Jhr.Dr. M. (Marinus) van der Goes van Naters

'Rode advocaat' uit Nijmegen. Voor de oorlog justitie-woordvoerder van de SDAP en al snel vooraanstaand fractielid. Volgde in 1945 Drees op als fractievoorzitter en leidde in 1946 ook de eerste PvdA-fractie. Opereerde in die functie nogal solistisch. Kwam in 1951 in conflict met zijn partij over het beleid ten aanzien van Nieuw-Guinea en moest toen opstappen als fractievoorzitter. Pleitbezorger van Europese integratie, zorg voor het milieu, natuurbehoud en ontwikkelingssamenwerking. Was actief in het EGKS-parlement en het Europees Parlement. Kleurrijke, wat geaffecteerd sprekende, rebelse, maar ook vooruitziende figuur in sociaaldemocratische kring.

SDAP, PvdA
functie(s) in de periode 1937-1967: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK, lid Europees Parlement (vóór 1979)

• - 

  SDAP (Sociaal-Democratische Arbeiderspartij), tot 9 februari 1946
• - 

  PvdA (Partij van de Arbeid), vanaf 9 februari 1946

• - 

  advocaat te Nijmegen, van 1923 tot 1930
• - 

  advocaat en juridisch adviseur NVV (Nederlands Verbond van Vakverenigingen) te Heerlen, van 1930 tot 1940
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 8 juni 1937 tot 22 februari 1967 (met onderbreking 20-24 maart 1959)
• - 

  waarnemend fractievoorzitter SDAP Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 25 september 1945 tot 30 november 1945
• - 

  fractievoorzitter SDAP Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 30 november 1945 tot 9 februari 1946
• - 

  fractievoorzitter PvdA Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 9 februari 1946 tot 16 januari 1951
• - 

  lid Gemeenschappelijke Vergadering van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, van 10 september 1952 tot 1 januari 1958
• - 

  lid Europees Parlement, van 1 januari 1958 tot 7 mei 1967 (aangewezen door de Staten-Generaal)
• - 

  gasthoogleraar recht en sociologie, Universiteit van Rwanda, van 1970 tot 1973

• - 

  geïnterneerd gijzelaarskamp te Buchenwald, van 9 oktober 1940 tot 16 november 1941 (op 7 oktober gevangen genomen)
• - 

  geïnterneerd gijzelaarskamp te Haaren, van 16 november 1941 tot 11 mei 1942
• - 

  geïnterneerd gijzelaarskamp te Sint-Michielsgestel, van 11 mei 1942 tot september 1944

• - 

  lid partijbestuur SDAP, van 20 april 1935 tot 9 februari 1946
• - 

  lid Comité Comisco (Socialistische Internationale) inzake de Spaanse kwestie
• - 

  tweede fractiesecretaris SDAP Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 11 juni 1937 tot 5 september 1939
• - 

  lid bestuur SDAP-fractie Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 5 september 1939 tot 25 september 1945
• - 

  lid partijbestuur PvdA, van 9 februari 1946 tot 5 maart 1965
• - 

  gedelegeerde voor PvdA op congressen van de Socialistische Internationale
• - 

  lid commissie beginselprogramma PvdA, van 27 juli 1946 tot 24 april 1947
• - 

  lid curatorium WBS (Wiardi Beckman Stichting), vanaf december 1946
• - 

  lid redactie maandblad "Socialisme en Democratie", tot 1951
• - 

  lid fractiebestuur PvdA Tweede Kamer der Staten-Generaal, van september 1960 tot mei 1963

• - 

  lijstaanvoerder PvdA Tweede Kamerverkiezingen 1946 (kieskringen Arnhem en Nijmegen), van 21 maart 1946 tot 17 mei 1946
• - 

  lijstaanvoerder PvdA Tweede Kamerverkiezingen 1948 (kieskringen Arnhem en Nijmegen), van 15 april 1948 tot 7 juli 1948

