H.J. (Henk) Hofstra

Autoriteit op fiscaal gebied ('de Hercules onder de Nederlandse fiscalisten') en woordvoerder financiën van de PvdA-Tweede Kamerfractie in de jaren 1945-1956. Werd daarna minister van Financiën in het vierde kabinet-Drees¹. Mede dankzij de door hem doorgevoerde bestedingsbeperking herstelde de economie zich begin jaren zestig snel. Had het voortdurend aan de stok met de KVP-woordvoerder financiën, de leraar boekhoudkunde Lucas², en was met hem hoofdrolspeler bij de kabinetscrisis van 1958. Keerde korte tijd terug als Kamerlid en werd daarna vicepresident van scheepswerf Verolme. Lid en voorzitter van diverse commissies over belastingwetgeving. Deed in 1966 doctoraal rechten en werd meteen benoemd tot hoogleraar belastingrecht. Was toen bijna 62 jaar. Stond bekend als 'de best geklede man van het Binnenhof'.

SDAP, PvdA
functie(s) in de periode 1945-1961: lid Tweede Kamer, minister

• - 

  H.J. Hofstra, tot 1966
• - 

  Mr. H.J. Hofstra, vanaf 1966 (na behalen doctoraal examen in 1966)

• - 

  SDAP (Sociaal-Democratische Arbeiderspartij), tot 9 februari 1946
• - 

  PvdA (Partij van de Arbeid), vanaf 9 februari 1946

• - 

  surnumerair, waarneming ontvangstkantoor, Dienst directe belastingen, invoerrechten en accijnzen te Kerkrade, van 1 april 1926 tot januari 1927
• - 

  surnumerair, waarneming ontvangstkantoor, Dienst directe belastingen, invoerrechten en accijnzen te Grave, van 1 januari 1927 tot 1 september 1928
• - 

  adjunct-inspecteur, Dienst directe belastingen, invoerrechten en accijnzen te Oldenzaal, van 1 september 1928 tot 1 juli 1930
• - 

  adjunct-inspecteur, Dienst directe belastingen, invoerrechten en accijnzen te Roosendaal, van 1 september 1930 tot 1 november 1931
• - 

  inspecteur, Dienst directe belastingen, invoerrechten en accijnzen te Roosendaal, van 1 november 1931 tot 1 oktober 1933
• - 

  inspecteur afdeling directe belastingen, ministerie van Financiën, van 1 oktober 1933 tot 16 november 1939
• - 

  belastingconsulent, "Loyens en Volkmaars" te Rotterdam, van november 1939 tot november 1945
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 20 november 1945 tot 4 juni 1946
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 30 oktober 1946 tot 13 oktober 1956
• - 

  adjunct-directeur N.V. "Centrale Arbeiders-Verzekeringsbank" te 's-Gravenhage, van 1946 tot 1948
• - 

  directeur N.V. "Centrale Arbeiders-Verzekeringsbank" te 's-Gravenhage, van 1948 tot 3 oktober 1956
• - 

  directeur N.V. "De Centrale Algemene Verzekeringsmaatschappij" te 's-Gravenhage, van 1948 tot 3 oktober 1956
• - 

  minister van Financiën, van 13 oktober 1956 tot 22 december 1958
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 20 maart 1959 tot 1 januari 1961
• - 

  financieel directeur en vicevoorzitter Raad van Bestuur "Verolme United Shippyards" N.V., van 1 januari 1961 tot 1 september 1966
• - 

  hoogleraar belastingrecht, Rijksuniversiteit Leiden, van 1 september 1966 tot 1 oktober 1974 (benoemd bij K.B. van 22 maart 1966)

• - 

  lid curatorium WBS (Wiardi Beckman Stichting), vanaf december 1946 (nog in 1965)
• - 

  lid partijbestuur PvdA, van 1947 tot 1952
• - 

  tweede vicefractievoorzitter PvdA Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 6 september 1952 tot 13 oktober 1956

• - 

  lijstaanvoerder PvdA Tweede Kamerverkiezingen 1959 (kieskringen Amsterdam, Haarlem en Den Helder), van 3 januari 1959 tot 12 maart 1959

