Policy paper ministeriële verantwoordelijkheid: ‘Het samenspel tussen regering, parlement en ambtelijke diensten verruwt’

Het noodzakelijke samenspel tussen regering, parlement en ambtelijke diensten verruwt. Om verrommeling tegen te gaan, zijn spelregels meer dan ooit van belang, met name die over ministeriële verantwoordelijkheid².

Vlak voor de zomer kwam de Raad van State³ met een ‘ongevraagd advies’ over de werking van de ministeriële verantwoordelijkheid - de democratische verantwoordingsplicht van ministers tegenover de Tweede en Eerste Kamer. Dat advies raakt aan het functioneren van de overheid in z’n volle breedte. Van het parlement tot rijksinspecties en van politieke cultuur tot bestuurlijke praktijken.

Voor het Montesquieu Instituut was het aanleiding om dat ongevraagde advies van ongevraagd commentaar te voorzien vanuit verschillende disciplines die aan het thema raken. Dat vond eind augustus z’n weerslag in een special van De Hofvijver, onze maandelijkse uitgave. Dit ongevraagde commentaar, toegespitst op enkele concrete aanbevelingen aan de actoren die betrokken zijn in het samenspel van ministeriële verantwoordelijkheid, is nu verzameld in een Policy Paper.

Het debat over de ministeriële verantwoordelijkheid raakt direct aan het functioneren van de overheid, iets dat actueler dan ooit is. Of zoals Luc Verhey, lid van de Raad van State, in zijn inleiding op deze Policy Paper schrijft: ‘Alleen al de coronacrisis heeft laten zien dat het misschien wel belangrijker dan ooit is die spelregels van de parlementaire democratie goed toe te passen.’ Het woord is aan regering en parlement.

PDF-Versie van de policy paper

Montesquieu Policy Paper nr. 10, Tegen de verrommeling. Ongevraagde reacties op een ongevraagd advies van de Raad van State over ministeriële verantwoordelijkheid. Den Haag, oktober 2020 (PDF).

• 1. 

  Het Montesquieu Instituut is het kenniscentrum voor parlementaire democratie en begeeft zich op het snijvlak van democratie, politiek en parlementaire besluitvorming in zowel Nederland als Europa
   
• 2. 

  De ministeriële verantwoordelijkheid houdt in dat ministers, gezamenlijk en afzonderlijk, verantwoording aan het parlement afleggen voor hun beleidsdaden. Zij alleen zijn (politiek) verantwoordelijk voor wetgeving en beleid. De Koning, die tevens deel uitmaakt van de regering, is dat niet. De staatssecretarissen zijn eveneens politiek aansprakelijk.
   
• 3. 

  De Raad van State is een van de Hoge Colleges van Staat en heeft als voornaamste taak de regering en het parlement te adviseren over wetgeving en bestuur. Daarnaast is deze instantie de hoogste algemene bestuursrechter.