• - 

  lid bestuur Contactcommissie voor Natuur- en Landschapsbescherming
• - 

  voorzitter Contactcommissie voor Natuur- en Landschapsbescherming, van 1940 tot 1971
• - 

  lid hoofdbestuur Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten
• - 

  lid Staatscommissie onderzoek wijziging procedure Grondwetsherziening (Staatscommissie-Beel), van 1 maart 1946 tot 1 april 1946
• - 

  secretaris voorlopige Natuurbeschermingsraad, van 1946 tot 1953
• - 

  lid Commissie voor Nationale Parken, IUCN (Internationale Natuurbeschemingsorganisatie)
• - 

  lid Staatscommissie van advies over particuliere steenkolenmijnen (Staatscommissie-Couvee), van 10 december 1946 tot 1948
• - 

  lid Raad van Beheer Nederlandsche Kasteelen Stichting, omstreeks 1947
• - 

  voorzitter Ereraad voor de Beeldende Kunsten (zuiveringscommissie), vanaf 1947
• - 

  lid Staatscommissie onderzoek Grondwetsherziening vanwege hervorming van de staatkundige structuur van het Koninkrijk (Staatscommissie-Beel), van 29 september 1947 tot maart 1948
• - 

  lid Zuiderzeeraad, vanaf 1949 (nog in 1958)
• - 

  lid Raadgevende Vergadering van de Raad van Europa, van 13 augustus 1949 tot april 1959 (enige jaren vicevoorzitter)
• - 

  lid Assemblee ad hoc in Straatsburg ter voorbereiding van een Europese Grondwet (Europees Statuut), van september 1952 tot maart 1953
• - 

  lid Staatscommissie inzake het kiesstelsel en wettelijke regeling der politieke partijen (Staatscommissie-Teulings), van februari 1953 tot juni 1958
• - 

  plaatsvervangend lid Raadgevende Vergadering van de Raad van Europa en West-Europese Unie, van 21 april 1959 tot 1 januari 1960
• - 

  vicevoorzitter Nederlandse Groep IPU (Interparlementaire Unie)
• - 

  voorzitter Nederlandse Groep IPU (Interparlementaire Unie)

• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1945 tot januari 1951
• - 

  lid commissie van voorbereiding voor de voorstellen tot Grondwetsherziening inzake Nederlands-Indië en het ontwerp-Unieverdrag (Commissie van Negen) (Eerste en Tweede Kamer der Staten-Generaal), van februari 1948 tot november 1949
• - 

  lid delegatie uit de Tweede Kamer naar Indonesië, november 1948 (in verband met onderhandelingen van Stikker en Sassen met Hatta)
• - 

  voorzitter Commissie van Voorbereiding voor de ontwerp-Kieswet (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van maart 1951 tot mei 1951
• - 

  voorzitter begrotingscommissie voor Buitenlandse Zaken (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 16 november 1956 tot 17 september 1963
• - 

  vicevoorzitter politieke commissie (Europees Parlement)

• - 

  gymnasium te Nijmegen

• - 

  Nederlands recht, Rijksuniversiteit Leiden, van 24 september 1919 tot 10 november 1923

• - 

  rechtsgeleerdheid, Rijksuniversiteit Leiden, 11 juli 1930

• - 

  Was aanvankelijk justitie-woordvoerder, maar hield zich vanaf 1951 vooral bezig met buitenlandse zaken (europese samenwerking, ontwikkelingssamenwerking) en natuurbehoud
• - 

  Was in juni 1939 woordvoerder van de SDAP in het debat over het verslag van de Kamercommissie betreffende de zaak-Oss
• - 

  Nam in 1947 het initiatief tot het houden van een parlementaire enquête naar het regeringsbeleid in de jaren 1940-1945. De Tweede Kamer besloot op 6 november 1947 tot het instellen van deze enquête.
• - 

  Interpelleerde op 18 maart 1948 minister Van Boetzelaer over de onderhandelingen over de West-Europese Unie. Deze interpellatie werd afgesloten met aanneming van een motie-Van der Goes van Naters/Serrarens waarin opbouw van een federaal verband van Europese democratische staten als einddoel werd gesteld. Op deelterreinen zou gezag moeten kunnen worden overgedragen aan supranationale organen. Deze motie werd (in gewijzigde vorm) op 28 april 1948, met alleen de CPN tegen, aangenomen. (764, nr. 1)
• - 

  Had een belangrijk aandeel in de wijziging van het Reglement van Orde van de Tweede Kamer in 1950, waarbij de rol van commissies werd versterkt
• - 

  Was in 1957 één van de woordvoerders van zijn fractie bij de behandeling van het wetsvoorstel tot goedkeuring van het E.E.G.-verdrag
• - 

  Interpelleerde op 19 februari 1959 samen met zijn fractiegenoot Nederhorst minister Luns over fraude met schroot
• - 

  Voerde in 1964 het woord bij de behandeling van een wetsvoorstel ter goedkeuring van het verdrag tot regeling van de walvisvangst.

