Brief regering; Homogene Groep Internationale samenwerking 2024 (HGIS-nota 2024) - Homogene Groep Internationale samenwerking 2024 (HGIS-nota 2024) - Hoofdinhoud

Deze brief is onder nr. 1 toegevoegd aan dossier 36411 - Homogene Groep Internationale samenwerking 2024 (HGIS-nota 2024).

Officiële titel	Homogene Groep Internationale samenwerking 2024 (HGIS-nota 2024); Brief regering; Homogene Groep Internationale samenwerking 2024 (HGIS-nota 2024)
Document­datum	19-09-2023
Publicatie­datum	19-09-2023
Nummer	KST364111
Kenmerk	36411, nr. 1
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2023

2024

36 411

Homogene Groep Internationale Samenwerking 2024 (HGIS-nota 2024)

Nr. 1

HGIS NOTA 2024

Ontvangen 19 september 2023

INHOUDSOPGAVE

Leeswijzer    4

Inleiding: Nederland en de wereld in 2024    6

HGIS 2024 naar beleidsthema's    7

Beleidsthema 1: Versterkte internationale rechtsorde, eerbiediging van mensenrechten en gastlandbeleid    8

Beleidsthema 2: Vrede, veiligheid en stabiliteit    11

Beleidsthema 3: Effectieve Europese samenwerking    15

Beleidsthema 4: Consulaire belangenbehartiging en het internationaal uitdragen van Nederlandse waarden en belangen    19

Beleidsthema 5: Duurzame economische ontwikkeling, handel en investeringen    23

Beleidsthema 6: Duurzame ontwikkeling, voedselzekerheid, water en klimaat    25

Beleidsthema 7: Sociale vooruitgang (incl. onderwijs)    29

Beleidsthema 8: Versterkte kaders voor ontwikkeling    32

Beleidsthema 9: Apparaatskosten (incl. postennet) en overige uitgaven 34

Bijlagen    37

Bijlage 1: De HGIS verticaal: wijzigingen na de Miljoenennota 2023    37

Bijlage 2a: De HGIS uitgaven horizontaal: meerjarencijfers per begroting    38

Bijlage 2b: De HGIS ontvangsten horizontaal: meerjarencijfers per begroting    46

Bijlage 3: De non-ODA uitgaven naar beleidsthema    47

Bijlage 4: De ODA-uitgaven naar beleidsthema    50

Bijlage 5: De geplande ODA-uitgaven binnen de BHOS-begroting per regio in 2024    52

Bijlage 6: Berekening ODA-plafond 2023-2028, realisatie ODA-prestatie 2022 en raming ODA-prestatie 2023-2028.    58

Bijlage 7: Internationale klimaatfinanciering voor

ontwikkelingslanden 2024    60

Bijlage 8: Internationale inspanningen voor migratie in 2024    65

Brief van de Minister van Buitenlandse Zaken

Geachte voorzitter,

Graag bied ik u de HGIS-nota 2024 aan. In de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS) worden de uitgaven van de verschillende ministeries op het gebied van het buitenlandbeleid gebundeld, waarmee de onderlinge samenhang geïllustreerd wordt. Het uitgangspunt van de HGIS is het bevorderen van de samenwerking en de afstemming tussen de betrokken ministeries op het terrein van internationale samenwerking. De HGIS is daarmee een belangrijk instrument voor een geïntegreerd en coherent buitenlandbeleid.

De Minister van Buitenlandse Zaken

Hanke Bruins Slot

LEESWIJZER

Wat is de HGIS?

De Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS) is sinds 1997 een budgettaire constructie binnen de rijksbegroting. In de HGIS worden de uitgaven van de verschillende ministeries op het gebied van het buitenlandbeleid gebundeld, waarmee de onderlinge samenhang geïllustreerd wordt. Dit bevordert de samenwerking en de afstemming tussen de betrokken ministeries. De HGIS vormt daarmee een belangrijk instrument voor een geïntegreerd en coherent buitenlandbeleid. Binnen de HGIS worden de uitgaven voor ontwikkelingssamenwerking die voldoen aan de criteria voor officiële ontwikkelingssamenwerking (Official Development Assistance, ODA) expliciet zichtbaar gemaakt.

De minister van Buitenlandse Zaken coördineert het Nederlandse buitenlandbeleid en daarmee de HGIS. De minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking heeft een coördinerende bevoegdheid voor de uitgaven aan ODA binnen de HGIS.

Twee keer per jaar wordt het parlement geïnformeerd over de ontwikkelingen binnen de HGIS. Op Prinsjesdag wordt de HGIS-nota aangeboden en op Verantwoordingsdag wordt het HGIS-jaarverslag aangeboden aan de Staten-Generaal. Deze documenten geven een integraal overzicht van alle uitgaven op het terrein van internationale samenwerking, die op de verschillende departementale begrotingen staan.

Buitenlandse betrekkingen zijn een zaak van het Koninkrijk der Nederlanden: Nederland in Europa, Aruba, Curagao en Sint-Maarten, alsmede de Nederlandse openbare lichamen in het Caribisch gebied (Bonaire, Sint-Eustatius en Saba). Waar de HGIS-nota spreekt over 'Nederland' of 'Nederlands' wordt daarmee bedoeld: '(van) het Koninkrijk der Nederlanden', tenzij het gaat om zaken die specifiek het land Nederland betreffen, zoals het EU-lidmaatschap en ontwikkelingssamenwerking.

Opzet HGIS-nota 2024

HGIS-Beleidskader

De HGIS-nota 2024 geeft inzicht in de begrote middelen voor internationale samenwerking in 2024. De HGIS is ingericht langs negen beleidsthema's. Deze indeling is gebaseerd op de begrotingen van Buitenlandse Zaken en Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en de internationale paragrafen van overige begrotingen. De toelichtende teksten zijn ontleend aan de Memories van Toelichting bij de begrotingen voor 2024 van de verschillende ministeries en geven een overzicht in vogelvlucht.

Meer uitgebreide toelichtingen worden in de begrotingen van de betrokken departementen weergegeven.

In de nota wordt eerst een aantal kaders geschetst ten aanzien van het buitenlandbeleid. Vervolgens wordt per beleidsthema de algemene beleidsdoelstelling gememoreerd en wordt op hoofdlijnen verder ingegaan op de geplande beleidsinzet in 2024 voor dit specifieke thema. Deze inzet is ontleend uit de beleidsagenda's van de departementale begrotingen zoals deze tijdens Prinsjesdag 2023 zijn gepresenteerd. Een drietal onderwerpen wordt specifiek toegelicht, namelijk het NAVO-beleid, sancties en de opvolging van de New York Water Conferentie 2023. Omdat de beleidsinzet meestal gepaard gaat met een financiële inspanning, wordt dit in een tabel weergegeven waarbij de ODA-component specifiek wordt benoemd. Deze tabel geeft inzicht in de realisatiecijfers van 2022 en de ramingen voor 2023 en 2024. Ten slotte volgt een toelichting op de instrumenten zoals weergegeven in de tabel.

Bijlagen

Na de beleidsthema's volgen acht bijlagen. In deze bijlagen worden gegevens, die verspreid staan over verschillende departementale begrotingen, gebundeld tot een overzichtelijk geheel:

Landen-bijlage (bijlage 5): De HGIS-nota toont de allocatie van het gedelegeerde budget naar landen. Daarbij is de ordening op thema gehandhaafd, in lijn met het thematische karakter van de BHOS-begroting. De landen zijn ingedeeld in de prioritaire focusregio's en overige regio's. De focusregio's zijn West-Afrika/Sahel, Hoorn van Afrika, Midden-Oosten en Noord-Afrika (MENA). Het centrale budget is ter illustratie per regio toegevoegd.

INLEIDING: NEDERLAND EN DE WERELD IN 2024

Nederland en de wereld in 2024: een veranderende wereldorde

De huidige geopolitieke context waarin Nederland opereert is complex en weerbarstig. Dat komt het meest tot uitdrukking in de Russische agressie-oorlog tegen Oekraïne met grote gevolgen voor de Europese veiligheidsor-dening en de nationale veiligheid. Ook de assertieve houding van China op het wereldtoneel brengt geopolitieke uitdagingen met zich mee. Zo probeert China een dominante positie op te bouwen in de eigen regio en heeft het in verschillende initiatieven uiteengezet hoe het een ander internationaal systeem wil creëren dan de huidige op regels gebaseerde wereldorde.¹ Er is sprake van toenemende geopolitieke competitie op een veelheid van gebieden zoals veiligheid, energie, voedsel, technologie en gezondheid.

Deze geopolitieke trends zorgen voor druk op het open wereldwijde economische systeem en het op regels gebaseerde multilaterale (handels)systeem. De verschuiving van het demografische en economische zwaartepunt naar het oosten en het zuiden en het eroderen van het vertrouwen in het multilaterale systeem en de relaties met Westerse landen vraagt, naast de meer onmiddellijke uitdagingen waarvoor de oorlog tegen Oekraïne ons stelt, om intensiever te investeren in de relaties met landen in andere delen van de wereld. Dat geldt onder meer voor Afrika, Lat ijns-Amerika maar ook de Indo-Pacific, de belangrijkste economische groeiregio van de wereld waar een derde van de wereldbevolking woont. Versterkt engagement is van groot belang voor de bescherming en hervorming van de integriteit van de op regels gebaseerde multilaterale stelsel.

Nu de Europese en Nederlandse invloed op het wereldtoneel afneemt is het tevens van belang dat Nederland optrekt met gelijkgezinden. De EU is en blijft het primaire handelingspodium van het Nederlandse buitenlandbeleid. Een uitgebreide toelichting over het belang van de EU en de speerpunten van het kabinet in het EU-beleid is opgenomen in de memorie van toelichting van de begroting van Buitenlandse Zaken.

Steun aan Oekraïne

De Russische oorlog tegen Oekraïne heeft geleid tot een behoefte aan meerdere vormen van steun, militair en niet-militair. Het kabinet heeft bijvoorbeeld bijgedragen aan humanitaire ontmijning en humanitaire hulp, maar ook aan herstel van kritieke sectoren via internationale financiële instellingen zoals de Wereldbank, de European Bank for Reconstruction and Development en de Europese Investeringsbank. Ook zijn in-kind leveringen gedaan ten behoeve van het Oekraïense elektriciteitsnet. Voorts is Oekraïne ook met militaire middelen gesteund. Het kabinet is voornemens zijn fair share bij te dragen aan de herstel- en wederopbouwopgave van Oekraïne, waarbij de noden aan Oekraïense zijde leidend zijn.

