Memorie van toelichting - Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2023 (wijziging samenhangende met Miljoenennota) - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 36435 VIII - Wijziging begroting Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 2023 (wijziging samenhangende met Miljoenennota).

Officiële titel	Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2023 (wijziging samenhangende met Miljoenennota); Memorie van toelichting; Memorie van toelichting
Document­datum	19-09-2023
Publicatie­datum	19-09-2023
Nummer	KST36435VIII2
Kenmerk	36435 VIII, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2023-

2024

36 435 VIII

Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2023 (wijziging samenhangende met Miljoenennota)

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

A ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL Wetsartikelen 1 tot en met 3 Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2023 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.

Wetsartikel 2

De vaststelling van de begrotingsstaat geschiedt in duizenden euro's.

Wetsartikel 3

Dit artikel regelt de inwerkingtreding van deze wet.

De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,

R.H. Dijkgraaf

De Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs,

M.L.J. Paul

kst-36435-VIII-2 ISSN 0921 - 7371 's-Gravenhage 2023

B BEGROTINGSTOELICHTING

• 1. 

  Inhoudelijke toelichting

Dit onderdeel van de memorie van toelichting bestaat uit een inhoudelijk deel en een artikelsgewijs deel. Per beleidsartikel wordt een overzicht van de wijzigingen gegeven, inclusief toelichting. Daarbij worden mutaties groter of gelijk aan onderstaande staffel toegelicht.

Deze suppletoire begroting bij Prinsjesdag bevat wijzigingen op de OCW begroting die in 2023 van start gaan. Hierdoor worden deze wijzigingen al bij Prinsjesdag aan de Tweede Kamer voorgelegd, in plaats van bij deTweede Suppletoire Begroting. Enkele belangrijke mutaties die in deze suppletoire begroting zijn opgenomen betreffen:

• - 

  Een kasschuif van € 1 miljard op het budget van de reisvoorziening van de openbaarvervoersbedrijven;

• - 

  - Afboeken van middelen op het budget voor huisvesting noodlocaties po en vo en voor- en vroegschoolse educatie voor Oekraïense vluchtelingen. Deze uitgaven vallen lager uit dan begroot.

Verder bevat deze suppletoire begroting kleinere kasschuiven, interne en interdepartementale overboekingen.

• 2. 

  Budgettaire consequenties beleidsartikelen

Beleidsartikel 1 Primair onderwijs

Tabel 1 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 1 (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen

De verplichtingen worden per saldo met € 217,7 miljoen verlaagd. Het verplichtingenbudget wordt minder verlaagd dan het uitgavenbudget, dit komt voornamelijk door het programma School en Omgeving. Aangezien er in 2023 voor de jaren 2023 en 2024 verplichtingen worden aangegaan met deze subsidieregeling diende de verplichtingenstand voor 2023 omhoog bijgesteld te worden.

Uitgaven

De uitgaven worden per saldo met € 297,5 miljoen verlaagd.

Bekostiging

Het budget wordt in 2023 per saldo verlaagd met € 154,8 miljoen. De verlaging wordt voornamelijk veroorzaakt door:

• - 

  een kasschuif van € 114,8 miljoen in 2023 om de doorrekening van de Referentieraming (RR) voor het primair onderwijs te corrigeren. De reeks die bij Voorjaarsnota 2023 is verwerkt blijkt niet het juiste ritme te bevatten en vanaf 2027 is er sprake van een te laag budget (structureel circa € 70,0 miljoen per jaar vanaf 2028). Met deze kasschuif worden de middelen tot en met 2026 in de juiste jaren gezet. Het budget vanaf 2027 en verder wordt gecorrigeerd bij Voorjaar 2024;

• - 

  een overboeking van € 20,8 miljoen naar artikel 14 (cultuur en media) t.b.v. infrastructuur en basisvaardigheden (lezen)/ de bibliotheek op school;

• - 

  een overboeking van € 12,3 miljoen naar BZK voor het programma het Jonge kind t.b.v. deelname aan de Specifieke uitkering (SPUK) Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV);

• - 

  Daarnaast wordt € 12,0 miljoen van de middelen die vrijkomen vanwege de korting op de bekostiging van samenwerkingsverbanden verplaatst naar overige subsidies.

