Drs. G.M. (Gerard) Nederhorst

PvdA-politicus en 'Europeaan' van het eerste uur. Idealistisch socialist, die in 1934 als jong econoom meewerkte aan het Plan van de Arbeid van SDAP en NVV. Als Tweede Kamerlid voor de PvdA jarenlang de constructieve opponent van minister Zijlstra¹. Was tijdens het kabinet-Cals² fractievoorzitter. Verwekte opschudding met een veelvuldig verspreide brief over het huwelijk van prinses Beatrix. Toen Den Uyl³ hem was opgevolgd als fractievoorzitter weer 'gewoon' Tweede Kamerlid en ondervoorzitter van de Kamer. Stapte in 1971 over naar de Senaat, waarvan hij eveneens ondervoorzitter was. Enthousiast sportbeoefenaar.

SDAP, PvdA
functie(s) in de periode 1946-1977: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK, lid Eerste Kamer, lid Europees Parlement (vóór 1979)

• - 

  SDAP (Sociaal-Democratische Arbeiderspartij), van 1931 tot 9 februari 1946
• - 

  PvdA (Partij van de Arbeid), vanaf 9 februari 1946

• - 

  werkzaam bij Instituut Efficiency, van 1935 tot 1 januari 1936
• - 

  adjunct-directeur Wetenschappelijk Bureau van de SDAP, van 1 januari 1936 tot juli 1940 (assistent van ir. H. Vos)
• - 

  procuratiehouder bouwbedrijf "Nederhorst" te Gouda, van 1940 tot 1942
• - 

  wetenschappelijk medewerker Stichting Bouwwezen, van 1942 tot 1945
• - 

  secretaris Stichting van de Arbeid, van 1945 tot 1 januari 1947
• - 

  lid tijdelijke gemeenteraad van Gouda, van november 1945 tot 7 september 1946
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 10 januari 1946 tot 4 juni 1946
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 16 augustus 1946 tot 27 juli 1948
• - 

  lid gemeenteraad van Gouda, van 7 september 1946 tot 4 september 1962
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 21 december 1948 tot 10 mei 1971
• - 

  lid Gemeenschappelijke Vergadering van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, van 10 september 1952 tot 1 januari 1958
• - 

  lid Europees Parlement, van 1 januari 1958 tot 29 september 1965 (aangewezen door de Staten-Generaal)
• - 

  fractievoorzitter PvdA Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 14 april 1965 tot 16 februari 1967
• - 

  lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 11 mei 1971 tot 20 september 1977

• - 

  fractievoorzitter PvdA gemeenteraad van Gouda, van 2 september 1946 tot 4 september 1962
• - 

  lid curatorium WBS (Wiardi Beckman Stichting), van 1946 tot 1962
• - 

  lid PvdA-commissie socialistisch werkplan 'De weg naar de vrijheid', 1951
• - 

  lid partijbestuur PvdA, van 1964 tot 1966
• - 

  lid fractiebestuur PvdA Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 21 februari 1967 tot 28 april 1971
• - 

  voorzitter EEG-commissie PvdA, omstreeks 1969

• - 

  tweede voorzitter SDSC (Bond van Sociaal-Democratische Studie Clubs), afdeling Amsterdam, van oktober 1931 tot 1933
• - 

  voorzitter SDSC (Bond van Sociaal-Democratische Studie Clubs), afdeling Amsterdam, vanaf 1933
• - 

  redacteur antimilitaristische blad "Fundament"
• - 

  medewerker "De Socialistische Gids"
• - 

  lid/secretaris Commissie van Advies voor de beroepsclassificatie, omstreeks 1946
• - 

  lid curatorium Wetenschappelijk Bureau van het NVV (Nederlands Verbond van Vakverenigingen), van januari 1947 tot 1962
• - 

  lid College van Rijksbemiddelaars, van 1 april 1949 tot 1 april 1956
• - 

  lid Assemblee ad hoc in Straatsburg ter voorbereiding van een Europese Grondwet (Europees Statuut), van september 1952 tot maart 1953
• - 

  lid Centrale Commissie voor de Statistiek, omstreeks 1967

• - 

  lid parlementaire delegatie naar Duitsland (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van februari 1950 tot maart 1950
• - 

  ondervoorzitter vaste commissie voor Economische Zaken (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 17 september 1953 tot 16 november 1956
• - 