HGIS 2024 NAAR BELEIDSTHEMA'S

De HGIS is ingedeeld langs een 9-tal beleidsthema's (incl. een categorie apparaatskosten en overige uitgaven, waarbij ook de kosten voor het postennet zijn opgenomen). Het totale HGIS-budget voor 2024 komt uit op omstreeks EUR 9,5 miljard. Hiervan kwalificeert ongeveer EUR 6,7 miljard als Official Development Assistance (ODA).

HGIS doelstelling    °    mln euro w.v. ODA

_ totaal __

Per beleidsthema wordt hierna specifiek ingegaan op de algemene doelstelling, de beleidsinzet voor 2024, de budgettaire gevolgen en een korte toelichting op de tabellen. Per onderdeel is expliciet het ODA-aandeel in de uitgaven inzichtelijk gemaakt. In bijlage 2 van deze nota is een totaaloverzicht opgenomen waarin per departement aangegeven is welk deel van de uitgaven en ontvangsten ODA en non-ODA betreft.

Beleidsthema 1: Versterkte internationale rechtsorde, eerbiediging van mensenrechten en gastlandbeleid

Algemeen

Het bevorderen van een goed functionerende internationale rechtsorde inclusief gastlandbeleid, met een blijvende inzet op mensenrechten, als integraal onderdeel van het buitenlandbeleid.

Een sterke internationale rechtsorde en eerbiediging van mensenrechten maken de wereld stabieler, veiliger, vrijer en welvarender. Dit vereist goed functionerende internationale instellingen en organisaties met een breed draagvlak, naleving en waar nodig aanvulling van de internationale wet- en regelgeving en voortdurende inzet tegen straffeloosheid voor de meest grove mensenrechtenschendingen en het voorkomen van deze schendingen. Omdat de mensenrechten het best worden gewaarborgd in goed functionerende democratieën, zet Nederland zich in om het krimpen van de democratische ruimte wereldwijd tegen te gaan De positie van Nederland als gastland voor Internationale Organisaties (IO's) en diplomatieke missies, in het bijzonder organisaties met een mandaat op het gebied van vrede en recht, biedt een goed uitgangspunt voor de bevordering van de ontwikkeling van internationale rechtsorde. Deze rechtsorde is onlosmakelijk verbonden met universele mensenrechten. De bevordering van mensenrechten is een kernelement van het Nederlands buitenlandbeleid.

Beleidsinzet toegelicht

Mensenrechten, de internationale rechtsorde en democratie Mensenrechten, de democratische rechtstaat en de internationale rechtsorde vormen een belangrijk fundament voor vreedzame, inclusieve en welvarende samenlevingen. Het afgelopen decennium heeft zich echter een duidelijke negatieve trend voltrokken op al deze fronten. Nederland bljft inzetten op de bovenstaande prioriteiten, waarop in de afgelopen jaren veel expertise is opgebouwd. Om effectief te blijven op deze terreinen zal Nederland vaker de samenwerking zoeken met niet-traditi-onele partners, inzetten op het versterken van het multilaterale mensenrechteninstrumentarium en een duidelijke link leggen tussen de inzet op mensenrechten, de ontwikkeling van de democratische rechtstaat en de internationale rechtsorde.

Hoge Commissaris van de Mensenrechten (OHCHR)

Het Koninkrijk der Nederlanden ziet het Kantoor van de Hoge Commissaris van de Mensenrechten (OHCHR) als belangrijkste multilaterale organisatie in de realisatie en bescherming van mensenrechten. Nederland blijft de OHCHR steunen, onder andere op het gebied van Accountability, Gelijke rechten LHBTIQ+, Vrijheid van Meningsuiting, Vrijheid van Religie en Levensovertuiging en Special Procedures.

Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële instrumenten

BZ

• - 

  Verplichte bijdragen (verdragscontributies) aan de VN waarin de afdrachten aan het Restmechanisme voor Internationale Strafhoven (MICT) zijn inbegrepen.

• - 

  Bijdragen aan de OESO en het Internationaal Strafhof (ICC).

• - 

  Jaarlijkse huurbijdrage aan het Permanente Hof van Arbitrage.

• - 

  Bijdragen voor diverse initiatieven op het gebied van draagvlakver-sterking voor het Internationaal Strafhof en andere kleinschalige initiatieven gericht op de strijd tegen straffeloosheid en ter bevordering van de ontwikkeling van de internationale rechtsorde.

• - 

  Mensenrechtenfonds: inzet van het mensenrechtenfonds ter ondersteuning van de volgende prioritaire thema's: vrijheid van meningsuiting en internetvrijheid, vrijheid van religie en levensovertuiging, gelijke rechten voor vrouwen en meisjes, mensenrechtenverdedigers, gel ijke rechten voor lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgender, intersekse en queer personen (LHBTIQ+) en bevordering internationale rechtsorde/strijd tegen straffeloosheid. Er is een verdeling tussen de financiële instrumenten subsidies en bijdragen aan (inter)nationale organisaties. Subsidies zijn bedoeld voor inzet van het mensenrechtenfonds binnen Europa en bijdragen aan (inter)nationale organisaties zijn bedoeld voor inzet van het mensenrechtenfonds buiten Europa.

• - 

  Mensenrechten multilateraal: bijdragen aan internationale organisaties ten behoeve van verdere bescherming en bevordering van mensenrechten, met name de jaarlijkse bijdrage aan de OHCHR van de

VN waarbij tevens specifiek wordt ingezet op de ondersteuning van de speciale procedures en verdragscomités en prioriteiten van het Nederlands mensenrechtenbeleid.

• - 

  Bijdrage aan huisvesting van Internationale Organisaties (lO's) zoals het Speciaal Tribunaal voor Libanon, het ICC, het Internationaal Gerechtshof en het Permanente Hof van Arbitrage.

• - 

  Bijdragen aan campagnes en lobbyactiviteiten bij acquisitie van lO's.

• - 

  Bijdragen aan bijeenkomsten van in Nederland gevestigde lO's en aan bezoeken van hoge functionarissen, voor zover die de internationale zichtbaarheid van Nederland als gastland van lO's bevorderen.

• - 

  Financiering van activiteiten met als doel dat de in Nederland gevestigde lO's en diplomatieke missies goed kunnen functioneren binnen de kaders van de Weense verdragen en zetelovereenkomsten, alsmede de toepasselijke Nederlandse wet- en regelgeving.

• - 

  Bijdrage aan de asbestverwijdering van het Vredespaleis.

JenV

• - 

  Contributie aan de World Intellectual Property Organization (WlPO).

• - 

  Bijdrage aan opsporing en vervolging Nederlands Forensisch lnstituut (NFl).

• - 

  Bijdrage aan opsporing en vervolging drugbestrijding Suriname.

• - 

  Bijdrage aan de huisvestingskosten van Europol en Eurojust.

IenW

• - 

  Contributies en bijdragen aan diverse internationale organisaties mede gericht op de versterking van de Nederlandse handels- en onderne-mingspositie voor lucht- en scheepvaart:

• - 

  Contributie aan International Civil Aviation Organization (lCAO).

• - 

  Contributie aan de Centrale Commissie voor de Rijnvaart (CCR).

• - 

  Contributie aan de International Maritime Organization (lMO).

• - 

  Bijdrage aan de International Association of Marine Aids to Navigation and Lighthouse Authorities (lALA)

• - 

  Bijdrage aan de Donaucommissie

• - 

  Bijdrage aan de North Atlantic Ice Patrol.

SZW

• - 

  Bijdrage aan het Administratief Centrum voor de Sociale Zekerheid voor de Rijnvarenden (CASS).

Beleidsthema 2: Vrede, veiligheid en stabiliteit

Algemeen

Het bevorderen van de Nederlandse en internationale veiligheid en stabiliteit door doelgerichte bilaterale en multilaterale samenwerking en het bevorderen van democratische transitie in prioritaire gebieden, vooral in de ring rond Europa. Veiligheid is geen vanzelfsprekendheid. De internationale omgeving verandert snel en ingrijpend. Wat er in de wereld om ons heen gebeurt, heeft direct gevolgen voor onze eigen veiligheid en voor onze welvaart. Veel van de grensoverschrijdende dreigingen waaraan Nederland bloot staat, zijn van een dusdanige omvang en complexiteit dat een geïntegreerde aanpak en samenwerking in internationaal verband geboden is. Voorbeelden zijn de proliferatie van massavernietigingswapens, terrorisme en gewelddadig extremisme, ongewenste buitenlandse inmenging door statelijke actoren, grensoverschrijdende criminaliteit en cyberdreigingen.

Beleidsinzet toegelicht

De NAVO als hoeksteen van ons veiligheidsbeleid Het kabinet draagt bij aan de verdediging van onze Oostflank en aan NAVO-missies binnen en buiten Europa. Nederland draagt significant bij aan het Ukraine Comprehensive Assistance Package (UCAP) om Oekraïne beter in staat stellen zich te verdedigen tegen de Russische agressie en op langere termijn weerbaarder te worden. Op de NAVO-top in Washington in 2024 wordt ook de voortgang in het versterken van de afschrikking en verdediging van de NAVO beschouwd. Verder blijft Nederland volledig gecommitteerd aan het afschrikkingsbeleid van de NAVO, dat erop gericht is dat kernwapens nooit hoeven te worden ingezet.

Vanwege de verslechterde veiligheidssituatie en de daarmee gepaard gaande noodzakelijke versterking van de afschrikking en verdediging van de NAVO, hebben de bondgenoten bij de NAVO-top in Vilnius (2023) zich gecommitteerd aan de nieuwe Defense Investment Pledge (DIP). Hiermee spreken bondgenoten af om structureel minimaal 2% van het bbp te besteden aan defensie. Een besluit over de financiële invulling van de gemaakte afspraken na 2025 moet nog plaatsvinden.

In 2025 zal Nederland gastland zijn van de NAVO-top. Het is voor het eerst sinds de oprichting in 1949 dat Nederland een NAVO-Top organiseert. Het is een erkenning voor de prominente rol van Nederland binnen de NAVO. Het kabinet gaat met de NAVO in gesprek over de invulling van de top.

