D66 en GroenLinks willen hoorzitting kandidaat-staatssecretarissen en -ministers

DEN HAAG (PDC) - Als het aan D66¹ en GroenLinks² ligt worden staatssecretarissen en ministers in spé eerst door de Tweede Kamer in een hoorzitting bevraagd voordat ze bij koninklijk besluit benoemd worden. De twee partijen komen vandaag met het plan voor de 'publieke toets' in het Tweede Kamerdebat over een vernieuwd Reglement van Orde voor de Kamer.

Het achterliggende idee is dat de kans hierdoor kleiner is dat er na de installatie nog zaken aan het licht komen die goed functioneren belemmeren. "Het huidige formatieproces is nog altijd zeer gesloten en omgeven door eigenzinnigheid. Dat past niet bij de tijdsgeest", stellen de partijen.

Een 'publieke toets' is echter niet per se in lijn met de bestaande vertrouwensregel³ in het Nederlandse parlementair stelsel. Deze stelt dat een kabinet of bewindpersoon het vertrouwen van het parlement heeft totdat het tegendeel is gebleken via bijvoorbeeld een motie van wantrouwen⁴. Bij het plan van D66 en GroenLinks zou dat vertrouwen echter niet vanzelfsprekend zijn.

Tot nu toe hebben plannen voor dergelijke hoorzittingen van de Kamer na de formatie nooit op een meerderheid in het parlement kunnen rekenen. Onder meer Femke Halsema⁵ deed een soortgelijk voorstel in 2005. De Kamer was toen zeer kritisch over het plan.

Bron: NOS, parlement.com

• 1. 

  Democraten 66 (D66) is een hervormingsgezinde sociaal-liberale partij. De huidige politiek leider is Rob Jetten. De partij werd opgericht op 14 oktober 1966 door 44 'homines novi', waarvan er 25 eerder bij andere politieke partijen actief waren geweest. Belangrijkste initiatiefnemer en voorman (tot 1998) was de oud-journalist Hans van Mierlo.
   
• 2. 

  GroenLinks is een progressieve partij, die duurzaamheid hoog in het vaandel heeft. De partij werd opgericht op 24 november 1990 als fusie van de Communistische Partij van Nederland (CPN), de Evangelische Volkspartij (EVP), de Politieke Partij Radikalen (PPR) en de Pacifistisch-Socialistische Partij (PSP). GroenLinks trok samen met de PvdA op en deed met een gezamenlijke lijst mee aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023. Frans Timmermans leidt de gezamenlijke fractie in de Tweede Kamer.
   
• 3. 

  De vertrouwensregel houdt in dat een minister, staatssecretaris of het kabinet als geheel moet aftreden als zij niet langer het vertrouwen genieten van het parlement (lees: de Tweede Kamer). De vertrouwensregel zegt dus niet dat bewindspersonen per se moeten aftreden als ze een fout hebben gemaakt.
   
• 4. 

  Er zijn twee soorten moties waarmee de Tweede Kamer ernstige kritiek op een bewindspersoon kan verwoorden: de motie van afkeuring en de motie van wantrouwen. Het onderscheid tussen beide soorten is in de praktijk overigens niet altijd even duidelijk. Moties van afkeuring of wantrouwen worden geregeld ingediend, maar zelden aangenomen. De Eerste Kamer kende (nauwelijks) moties van afkeuring/wantrouwen, omdat de vertrouwenskwestie feitelijk niet speelt bij de Eerste Kamer.
   
• 5. 

  Femke Halsema (1966) is sinds 12 juli 2018 burgemeester van Amsterdam. Werd in 1998, een jaar na haar breuk met de PvdA, Tweede Kamerlid voor GroenLinks en in 2002 daarvan als opvolger van Paul Rosenmöller de politiek leider. Stuurde aan op een vrijzinnig-linkse koers, maar wist in 2010 geen kabinetsdeelname te bewerkstellingen voor haar partij. Verliet in januari 2011 de politiek. Zij begon haar loopbaan na haar studie criminologie in Utrecht als universitair onderzoeker en was daarna stafmedewerker van de Wiardi Beckman Stichting. Na haar vertrek uit de Haagse politiek was zij in Tilburg bijzonder hoogleraar politiek in de 21e eeuw, publiciste en documentairemaker.