetsvoorstel Strafrechtelijke opvang van verslaafden stemde

• - 

  Bracht in 1991 samen met de staatssecretarissen Heerma en Simons een beleidsbrief uit over de kabinetsvoornemens op het terrein van de voorzieningen voor gehandicapten. De werkingssfeer van de AAW-voorzieningen wordt uitgebreid tot personen vanaf 65 jaar. Op langere termijn wordt gewerkt aan een nieuwe structuur, waarbij voorop staat dat ouderen en gehandicapten zo lang mogelijk zelfstandig moeten kunnen blijven wonen. Aanpassing van woningen moet die beleidslijn ondersteunen. Verder worden voorzieningen van de AAW overgeheveld naar de AWBZ. Voorzieningen via de Rijksgroepsregeling steun huisvesting gehandicapten (RGSHG) worden deels overgeheveld naar de AWBZ en deels naar de gemeenten (via het Gemeentefonds). De wijzigingen worden geregeld via een wet invoering voorzieningen gehandicapten. (22.089)
• - 

  Verruimde in 1991 de mogelijkheden voor gemeenten om zelf beleid te voeren ten aanzien van bijzondere bijstand en voor mensen met een uitkering om zich om te scholen. Sloot hierover een bestuursakkoord met de VNG. (21.631, nr. 8)
• - 

  Diende in 1991 het wetsvoorstel Nabestaandenwet in ter vervanging van de Weduwen- en Wezenwet in en loodste dit voorstel in juni 1992 door de Tweede Kamer. De behandeling in de Eerste Kamer werd in december 1992 op haar verzoek en in afwachting van een novelle opgeschort. De Eerste Kamer had ernstige bezwaren tegen het voorstel en tegen de voorgestelde regeling van het overgangsrecht. De aangekondigde novelle bleef achterwege en in juni 1995 trok staatssecretaris Linschoten het wetsvoorstel in, onder gelijktijdige indiening van een nieuw wetsvoorstel. (22.013)
• - 

  Bracht in 1991 de nota Aanvullende pensioenen uit. Sociale partners zijn primair verantwoordelijk voor aanvullende pensioenen en daarom wordt slechts in beperkte mate wetgeving aangekondigd, zoals het recht op waardeoverdracht voor nieuwe gevallen bij pensioenbreuk, een voorschrift tot evenredige pensioenopbouw voor deeltijdwerknemers en betere mogelijkheid om ouderdomspensioen vervroegd of verlaat op te nemen. Aangestuurd wordt op invoering van pensioenregelingen in sectoren waar die nog ontbreken. Het kabinet spreekt zich uit tegen een wettelijke pensioenplicht. Bij aanvullende pensioenen moeten mannen en vrouwen gelijk worden behandeld. (22.167)
• - 

  Diende in 1992 wetsvoorstellen in over het terugdringen van beroep op de WAO en op de Ziektewet (verlaging uitkering, herbeoordeling, terugkeerplan). Deze wetsvoorstellen werden door haar opvolger in het Staatsblad gebracht. (22.824)
• - 

  Publiceerde in 1993 haar voorstellen voor minder fraudegevoelige regelgeving in de Bijstandswet en voor structurele besparing op de bijstandskosten tot f 440 miljoen. Het recht op bijstand voor jongeren onder de 21 jaar zou komen te vervallen (slechts na beoordeling door de gemeente waren uitzonderingen mogelijk). Het onderscheid tussen schoolverlaters en niet-schoolverlaters in de categorie 21-27 jaar zou eveneens vervallen en de uitkering voor deze groep moest 50 i.p.v. 70 procent van het minimumloon worden. De uitkering voor alleenstaande ouders zou van 90 naar 70 procent van het minimumloon gaan. Gemeenten zouden meer mogelijkheden krijgen voor het verlenen van aanvullende bijstand. (22.545)

• - 

  Bracht in 1990 een wet tot stand over de gelijke behandeling van mannen en vrouwen op het terrein van de bovenwettelijke sociale zekerheid. Er komt een verbod tot direct en indirect onderscheid naar geslacht in de uitoefening van ambt, beroep en bedrijf, alsmede ten aanzien van de pensioenvoorzieningen van werknemers daarvan. Het wordt mogelijk regelingen in strijd daarmee onverbindend te verklaren. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan een EG-richtlijn. Het wetsvoorstel was in 1988 ingediend door staatssecretaris De Graaf. (20.890)
• - 