Subsidies

Het budget voor het instrument subsidies wordt in 2023 per saldo verhoogd met € 0,3 miljoen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een verlaging van het School en Omgeving budget met € 10,4 miljoen.

Hiervan is € 9,4 miljoen overgeboekt naar BZK voor de uitvoering van School en omgeving via de SPUK NPLV. Daarnaast is er sprake van een kasschuif van € 0,9 miljoen om te zorgen voor een juiste verdeling van de middelen over de begrotingsjaren. Hiernaast wordt het budget voor overige subsidies verhoogd met € 12,3 miljoen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de middelen die vrijkomen vanwege de korting op de bekostiging voor de samenwerkingsverbanden. Hiervan wordt € 12,0 miljoen ingezet t.b.v. de subsidieregeling residentieel onderwijs.

Bijdrage aan medeoverheden

Het budget wordt in 2023 per saldo verlaagd met € 142,1 miljoen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door twee meevallers:

• - 

  € 144,3 miljoen op het budget voor huisvesting noodlocaties po voor Oekraïense vluchtelingen;

• - 

  € 4,0 miljoen op het budget van de SPUK voor voor- en vroegschoolse educatie voor Oekraïense vluchtelingen.

Voor deze meevallers geldt dat de uitgaven lager uitvallen dan begroot doordat er minder aanvragen zijn gedaan door gemeenten dan er budget beschikbaar is. Deze budgetten vallen buiten het uitgavenkader en vloeien rechtstreeks terug naar de schatkist.

Beleidsartikel 3 Voortgezet onderwijs

Tabel 2 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 3 (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen

De verplichtingen worden per saldo met € 124,7 miljoen verlaagd.

Het verschil tussen de verplichtingen- en uitgavenmutaties wordt voornamelijk veroorzaakt door een aanpassing van de verplichtingenstand voor de subsidieregeling School en Omgeving. Aangezien er in 2023 voor de jaren 2023 en 2024 verplichtingen worden aangegaan met deze subsidieregeling dient de verplichtingenstand voor 2023 omhoog te worden bijgesteld.

Uitgaven

De uitgaven worden per saldo met € 169,4 miljoen verlaagd.

Het financieel instrument bekostiging wordt in 2023 verlaagd met € 11,8 miljoen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een verschuiving van € 10,1 miljoen van artikel 3 (voortgezet onderwijs) naar artikel 1 (primair onderwijs) om het beschikbare budget per sector voor de verlenging van de arbeidsmarkttoelage voor personeel op scholen met een uitdagende populatie in lijn te brengen met het budget dat per sector beschikbaar was voor de arbeidsmarkttoelage uit het Nationaal Programma Onderwijs.

Subsidies

Het financieel instrument subsidies wordt in 2023 verlaagd met € 7,0 miljoen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een verlaging van het School en Omgeving budget met € 6,7 miljoen. Hiervan is € 6,0 miljoen overgeboekt naar het Ministerie van BZK voor de uitvoering van School en Omgeving via de SPUK NPLV. Daarnaast is er sprake van een kasschuif van € 0,6 miljoen om te zorgen voor een juiste verdeling van de middelen over de begrotingsjaren.

Bijdrage aan medeoverheden

Het financieel instrument bijdrage aan medeoverheden wordt in 2023 verlaagd met € 149,6 miljoen. Dit wordt veroorzaakt door een meevaller op de uitgaven voor de SPUK huisvesting noodlocaties voor leerlingen uit Oekraïne. Voor deze meevaller geldt dat de uitgaven lager uitvallen dan begroot doordat er minder aanvragen zijn gedaan door gemeenten dan er budget beschikbaar is. Dit budget valt buiten het uitgavenkader.

Beleidsartikel 4 Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie

Tabel 3 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 4 (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen

De verplichtingen worden per saldo met € 10,0 miljoen verhoogd.