  voorzitter vaste commissie voor Economische Zaken (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 16 november 1956 tot 16 september 1963
• - 

  ondervoorzitter bijzondere commissie voor de ontwerp-Mijnwet Continentaal Plat (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 24 juni 1964 tot juli 1965
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van april 1965 tot 20 september 1966
• - 

  lid Presidium (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 23 februari 1967 tot 10 mei 1971
• - 

  eerste ondervoorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 23 februari 1967 tot 10 mei 1971
• - 

  lid Gemengde Commissie voor de Stenografische Dienst (namens de Tweede Kamer), van 1 maart 1967 tot 10 mei 1971
• - 

  voorzitter vaste commissie voor Economische Zaken (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 14 november 1967 tot 10 mei 1971
• - 

  voorzitter bijzondere commissie voor de Nota ontwikkeling van het Noorden des Lands/herstructurering Zuid-Limburg (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 6 februari 1968 tot 10 mei 1971
• - 

  lid Raadgevende Interparlementaire Beneluxraad, van juni 1969 tot 20 september 1977
• - 

  plaatsvervangend voorzitter vaste commissie voor Buitenlandse Zaken (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 25 mei 1971 tot 20 september 1977
• - 

  lid Noord-Atlantische Assemblée, van 4 oktober 1971 tot 20 september 1977
• - 

  lid Raadgevende Vergadering van de Raad van Europa en West-Europese Unie, van 4 oktober 1971 tot 1 september 1973
• - 

  lid College van Senioren (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 18 september 1973 tot 20 september 1977
• - 

  eerste ondervoorzitter Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 18 september 1973 tot 20 september 1977
• - 

  plaatsvervangend voorzitter vaste commissie voor Defensie (Eerste Kamer der Staten-Generaal), van 20 maart 1973 tot 20 september 1977
• - 

  lid Gemengde Commissie voor de Stenografische Dienst (namens de Eerste Kamer), van 20 september 1975 tot 20 september 1977

• - 

  Hogere Burgerschool te Arnhem
• - 

  h.b.s., "Nederlandsch Lyceum" te 's-Gravenhage, tot juli 1926

• - 

  economie, Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam, van september 1926 tot april 1935

• - 

  Interpelleerde op 3 april 1951 de ministers Van den Brink, Wemmers, Joekes en In 't Veld over het prijsbeleid
• - 

  Interpelleerde op 21 februari 1952 de ministers Van den Brink en Joekes over het loon- en prijsbeleid
• - 

  Was in 1957 één van de woordvoerders van zijn fractie bij de behandeling van het wetsvoorstel tot goedkeuring van het E.E.G.-verdrag
• - 

  Interpelleerde op 19 februari 1959 samen met zijn fractiegenoot Van der Goes van Naters minister Luns over fraude met schroot
• - 

  Interpelleerde op 4 maart 1959 minister Zijlstra over de crisis in de steenkolenmijnindustrie
• - 

  Voerde in juni 1966 namens zijn fractie het woord bij de interpellatie-Bakker over de strafonderbreking van de Duitse oorlogsmisdadiger Lages
• - 

  Interpelleerde op 25 maart 1969 minister De Block over mogelijke vestiging van een groot staalbedrijf op de Maasvlakte
• - 

  Interpelleerde op 25 september 1969 minister De Block over de verlening van een overbruggingskrediet aan het Verolme-concern
• - 

  Interpelleerde op 29 april 1970 de ministers Nelissen en Roolvink over de sluiting van de bedrijven Beckers en Beckers en Bongers te Bergen op Zoom en Ulft
• - 

  Hield zich in de Eerste Kamer vooral bezig met Europese aangelegenheden en vrede en veiligheid (NAVO)

• - 

  Behoorde in 1971 tot de dertien leden van zijn fractie die vóór het wetsvoorstel Verlenging (en beëindiging) Wet premiekerkenbouw stemden
• - 

  Behoorde in 1973 tot de vijf leden van zijn fractie die tegen het intitiatiefwetsvoorstel-Geurtsen/Van Schaik over legalisering van casino's stemden

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Had een groot aandeel bij de opstelling van het Plan van de Arbeid door SDAP en NVV
• - 

  Behoorde in 1947/1948 tot de zgn. Nova Zembla-groep die zich verzette tegen militair optreden jegens de Republiek Indonesië
• - 

  Behoorde in december 1948 tot de zes leden die in de PvdA-fractie tegen het besluit tot een tweede politionele actie in Indonesië stemde
• - 