Economische veiligheid

Het dreigingsbeeld statel ijke actoren 2 (Kamerstuk II, nr. 30821-175) laat zien dat economische veiligheid de komende jaren steeds belangrijker wordt. Het beschermen van de Nederlandse economische veiligheid vergt inzet op nationaal, Europees en internationaal vlak. Het kabinet zet voor 2024 in op uitwerking van een ambitieuze Europese Economische Veiligheidsstra-tegie, zoals eerder dit jaar door Commissievoorzitter Von der Leyen werd aangekondigd. Samenwerking met partners op het vlak van economische veiligheid wordt het komend jaar versterkt, mede door het een intensiveren van diplomaten in het postennet op het thema economische veiligheid.

Migratie en opvang in de regio

Ruim 117 miljoen mensen zijn wereldwijd gedwongen ontheemd of stateloos onder meer door de toenemende ongelijkheid, instabiliteit en fragiliteit. Opvang in de regio staat in een aantal landen die grote aantallen vluchtelingen opvangen onder grote druk; dit geldt onder meer voor de Hoorn van Afrika met name Uganda, maar ook Libanon, Turkije en in toenemende mate voor Jordanië. In 2024 zal de noodzaak van steun aan landen die vluchtelingen opvangen in de regio onverminderd groot zijn. Nederland zal haar steun aan 8 landen (Libanon, Jordanië, Irak, Egypte, Ethiopië, Kenia, Oeganda, Soedan) in die regio's intensiveren, zij het minder snel dan voorzien.

Nederland werkt met een aantal landen samen om migratiepartner-schappen te ontwikkelen met als doel het beperken van irreguliere migratie, het bevorderen van terugkeer bij onrechtmatig verblijf en de bescherming van migranten. Het kabinet heeft daarvoor extra middelen ter beschikking gesteld: het reguliere budget voor migratiesamenwerking is vanaf 2023 structureel van 34 miljoen naar 59 miljoen per jaar verhoogd. Het uitgangspunt is een effectief, duurzaam en gelijkwaardig partnerschap op basis van wederzijdse belangen, dat samen met het partnerland wordt vormgegeven, binnen de kaders van internationaal en Europees recht. De bilaterale inzet en Europese inzet liggen hierbij in elkaars verlengde.

Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële instrumenten

BZ

• - 

  Jaarlijkse verplichte bijdrage aan de NAVO.

• - 

  Jaarlijkse bijdrage aan het EU-Satellietcentrum en het Institute for Security Studies ten behoeve van de financiële verplichtingen (uitkering pensioengelden ex-WEU personeel) van de in juli 2011 opgeheven West Europese Unie (WEU).

• - 

  Jaarlijkse subsidie aan de Atlantische Commissie, ter ondersteuning van het maatschappelijk debat over de nationale en bondgenootschappelijke veiligheid.

• - 

  Programma Ondersteuning Buitenlands Beleid (POBB) en Veiligheidsfonds, voor kleinschalige activiteiten met een katalyserende werking die het Nederlandse veiligheidsbeleid ondersteunen.

• - 

  Jaarlijkse bijdrage aan het in Den Haag gevestigde onafhankelijke International Centre for Counter-Terrorism (ICCT).

• - 

  Nederlandse inspanningen in multilateraal verband, onder andere als lid van het Global Counterterrorism Forum en de Global Coalition to Counter/Defeat ISIS. De projecten en programma's op dit artikelonderdeel zijn gericht op de versterking van capaciteit in voor Nederland prioritaire regio's om terrorisme, gewelddadig extremisme en radicalisering te voorkomen en te bestrijden.

• - 

  Het bevorderen van een normatief internationaal kader voor cyberactivi-teiten en versterking van de kennispositie van de medewerkers op het gebied van cyber.

• - 

  Capaciteitsopbouw op het gebied van cyber security, cyber crime, data protectie en e-governance door middel van financiering van Nederlandse initiatieven onder het Global Forum on Cyber Expertise.

• - 

  Jaarl ijkse bijdragen aan het IAEA, de OPCW en de CTBTO.

• - 

  Ondersteuning van kleinschalige initiatieven gericht op uitvoering van het Biologische en Toxische Wapens Verdrag (BTWC), Non-Proliferatie Verdrag (NPV) en de Ottawa Conventie.

• - 

  Organisatie van een tweedaagse ministeriële conferentie over verantwoordelijke militaire toepassing van Artificial Intelligence, ter uitvoering van motie Koopmans c.s. uit april 2019 (motie 33694, nr. 43).

• - 

  Verdragscontributies aan de VN-crisisbeheersingsoperaties (vredesmissies).

• - 

  Bijdragen uit het Stabiliteitsfonds voor de inzet op het snijvlak van vrede, veiligheid en ontwikkeling. Het fonds spitst zich toe op een select aantal thema's en landen en kan o.a. worden ingezet om activiteiten te financieren op het gebied van preventie van gewelddadig extremisme, ontmijning en early warning, early action. Daarnaast worden een aantal lopende activiteiten uit het fonds gefinancierd, zoals het uitzenden van experts via de civiele missiepool (CMV), training voor Afrikaanse peacekeepers (GPOI), en bijdragen aan de VN op specifieke thema's.

• - 

  Het Makandra-programma is naar aanleiding van het amendement van het lid Sjoerdsma c.s., het amendement van het lid Van Helvert c.s. en een hoogambtelijke interdepartementale missie gestart (zoals geïntroduceerd in Kamerstuk 20 361, nr. 194 ). Dit programma is gericht op technische assistentie aan Suriname met als doel het versterken van de rechtsstaat, het verbeteren van goed bestuur en het ondersteunen van de Surinaamse overheid en overheids-agentschappen bij het opstellen van de juiste kaders en randvoorwaarden voor duurzame ontwikkeling en economische groei.

• - 

  Er is structureel EUR 25 miljoen beschikbaar voor de beveiliging van diplomaten en ambassades in gebieden met een hoog-risico-profiel. Deze taken worden grotendeels uitgevoerd door Defensie. Daarom worden deze middelen jaarl ijks overgeheveld naar de Defensiebegroting.

• - 

  Bijdragen ten behoeve van de trainingen van buitenlandse diplomaten in Nederland.

• - 

  Het Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen (NFRP) wordt gebruikt om organisaties en mensen te ondersteunen bij het verbeteren en versterken van democratische processen, institutionele capaciteit en de rechtsstaat. Het NFRP bestaat uit het Matra programma (Matra: maatschappelijke transformatie) gericht op het Oostelijk Partnerschap en Pre-accessie regio (de Westelijke Balkan en Turkije) en het Shiraka-programma, gericht op het Midden-Oosten en Noord-Afrika, elk met eigen beleidsaccenten.

BHOS

• - 

  Ongeoormerkte bijdragen aan het wereldwijde VN-noodhulpfonds Central Emergency Response Fund (CERF), UN-OCHA en het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) ten behoeve van de snelle beschikbaarheid en flexibiliteit van de humanitaire hulp.

• - 

  Ongeoormerkte bijdragen aan UNHCR, UNRWA, UNICEF, WHO en WFP, eveneens ten behoeve van snelle beschikbaarheid en flexibiliteit.

• - 

  Crisisspecifieke bijdragen aan VN-organisaties, het Internationale Rode Kruis en subsidies aan Nederlandse NGO's (Dutch Relief Alliance-DRA).

• - 

  Bijdragen ten behoeve van versterking van de responscapaciteit van lokale actoren en innovatie van het humanitaire systeem.

• - 

  Bijdragen ten behoeve van de integratie van specifieke thema's in humanitaire hulp, zoals -geestelijke gezondheid en psychosociale steun en onderwijs.

• - 

  Bijdragen ten behoeve van de hervorming van het systeem voor internationale humanitaire hulpverlening.

• - 

  Bijdragen aan van programma's voor migratie en ontwikkeling van IOM en maatschappel ijke organisaties in Nederland ter bevordering van vrijwillige terugkeer en herintegratie van ex-asielzoekers uit ontwikkelingslanden.

• - 

  Bevorderen van dataverzameling -analyse inzake migratiestromen.

• - 

  Nederland subsidieert activiteiten gericht op migratiesamenwerking.

• - 

  Bijdragen aan een partnerschap met Wereldbank/IFC/ILO/UNICEF/ UNHCR in een strategisch samenwerkingskader waarbinnen landen specifieke programma's worden uitgewerkt, met de focus op onderwijs en werk voor vluchtelingen en kwetsbare lokale bevolking. Het partnerschap voorziet eveneens in een meer strategische beleidsdialoog met deze organisaties die een voortrekkersrol spelen bij de transformatie van een humanitaire naar een ontwikkelingsaanpak in landen die veel vluchtelingen opvangen. De bijdrage wordt in 2023 vernieuwd.

• - 

  Nederland werkt met ngo's gericht op opvang en bescherming in de regio.

JenV

• - 

  In opdracht van het kabinet voert de politie activiteiten uit in het kader van internationale politiesamenwerking en de uitzending van politiefunctionarissen naar internationale (civiele) missies en operaties. Die activiteiten zijn voor een groot deel gebaseerd op de visie internationale politiesamenwerking en de bijbehorende strategische agenda. De politie zet hiervoor verschillende instrumenten in.

Defensie

• - 

  Voor een overzicht van de missies en operaties wordt verwezen naar de begroting van het ministerie van Defensie.

Beleidsthema 3: Effectieve Europese samenwerking

Algemeen

De algemene doelstelling is een effectieve Europese samenwerking om bij te dragen aan een slagvaardige, economisch sterke, weerbare en concurrerende Unie, want Europa is essentieel voor onze welvaart, vrijheid en veiligheid. Een proactieve en constructieve voortrekkersrol van Nederland, waarbij we samenwerken met andere lidstaten en internationale partners, is hierbij nodig. Door consequent en constructief optreden kan Nederland zijn invloed binnen de Europese Unie vergroten. Zo kan Nederland mede vorm geven aan ontwikkelingen in Europa die direct van invloed zijn op onze economische, sociale en politieke toekomst.

