Wilders ziet af van premierschap, morgen bespreking concept-verslag

DEN HAAG (PDC) - Geert Wilders¹ ziet af van een eventueel minister-presidentschap, omdat niet alle aan de formatie deelnemende partij dat zouden steunen. De laatste keer dat niet een partijleider premier werd, was in 1982. Niet Van Agt², maar Lubbers³ werd toen premier. Dat was tevens de laatste keer dat de premier niet uit de grootste partij (toen de PvdA) kwam.

Het ziet er daardoor naar uit dat de vier fractievoorzitters ervoor zullen kiezen in de Tweede Kamer te blijven. Dat zou het beeld dat er een extraparlementair kabinet komt, versterken. Overigens zaten in de meeste naoorlogse kabinetten altijd zowel politici als 'buitenstaanders'. In Balkenende IV⁴ kwamen bijvoorbeeld vier PvdA-ministers (Ter Horst⁵, Plasterk⁶, Cramer⁷ en Vogelaar⁸) niet uit de politiek.

Informateur Kim Putters⁹ bespreekt morgenochtend met de vier onderhandelaars zijn concept-verslag.

Bronnen: NOS, PDC

• 1. 

  Geert Wilders (1963) is sinds november 2006 politiek leider van de PVV. Hij is sinds 25 augustus 1998 (met een korte onderbreking in 2002) Tweede Kamerlid. Aanvankelijk was hij dat voor de VVD, maar op 2 september 2004 werd hij een onafhankelijk Kamerlid. In 2023 was hij voor de zesde keer lijsttrekker. De heer Wilders was medewerker van de afdeling Verdragen bij de Ziekenfondsraad, wetstechnisch medewerker van de Sociale Verzekeringsraad en beleidsmedewerker en speechschrijver van de VVD-Tweede Kamerfractie. In 2010 zat hij enige tijd in de gemeenteraad van Den Haag.
   
• 2. 

  CDA-voorman, jurist en premier van KVP-huize. Stond als hoogleraar strafrecht bekend als vernieuwingsgezind en bracht als minister van Justitie belangrijke wetten tot stand. Vicepremier in het kabinet-Den Uyl. Kwam in de kabinetten-Biesheuvel en -Den Uyl diverse malen in politieke problemen, onder meer door discussies over de vrijlating van de Drie van Breda, de abortuskwestie en de affaire-Menten. Werd in 1977 de eerste leider van het CDA en was daarna vijf jaar premier. Was toen de politieke tegenvoeter van PvdA-leider Den Uyl; even populair bij zijn achterban als verguisd door zijn tegenstanders. Stapte na de verkiezingen van 1982 op als politiek leider. Nadien Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant en EG-ambassadeur. Relativeerde de politiek en zichzelf, maar was tactisch sterk. Formuleerde zorgvuldig en viel op door zijn kleurrijke en soms archaïsche taalgebruik.
   
• 3. 

  Christendemocraat die twaalf jaar minister-president was. Werd in 1973 als jonge ondernemer minister van Economische Zaken in het kabinet-Den Uyl. Na zijn ministerschap en een jaar 'gewoon' Kamerlid voorzitter van de CDA-fractie. Was vier jaar steunpilaar van het kabinet-Van Agt/Wiegel. Na het mislukte kabinet-Van Agt/Den Uyl werd hij in 1982 premier en CDA-leider. Voerde in kabinetten met de VVD een 'no-nonsense'-beleid dat zorgde voor economisch herstel en vermindering van de staatsschuld. Leidde het CDA in 1986 naar verkiezingswinst en wist die in 1989 te consolideren. Werd daarna premier van een kabinet met de PvdA. Een meester in het vinden van compromisteksten, die vaak tot stand kwamen op zijn werkkamer, het torentje. Na zijn premierschap ontging hem het voorzitterschap van de Europese Commissie en de functie secretaris-generaal van de NAVO. Werd later wel onverwacht Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen, maar trad in 2005 voortijdig terug. Harde werker, manager.
   
• 4. 

  Dit kabinet werd gevormd na de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2006. Het was tot 23 februari 2010 een coalitie van CDA, PvdA en ChristenUnie en daarna van CDA en CU. Het trad op 22 februari 2007 aan als opvolger van het kabinet-Balkenende III. Motto van het kabinet was 'Samen werken, samen leven'.
   
• 5. 

