‘Hoe kan ik het oplossen’ moet insteek zijn - Hoofdinhoud
De recent gesloten regiodeal met Groningen is een goede stap. Er komt zo’n 1,5 miljard euro extra voor de versterkingen in het aardbevingsgebied van Groningen. Met die regiodeal zijn we er natuurlijk nog lang niet. En deze deal is ook niet een einde aan de verantwoordelijkheid van het Rijk! Het is nu zaak om de versterking ook echt te versnellen. En te zorgen dat het geld van de regelingen zo snel mogelijk bij de Groningers terecht komt. Het kan en mag niet zo zijn dat de versterking nog 20 jaar gaat duren. De regiodeal zijn bestuurlijke afspraken, nu komt het aan op daden en moeten alle partijen samen aan de slag. Insteek van iedereen die naar de bewoners gaat moet zijn: hoe kan ik het voor u oplossen! Niet slechts kijken naar processen en procedures. Bewoners moeten niet hoeven opboksen tegen de instituties. De VVD heeft daarnaast nogmaals gevraagd om vaart te maken met de totaalplanning van de versterkingsopgave, het meerjarig versterkingsplan, en het versnellen van de vergunningsprocedures. De VVD heeft ook aandacht gevraagd voor de MKB’ers en boeren in het gebied, de stand van zaken van de afbouw van de gaswinning en de regeling waardedaling.
Klik hier voor de inbreng van VVD-Tweede Kamerlid Aukje de Vries aan het Wetgevingsoverleg Mijnbouw/Groningen (d.d. 12 november 2020) of zie hieronder de spreektekst.
Afgelopen jaren is er een aantal goede stappen gezet, maar we zijn er nog zeker niet. Teveel Groningers voelen zich nog onveilig, hebben nog geen duidelijkheid, en het vertrouwen is nog steeds heel erg laag. Het afbouwen van de gaswinning naar nul. De schade-afhandeling en versterking is publiek gemaakt, de NAM is er tussenuit. Er is € 1,1 miljard euro voor Nationaal Programma Groningen (NPG). Er zijn regelingen opgezet voor immateriële schade en waardevermindering. En er zijn nieuwe afspraken met de regio met € 1,5 miljard extra. Maar zolang de versterking tergend langzaam loopt, zal het vertrouwen van de Groningers er terecht niet zijn.
Voorzitter, ik zei al met de regiodeal zijn we er natuurlijk nog lang niet. En laat ik ook duidelijk zeggen: deze deal is niet het einde van de verantwoordelijkheid van het Rijk! Maar het is nu zaak om de versterking ook echt te versnellen. En te zorgen dat het geld van de regelingen zo snel mogelijk bij de Groningers terecht komt. Het kan en mag niet zo zijn dat de versterking nog 20 jaar gaat duren.
Voorzitter, de regiodeal zijn bestuurlijke afspraken, nu komt het aan op daden. Insteek van iedereen die naar de bewoners gaat moet zijn: hoe kan ik het voor u oplossen! Niet slechts kijken naar processen en procedures. Bewoners moeten niet hoeven opboksen tegen de instituties. Hoe gaan we nu zorgen dat er besluiten worden genomen voor de bewoners en niet van het kastje naar de muur worden gestuurd? Hoe gaat de informatie voorziening richting bewoners hierover? De Ombudsman zegt ook: “communiceer helder, duidelijk en persoonlijk”. Hoe gaat dat opgepakt worden? Hoe gaan we bewoners begeleiden? Want ook dit zijn weer moeilijke keuzes? Hoe gaan we naar concrete acties? Wat is ook de stand van zaken van “opname op verzoek”?
Eerder heeft de VVD ook al gevraagd naar een planning van de versterkingsopgave. Dit is er nog steeds niet. Maar is wel cruciaal. Ook SodM pleit daarvoor. Alle versterkingsplannen van gemeenten zouden nu gereed moeten zijn, en dus zou een totaalplanning ook gemaakt moeten kunnen worden. Dan krijgen Groningers de gewenste duidelijkheid. Er komt een meerjarig versterkingsplan (MJVP). Daar heeft de VVD ook eerder naar gevraagd. Dit is echter naar verwachting pas klaar in het tweede kwartaal van 2021. Kan dat niet sneller/eerder?
Voorzitter, de VVD maakt zich zorgen over de enkele honderden woningen die naar verwachting niet binnen een typologie vallen. Dat zullen vaak alleenstaande woningen op het platteland zijn, deels oudere gebouwen dan wel erfgoed. Daar horen we nu ook al vaak schrijnende gevallen van, die al heel lang wachten. Hoe gaat ervoor gezorgd worden dat deze zo snel mogelijk ook duidelijkheid krijgen?