Uitgaven

De uitgaven worden per saldo met € 1,2 miljoen verhoogd.

Ten behoeve van de bestuursoverdracht van ROC TOP aan ROC van Amsterdam-Flevoland wordt eenmalig € 21,3 miljoen (vanuit de OCW-begroting € 20,3 miljoen en vanuit de gemeente Amsterdam € 1,0 miljoen) bijgedragen. Vanuit het instrument bekostiging mbo-instellingen wordt € 10,0 miljoen uit de knelpuntenpot hiervoor ingezet. Voor de rest van de dekking (€ 10,3 miljoen) heeft er een herprioritering binnen artikel 4 op de OCW-begroting plaatsgevonden: (1) het budget voor het regionaal investeringsfonds is met € 2,6 miljoen verlaagd, (2) overige subsidies met € 5,0 miljoen, (3) opdrachten met € 1,5 miljoen en (4) de bijdrage aan ZBO's/RWT's met € 1,2 miljoen. Deze middelen zijn aan het instrument bekostiging mbo-instellingen toegevoegd.

Beleidsartikel 6 Hoger onderwijs

Tabel 4 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 6 (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen

De verplichtingen worden per saldo met € 1.007,5 miljoen verhoogd.

Uitgaven

De uitgaven worden per saldo met € 1.000,6 miljoen verhoogd.

Het financieel instrument inkomensoverdracht wordt met € 986,4 miljoen verhoogd. Dit komt met name door een kasschuif van € 1.000,0 miljoen op het budget van de reisvoorziening van de openbaarvervoersbedrijven. Contractueel is vastgelegd dat het Ministerie van OCW de vergoeding voor de ov-studentenkaart uiterlijk medio januari van het betreffende jaar aan de vervoerbedrijven betaalt. Door de betaling aan de vervoerbedrijven (gedeeltelijk) al aan het eind van het voorafgaande jaar in plaats van aan het begin van het betreffende jaar te doen (in dit geval van 2024 naar 2023), kan zonder af te wijken van de afspraken met de vervoerbedrijven een bijdrage worden geleverd aan de optimalisering van de kasritmes van de Staat over de jaren heen. Dit jaar is het verzoek voor de kasschuif initieel door de vervoersbedrijven zelf ingediend.

Beleidsartikel 12 Tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten

Tabel 9 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 12 (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen

De verplichtingen worden per saldo met € 0,1 miljoen verhoogd.

De uitgaven worden per saldo met € 0,0 miljoen verlaagd.

Beleidsartikel 13 Lesgelden

Tabel 10 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 13 (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen

De verplichtingen worden per saldo met € 119,9 miljoen verhoogd.

Uitgaven

De uitgaven worden per saldo met € 20,5 miljoen verhoogd.

Bekostiging

Het financieel instrument bekostiging wordt per saldo met € 16,1 miljoen verlaagd. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door de overboeking bibliotheken van € 18,6 miljoen naar het financieel instrument bijdragen aan medeoverheden voor een op de toekomst gerichte bibliotheekvoorziening.

Subsidies

Het financieel instrument subsidies (regelingen) wordt per saldo met € 17,9 miljoen verhoogd. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door:

• - 

  een overboeking van het Ministerie van Buitenlandse Zaken aan het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van in totaal € 4,4 miljoen voor Oekraïense cultuur voor financiering van kennisopbouw en samenwerking in programma's o.a. voor collectiebehoud, herstel van erfgoed en ruimtelijke architectuur in Oekraïne en behoud van talent en professioneel niveau van Oekraïense (uitvoerende) kunstenaars via culturele instellingen, Rijksdienst Cultureel Erfgoed en de rijkscultuurfondsen.

• - 

  een verhoging van het Programma leesbevordering met € 20,8 miljoen, voor de verbetering van de infrastructuur bibliotheek op school, deze middelen zijn afkomstig uit artikel 1 primair onderwijs.

