VVD: geen onverstandige dingen doen in EU - Hoofdinhoud

Voorafgaand aan de vergadering van de Eurogroep en in dit geval ook Raad van Gouverneurs van het ESM vindt er overleg met de Tweede Kamer plaats. Vanwege de Coronacrisis gebeurt het in dit geval schriftelijk. Het coronavirus heeft Europa zwaar geraakt. Het is dan ook goed dat Nederland zich solidair toont, ondanks dat wijzelf ook zwaar getroffen zijn door de crisis. Maar dat moeten we ook verstandig doen. VVD Tweede Kamerlid Aukje de Vries heeft daarom aan de minister van Financiën vragen gesteld over het herstelfonds, SURE en over de kredietlijn voor het ESM (Europees Stabiliteits Mechanisme)

Inbreng schriftelijk overleg van het lid Aukje de Vries (VVD) ten aanzien van vergaderingen van de Eurogroep en van de Raad van Gouverneurs van het ESM op 15 mei 2020

De leden van de VVD-fractie hebben kennis genomen van de geannoteerde agenda’s voor eurogroep en de Raad van Gouverneurs van het ESM d.d. 15 mei 2020.

Het coronavirus heeft Europa zwaar geraakt, zowel qua gezondheid als economisch. Om die crisis te bestrijden moeten we samen de strijd aangaan. Duitsland helpt ons met ic-bedden, landen helpen elkaar met mondkapjes en medicijnen en wij helpen ook andere landen weer. Geen wij-zij-discussie, maar samen tegen corona. Het is dan ook goed dat Nederland zich solidair toont, ondanks dat wijzelf ook zwaar getroffen zijn door de crisis. Helpen doen wij dus solidair, maar zeker ook verstandig, volgens de leden van de VVD-fractie. De leden hebben daarom nog een aantal vragen, opmerkingen en kanttekeningen.

• I. 

  Brief = Geannoteerde agenda van de extra ingeplande Eurogroep van 15 mei 2020 (2020Z08258 d.d. 8 mei 2020)

Op de agenda voor de eurogroep van 15 mei a.s. staat een gedachtewisseling over “economische respons op COVID-19”. Wat is de bedoeling van de gedachtewisseling? Wanneer wordt er een voorstel voor een aangepaste meerjarig financieel kader (MFK) en voorstel voor een herstelfonds verwacht? Wat is het krachtenveld?

Wanneer wordt er een voorstel voor SURE verwacht? Hoe ziet dat voorstel eruit? Wanneer krijgt de Tweede Kamer daarover informatie c.q. wanneer krijgt de Tweede Kamer het voorstel voorgelegd? Klopt het dat de einddatum voor dit programma eind 2022 zou zijn? Waarom is hiervoor gekozen? De leden van de VVD-fractie vinden de looptijd van het programma met deze einddatum te lang. Klopt het dat er ook nog de mogelijkheid bestaat om het programma te verlengen met een gekwalificeerde meerderheid? De leden van de VVD-fractie zijn tegen de mogelijkheid om dit programma te kunnen verlengen, zeker met zo’n . De VVD-fractie is in algemene zin van mening dat dit soort besluiten met unanimiteit zouden moeten worden genomen, want er zijn financiële consequenties aan verbonden in de vorm van garantstelling.

II. Brief - Vergadering van de Raad van gouverneurs van het ESM over de Pandemic Crisis Support kredietlijn van 15 mei 2020 (2020Z08390 d.d. 11 mei 2020)

De leden van de VVD-fractie hebben in de geannoteerde agenda van de extra ingelaste eurogroep van 8 mei jl. bij het agendapunt “ESM-kredietlijn Pandemic Crisis Support” gelezen dat de aard van de bespreking een “gedachtewisseling” is. In de brief van 11 mei jl. voor de vergadering van de Raad van Gouverneurs lezen de leden van de VVD-fractie dat er overeenstemming is bereikt over de kernmerken van de ESM-kredietlijn Pandemic Crisis Support (PCS-kredietlijn). Hoe is “overeenstemming bereiken” te rijmen met de omschrijving “gedachtewisseling”? Welke ruimte is er nog om aanpassingen te doen in het voorliggende voorstel? Waarover wordt nog discussie verwacht? Wat is het krachtenveld?

De leden van de VVD-fractie lezen dat de kredietlijn een omvang van 2% bruto binnenlands product van de lidstaten als uitgangspunt zal hebben. Waarop is het percentage van 2% gebaseerd? Is dat percentage niet te hoog?

De kredietlijn kan ingezet worden ter ondersteuning van de binnenlandse financiering van direct en indirecte gezondheidszorg, genezing en kosten gerelateerd aan preventie als gevolg van de COVID-19 crisis. Dit is redelijk in lijn met de eerdere omschrijving. De leden van de VVD-fractie hadden verwacht dat er nu een nadere invulling zou zijn gekomen van deze omschrijving. Wat valt er precies onder deze omschrijving? Zoals het nu omschreven staat is het volgens de leden van de VVD-fractie een heel ruime en vage omschrijving. Wie bepaalt straks wat er wel en niet onder mag vallen? De leden van de VVD-fractie lezen dat het ook kan gaan om een deel van de totale uitgaven aan gezondheidszorg van de betreffende staat. De VVD vindt dat onverstandig, het zou moeten gaan om extra kosten als gevolg van de COVID-19 crisis in het kader van de gezondheidszorg en niet om reguliere begrotingsmiddelen. Bent u bereid om dit in de discussie in te brengen? Zo nee, waarom niet?