Voorzitter, de VVD vindt het ook belangrijk de problemen op te lossen waar aannemers en bouwers, zoals bij Bouwimpuls, tegenaan lopen. Voor drie soorten flora en fauna is er geen ontheffing. De regiodeal zegt ook iets over de afstemming van vergunningen. Dat is de VVD te vaag. De VVD wil gewoon dat er voor een bepaalde datum afspraken zijn gemaakt met regionale overheden over de vergunningverlening (incl. de NB-vergunning). En als NCG en de toezichthouder voor de versterking alles gecheckt hebben, dan hoeft dat toch gemeentelijk niet nog een keer.
Voorzitter, in de regiodeal zit 50 miljoen extra voor verschillende programma’s (agrariërs, MKB, erfgoed en sociaal-emotionele ondersteuning). Hoe wordt dat geld verdeeld over de programma’s? Wanneer is dat duidelijk? Waar is het geld voor bedoeld? Is dat geld voldoende, want de opgave op de verschillende terreinen lijkt enorm?
Eind 2020 is de werkwijze van IMG bekend voor de waardeverminderingsregeling voor ondernemers. Dat moet dan wel ‘uiterlijk’ 2020, maar niet over de jaargrens heen schuiven. Kan de minister dat toezeggen?
Wanneer krijgen MKB-ers en agrariërs duidelijkheid over de versterking? Wat is daarvan de planning? De VVD gaat ervanuit dat inkomstenderving tijdens de versterkingsoperatie of mogelijke continuïteitsproblematiek ook wordt vergoed. Het gaat om ongeveer 1.500 agrarische bedrijven. Om hoeveel andere MKB’ers gaat het? Hoeveel hebben er een (licht) verhoogd risico? Welke agropilots draait NCG? Waar zien die precies op? Wanneer uitkomsten? Wanneer is het programma waar de provincie aan werkt gereed?
De VVD-vragen over het artikel “Vergoeding lekke mestkelder ‘lachertje’” zijn nog niet beantwoord. Een panel van deskundigen van het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) heeft geadviseerd om bij schade aan mestkelders door aardbevingen alleen de economische schade te vergoeden en dus niet de werkelijke schade. Dat zou kunnen betekenen dat boeren met lekkende mestkelders als gevolg van de aardbevingen slechts een vergoeding van 1.000 euro krijgen voor herstel en versterking. Dat is natuurlijk niet ruimhartig. De VVD wil ook duidelijkheid over het tijdpad en planning voor MKB’ers en agrarische ondernemers in Groningen. De VVD vindt het belangrijk dat er een goede en snelle oplossing komt voor de aardsbevingsschade van agrarische bedrijven in Groningen.
Voorzitter, de VVD vindt dat we het maximale moeten doen om de gaswinning in Groningen zo snel mogelijk naar nul te brengen, om daarna het Groningenveld te kunnen sluiten. De gaswinning in Groningen wordt sneller terug gebracht dan ooit werd gedacht. De VVD wil weten wat de stand van zaken is van grote trajecten om dat mogelijk te maken, zoals: de stikstoffabriek Zuidbroek, de afbouw van export naar België, Duitsland en Frankrijk en de daarvoor noodzakelijke ombouwactiviteiten, het overstappen van de grootste negen grootverbruikers, omdat ze geen laagcalorisch gas meer mogen gebruiken per 1 oktober 2022 en de gasopslag Norg. Hoe verloopt dat allemaal?
Wat is de stand van zaken met betrekking tot de tegemoetkoming immateriële schade? En wat is de stand van zaken met betrekking tot de tegemoetkoming waardedaling? De minister heeft een brief gestuurd. Het lijkt erop dat de nieuwe regeling niet perse ruimer is dan de oude. Maar toch krijgen wij andere geluiden. Is de minister toch bereid te kijken naar een aantal specifieke gevallen die het idee hebben dat ze veel slechter af zijn? Kan de minister eens kijken naar een aantal specifieke casussen?
Voorzitter, dank voor de brief over de mijnbouwschade. De Raad van State heeft eerder geoordeeld dat mijnbouwschade niet ‘verjaard’ (het is niet 30 jaar na de laatste mijnbouwactiviteit, maar 30 jaar na de schadeveroorzakende gebeurtenis). Dat is van belang voor onder andere Limburg, maar ook voor Groningen. Er is echter ook nog veel onduidelijk dan wel moet nog uitgewerkt worden. Met name ook de financiële kant, als bedrijven niet meer bestaan. En hoe het fonds gevuld moet worden. Wanneer kunnen welke zaken geregeld zijn, wat is de planning, wanneer zijn alle acties afgerond? Hoe wordt de Tweede Kamerdaarover geïnformeerd? Heeft de uitspraak ook betrekking op zoutwinning? In hoeverre is hier ook een fonds voor gevormd?
Voorzitter, er ligt een concept-schadeprotocol zoutwinning. De regio vindt dat allesbehalve voldragen. Gemeenten en provincies hebben uitgebreid commentaar geleverd. Daar lijkt echter vrijwel niks mee gedaan. Wanneer wordt het protocol vastgesteld? En kan de minister toezeggen dat er serieus met de inbreng van de regionale overheden wordt omgegaan?