Beleidsinzet toegelicht

Brede ontwikkelingen in de Europese Unie

Zoals beschreven in de Staat van de Unie Kamerbrief maakt de EU integraal deel uit van ons dagelijks leven. De afgelopen jaren is de EU voor ongekende uitdagingen gesteld. De Russische agressie tegen Oekraïne en aanhoudende spanningen tussen de VS en China dwingt de EU om zich verder te positioneren als machtspolitieke speler op het wereldtoneel en daarbij te investeren in een sterke, slagvaardige, weerbare en concurrerende Unie. Klimaatverandering, aantasting van het milieu, verlies aan biodiversiteit en uitputting van hulpbronnen zetten onze Europese manier van leven en onze voedsel- en waterzekerheid onder druk. Ondertussen maken burgers zich zorgen over de kosten van levensonderhoud als gevolg van inflatie en stijgende energieprijzen. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, ziet Nederland een toekomst voor zich met een sterke Unie en sterke lidstaten. Hierbij vormen drie dwarsdoorsnijdende thema's de paraplu: de Unie als geopolitieke speler, opwaartse sociale en economische convergentie, onder meer via de groene en digitale transities, en rechtsstatel ijkheid en goed bestuur. Ook is het van belang dat er voldoende uitvoeringskracht bij de EU en lidstaten in transitie is om de ambitieuze doelen waar te maken. Deze inzet zal terugkomen in de Nederlandse inzet voor de nieuwe Commissie die in 2024-2029 zal aantreden. Voor een breed draagvlak onder burgers zet het kabinet zich in voor democratische legitimiteit van de EU, transparante besluitvorming en voortzetting van de burgerdialogen, die onder meer voortkwamen uit de Conferentie over de Toekomst van Europa.

De Unie als geopolitieke speler

De EU is het primaire handelingspodium van Nederland op buitenlandpolitiek terrein. Zoals bljkt uit de gezamenlijke Europese reactie op de Russische invasie van Oekraïne: samen staan we sterker. Alleen door onze krachten te bundelen kunnen we onze belangen effectief behartigen, opkomen voor onze kernwaarden, en inspelen op ontwikkelingen in een verhardende internationale omgeving. Dat veronderstelt dat de Unie in staat is om eensgezind, snel en daadkrachtig op te treden op het wereldtoneel. Het kabinet is daarom voorstander van het verder vergroten van het handelingsvermogen van de Unie door de effectiviteit van het Gemeenschappelijk Buitenland- en Veiligheidsbeleid (GBVB) en het Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid (GVDB) te versterken, en het instrumentarium daarvan uit te breiden. Dit past bij de geopolitieke volwassenwording, en het kabinet zal zich inzetten om deze lijn te bestendigen.

Het kabinet zet daarbij onder andere in op het meer strategisch gebruiken van het economische gewicht van de EU en het versterken van haar economische weerbaarheid door de open strategische autonomie te

vergroten. Hiervoor is het wenselijk dat de EU meer investeert in de eigen economische en buitenlandpolitieke kracht en haar militair handelingsvermogen, en ongewenste strategische afhankelijkheden terugdringt of de risico's ervan mitigeert teneinde publieke belangen te borgen (Kamerstuk II, nr 35 982-9). In de huidige geopolitieke context is duidelijk zichtbaar dat wederzijdse afhankelijkheid niet per definitie stabiliteit teweegbrengt. Beïnvloeding vindt in toenemende mate plaats via economische instrumenten. De EU heeft de grootste interne markt ter wereld, en moet deze waar nodig effectief inzetten. De sanctiemaatregelen tegen Rusland onderstrepen de geopolitieke potentie van de economische macht van de Unie. Deze markt- en regelmacht kan en moet in de toekomst meer strategisch ingezet worden.

Ook op het gebied van migratie moet de EU haar gewicht en instrumenten gericht inzetten. Ongecontroleerde irreguliere migratie naar de EU legt structurele zwakheden van de EU bloot en ondermijnt het draagvlak voor asiel in de lidstaten terwijl het bieden van bescherming aan hen die daar recht op hebben, belangrijk bljft. Het is essentieel dat de EU effectieve afspraken met landen van herkomst en transit maakt en zo meer grip krijgt op instroom en terugkeer.

Sancties

Het Europese sanctie-instrumentarium is onderdeel van de Europese gereedschapskist om de geopolitieke Unie vorm te geven. Sancties worden ingezet in situaties waar de kernwaarden van de Unie in het gedrang komen: de internationale rechtsorde, mensenrechten en democratie. De Russische agressie tegen Oekraïne heeft geleid tot ongeëvenaarde maatregelen gericht op het signaleren van afkeuring van de schendingen van het internationaal recht en de mensenrechten, het verbinden van hoge kosten daaraan, het ontzeggen van financiële en technische middelen voor oorlogsvoering en het ontmoedigen van vergelijkbaar gedrag. Ook in andere situaties, zoals ten aanzien van Iran, Belarus, Syrië en mensenrechtenschendingen wereldwijd is het sanctie-instrument een belangrijk onderdeel van de Europese inzet. Dit is mogelijk dankzij de versterkte sanctie-capaciteit op het Ministerie van Buitenlandse Zaken, zowel voor het ontwikkelen van nieuwe restrictieve maatregelen, waarop NL binnen de EU één van de voorlopers is, als voor de coördinerende rol van BZ ten aanzien van sanctienaleving. Zo worden in de naleving waar nodig korte termijn pragmatische oplossingen getroffen om mazen snel te dichten. Daarnaast coördineert BZ de modernisering van het Nederlands sanctiestelsel om de nationale sanctiewet- en regelgeving ook voor de lange termijn te versterken en te bestendigen voor toekomstige crisissituaties.

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 3 Effectieve Europese samenwerking (bedragen x EUR 1 000)

Financiële instrumenten

BZ

• - 

  De EU-toerekening betreft het aan de HGIS toegeschreven «Nederlandse aandeel» van de begroting van de Europese Commissie. Hiervan worden diverse programma's van de EU voor internationale samenwerking gefinancierd, waaronder het Nabuurschapsbeleid,

het instrument voor Ontwikkelingssamenwerking, het budget voor Gemeenschappelijk Buitenland en Veiligheidsbeleid (GBVB) en Humanitaire hulp. Een deel van de uitgaven valt onder de ODA-criteria.

• - 

  Bijdrage aan het Europees Ontwikkelingsfonds (EOF). Dit fonds is het instrument waarmee de Europese Unie de ontwikkelingssamenwerking met de landen in Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan (ACS) en de landen en gebieden overzee (LGO) uitvoert, tot 2021. Het grootste deel van het EOF is bestemd voor de financiering van de steun aan nationale, regionale en lokale projecten en programma's gericht op de economische en sociale ontwikkeling van die gebieden. Voor de financiering van programma's in LGO is met ingang van 2021 een apart budget voorzien onder de EU-begroting. De aflopende bijdragen aan het EOF in 2022 en de jaren daarna betreffen betalingen op reeds aangegane verplichtingen vanuit het 10e en 11e EOF.

• - 

  Raad van Europa: Nederland beschouwt de Raad van Europa als een belangrijke hoeder van mensenrechten, democratie en rechtsstaat in heel Europa. Ook wil Nederland bijdragen aan verdergaande hervorming van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en aan een zorgvuldig voorbereide toetreding van de EU tot het EVRM.

De Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging in Straatsburg speelt daarbij een centrale rol door goede betrekkingen en, indien opportuun, regelmatig overleg met het secretariaat van de Raad van Europa, permanente vertegenwoordigingen van andere lidstaten en met de Nederlandse delegatie in de Parlementaire Assemblee (PACE) van de Raad van Europa.

• - 

  Jaarlijkse bijdrage aan de Benelux Unie. De Benelux Unie dient twee doelen: het vervullen van een voortrekkersrol binnen de Europese Unie en grensoverschrijdende samenwerking, vooral op het gebied van economie, duurzame ontwikkeling en justitie/binnenlandse zaken. Daarnaast werkt Nederland in Benelux-verband ook samen op buitenlandpolitiek terrein.

• - 

  Subsidie aan European Institute for Public Administration (EIPA). Het EIPA heeft als doel het ontwikkelen van de capaciteiten van ambtenaren in het omgaan met EU-aangelegenheden.

• - 

  Bijdrage aan de Europese Vredesfaciliteit (EVF) voor de financiering van de gemeenschappelijke kosten van EU-missies en operaties: vanaf 2023 is de EVF geen onderdeel meer van de HGIS.

Beleidsthema 4: Consulaire belangenbehartiging en het internationaal uitdragen van Nederlandse waarden en belangen

Algemeen

Het verlenen van goede consulaire diensten aan Nederlanders in nood in het buitenland, evenals het verstrekken van reisdocumenten aan Nederlanders in het buitenland. Daarnaast levert het kabinet een bijdrage aan een gereguleerd personenverkeer door de Nederlandse inbreng in het Europese visumbeleid en is het kabinet verantwoordelijk voor de visumverlening kort verbl ijf.

Het versterken van de Nederlandse cultuursector door internationale uitwisseling en presentatie; verbindingen leggen met economische diplomatie en andere prioriteiten van geïntegreerd buitenlandbeleid, zoals het mensen-rechtenbeleid en veiligheidsbeleid.

Beleidsinzet toegelicht

(Consulaire) crisisbeheersing en paraatheid

Zowel de COVID-19 pandemie als crisissituaties in Afghanistan, Oekraïne, en meer recentelijk in Soedan en Niger, hebben de noodzaak van goede en moderne consulaire dienstverlening onderstreept. Als Nederlanders in het buitenland worden geconfronteerd met veiligheidsrisico's zorgt dat in de regel voor een forse stijging van hulpvragen en in sommige gevallen ook voor consulaire ondersteuning of evacuatie. Het afgelopen jaar is veel geïnvesteerd in de versterking van de crisis-paraatheid van het departement en het postennet. Het ministerie blijft werken aan het verder verbeteren van de consulaire dienstverlening aan en informatievoorziening voor Nederlanders in het buitenland. In 2024 worden er meer medewerkers voorbereid en getraind en wordt de samenwerking met andere (EU) landen en de benodigde infrastructuur versterkt.

Eind april 2023 heeft het Nederland, in samenwerking met Europese en andere internationale partners, een militaire evacuatie uitgevoerd uit Soedan. In totaal zijn met acht vluchten 270 personen geëvacueerd, onder wie circa 100 personen met de Nederlandse nationaliteit of een Nederlandse verbflijfstitel. Het SCOT (Snel Consulair Ondersteuningteam) speelde hier een belangrijke rol in. Meer recentelijk, begin augustus 2023, heeft er een evacuatie plaatsgevonden uit Niamey, Niger, na een staatsgreep.

Wat is het SCOT?