Bijdrage aan medeoverheden

Het financieel instrument bijdrage aan medeoverheden wordt per saldo met € 17,1 miljoen verhoogd. Dit wordt vooral veroorzaakt door de overboeking bibliotheken vanuit het financieel instrument bekostiging voor een op de toekomst gerichte bibliotheekvoorziening.

Beleidsartikel 15 Media

Tabel 12 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 15 (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen

De verplichtingen worden per saldo met € 6,2 miljoen verhoogd.

Uitgaven

De uitgaven worden per saldo met € 0,4 miljoen verlaagd.

Bij voorjaarsnota 2023 zijn er middelen uit de post Dotatie/onttrekking Algemene Mediareserve overgeboekt naar de SOM ten behoeve van noodzakelijke groot onderhoud en verduurzaming aan het monumentale pand. Nu blijkt dat het zwaartepunt van de werkzaamheden in 2024 en

2025 zal zijn. Het overschot van € 4,1 miljoen in 2023 wordt dus teruggeboekt en in 2024 en 2025 wordt in totaal € 3,8 miljoen weer overgeboekt naar de SOM.

Subsidies

Het financieel instrument subsidies (regelingen) wordt in 2023 met € 3,9 miljoen verhoogd, terwijl het financieel instrument opdrachten met € 3,9 miljoen wordt verlaagd. Dit wordt verzoorzaakt door een overboeking van middelen bestemd voor de professionalisering van lokale omroepen zodat de middelen op het juiste instrument kunnen worden verantwoord.

Beleidsartikel 16 Onderzoek en wetenschapsbeleid

Tabel 13 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 16 (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen

De verplichtingen worden per saldo met € 29,3 miljoen verhoogd.

Uitgaven

De uitgaven worden per saldo met € 5,7 miljoen verlaagd. De voornaamste wijziging betreft een kasschuif voor de instellingssubsidie van het Delta Climae Center. Deze wordt hieronder toegelicht.

Delta Climate Center (DCC)

Ten behoeve van het DCC is een kasschuif van € 9,8 miljoen opgenomen waarmee de subsidiemiddelen volgend jaar beschikbaar worden. Het DCC is onderdeel van het pakket Wind in de Zeilen en heeft als missie het ontwikkelen en verbinden van kennis over de Zeeuwse delta ten behoeve van de maatschappelijke opgaven rond de transities naar een duurzame, klimaatbestendige en welvarende delta. OWB heeft een reservering staan voor de instellingssubsidie die de stichting zal aanvragen. Op 16 februari 2023 heeft MOCW de kamer geïnformeerd over het akkoord van de stuurgroep op het plan voor het DCC. De oprichtende partijen, te weten HZ University of Applied Sciences, NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, Scalda, University College Roosevelt, Universiteit Utrecht en Wageningen University and Research zijn in onderling overleg over de realisatie van het DCC. Deze besprekingen lopen nog, waardoor de stichting nog niet opgericht kan worden. Het doorlopen van het stichtingenkader en het oprichten van de stichting vergen daarmee een langere doorlooptijd. Het toekennen van de instellingssubsidie is daarom verschoven naar volgend jaar.

Beleidsartikel 25 Emancipatie

Tabel 14 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 15 (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen

De verplichtingen worden per saldo met € 0,1 miljoen verhoogd.

De uitgaven worden per saldo met € 0,1 miljoen verhoogd.

Niet-beleidsartikel 91 Nog onverdeeld

Tabel 15 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 91 (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen

De verplichtingen worden per saldo met € 2,2 miljoen verlaagd.

De uitgaven worden per saldo met € 2,2 miljoen verlaagd. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een kasschuif van de loonruimte van € 6,9 miljoen van 2023 naar 2024 zodat deze middelen beschikbaar blijven voor de arbeidsvoorwaarden. Daarnaast hebben er diverse interdepartementale overboekingen plaatsgevonden, waarvan het grootste deel van het Ministerie van BZK komt: € 3,3 miljoen voor het op orde brengen van de informatiehuishouding (naar aanleiding van de kabinetsreactie op de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag).

Tweede Kamer, vergaderjaar 2023-2024, 36 435 VIII, nr. 2 19