  PvdA-bestuurder, minister en senator. Studeerde psychologie en was wetenschapper en docent op tandheelkundig gebied. Haar bestuurlijke loopbaan liep via de Amsterdamse raad, de Universiteit van Amsterdam, een wethouderschap in Amsterdam en het burgemeesterschap in Nijmegen tot een ministerschap in het kabinet-Balkenende IV (2007-2010). In dat kabinet was zij minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Daarna voorzitter van de HBO-raad en in 2011-2015 Eerste Kamerlid. Hield zich in de Senaat bezig met volksgezondheid en verkeer. Gold als een krachtdadige en charmante bestuurder, maar was als minister wat minder gelukkig omdat haar wat ongeduldige en doelgerichte bestuursstijl soms weerstand opriep.
   
• 6. 

  Gerenommeerd wetenschapper en libertair politiek commentator, die in 2007 als PvdA'er de overstap maakte naar de landspolitiek. Hij werd toen, in het kabinet-Balkenende IV, minister van OCW. Enigszins flamboyante bewindsman, die een koerswijziging in het onderwijs nastreefde, maar die allereerst onvrede onder leerkrachten en afnemend onderwijspeil moest aanpakken. Als Tweede Kamerlid financieel woordvoerder. Dong in 2012 mee naar het partijleiderschap en werd in Rutte II minister van BZK. Kreeg onvoldoende steun voor de vorming van landsdelen, maar bracht wel een nieuwe wet op de inlichtingen- en veiligheidsdienst tot stand. Voor hij minister werd, was hij directeur van de onderzoekschool van het Nederlands Kanker Instituut en hoogleraar ontwikkelingsgenetica. Sinds 2017 is hij actief in de farmacie en in 2018 werd hij hoogleraar Novel Strategies to Access to Therapeutics aan de UvA. Was columnist van de De Telegraaf.
   
• 7. 

  Praktijk-gerichte wetenschapper die zich in het kabinet-Balkenende IV drie jaar als PvdA-minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer met name sterk maakte voor verduurzaming en voor de nationale en internationale aanpak van de klimaatproblematiek. Onderhandelde in Kopenhagen over een klimaatakkoord. Tot haar taken behoorde verder ruimtelijke ordening, op welk gebied zij met nieuwe omgevingswetgeving kwam. Werd minister na lang actief te zijn geweest in maatschappelijke functies, waaronder tot midden jaren tachtig de milieubeweging, onder meer als voorzitter van de Vereniging Milieudefensie. Daarna gaf zij in adviesorganen en het bedrijfsleven richting aan het integreren van duurzaamheid in de bedrijfsstrategie en productketens. Na haar ministerschap keerde zij terug naar de wetenschap en nu treedt zij op als regisseur van de circulaire economie.
   
• 8. 

  Vakbondsvrouw die in het kabinet-Balkenende IV als minister de projectportefeuille Wonen, Wijken en Integratie had. Begon haar loopbaan in het vormingswerk en werd daarna bestuurder van de onderwijsvakbond. Was drie jaar vicevoorzitter van de FNV en stapte toen over naar overheid en bedrijfsleven. Maakte zich als minister vooral sterk voor een geïntegreerde aanpak van problemen in (stedelijke) wijken. Toonde daarbij ook een grote persoonlijke betrokkenheid. Onzekerheid over de financiering van de wijkaanpak verstoorde haar relatie met PvdA-leider Bos. Ongelukkige mediaoptredens ondermijnden daarnaast haar gezag. Op 14 november 2008 trad zij af, nadat de partijleiding het vertrouwen in haar had opzegd.
   
• 9. 

  Kim Putters (1973) is sinds 16 september 2022 voorzitter van de Sociaal Economische Raad (SER). Daarvoor was hij van 15 juni 2013 tot 1 juni 2022 directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau. De heer Putters was van 11 juni 2003 tot 15 juni 2013 Eerste Kamerlid voor de PvdA en hield zich toen onder meer bezig met milieu, zorg en binnenlandse zaken. Hij was onder meer universitair docent en hoogleraar management van instellingen in de gezondheidszorg aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en is universiteitshoogleraar in Tilburg. Tevens was hij raadslid in Hardinxveld-Giessendam. Verder was hij vicevoorzitter van de PvdA-senaatsfractie en eerste ondervoorzitter van de Eerste Kamer.