Het SCOT is een team van medewerkers van het ministerie van Buitenlandse Zaken, dat snel kan worden ingezet in een gebied waar veel Nederlanders hulp nodig hebben. Het SCOT ondersteunt dan het werk van een ambassade of consulaat. Bijvoorbeeld om Nederlanders te helpen met verloren paspoorten, of in te zetten om Nederlanders veilig thuis te laten komen in tijden van crisis. Daarvoor werkt het SCOT ook samen met de lokale overheid en hulpdiensten. Bij evacuaties werkt het SCOT soms ook nauw samen met Defensie.

Consulaire dienstverlening

De omstandigheden waarin de consulaire dienstverlening wordt uitgevoerd veranderen eveneens, soms - zoals bij een crisis - heel snel. Waar de COVID-19 pandemie het aantal reisbewegingen en daarmee de vraag naar visa en reisdocumenten drastisch inperkte, stijgen de aantallen aanvragen hiervoor nu weer naar het oude niveau van vóór de pandemie. Op het gebied van crisissituaties was het opnieuw een bewogen periode, onder andere in verband met de aardbeving in Turkije en Syrië, en de recente evacuatie van Nederlanders uit Soedan en Niger. Andere ontwikkelingen in de wereld, zoals de situatie in Oekraïne, en visaproblematiek op de Westelijke Balkan, waren aanleiding voor beleidsmatige maatregelen, veelal EU-gemeenschappelijk via het visuminstrument.

Kortom, het consulaire werkterrein is volop in beweging. Dat is op zich niet nieuw, die beweging is eerder een constante factor. Wel is sprake van een verhoogd tempo waarin de veranderingen zich voordoen en van toenemende verwachtingen. Dit vraagt om scherp zicht op de klantbehoefte, om oog voor de menselijke maat en om wendbaarheid als organisatie. Waarbij tevens duideljk moet zijn dat de mogelijkheden voor de overheid niet onbegrensd zijn en mensen ook een eigen verantwoordelijkheid hebben.

Het kabinet streeft in deze context naar continue verbetering van de consulaire dienstverlening. Door zo goed mogel ijk aan te sluiten bij veranderende wensen en behoeften, door de organisatie zo in te richten dat adequaat kan worden ingespeeld op nieuwe ontwikkelingen en door voortdurend te werken aan goede informatievoorziening en andere dienstverlening.

Cultuur

Kunst en cultuur geven betekenis en vorm aan onze relaties: ze zorgen voor onderlinge verbondenheid. Met het vierjarig kader internationaal cultuurbeleid (ICB 2021-2024) wordt dat met name gezocht in de relaties met Europese landen, grensoverschrijdende samenwerking en een aantal voor Nederland belangrijke landen in de rest van de wereld. Culturele samenwerking ondersteunt ook de andere prioriteiten van buitenlandbeleid, zoals bijvoorbeeld in de ondersteuning van Oekraïne: in 2024 wordt de intensievere culturele samenwerking met Oekraïne voortgezet.

Daarnaast wordt in 2024 de academische en museale samenwerking met herkomstlanden van cultuurgoederen uit een koloniale context geïntensiveerd. Dit draagt bij aan een evenwichtige mondiale dialoog over het koloniale verleden en aan versterkte relaties met deze landen.

Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële instrumenten

BZ

• - 

  Verlenen van financiële- en niet financiële consulaire bijstand aan Nederlanders in nood en/of schrijnende gevallen.

• - 

  (Stille) diplomatie met oog op eerlijke rechtsgang voor Nederlandse gedetineerden en het adviseren en ondersteunen van Nederlandse gedetineerden door gedifferentieerde bezoekfrequentie.

• - 

  Verstrekken van reisadviezen en het bijstaan van Nederlanders in geval van crises; als dat noodzakelijk en mogelijk is, organiseren, waar mogelijk met partnerlanden, van evacuaties.

• - 

  Verstrekken van reisdocumenten en opmaken van consulaire akten en verklaringen.

• - 

  Consulaire informatiesystemen om de primaire consulaire processen te kunnen afhandelen.

• - 

  Loket buitenland: opzetten van een one-stop shop voor overheid gerelateerde zaken voor Nederlanders die in het buitenland verbl ijven.

• - 

  Behandelen van aanvragen voor visa kort verblijf en het beleid op dit terrein waaronder de inname van aanvragen voor MVV's en het afnemen van inburgeringsexamens.

• - 

  Verrichten van legalisaties en uitvoeren van verificatieonderzoeken.

• - 

  Op verzoek van het Ministerie van Justitie en Veiligheid worden algemene en individuele ambtsberichten opgesteld, waarop door J&V mede het toelatings- en terugkeerbeleid wordt gebaseerd.

• - 

  Samenwerking met instanties in en buiten Nederland, de EU en internationale organisaties over o.a. wederzijdse visumvertegenwoordiging.

• - 

  Voor het beschermen van de mensenrechten van migranten, het voorkomen van irreguliere migratie, het tegengaan van mensensmokkel en -handel en het bevorderen van terugkeer en herintegratie is Nederland actief in onder meer de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM).

• - 

  Subsidieverlening via de posten aan Nederlandse cultuurmakers en -instellingen.

• - 

  Via publieksdiplomatie verstevigt Buitenlandse Zaken het netwerk van beleidsbeinvloeders die de besluitvorming op voor Nederland relevante beleidsterreinen kunnen beïnvloeden.

• - 

  De strategische inzet van Publieksdiplomatie door het postennetwerk en BZ versterkt de reputatie van Nederland bij een buitenlands publiek en daarmee de politieke- en economische positie. Zo waarborgen we de Nederlandse belangen en kunnen we ons waardenstelsel uitdragen.

• - 

  Subsidie ten behoeve van Instituut Clingendael voor trilateraal onderzoeksprogramma met Defensie en JenV. Daarnaast ook een opdracht ter ondersteuning van het China Kennisnetwerk en het Oost-Europa/ Rusland Kennisplatform.

• - 

  Vanuit het Programma Ondersteuning Buitenlands Beleid (POBB) worden eenmalige katalyserende activiteiten gefinancierd ter ondersteuning van de doelstellingen van het Nederlandse buitenlandbeleid. Dat kunnen ook activiteiten zijn voor COVID-19 ondersteuning.

• - 

  Voor bezoeken, ontvangsten en overige uitgaven hoogwaardigheidsbekleders, Corps Diplomatique en internationale organisaties wordt EUR 1 miljoen geraamd.

• - 

  Voor uitgaven ten behoeve van staatsbezoeken, officiële bezoeken en werkbezoeken van het Koninklijk Huis wordt EUR 2 miljoen geraamd.

• - 

  Opdrachtverlening aan CJIB voor verkeersnotificaties (vrijwillige bijdrage) na overtredingen buitenlandse diplomaten in Nederland.

OCW

• - 

  Het internationaal cultuurbeleid is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de bewindspersonen van OCW en Buitenlandse Zaken.

In de periode 2021-2024 gelden voor het internationaal cultuurbeleid drie doelen:

• 1. 

  een sterke positie van de Nederlandse culturele sector in het buitenland door zichtbaarheid, uitwisseling en duurzame samenwerking;

• 2. 

  het met Nederlandse cultuuruitingen ondersteunen van de bilaterale relaties met andere landen;

• 3. 

  het benutten van de kracht van de culturele sector en creatieve industrie voor de Sustainable Development Goals (SDG's), met name in de verbinding met de BHOS-agenda in de focusregio's.

• - 

  Voor de verwezenlijking van bovenstaande doelen wordt gekozen voor een meerjarige strategische inzet op 23 landen. Per land worden nadere afspraken gemaakt tussen betrokken spelers (o.a. diplomatieke posten, fondsen en Dutch Culture) over samenwerking en uitvoering. Door maatwerk per land worden cultuur en buitenlandprioriteiten met elkaar verbonden.

Beleidsthema 5: Duurzame economische ontwikkeling, handel en investeringen

Algemeen

Versterken van het internationaal verdienvermogen van Nederland, nu en in de toekomst, verminderen van armoede en maatschappelijke ongelijkheid, bevorderen van duurzame inclusieve groei wereldwijd, waarbij wordt ingespeeld op mondiale transities. Nederland werkt aan een toekomstbestendig handels- en investeringssysteem, gebaseerd op hoge standaarden, Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO), vergroening van het handelsinstrumentarium, bevordering van de economische weerbaarheid en versterking van de private sector en arbeidsmarkt in ontwikkelingslanden.

Beleidsinzet toegelicht

Investeren in een toekomstbestendig handels- en investeringssysteem Doel van de Nederlandse inzet is een actieve bijdrage leveren aan het ondersteunen en bevorderen van een open, op regels gebaseerd mondiaal handels- en investeringssysteem, met oog voor het gelijke speelveld, open markten, open strategische autonomie, economische weerbaarheid en veiligheid en de thema's digitalisering en verduurzaming, onder meer via de WTO, OESO en G20. Zo zet het kabinet zich onder andere in voor WTO-hervormingen. In het bijzonder van belang is het hervormen en herstellen van het geschillenbeslechtingssysteem uiterljk per 2024, zoals de WTO-leden afgesproken hebben tijdens de 12e Ministeriele Conferentie. Nederland zal ook onverminderd blijven inzetten op aangescherpte regels voor een mondiaal gelijk speelveld. Hiernaast zet Nederland zich ook in voor het verder integreren van duurzaamheid in het WTO-acquis.

Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële instrumenten

BHOS

• - 

  Contributies aan internationale organisaties zoals OESO en WTO.

• - 

  Programma's ter bevordering van maatschappel ijk verantwoord ondernemen.

• - 

  Bijdragen aan beleidsondersteuning en -onderzoek en -evaluatie, alsmede incidentele projecten.

• - 

  Via verschillende kanalen wordt bijgedragen aan de bestrijding van kinderarbeid.

• - 

  Uitgaven ten behoeve van de bestrijding kinderarbeid vallen onder MVO en beleidsondersteuning ODA. Er wordt ingezet op drie terreinen: Een bijdrage aan de International Labour Organisation; subsidies via het door RVO uitgevoerde Fonds Bestrijding Kinderarbeid en een subsidie aan de Alliantie Stop Kinderarbeid.

• - 

  De regeling Starters International Business (SIB) bestaat uit individuele coaching-, missie- en kennisvouchers voor startende mkb-onderne-mingen die de stap willen maken naar buitenlandse markten.

• - 

  Het Programma Strategische Beurzen voor steun aan collectieve promotionele activiteiten voor een succesvolle positionering van Nederlandse topsectoren en clusters in buitenlandse markten.