• - 

  In 1955 stemden hij en Goedhart als enigen van hun fractie vóór een (verworpen) amendement-Oud om het lidmaatschap van een erkende crematievereniging als wilsuiting tot crematie te beschouwen
• - 

  In 1962 stemden hij en Nederhorst als enigen van hun fractie vóór een (verworpen) amendement-Van Someren/Versteeg over het geven van onderwijs in Grieks en Latijn in beide afdelingen van het gymnasium

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Een door hem en Romme (KVP) op 19 december 1946 ingediende en aangenomen motie gaf steun aan de door de regering aangebrachte 'aankleding' van het Akkoord van Linggadjati: het verdrag werd aanvaard op basis van de Nederlandse uitleg ervan, die onder meer inhield dat er een 'zware unie' moest komen die werd gedomineerd door Nederland
• - 

  Stelde op 16 januari 1951 zijn functie als fractievoorzitter ter beschikking, nadat hij in opspraak was geraakt na een interview op 3 januari in "Het Vrije Volk" over zijn standpunt ten aanzien van het Nieuw-Guineavraagstuk. Buiten medeweten van zijn fractie deelde hij mee - anders dan het kabinet - bereid te zijn te onderhandelen over overdracht van de soevereiniteit over Nieuw-Guinea aan Indonesië.
• - 

  Ontwierp in 1954 een plan voor het Saarland. Werd daarna genoemd als mogelijke Hoge Commissaris voor het Saarland.
• - 

  Keerde zich in 1965 als één van de weinigen in zijn partij tegen de kabinetsdeelname door de PvdA zonder dat nieuwe verkiezingen waren gehouden
• - 

  Eén van de eerste milieuactivisten

• - 

  Studiegenoot van H.B. Wiardi Beckman
• - 

  Promoveerde bij prof. R. Kranenburg
• - 

  Richtte de Nijmeegsche Vereeniging voor Natuurschoon op
• - 

  Zijn schoonzoon, mr. L.H.J.B. van Gorkom, was ambassadeur in Jakarta en in Wenen
• - 

  Zijn vrouw, Anneke van der Goes van Naters-van der Plaats, was voorzitter van de Vrouwenbond van de PvdA. Zij was een kleindochter van A. Bloembergen Ezn., Eerste Kamerlid

• - 

  minister van Justitie, 1946 (geweigerd)

• - 

  "De rode jonker"
• - 

  "De rode advocaat"

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  J.W.L. Brouwer, "Idealen en ambities: Marinus van der Goes van Naters als bemiddelaar in de Saarkwestie, 1952-1954", in: "Politieke Opstellen 15-16" (1995/1996)
• - 

  A. van Heerikhuizen, "Pioniers van een verenigd Europa: bovennationaal denken in het Nederlandse parlement (1946-1951)" (1998)
• - 

  G. Visscher, "Marinus van der Goes van Naters (1900-2005): ruim 85 jaar socialist in hart en nieren", in: Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2005, 144
• - 

  "En die twee jongens zijn wij. Brieven aan M. van der Goes van Naters", bezorgd en ingeleid door M. Berman en M. Halbertsma-Wiardi Beckman (2007)
• - 

  E. Pelzers, "Marinus van der Goes van Naters. 1900-2005, Advocaat en Politicus", in: Biografisch Woordenboek Gelderland (digitale versie)
• - 

  A.M. Mreijen, "Goes van Naters, jhr. Marinus van der (1900-2005)", in Biografisch Woordenboek van Nederland (digitale versie)
• - 

  Jan-Joost Lindner, "Rode jonker was 'een vent uit een stuk', met een scherpe tong; Jhr. mr. Marinus van der Goes van Naters (104) leidde de PvdA-fractie na de Tweede Wereldoorlog", De Volkskrant, 15 februari 2005
• - 

  Hans Goslinga, "'Rode jonker' leerde al vroeg schelden. In memoriam Marinus van der Goes van Naters 1900-2005", Trouw, 16 februari 2005
• - 

  A.M. Mreijen, "De Rode Jonker. De eeuw van Marinus van der Goes van Naters 1900-2005" (2018)
• - 

  Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld (1938)
• - 

  Parlementaire Geschiedenis van Nederland, deel II, band B en band D

• - 

  (politiek) archief-Van der Goes van Naters, Nationaal Archief
• - 

  archief-Van der Goes van Naters, IISG
• - 

  familiearchief-Van der Goes van Naters, gemeentearchief Delft

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.