• - 

  lid Staatscommissie inzake de nationalisatie van De Nederlandsche Bank (Staatscommissie-De Vries), van 9 november 1945 tot 3 december 1946
• - 

  lid/secretaris commissie van advies inzake fiscale aangelegenheden
• - 

  lid Bankraad, van 1946 tot 1948
• - 

  lid Staatscommissie van advies over particuliere steenkolenmijnen (Staatscommissie-Couvee), van 10 december 1946 tot 1 juli 1948
• - 

  lid curatorium Wetenschappelijk Bureau van het NVV (Nederlands Verbond van Vakverenigingen), van januari 1947 tot oktober 1956
• - 

  lid commissie omtrent coördinatie directe belastingen der drie Beneluxlanden, vanaf 1948
• - 

  lid commissie belastingherziening (commissie-Van den Berge), vanaf september 1948
• - 

  lid bestuur Vereniging voor Belastingwetenschap, vanaf 1949
• - 

  plaatsvervangend lid Centrale Beleggingsraad, van 1 februari 1953 tot oktober 1956
• - 

  adviseur regering Peru, van mei 1960 tot september 1960
• - 

  redacteur tijdschrift "De Naamloze Vennootschap"
• - 

  lid Raad van Commissarissen huidenhandel "Kaufmann" te Rotterdam
• - 

  lid Raad van Commissarissen dagblad "Het Parool"
• - 

  lid Raad van Commissarissen N.V. KLM (Koninklijke Luchtvaartmaatschappij), vanaf mei 1964
• - 

  lid Commissie voor de Scheepsbouw, 1965
• - 

  adviseur "Verolme's scheepsbouwbedrijf", van oktober 1966 tot januari 1970
• - 

  lid en (sinds 1967 voorzitter) Adviescommissie voor fiscale vraagstukken, van 1966 tot juni 1971
• - 

  voorzitter Vereniging voor Belastingwetenschap, vanaf 1967
• - 

  adviseur belastingbeleid, regering Indonesië, 1969
• - 

  lid Raad van Commissarissen scheepsbouwconcern N.V. Verolme, vanaf januari 1970
• - 

  belast met studie naar herziening van belastingheffing in verband met de inflatie, van 1975 tot 1978
• - 

  lid Commissie ter vereenvoudiging van de loonbelasting en de inkomstenbelasting (Commissie-Oort), van 20 september 1985 tot 26 mei 1986
• - 

  lid bestuur Stichting Lubbers (beheer van belangen en onroerend goed van minister-president Lubbers)
• - 

  lid Commissie voor de belastinghervorming (Commissie-Stevens), van 19 maart 1990 tot 1991

• - 

  voorzitter begrotingscommissie voor Financiën (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 24 september 1947 tot juli 1948
• - 

  voorzitter begrotingscommissie voor Economische Zaken (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 28 september 1948 tot 21 september 1949
• - 

  ondervoorzitter vaste commissie voor overleg inzake effecten-rechtsherstel (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van februari 1952 tot september 1953

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

• - 

  vijfjarige h.b.s., Derde Gemeentelijke Hogere Burgerschool te 's-Gravenhage, van 1917 tot 1922

• - 

  notariaat (eerste deel), tot 1923
• - 

  opleiding tot surnumerair, van 1922 tot 1923
• - 

  vakexamen surnumerair, tot 1926

• - 

  Nederlands recht: belastingrecht, Universiteit van Amsterdam, tot januari 1966

• - 

  Was financieel-woordvoerder van de PvdA-Tweede Kamerfractie. Voerde in de jaren 1946-1956 en in 1959 en 1960 namens zijn fractie het woord bij de algemene financiële beschouwingen.