• - 

  Het instrument Partners for International Business (PIB) ondersteunt de structurele positionering van clusters van Nederlandse bedrijven, met name uit topsectoren, op voor Nederland kansrijke markten.

• - 

  Het Dutch Trade and Investment Fund (DTIF) biedt financiering voor investeringen en export van MKB en grote bedrijven, indien banken en andere financiële instellingen deze financiering niet bieden en er voldaan wordt aan de criteria die gelden voor publieke interventie.

• - 

  Het structurele budget voor projectontwikkeling van Invest International wordt gebruikt voor een subsidie aan Invest International. Via Invest International wordt DRIVE en haar voorganger ORIO ondersteund.

• - 

  Inzet op het terrein van (jeugd)werkgelegenheid met als hoofddoel het creëren van toekomstperspectief, middels fatsoenlijk werk en inkomen, voor 200.000 jongeren in het Midden-Oosten, Noord-Afrika, West-Afrika/Sahel en de Hoorn van Afrika. In lijn hiermee is het subsidieprogramma LEAD (Local Employment in Africa for Development) verlengd.

• - 

  Bijdrage aan het Dutch Good Growth Fund (DGGF) welke een revolverend fonds is, dat financiering verschaft voor ontwikkelingsre-levante en risicodragende investeringen en exporttransacties.

EZK

• - 

  Bijdragen aan internationale organisaties zoals de Universal Postal Union (UPU), de International Telecommunications Union (ITU) en de internationale organisaties Metrologie. Deze internationale organisaties hebben betrekking op postovergangen, radiofrequenties en metrologie.

• - 

  Bijdrage aan het permanente ondersteunende bureau van European Conference of Postal and Telecommunications Administrations (CEPT).

• - 

  Een jaarlijkse donatie aan het secretariaat van het Internet Governance Forum (IGF). Dit forum is een uitvloeisel van het VN-top World Summit on Information Society in 2005.

• - 

  Bijdragen aan de internationale organisaties zoals de Wereldhandelsorganisatie (WTO) en de World Intellectual Property Organization (WIPO).

Beleidsthema 6: Duurzame ontwikkeling, voedselzekerheid, water en klimaat

Algemeen

Verminderen armoede, duurzame ontwikkeling en het nakomen van de klimaatafspraken door: Toegenomen landbouwproductie en voedselzekerheid; Verbeterd waterbeheer, toegang tot veilig drinkwater en sanitatie; Ondersteunen klimaatacties ontwikkelingslanden: groene doorstart, energietransitie; verbeterde toegang tot energie en voorkomen ontbossing; Klimaatdiplomatie: verhogen mondiale ambities en versnellen acties; Verbeteren duurzaam gebruik natuurlijke hulpbronnen

Beleidsinzet toegelicht

Klimaat

Het kabinet zet internationaal, met klimaatprogramma's, -bijdragen en -diplomatie, in op alle drie de doelen van de Overeenkomst van Parijs: klimaatmitigatie, het beperken van de opwarming van de aarde tot maximaal 1,5°C; klimaatadaptatie, het minimaliseren van en weerbaar maken voor de effecten van klimaatverandering; en het in lijn brengen van financiële stromen met genoemde doelen. Het kabinet hecht er aan om de verhoogde beleidsambitie van de BHOS-nota en Internationale Klimaat-strategie in relatie tot ontwikkelingslanden gestand te blijven doen op het terrein van klimaatadaptatie, bossen en toegang tot hernieuwbare energie. Het betreft hier de verdubbeling van het aantal mensen met toegang tot hernieuwbare energie tot en met 2030, de verdubbeling van de inzet op het tegen gaan van ontbossing per 2025 en bijdragen aan het streven in het Glasgow Climate Pact om adaptatiefinanciering te verdubbelen.

Opvolging New York Water Conferentie 2023 De VN Waterconferentie van maart 2023 in New York, was de eerste VN-Waterconferentie sinds 50 jaar. De conferentie was onder co-voorzitterschap van Nederland en Tajikistan en heeft veel belanghebbenden gemobiliseerd en een podium geboden voor concrete mondiale toezeggingen, plannen en innovaties op water en klimaatadaptatie. Het doel is dat de internationale afspraken leiden tot het behalen van SDG6 (water) en alle andere water gerelateerde SDGs (zoals voedsel, klimaat, infra, steden, oceanen, gezondheid, gelijkheid, etc) door de inzet te vergroten en te versnellen. Eén van de principale uitkomsten van de conferentie is de 'Water Action Agenda', een actiegerichte agenda waar lidstaten en stakeholders rond de 820 vrijwillig commitments voor hebben aangeleverd. De Water Action Agenda krijgt een concreet vervolg in de drie belangrijkste VN-toppen: SDG Summit 2023, Summit of the Future 2024, World Social Summit 2025, en via de jaarlijkse HLPF, COP's en andere VN-processen en het Dushanbe Water Process. Ook wordt er een UN Water Envoy aangesteld om het proces te begeleiden. Nederland lanceerde het International Panel for Deltas and Coastal Areas om landen en eilanden te ondersteunen in een klimaatadaptatie strategie. Voor de opvolging van de New York Water Conferentie wordt vanuit de HGIS in totaal EUR 11,5 miljoen bijgedragen. Parallel aan de VN Water Conferentie organiseerde Nederland ook een laagdrempelige NY Water Week om podium te bieden voor thematische actualiteiten, dialogen, netwerken en kennisuitwisseling. De kamer is ook in een brief van 22 mei 2023 (Kamerstuk II, nr. 31 793-243) geïnformeerd over de conferentie.

Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële instrumenten

BHOS

• - 

  Via de bilaterale programma's wordt door ambassades en hun publieke, private en maatschappelijke partners geïnvesteerd in de verduurzaming van de voedselproductie.

• - 

  Belangrijke activiteiten zijn het SNV-programma Climate Resilient Agriculture For Tomorrow, CRAFT (subsidie), het Pro-ARIDES Programma in West-Afrika (subsidie) en twee regionale programma's van resp. IFAD en Wereldbank

• - 

  Via diverse internationale NGO's worden programma's gesteund die werken aan landbouwontwikkeling in meerdere landen, zoals het 2-Scale programma dat geleid wordt door het International Fertilizer Development Center (IFDC).

• - 

  Er wordt geïnvesteerd in samenwerkingsverbanden die kennis en kunde van de Nederlandse private sector, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties koppelen aan capaciteitsversterking in lage inkomenslanden, zoals via het kennisprogramma van het Netherlands Food Partnership en het door RVO uitgevoerde Land@scale programma.

• - 

  Met de b ijdrage aan de Consultative Group on International Agricultural Research (CGIAR) wordt internationaal landbouwkundig- en voedingsonderzoek uitgevoerd.

• - 

  Via delegated cooperation worden EU-middelen (Desira) gecombineerd met Nederlandse middelen verstrekt aan WUR en World Vegetable Center voor onderzoek naar verbeterde groententeelt.

• - 

  Via de bilaterale programma's in de focuslanden wordt door ambassades met subsidies en bijdragen aan publieke, private en maatschappelijke partners geïnvesteerd in vergroting van toegang tot gezond en nutriëntenrijk voedsel. Zo worden bijvoorbeeld in Benin en Burundi schoolkinderen dagel ijks van gezonde maaltijden voorzien die geleverd worden door lokale boer(inn)en.

• - 

  Met de Global Alliance for Improved Nutrition (GAIN) en CARE (subsidies) wordt in Benin, Nigeria, Uganda, Kenia, Ethiopië en Mozambique ingezet op het substantieel vergroten van het aantal kwetsbare consumenten dat het gehele jaar door gezonde diëten kan consumeren.

• - 

  Met UNICEF (bijdrage) wordt in Niger, Burkina Faso, Sudan en Burundi gewerkt aan betere voeding voor jonge kinderen en hun moeders.

• - 

  Samenwerking met andere donoren en versterken van lokaal beleid wordt gestimuleerd door een Nederlandse bijdrage aan de Scaling Up Nutrition (SUN) movement.

• - 

  Met het nieuwe programma Reversing the Flow is een instrument ontwikkeld om de waterveiligheid van gemeenschappen in kwetsbare situaties te versterken. Activiteiten die door deze gemeenschappen zelf worden ontwikkeld, zullen in 2022 zijn gericht op het vergroten van weerbaarheid, incl. 'bouwen met de natuur'.

• - 

  Het Wereldbank Global Water and Sanitation Partnership bljft een belangrijke speler bij het mobiliseren van kennis om de water- en sanitatie respons binnen de WB emergency respons en de daarop volgende recovery vorm te geven en lopende programma's te herstructureren. Dit programma is binnen de WB ook van groot belang bij het adresseren van de water- en sanitatie- problematiek in de post-COVID-19 crisis.

• - 

  Binnen de Nederlandse inzet om klimaatverandering tegen te gaan staan adaptatie en weerbaarheid voorop. Hiervoor worden onder andere bijdrages gedaan aan programma's op het gebied van water, voedselzekerheid en ontbossing.

• - 

  Het blijft ook nodig kennis te ontwikkelen over de relatie tussen klimaatverandering, ontwikkelingssamenwerking en armoede. Daartoe wordt onder andere samengewerkt met WRI, PBL en de Commissie MER.

• - 

  Het nationale klimaatfonds Dutch Fund for Climate and Development (DFCD) versterkt de weerbaarheid van ontwikkelingslanden tegen klimaatverandering en draagt bij aan emissiereductie.

• - 

  Om klimaatdiplomatie te ondersteunen doet Nederland een bijdrage aan de Global Environment Facility, het Groene Klimaatfonds en de Climate Investment Funds. Nederland draagt voorts bij aan UN Environment (UNEP).

• - 

  Nederland benadrukt het belang van de transitie naar een circulaire economie voor het behalen van de klimaatdoelen.

• - 

  Nederland zet in op internationale multi-stakeholder partnerschappen om verantwoorde grondstoffenwinning in ontwikkelingslanden te vergroten en de klimaat-impact ervan te verkleinen.

IenW

• - 

  Uitvoering van Partners voor Water ten behoeve van het vergroten van waterveiligheid en waterzekerheid in de wereld met accent op negen deltalanden.

• - 

  Uitvoering Blue Deal, een internationaal programma van 21 waterschappen. Het programma Blue Deal heeft als doel: 20 miljoen mensen in 40 stroomgebieden wereldwijd helpen aan schoon, voldoende en veilig water.

