Parlementair jaaroverzicht 2021: Tweede Kamer enorm actief, ondanks demissionaire periode kabinet - Hoofdinhoud

DEN HAAG (PDC i) - De nieuwgekozen Tweede Kamerleden zijn sinds hun beëdiging actief van start gegaan. Dit laten de hoge aantallen moties, amendementen en wetsvoorstellen zien die de Kamer dit jaar behandelde. De nieuwgekozen Tweede Kamerleden staken sinds maart in totaal 3017 voor moties en 261 amendementen de handen omhoog. Dat blijkt uit het parlementair jaaroverzicht 2021, samengesteld door PDC, partner van het Montesquieu Instituut en eigenaar van Parlement.com.

De grote aantallen moties en amendementen kwamen voort uit 81 plenaire vergaderingen. In 15 van deze debatten ging het over de maatregelen rondom de coronapandemie. Opvallend aan het parlementair jaar 2021 is verder het feit dat er, ondanks de demissionaire status van het kabinet, wel Algemene Politieke Beschouwingen waren. In 2010, 2012 en 2017, de vorige periodes met een demissionair kabinet onder leiding van Mark Rutte, waren die er niet.

Volgens prof.dr. Bert van den Braak i, onderzoeker bij PDC, is de dadendrang "op zijn minst deels te verklaren door de bijzonder lange formatie en de unieke situatie van de voortdurende pandemie." PDC analyseerde de activiteiten vanaf de beëdiging van de nieuwe Tweede Kamer op 31 maart 2021 tot nu op basis van gegevens uit zijn biografisch archief en uit zijn parlementaire databestanden.

Uit gegevens over de plenaire Kamerdebatten vanaf maart 2021 blijkt dat debatten over het coronavirus dit jaar 15 keer op de plenaire agenda stonden. In totaal hebben er tot nu toe 45 coronadebatten plaatsgevonden. Het vaakst werd er overigens plenair gedebatteerd over wetsvoorstellen van het kabinet: 38 keer.

Tabel 1: plenaire debatten vanaf 31 maart 2021 naar soort

De nieuwe Tweede Kamerleden toonden hun bedrijvigheid bij het behandelen van amendementen. In totaal werden er 261 amendementen door de Tweede Kamer aangenomen of verworpen sinds de nieuwe samenstelling van maart 2021. Meer dan de helft van de amendementen werd verworpen: 160 stuks. Slechts één amendement werd verworpen na een hoofdelijke stemming. 101 voorstellen voor wetswijzigingen werden wél aangenomen. Dit gebeurde 31 keer met algemene stemmen.

Het aantal behandelde amendementen varieert sterk per partij. De SP i deed de meeste behandelde voorstellen tot wijziging van een wetsvoorstel: 50 keer in totaal. 43 van die amendementen werden echter verworpen en ook hierin zijn de socialisten koploper. De meeste aangenomen amendementen waren afkomstig van de VVD i en D66 i. 22 amendementen van de regeringspartijen werden aangenomen. De liberalen worden hierbij op de voet gevolgd door coalitiepartner de ChristenUnie i.

Tabel 2: aantallen behandelde, aangenomen en verworpen amendementen per partij vanaf 31 maart 2021*

• * 

  Ingetrokken en vervallen, en nog niet behandelde amendementen zijn niet meegenomen in deze tabel

Een andere manier om de bedrijvigheid van Kamerleden weer te geven is aan de hand van het aantal behandelde moties. In totaal stemden de volksvertegen­woordigers over 3017 moties. Meer dan de helft van die moties werd aangenomen: 1596 stuks. 371 van die moties werden aangenomen met algemene stemmen en vier bleken succesvol na hoofdelijke stemming. Lang niet alle moties werden aangenomen: 1421 moties werden verworpen, waarvan 11 na een hoofdelijke stemming.

De SP is niet alleen de partij die de meeste behandelde amendementen indiende, dit gaat ook op in het geval van moties: 339 in totaal. Regeringspartij VVD was met 221 aangenomen moties het meest succesvol. De moties van de PVV werden daarentegen het vaakst verworpen. Maar liefst 220 keer legde de Kamer een motie van die fractie naast zich neer.

Tabel 3: aantal behandelde, aangenomen en verworpen moties per partij vanaf 31 maart 2021*

• * 

  Niet behandelde, vervallen, ingetrokken, aangehouden en overgenomen moties zijn niet meegenomen in deze tabel

De langste kabinetsformatie ooit domineerde het politieke nieuws in 2021. Er werd gehoopt dat er na afloop van de verkiezingen in hoog tempo een nieuw kabinet gevormd kon worden, maar al snel bleek die hoop ijdel. Uitgelekte memo's, documenten en opgeworpen politieke blokkades gooiden roet in het eten.

Het einde van deze al 282 dagen tellende formatie lijkt inmiddels in zicht. Half december ondertekenden de VVD, D66, CDA en de ChristenUnie eindelijk een coalitieakkoord, maar daarmee is de formatie echter nog niet volledig beklonken. Formateur Mark Rutte moet namelijk zijn kabinet nog samenstellen en hoopt in januari met de voltallige ploeg bestaande uit twintig ministers en negen staatssecretarissen op het bordes te staan. Het huidige record wordt dus nog wat verder aangescherpt.

Tabel 4: de vier langste kabinetsformaties uit de parlementaire geschiedenis

*peildatum 24 december 2021. De kabinetsformatie is nog bezig

De Tweede Kamerleden onderbraken na de verkiezingen hun reces vier keer voor een plenaire vergadering. Driemaal spraken zij over de laatste ontwikkelingen rondom het het coronavirus, waarvan een vergadering gecombineerd werd met de situatie in Afghanistan. In de onderbreking van het meireces stond de informatievoorziening van het kabinet aan de Tweede Kamer rondom de kinderopvangtoeslagaffaire op de agenda.

Tabel 5: overzicht van vergaderingen tijdens het parlementair reces vanaf 31 maart 2021

In de periode vanaf het aantreden van de nieuwgekozen Kamer in maart 2021 tot nu, vertrokken een aantal Kamerleden om uiteenlopende redenen uit het parlement. Om precies te zijn lieten zeven parlementariërs het pluche voor wat het was. Er zijn nu twee Kamerleden die momenteel nog tijdelijk worden vervangen.

Opvallend aan het parlementair jaar 2021 is verder het feit dat er, ondanks de demissionaire status van het kabinet, wel Algemene Politieke Beschouwingen waren. In 2010, 2012 en 2017, de vorige periodes met een demissionair kabinet onder leiding van Mark Rutte, waren die er niet. Volgens Van den Braak zegt dit iets over de hyperactieve Tweede Kamer: "Het feit dat er in 2021 überhaupt Algemene Politieke Beschouwingen waren, duidt al op een bijzondere dadendrang van de Kamer tijdens de demissionaire kabinetsperiode."

De opgenomen cijfers maken onderdeel uit van het biografisch archief en de dataverzameling van PDC. Zowel op teksten als op de cijfers is het copyright van toepassing. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de redactie van Parlement.com, t.a.v. Prof. dr. Bert van den Braak, eindredacteur en onderzoeker bij PDC en bijzonder hoogleraar parlementaire geschiedenis en parlementair stelsel aan de Universiteit Maastricht.

E-mail: info@parlement.com