  Bracht in 1990 een wijziging (Stb. 98) tot stand van de Ziektewet (mogelijkheid tot flexibele opneming en verlenging van de periode van het recht op ziekengeld in verband met bevalling, alsmede invoering van dit recht voor vrijwillig verzekerden) en daarmee samenhangende wijziging van het Burgerlijk Wetboek. Het wetsvoorstel was in 1989 ingediend door staatssecretaris De Graaf en minister De Koning. (21.106)
• - 

  Bracht in 1990 de Wet op het ouderschapsverlof (Stb. 562) tot stand, die werknemers een minimum verlofregeling garandeert voor de verzorging van jonge kinderen. Mannen en vrouwen die tenminste één jaar in dienst zijn bij een werkgever en kinderen van jonger dan vier hebben, kunnen (onbetaald) ouderschapsverlof opnemen. De werktijd kan worden teruggebracht tot minimaal 20 uur per week. Het wetsvoorstel was in 1988 ingediend door minister De Koning. (20.528)
• - 

  Bracht in 1991 een wijziging van de Algemene Bijstandswet tot stand inzake bijstandsverlening aan vreemdelingen. De bestaande praktijk dat ook vreemdelingen aan wie voorlopig een recht tot verblijf is verleend (asielzoekers) bijstand wordt verleend, wordt vastgelegd. Het recht kan ook worden verleend aan vreemdelingen zonder verblijfrecht, die (nog) niet kunnen worden uitgezet. Het wetsvoorstel was in 1988 ingediend door staatssecretaris De Graaf. (20.459)
• - 

  Bracht in 1991 een wijziging (Stb. 337) van de Algemene Bijstandswet tot stand in verband met decentralisatie van de bijzondere bijstand en vergroting van de mogelijkheden om met behoud van uitkering deel te nemen aan scholing en opleidingen. De beleidsverantwoordelijkheid van gemeenten bij de bijzondere bijstand wordt verruimd door onder meer de leenbijstand voor duurzame gebruiksgoederen, tijdelijke woonkosten en uitzonderlijke kosten van medische en maatschappelijke dienstverlening daaronder te laten vallen. Tevens krijgen gemeenten door een structurele toevoeging aan het Gemeentefonds extra middelen voor de bijzondere bijstand. (21.644)
• - 

  Bracht in 1992 samen met minister De Vries een wijziging (Stb. 62) van de Wet minimumloon en minimumvakantietoeslag en van een aantal sociale zekerheidswetten, de zogenoemde 'Koppelingswet', tot stand. Hiermee worden minimumloon en uitkeringen gekoppeld aan de loonontwikkeling. Afwijking hiervan is mogelijk als sprake is van bovenmatige loonontwikkeling of als het aantal uitkeringsgerechtigden sterk is gegroeid. (22.012)
• - 

  Bracht in 1992 een wet (Stb. 82) betreffende het terugdringen van het arbeidsongeschiktheidsvolume (TBA) tot stand. Een werkgever kreeg een bonus van zes maal het bruto-maandsalaris als een arbeidsongeschikte in dienst werd genomen. Als een werknemer arbeidsongeschikt werd, kreeg de werkgever echter een boete (malus). De hoogte daarvan hing af van de aard van de bedrijfstak. De hoogte van de ziektewetpremie werd afhankelijk van de omvang van het ziekteverzuim. De wet werd per 1996 ingetrokken en vervangen door een wet die reïntegratie bevorderde. (22.228)
• - 

  Bracht in 1992 een wijziging (Stb. 156) van de Algemene Bijstandswet en de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers tot stand in verband met verlaging van de bijstandsuitkering voor schoolverlaters (tot 27 jaar). Het uitkeringsregime voor werkloze schoolverlaters tussen 21 en 27 jaar wordt gedurende het eerste half jaar van de werkloosheid gebracht op het niveau van de studiefinanciering. (22.163)
• - 

  Bracht in 1992 een wijziging (Stb. 193) van de Algemene Bijstandswet tot stand, waarbij een nieuwe regeling voor terugvordering en verhaal van bijstandskosten in die wet werd opgenomen. Gemeenten worden verplicht gebruik te maken van hun mogelijkheden om bijstand te verhalen of terug te vorderen van een ex-partner van iemand die gescheiden is. Deze verhaalsplicht geldt voor 12 jaar. Het wetsvoorstel was in 1988 ingediend door staatssecretaris De Graaf. (20.598)

• - 

  In 1986 bleken tijdens een verkiezingstournee in de provincie Utrecht de wielbouten van de auto waarmee zij werd vervoerd, te zijn losgedraaid. De chauffeur merkte dat tijdig.
• - 

  In mei 1993 werd haar huis door actievoerders bekogeld met verfbommen en werden de sloten van haar huis dichtgelijmd
• - 

  Trad af, nadat haar was gebleken dat de PvdA-Tweede Kamerfractie geen vertrouwen in haar politiek functioneren meer had. De fractie verweet haar slecht te communiceren. Met name een door haar uitgebrachte brief over de jongerenmaatregel (de voorgenomen verlaging van bijstand voor jongeren tussen 21 en 27 jaar) zette kwaad bloed bij de fractie.