• - 

  International Panel for Deltas and Coastal Areas (IPDC), t ijdens de VN Water Conferentie is het IPDC van start gegaan. De eerste fase van het programma loopt van 2023-2026 en ondersteunt klimaat-kwetsbare landen en eilandstaten in het ontwikkelen van een gedegen klimaatadaptatiestrategie, conform de richtlijnen van de UNFCCC. In totaal hebben 10 landen en 7 eilanden (waaronder de 6 eilanden van het KNL) zich aangemeld, evenals 3 multilaterale banken (zie ook www.deltasandcoasts.net).

• - 

  In het kader van de transities Circulaire Economie, Slimme en Duurzame Mobiliteit en Klimaatadaptatie draagt lenW op grond van internationale verdragen of andere internationale afspraken bij aan internationale organisaties, zoals aan UNEP, UNECE, het International Resource Panel (IRP) en het International Transport Forum (ITF). Tevens zijn er middelen gereserveerd voor de Nederlandse bijdrage in de gebruiksvergoeding van het Estec/ Galileo Reference Center (GRC).

• - 

  Op grond van wet- en regelgeving en internationale afspraken betaalt Nederland contributiegelden aan de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) en het European Centre for Medium-Range Weather Forecasts (ECMWF). Deze intergouvernementele organisaties zijn van groot belang voor internationale samenwerking op het gebied van weer, klimaat, modelontwikkeling en data.

EZK

• - 

  Opdrachten rondom mondiale klimaatprojecten, zoals de jaarl ijkse Conference of Parties (COP).

• - 

  Bijdragen en contributies aan internationale organisaties waardoor Nederland een actieve participatie heeft in diverse internationale energie- en klimaatgerelateerde organisaties en netwerken.

LNV

• - 

  Er zijn middelen gereserveerd ten behoeve van de jaarl ijkse contributies voor internationale organisaties. De grootste contributie die hieruit bekostigd wordt, is die aan de Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). Daarnaast zijn er middelen gereserveerd voor kleinere contributies aan verschillende internationale organisaties, zoals het United Nations Environment Program (UNEP).

Algemeen

Menselijke ontplooiing en het bevorderen van sociale gelijkheid en inclusieve ontwikkeling, door: het bijdragen aan seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) voor iedereen en een halt toe te roepen aan de verspreiding van hiv/aids; het versterken van primaire gezondheidssystemen voor betere toegang tot essentiële dienstverlening en weerbaarheid tegen pandemieën; het verbeteren van betaalbaarheid en toegankelijkheid van primaire gezondheidszorg; het bevorderen van vrouwenrechten en gendergelijkheid; versterking van het maatschappelijk middenveld en bevordering en bescherming van de politieke ruimte voor maatschappel ijke organisaties; versterken van de meest gemarginaliseerde en gediscrimineerde groepen, zodat zj hun stem kunnen laten horen; versterken van het onderwijs en daarmee bijdragen aan het vergroten van kansen en perspectieven voor jongeren; een toename van het aantal goed opgeleide professionals, versterking van beroeps en hoger onderwijs en het bevorderen van beleidsrelevant onderzoek.

Beleidsinzet toegelicht

Mondiale Gezondheid en Seksuele en Reproductieve Gezondheid en Rechten (SRGR)

De effecten van de COVID-19 pandemie op de mondiale gezondheid en op het behalen van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties hebben laten zien dat internationale samenwerking op het gebied van volksgezondheid cruciaal is en blijvend grote inzet behoeft. In 2022 presenteerde het kabinet de Nederlandse mondiale gezondheids-strategie 2023-2030: Samen zorgen voor gezondheid wereldwijd. Het doel is om gecoördineerd en doelgericht bij te dragen aan het verbeteren van de volksgezondheid wereldwijd, en daarmee ook in Nederland. De strategie heeft drie prioriteiten:

• - 

  Het versterken van de mondiale gezondheidsarchitectuur en nationale gezondheidssystemen

• - 

  Het verbeteren van internationale pandemische paraatheid en minimaliseren van grensoverschrijdende gezondheidsdreigingen

• - 

  Het adresseren van de impact van klimaatverandering op volksgezondheid en vice versa

Binnen deze prioriteiten blijft Nederland zich inzetten voor keuzevrijheid voor vrouwen en meisjes, goede informatievoorziening en toegang tot anticonceptie. Hierbij houdt het kabinet de voorziene extra inzet in stand op die thema's en rechten van groepen die onder druk staan, en waar andere donoren minder in durven te investeren, zoals veilige abortus, seksuele voorlichting en de gezondheid van jongeren en gemarginaliseerde groepen. Ook de intensivering op primaire gezondheidssystemen blijft overeind, waarmee de capaciteit van landen wordt versterkt om ziekten zoals TBC en hiv te bestrijden, adequate zorg en informatie te bieden op het gebied van SRGR, maar ook om de weerbaarheid tegen pandemieën te versterken.

Als onderdeel van deze proriteit richt het kabinet zich ook op het adequaat toerusten van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), zodat deze organisatie de gewenste centrale rol in de internationale coördinatie en haar cruciale normatieve en coördinerende taken goed kan uitvoeren. Ook blijft Nederland een rol spelen in de bestrijding van antimicrobiële resistentie (AMR). Een nieuw onderdeel in de Nederlandse inzet op mondiale gezondheid betreft de focus op internationale verduurzaming en klimaatbestendig bestendig maken van de gezondheidszorg. Ten slotte behoudt het kabinet haar extra inspanning voor het versterken van de innovatiekracht op het terrein van gezondheid en het vergroten van de betrokkenheid van de private sector, onder andere op het terrein van lokale productie van medische producten.

Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële instrumenten

BHOS

• - 

  Een aantal internationale organisaties met mandaat op het gebied van gezondheid krijgt algemene vrijwillige en/of geoormerkte bijdragen (WHO, UNFPA, UNAIDS, GFATM, UNICEF, GAVI, GFF/WB).

• - 

  Onder subsidies wordt via het SRGR-partnerschappen programma gedurende de periode 2021-2025 zeven partnerschappen ondersteund, bestaande uit het Nederlands en zuidelijk maatschappelijk middenveld. Deze partnerschappen zijn gericht op capaciteitsversterking, waarbij de nadruk ligt op pleitbezorging voor het vergroten van kennis en toegang tot SRGR voor jongeren alsmede op meer respect voor SRGR van mensen aan wie deze nog wordt onthouden.

• - 

  Nederland bljft in ieder geval op korte termijn bijdragen aan het indammen van de COVID-19 pandemie via de Access to COVID-19 Tools Accelerator (ACT-A) en draagt bij aan het verbeteren van pandemiepa-raatheid en preventie.

• - 

  In 2021 zijn onder het SDG5 fonds (2021 - 2025) drie nieuwe programma's van start gegaan die zich specifiek richten op vrouwenrechten en gendergelijkheid: Leading from the South (LFS) II, Power of Women (POW) en Women, Peace and Security (WPS).

• - 

  Het POW programma is de opvolging van Funding Leadership Opportunities for Women (FLOW) II en wordt uitgevoerd door zes consortia van vrouwenrechtenorganisaties.

• - 

  Via het Accountability fonds worden lokale partners direct gesteund. Het Voice-fonds, geeft de meest gemarginaliseerde en gediscrimineerde groepen een stem in tien geselecteerde landen en ondersteunt leeftijd-gediscrimineerde groepen.

• - 

  Het WPS programma is de opvolger van het Nationaal Actieplan 1325 (NAP)-programma en wordt uitgevoerd door consortia van NGO's in het kader van het vierde Nationaal Actieplan 1325 (2021 - 2025).

• - 

  De Nederlandse onderwijsinzet krijgt een verscherpte focus op beroepsen hoger onderwijs. In 2023 wordt een nieuw, meerjarig beroeps- en hoger onderwijsprogramma gestart, gericht op de groei van een ondernemende, jonge en weerbare generatie met meer perspectief op de arbeidsmarkt en in de samenleving.

• - 

  Via het Global Partnership for Education (GPE) steunt Nederland onderwijsbeleid en structurele veranderingen in ontwikkelingslanden.

• - 

  De Nederlandse bijdrage aan het Global Partnership for Education (GPE) wordt na afloop van het lopende contract (in 2025) beëindigd.

OCW

• - 

  Bijdragen aan internationale onderwijsinstellingen en organisaties ten behoeve van internationaal wetenschappelijk onderwijs en onderzoek.

• - 

  Bijdrage aan internationaal programma Wageningen UR International Soil and information Centre (ISRIC); Deze middelen zijn bij de start van het kabinet Rutte III overgeheveld vanuit het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

VWS

• - 

  In 2024 wordt het meerjarig partnerschap-programma met de WHO voortgezet en vernieuwd. Nederland zet in op een sterkere rol van de WHO, ten einde bij te dragen aan een gezondere en eerl ijkere wereld. In het vervolgprogramma zal de mondiale gezondheidsstrategie leidend zijn.

• - 

  Initiële middelen zijn gereserveerd voor de implementatie van de Mondiale Gezondheidsstrategie (2023-2030), ter oprichting van de Global Health Hub, om de samenwerking met en binnen het maatschappelijk middenveld te bevorderen, en voor het Global Health Partnerships Programma, dat kennisuitwisseling en technische assistentie tussen de Nederlandse overheid en de overheden van partnerlanden financiert op VWS-beleidsterreinen.

• - 

  EUR 1,5 miljoen wordt 2023 t/m 2025 beschikbaar gesteld voor het AMR Multi Party Trust Fund (MPTF). AMR is een ernstige bedreiging van de volksgezondheid wereldwijd en in Nederland. Hiermee wordt de ontwikkeling van nationale AMR-bestrijdingsplannen en het bieden van technische assistentie gesteund.

• - 

  De Coalition for Preparedness Innovations (CEPI) ontvangt EUR 3 miljoen per jaar (2023 t/m 2026)

Algemeen

Multilaterale samenwerking en inclusieve groei door versterkte multilaterale betrokkenheid en overige inzet; de inzet van cultuur en sport in ontwikkelingslanden om een sociale en kansrijke samenleving te stimuleren en het bevorderen van maatschappelijke betrokkenheid in Nederland. Tevens zetten we in op het bevorderen van migratiesamenwerking, het verbeteren van de perspectieven van vluchtelingen en gastgemeen-schappen (met focus op bescherming, onderwijs en werk) en het verlenen van noodhulp ter leniging van humanitaire nood wereldwijd, via internationale en nationale partners.