• - 

  Behoorde in 1948 tot de zes leden van zijn fractie die tegen de ontwerp-Totalisatorwet stemden
• - 

  Behoorde in 1952 tot zeven leden van zijn fractie die vóór een amendement-Serrarens stemden over de grondwettelijke mogelijkheid tot toetsing van wetten aan internationale verdragen

• - 

  Bracht in 1957 de Nota inzake de bestedingsbeperking uit. Omdat de bestedingen de nationale productie hadden overtroffen, werden uitgaven van de rijksoverheid (met f 197 miljoen) en van lagere overheden (met f 100 miljoen) verminderd. Verder werden consumentensubsidies op suiker en melk afgeschaft. Om particuliere investeringen af te remmen, werden fiscale maatregelen genomen, zoals het tijdelijk opschorten van de investeringsaftrek en verhoging van de vennootschapsbelasting. (4.600)
• - 

  Verdedigde in 1958 samen met minister Samkalden in de Tweede Kamer de ontwerp-Algemene wet inzake rijksbelastingen. De wet werd in 1959 door staatssecretaris Van den Berge en minister Beerman in het Staatsblad gebracht. (4.080)
• - 

  Diende in 1958 de ontwerp-wetsvoorstellen Wet op de inkomstenbelasting, Wet op de vermogensbelasting en Wet op de loonbelasting in. Deze wetsvoorstellen werden door minister Witteveen en staatssecretaris Van den Berge in 1964 in het Staatsblad gebracht. (5.380)

• - 

  Behoorde in 1947/1948 tot de zgn. Nova Zembla-groep die zich verzette tegen militair optreden jegens de Republiek Indonesië
• - 

  Behoorde in december 1948 tot de zes leden die in de PvdA-fractie tegen het besluit tot een tweede politionele actie in Indonesië stemde
• - 

  In 1952 verhinderde de KVP zijn benoeming tot minister van Financiën of staatssecretaris van belastingen
• - 

  Hoofdrolspeler in de kabinetscrisis van december 1958 toen hij het amendement-Lucas onaanvaardbaar verklaarde
• - 

  Verrichtte in 1978 namens de regering onderzoek naar de vereenvoudiging van de belastingwetgeving

• - 

  Studeerde twee jaar rechten achter in de auto tussen huis en kantoor
• - 

  In 1984 stelde uitgeverij Kluwer de prof.mr. H.J. Hofstrapenning in

• - 

  A.W. Abspoel, "Van Binnen- en Buitenhof" (1956), 105-107
• - 

  S. Hol, "De minister van financiën H.J. Hofstra: De theorie en de praktijk van socialistisch begrotingsbeleid en belastingpolitiek" (z.p., 1993)
• - 

  S. Hol, H. Mobach, "Hendrik Jan Hofstra. Socialistische belastingpolitiek tussen zuinig beheer en maatschappelijke hervorming", in: Van Troelstra tot Den Uyl, Het vijftiende jaarboek voor het democratisch socialisme (Amsterdam 1994) 228-246
• - 

  P. van der Heiden, "Henk Hofstra (1904-1999): 'De best geklede man van de Kamer'", in: Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 1999, 140-142
• - 

  L.J.A. Pieterse, "Over H.J. Hofstra (1904-1999)" (2021)
• - 

  Wie is dat? 1956
• - 

  NRC Handelsblad, 17 februari 1999

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.

• 1. 

  Het kabinet-Drees IV was een coalitie van PvdA, KVP, ARP en CHU. Na de verkiezingen van 1956 zetten de partijen uit het kabinet-Drees III hun samenwerking voort. Het was het laatste van de rooms-rode kabinetten. Premier was PvdA-leider Willem Drees. Het kabinet trad aan op 13 oktober 1956.
   
• 2. 

  Belangrijkste financiële en fiscale specialist van de KVP-fractie onder Romme. Onderwijzer en later leraar economie en boekhouden in Rotterdam en lid van diverse examencommissies. Stond bekend als rekenmeester van de KVP-fractie. Zijn (droge) bijdragen in debatten waren vaak voor slechts een paar fiscale specialisten in de Kamer te volgen. Als lid van regeringsfractie KVP een kritisch volger van de socialistische ministers van financiën in de kabinetten-Drees. Een door hem ingediend amendement op belastingvoorstellen van minister Hofstra leidde in 1958 tot de val van het vierde kabinet-Drees. Kleine, vasthoudende en wellevende afgevaardigde.