• - 

  De hoofdredacteur van 'Het Vrije Volk' ,Thijs van Veen, was haar oom

• - 

  Zei als staatssecretaris in april 1991 over hervorming van de WAO: "Wie de WAO wil afschaffen, moet eerst mij afschaffen."
• - 

  Barstte na de persconferentie waarin zij haar aftreden als staatssecretaris had bekendgemaakt in tranen uit en verliet begeleid door partijgenote Jeltje van Nieuwenhoven de zaal. Sprak later de woorden (naar een Engelstalig liedje): "It's my party and I cry if I want to".
• - 

  Ze noemde haar katten Che (naar Che Guevara) en Ho (naar Ho Chi Minh)

• - 

  "Joop ziet vrouwen als zijn dochters", in: A. Groen e.a. (red.), Vrouwen en het Binnenhof (1985), 115
• - 

  Ben Heinrichs, "De nuances van de 'rebelse meid' Elske ter Veld", Trouw, 14 juni 1985
• - 

  Lidy Nicolasen, "'De menselijke kant wil ik blijven zien'", De Volkskrant, 10 februari 1990
• - 

  Leonard Ornstein en Max van Weezel, "Elske ter Veld tussen droom en werkelijkheid", Vrij Nederland, 8 januari 1991
• - 

  John Kroon, "'Iets leukers dan staatssecretaris is er niet'", NRC Handelsblad, 28 december 1993
• - 

  Mark Kranenburg, "Staatssecretaris in oorlogstijd", NRC Handelsblad, 18 mei 2017
• - 

  Lex Oomkes, "Loyaal tot op het bod", Trouw, 19 mei 2017
• - 

  Max van Weezel, "Afgeserveerd door haar eigen fractie. Elske ter Veld (1944-2017)", in: Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2017, 147

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.

• 1. 

  Pragmatisch ingestelde CDA-politicus met een grote politiek-bestuurlijke staat van dienst. Maakte carrière in de Christelijke landbouworganisatie en werd Kamerlid voor de ARP. In 1977 minister voor Ontwikkelingssamenwerking in het kabinet-Van Agt I en daarna van Landbouw en Visserij in het kabinet-Van Agt II. Onder Lubbers als minister van Sociale Zaken de tweede man van het CDA. Zeer ingesteld op het zoeken naar compromissen en het 'haalbare'. Trad in de ministerraad vaak op als bemiddelaar. Voerde met zakelijke nuchterheid een stringent bezuinigingsbeleid in de sociale zekerheid. Hanteerde als stelregel: als het niet gaat zoals het moet, dan moet het maar zoals het gaat. Als minister voor Antilliaanse zaken was hij nauw betrokken bij de 'status aparte' van Aruba.
   
• 2. 

  Christendemocratisch politicus, die 'opgroeide' in de ARJOS en het CNV. Behoorde in de jaren zeventig tot de christen-radikalen. Trad op verzoek van minister Albeda als vakbondsman toe tot het centrumrechtse eerste kabinet-Van Agt. Herzag als staatssecretaris van Sociale Zaken onder meer de kinderbijslagregelingen en verdedigde diverse kortingswetjes. In de kabinetten-Lubbers voerde hij, in weerwil van zijn vakbondsverleden, een strak bezuinigingsbeleid, waardoor de sociale zekerheid drastisch werd versoberd. Bracht samen met minister De Koning in 1987 de stelselherziening sociale zekerheid tot stand. Was twee korte periodes minister. Na zijn aftreden in 1989 voorzitter van de Ziekenfondsraad en van het College van Zorgverzekeraars. Sprak met een opvallend Fries accent.
   
• 3. 

  In het derde kabinet-Lubbers werkte het CDA samen met de PvdA. De VVD, coalitiepartner van het CDA in het voorgaande kabinet-Lubbers II, belandde na de verkiezingen van 1989 in de oppositie. CDA-leider Ruud Lubbers werd voor de derde keer premier.