Beleidsinzet toegelicht

Internationale Financiële Instellingen

Nederland draagt via algemene bijdragen aan multilaterale ontwikkelingsbanken en ontwikkelingsfondsen bij aan ontwikkelingssamenwerking.

Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële instrumenten

BHOS

• - 

  Bijdragen aan VN-instellingen, zoals UNDP, UNICEF en UNIDO.

• - 

  Bijdragen aan de begrotingen van Internationale Financiële Instellingen (IFI's), waaronder regionale ontwikkelingsbanken zoals de African Development Bank(AfDB) en fondsen via middelenaanvullingen en kapitaalverhogingen.

• - 

  Bijdragen aan specifieke programma's, assistent deskundigenprogramma's en trustfondsen.

• - 

  Compensatie van de Wereldbank (IDA) en de regionale ontwikkelingsbanken voor schuldverlichting geeft ontwikkelingslanden de financiële ruimte om een sterker eigen armoedebeleid te voeren.

• - 

  Middelen die, in het licht van het AIV-advies (Sociale Bescherming in Afrika), zijn bedoeld voor het opzetten van een duurzaam programma omtrent cash transfers.

• - 

  Het ODA-budget wordt gecorrigeerd voor ontwikkelingen van het BNI. In het kader van behoedzaamheid en stabiliteit in de begroting worden groei en krimp niet direct vertaald in de OS-programmalijnen. Deze zogeheten BNI-ruimte kan immers weer toenemen of afnemen als in de loop van het jaar de raming wordt bijgesteld.

Financiën

• - 

  Bijdragen aan de begroting van de Internationale Financiële Instellingen (IFI's) via middelen aanvulling, kapitaalverhogingen en specifiek e programma's of trustfondsen ter bestrijding van armoede in ontwikkelingslanden over een breed spectrum aan sectoren, o.a. op terrein van economische en sociale sectoren.

• - 

  Bijdragen aan de steun voor Oekraïne voor wederopbouw, huisvesting en begrotingssteun middels een bijdrage aan het EU For Ukraine Trust Fund (EU4U) van de EIB en een rentebijdrage aan de EU voor de lening van de Europese Commissie aan Oekraïne.

• - 

  Verlenen van technische assistentie aan counterparts in de landen die behoren tot de Nederlandse kiesgroeplanden bij IMF, Wereldbank en EBRD.

Eerstejaarsopvang asielzoekers

• - 

  Dit betreft de kosten van de eerstejaarsopvang van asielzoekers uit DAC-landen, die aan het ODA-budget worden toegeschreven. De uitgaven worden verantwoord op de begrotingen van het Ministerie van Justitie en Veiligheid en Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

• - 

  Als gevolg van een hogere asielinstroom dan eerder verwacht, heeft er een herschikking plaatsgevonden binnen het ODA-budget. Hierdoor vloeit ODA-budget van de begrotingen van BHOS, Financiën en BZ naar de begroting van JenV. Een uitgebreidere toelichting hierop wordt gegeven in de begrotingen van BHOS. Financiën en BZ.

Algemeen

Onder overige uitgaven zijn de uitgaven gegroepeerd die niet onder één van de beleidsinhoudelijke hoofdstukken kunnen worden ondergebracht. Dit betreft vooral de apparaatsuitgaven voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken waarbij het merendeel van de uitgaven bestemd is voor het postennet en de uitgaven voor attachés, die vanuit de verschillende vakdepartementen worden uitgezonden naar de Nederlandse vertegenwoordigingen in het buitenland om met hun specifieke kennis mede invulling te geven aan het buitenlands beleid.

Beleidsinzet toegelicht

Postennet

De internationale belangen van Nederland vragen om een brede en wereldwijde aanwezigheid van vertegenwoordigingen in het buitenland die Buitenlandse Zaken in staat stellen om via onze posten de rijksbrede Nederlandse ambities in het buitenland te blijven behartigen. Een postennet fit-for-purpose: nu en in 2030 is rijksbreed, professioneel, veilig en wendbaar.

Het netwerk van ambassades, consulaten-generaal, permanente vertegenwoordigingen en andere kantoren blijft onverminderd belangrijk voor de uitvoering van de taken die het Koninkrijk heeft op het onderhouden van diplomatiek verkeer, handelsbevordering richting andere landen en stimuleren van investeringen in Nederland, consulaire dienstverlening en ontwikkelingssamenwerking.

Bij de start van het kabinet Rutte IV is ingezet op uitbreiding van het postennet op de belangrijke thema's uit het coalitieakkoord: mensenrechten, veiligheid (cybersecurity, economische veiligheid), consulaire dienstverlening, economische diplomatie en een focus op migratie, klimaat en gezondheidszorg.

Budgettaire gevolgen van beleid

Financiële instrumenten

BZ

• - 

  Betreft de uitgaven die samenhangen met de HGIS-indexering en onvoorziene uitgaven.

• - 

  De apparaatsuitgaven van zowel het postennetwerk in het buitenland als het departement in Den Haag, exclusief de personele uitgaven voor de politieke leiding en vak-attachés van andere ministeries zijn hierin opgenomen. Het omvat de verplichtingen voor en uitgaven aan het ambtelijk personeel, de overige personele uitgaven en het materieel.

Diverse ministeries

• - 

  Uitgaven ten behoeve van attachés van verschillende ministeries. Het attaché-netwerk biedt Nederland permanente aanwezigheid in de wereld waarin attachés kansen identificeren en creëren, voorzien in informatie en kennis, relaties onderhouden en bouwen met verschillende partners, en de belangen van Nederland behartigen. Diverse ministeries zijn via vak-attachés vertegenwoordigd in het buitenland.

• - 

  Gezamenlijke aansturing van het Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA) door EZK en BHOS. De NFIA helpt en adviseert bedrijven uit het buitenland bij het opzetten, uitrollen en/of uitbreiden van hun internationale activiteiten in Nederland. De NFIA focust daarbij op het aantrekken van buitenlandse investeringen die bijdragen aan bestaande Nederlandse ecosystemen en clusters. De NFIA richt zich daarnaast op de promotie van Nederland in het buitenland als een land met een aantrekkelijk investerings- en vestigingsklimaat en speelt een actieve rol bij het in stand houden daarvan.

BIJLAGEN

Bijlage 1: De HGIS verticaal: wijzigingen na de Miljoenennota 2023

1 Inclusief extrapolatie van het voorgaande jaar.

Begroting/beleidsterrein/

artikel/omschrij'ving    2022    2023    2024    2025    2026    2027    2028

Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA

Begroting/beleidsterrein/

artikel/omschrij'ving    2022    2023    2024    2025    2026    2027    2028

Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA

ö) _ TO E r 3 C <5

to CD — c ~ ^c o ü) S ^u a '5 <- «Q .5

É 2 ©

c ® -

CD £ CD

c t- > £ to c

05 — C

SsS

o "O

0 CD U) -Q

O

O

o

ö

LD

o

o

o

ö

LD

03

03

E S E S

CM 03 ^:-¦ s_ 03 CM *“ O n

K 2 o

CO CL O

Begroting/beleidsterrein/

artikel/omschrij'ving    2022    2023    2024    2025    2026    2027    2028

Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA

T3 i/3 C ^ :=* c ^

1! CÜ ^

¦- c 0 cc

E >

03 te

o 2

r-' --i, 0

O 00 O O W Jü

'g

0

¦O

§ ?

S >

o ® ® P .2, co > (1) o o m N

r-. >- Q)

« o '<» O -0Ü- 0

= £

00 C C 0 O O 0 -Q

Begroting/beleidsterrein/

artikel/omschrij'ving    2022    2023    2024    2025    2026    2027    2028

Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA

CD

~o ro

TJ c/) 05

C -fi

O ö) o “£ö

I ¦§£

0) (/)

> O O

V- “S.

• - 

  -O

co o

£ 5 i s o r

t- co

±: > CO CQ

Lfi

Begroting/beleidsterrein/

artikel/omschrij'ving    2022    2023    2024    2025    2026    2027    2028

Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA

CD 0)

II

0 (1) O) > 03    C/3

03

03

>

jï o

O "" 05 w

9 §

00 03

• O) 

  03 C 03 ¦C c

Cl) O

03

>

03

S’ ®

¦5 o

C/3    £

O co v •

03

cc —

m 03 03 £5 Q. 03

q s E

C/3

| -

O CC C cc

8 .1 = ⁵ X ai

Begroting/beleidsterrein/

artikel/omschrij'ving    2022    2023    2024    2025    2026    2027    2028

Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA

1/1

cc .

05 CL

1l

E    ^c

_    o

<D    <1)    O

O    £    >

CO "ö

SH p

05

E o

TJ ’£= :=> cc

cc 3

C

O oD O) Q. CC Q_

TJ {5

LD £ CD o 'st¹ 05 CM (C

. r 05 CD 05

5 < c O

05

XVI Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Begroting/beleidsterrein/

artikel/omschrij'ving    2022    2023    2024    2025    2026    2027    2028

Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA

— ky

O CO ^N C > © © T-ï

$ ©

E ™

® n _ö) .2

< ©

• • 

  - to C '© © .c

> a

© <5 05 ts .ü © O

© c

¦JS © © ï

2 © © i?

• O. 

  ¦-O. =3

< _©

T- 0

CN C

ö o

PO £

© ©

© £ »- © © 05

Q_

< ©

S 1

ö ©

CO -£

¦ ©

o0 .E

— ^

• = 

  5

si

£ ¦s

a

T- C

S.l

CN © C O ^ —

© tt C ¦£ -ff © 5 CD T3 ¦£ C C

»2S ¦ï j§ £ » i «

^ M

CO o c O o o

• ^: 

  +-© © ¹ N ©

© p ! © ¦ = V 2

¦a = c c ^ ©

o O 4-5

© Q. "O O) © ©

® c c © © © TJ © "O

5 © '©

O o -C 5 8 T3

^ o 5

q ” S

CO c © O © 05

O ©

> c

OM ©

Begroting/beleidsterrein/

artikel/omschrij'ving    2022    2023    2024    2025    2026    2027    2028

Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA Totaal wv. ODA

Tabel 12 De HGIS ontvangsten horizontaal: meerjarencijfers per ministerie en per begrotingsartikel

XVII Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

1 Duurzame economische ontwikkeling, handel en ontwikkeling