  Schreef in oktober 1965 een (vertrouwelijke) brief aan 73 verontruste sympathisanten van zijn partij, waarin hij uiteenzette waarom steun moest worden gegeven aan de goedkeuringswet voor het huwelijk van prinses Beatrix en dhr. Claus von Amsberg. Hij schreef onder meer dat Beatrix als koningin te verkiezen zou zijn boven Luns of De Quay als president. Hij verwees daarbij onder meer naar het omstreden oorlogsverleden van De Quay. De brief werd openbaar gemaakt door 'Het Parool' op 25 oktober 1965. Nam tijdens het debat over het wetsvoorstel op 10 november een aantal passages terug.

• - 

  Kwam uit een welgesteld milieu uit Gouda
• - 

  Zijn vader was wethouder van Gouda en lid van Provinciale Staten van Zuid-Holland. Hij overleed in 1928.
• - 

  Zijn grootvader was wethouder van Gouda
• - 

  Zijn ouders waren gescheiden; hij woonde bij zijn moeder in Arnhem en Voorburg

• - 

  Verklaarde in de 'Nacht van Schmelzer' nadat Schmelzer zijn motie had ingediend: "dit kabinet zou geen knip voor de neus waard zijn, als het (...) deze motie niet in haar ware betekenis [nl. als motie van wantrouwen, red.] zou onderkennen".

• - 

  Werd in 1971 tot Eerste Kamerlid gekozen door Groep II: Gelderland, Overijssel, Groningen en Drenthe

• - 

  A.A. de Jonge, "Nederhorst, Gerard Marinus (1907-1979)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel V, 360
• - 

  G. Voerman, "Nederhorst, Gerard Marinus", in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland, deel III, 151
• - 

  F. van der Molen, "Wie is Wie in de Tweede Kamer?" (1970)

• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland
• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.

• 1. 

  Bekwame en gezagvolle econoom van ARP-huize. Werd al op jonge leeftijd, na hoogleraar aan de VU te zijn geweest, minister van Economische Zaken in het kabinet-Drees III en later in het kabinet-De Quay minister van Financiën. Ontwikkelde in die laatste functie een norm voor een trendmatig begrotingsbeleid. Gold in de ARP als modern en pragmatisch, maar riep soms weerstanden op door zijn rechtlijnigheid. Hoewel hij zichzelf niet als politicus beschouwde, was hij tweemaal lijsttrekker van de ARP. Werd als premier van een interim-kabinet een populair politicus, mede door een oudejaarsconference van Wim Kan. Nadien een behoedzame president van De Nederlandsche Bank, die vaak waarschuwde tegen groei van overheidsuitgaven. Had ook internationaal gezag. Was een uitstekend spreker, die helder ingewikkelde problemen kon uitleggen zonder vakjargon te gebruiken.
   
• 2. 

  Dit centrumlinkse kabinet van KVP, PvdA en ARP was het eerste sinds 1958 met de sociaaldemocraten. Minister-president was KVP-leider Jo Cals. Zijn kabinet volgde het kabinet-Marijnen op, zonder dat er tussendoor verkiezingen werden gehouden. Het kabinet-Cals stond bekend als 'kabinet van sterke mannen' en had bij zijn aantreden op 14 april 1965 veel ambities.
   
• 3. 

  Gedreven PvdA-ideoloog en -politicus en econoom. Voor sommigen 'ome Joop', voor anderen de verpersoonlijking van verfoeilijk socialisme. Kwam vanuit de journalistiek in de 'denktank' van de PvdA en werd in 1956 Tweede Kamerlid. Stapte in 1962 over het wethouderschap van economische zaken in Amsterdam en stimuleerde onder andere de industrievestiging. In 1965 minister van Economische Zaken in het kabinet-Cals. Volgde in 1966 Vondeling op als partijleider. Zou tot 1986 het gezicht van de PvdA zijn. Het door hem geleide kabinet ging als het meest linkse de geschiedenis in. Kon het succes bij de verkiezingen van 1977 niet omzetten in hernieuwde regeermacht. Zijn derde optreden als minister (ditmaal van Sociale Zaken onder Van Agt) verliep teleurstellend. Ondanks herstel in 1982 bleef zijn partij buiten het kabinet. Erudiet analyticus en scherp debater, die door zijn gedrevenheid echter soms drammerig overkwam.