De leden van de VVD-fractie willen weten hoe wordt voorkomen dat financiële middelen ingezet worden voor andere doeleinden dan wel dat er door de leningen ruimte wordt geboden voor al te gekke andere uitgaven. Hoe wordt daar de vinger aan de pols gehouden? De leden van de VVD-fractie zien namelijk ook voorstellen van de Italiaanse regering om inwoners met een jaarinkomen tot 35.000 euro een vakantiebonus van 500 euro te geven, terwijl we in Nederland spreken over het uitstel of inleveren van het vakantiegeld om bedrijven lucht te geven. Maar ook dat reizen naar Sicilië deels gratis worden gaan aangeboden als het gaat om overnachtingen en vlucht door de overheid. Wat vindt de minister van dit soort uitgaven?

De afspraak dat de kredietlijn alleen beschikbaar is voor de duur van de COVID-19 crisis is ingevuld met een einddatum van 31 december 2022. Wat werd/wordt bedoeld met de term “COVID-19 crisis”? In hoeverre gaat het hier om de gezondheidscrisis en de periode dat de gezondheidszorg het niet aan kan? Kan de minister uitsluiten dat hier ook de economische gevolgen en crisis onder vallen? De leden van de VVD-fractie vinden de einddatum van 31 december 2022 veel te ruim en onverstandig. Bent u bereid om een kortere termijn in te brengen in de discussie? Zo nee, waarom niet? Bent u bereid een knip te maken in de kosten voor de zorg en preventie, en dus voor de directe zorg een kortere termijn in te brengen in de discussie? Zo nee, waarom niet?

De termijn van 31 december 2022 kan ook nog eens worden verlengd met unanimiteit van de Raad van Gouverneurs op basis van objectief bewijs over het verloop van de crisis. Wat wordt verstaan onder dat laatste en waarom is er mogelijkheid tot een verlenging mogelijk als de einddatum al zo ver weg ligt?

De leden van de VVD-fractie lezen dat de kredietlijn op drie verschillende manieren kan worden vormgegeven. Via directe overboeking aan de ontvangende lidstaat (lening), via een directe aankoop van obligaties van een lidstaat op de primaire markt of een “in-kind” uitkering, waarbij de ontvangende lidstaat schuldtitels ontvangt van het ESM, welke later kunnen worden verkocht. Waarom is voor deze drie manieren gekozen? Wat zijn de gevolgen en voor- en nadelen van deze drie manieren?

De leden van de VVD-fractie lezen dat de Europese Commissie op basis van de analyse van de schuldhoudbaarheid concludeert dat de publieke schuld op middellange termijn houdbaar is. Wat zijn daarbij concreet de risico’s die worden genoemd? In hoeverre geldt de schuldhoudbaarheid voor alle lidstaten? Dus ook Italië en Spanje? En bij welke publieke schuld zou deze voor een land niet meer houdbaar kunnen zijn?

De leden van de VVD-fractie vinden de toegangscriteria voor de preventieve kredietlijnen van groot belang. De leden willen weten wat wordt bedoeld met criterium 2 en 3 (respectievelijk naleving van de verplichtingen onder het SGP en naleving van de verplichtingen onder de macro-economische onevenwichtighedenprocedure (MEOP)). In hoeverre wordt hierbij gekeken naar de naleving in het verleden, dan wel de mogelijke naleving in de toekomst? Wie beoordeeld dat? Want de leden van de VVD-fractie hebben geen goede ervaring met de beoordeling daarvan door de Europese Commissie in de afgelopen jaren.

Criterium 5 betreft de solvabiliteit van de banken. Volgens de ECB voldoen alle banken onder haar toezicht aan de Europese kapitaalsvereisten voor banken, zoals gesteld in de kapitaalvereistenverordening. In hoeverre kan hieruit ook geconcludeerd worden dat er geen problemen zijn bij die banken? In de afgelopen jaren hebben we namelijk gezien dat verschillende banken in Italië en Spanje toch in de problemen zijn gekomen en gered moesten worden door de overheden. Hoe zit het met de banken die onder nationaal toezicht staan? Welke problemen zitten er nog in de Italiaanse en Spaanse banken op dit moment?

De leden van de VVD-fractie lezen dat op dit moment onbekend is of landen een aanvraag zullen indienen. Wat is daarvoor de reden? De leden vinden dit op zijn zachtst gezegd wel opmerkelijk, omdat er door verschillende landen nadrukkelijk om hulp is gevraagd en er lang en heftig is gesproken en onderhandeld over dit instrument.

Bijlage - Assessment of public debt sustainability and COVID-related financing needs of euro area Member States

De leden van de VVD-fractie lezen in deze bijlage over Nederland dat ”Based on the Commission 2020 spring forecast, the COVID crisis is expected to produce a large economic impact, with a close to 7% drop in GDP in 2020 followed by a rebound of 5% in 2021. The fiscal deficit is foreseen at 6¼% of GDP in 2020 and at 3½% of GDP in 2021. In that context, the Dutch government debt should increase from less than 50% of GDP in 2019 to close to 60% of GDP by 2021.” Dit lijkt af te wijken van de cijfers in de Voorjaarsnota. Wat zijn de verschillen? En hoe zijn de verschillende te verklaren?