Gewasbeschermingsmiddelen in land- en tuinbouw en consumentengebruik - Hoofdinhoud

Steeds vaker zien we negatieve berichten in de media over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de land- en tuinbouw. Onderzoeken of rapportages wijzen vaak naar de land- en tuinbouw als oorzaak van de teruggang van biodiversiteit of verontreiniging van het (oppervlakte of grond) water. Dat is niet terecht. Vorige week viel mijn oog op een facebookbericht waarin verwezen werd naar een rapportage ‘meetresultaten gezamenlijk meetnet gewasbeschermingsmiddelen’ in het gebied van het Waterschap Drents Overijsselse Delta. Uit deze rapportage komt naar voren dat op 24 meetlocaties er 13 locaties zijn waar geen schadelijke stoffen zijn gemeten. Van de overige 11 locaties waar wel schadelijke stoffen gemeten zijn, zijn er 3 locaties waar de stoffen terug te leiden zijn naar het gebruik in de landbouw. Bij 9 locaties kunnen de schadelijke stoffen gerelateerd worden aan consumenten gebruik. Zo is de werkzame stof imidacloprid met ingang van dit teeltseizoen verboden voor boeren bij de teelt van suikerbieten. Maar consumenten mogen dit middel gewoon gebruiken in de vorm van een mierenlokdoosje of bij de bestrijding van vlooien bij honden of katten. Dit is meten met twee maten. Temeer omdat de consumenten niet of onvoldoende gewezen worden op de risico’s van het gebruik van deze middelen. Er wordt ook geen toezicht gehouden op het gebruik van deze producten. Als een plek wordt schoongemaakt verdwijnt het afvalwater in de gootsteen. Het is niet gek dat deze stoffen dan gemeten worden.

Binnenkort zal er een debat plaatsvinden over gewasbeschermingsmiddelen. Vooruitlopend op dit debat heb ik samen met collega Erik Ziengs opheldering gevraagd over een aantal ontwikkelingen in het gewasbeschermingsmiddelendossier. Het meten met verschillende maten helpt niet bij het draagvlak voor het beleid op dit dossier. We mogen van boeren en tuinders vragen om zorgvuldig gebruik te maken van de gewasbeschermingsmiddelen. Als het niet nodig is hoef je ook geen middelen in te zetten. Maar tegelijkertijd moeten we ook eerlijk zijn. Ook planten, zoals aardappelen, uien, granen of bloemen moeten beschermd worden tegen onheil van buiten. Dat kunnen plagen zijn, een bacterie of ziekten. Gewasbeschermingsmiddelen zijn dan nodig om in de gangbare en biologische teelt de gewassen en onze voedselproductie te beschermen.

Zie hier de site met onder andere de rapportage: http://www.bestrijdingsmiddelenatlas.nl

Schriftelijk vragen van de leden Lodders en Ziengs (beide VVD) aan de minister van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit en de staatssecretaris van Milieu over de rapportage gezamenlijk meetnet gewasbeschermingsmiddelen in het gebied van het Waterschap Drents Overijsselse Delta.

• 1. 

  Bent u bekend met de rapportage meetresultaten van gezamenlijk meetnet gewasbeschermingsmiddelen in het gebied van het Waterschap Drents Overijsselse Delta gepresenteerd op: http://www.bestrijdingsmiddelenatlas.nl[1]?

• 2. 

  Wat vindt u van deze rapportage en hoe zou u de resultaten willen duiden?

• 3. 

  Bent u bekend dat van de 24 meetlocaties Van Waterschap DO Delta er op 13 locaties geen schadelijke stoffen zijn gemeten In de periode 2015 - 2017?

• 4. 

  Bent u bekend dat van de 11 meetpunten met minimaal één overschrijding er 3 meetpunten zijn waar stoffen zijn gemeten die te herleiden zijn naar de landbouw? Wat vindt u hiervan?

• 5. 

  Bent u bekend dat 9 meetlocaties normoverschrijdingen meten die gerelateerd kunnen worden aan het consumentengebruik? Wat vindt u hiervan?

• 6. 

  Wat vindt u van de uitkomsten van het meetpunt in Zwolle waar 65 keer de normoverschrijding van het middel permethrin gevonden is? Klopt het dat dit middel vooral gebruikt wordt in consumentenmiddelen zoals antihoutworm-, antivliegen- en antivlooienmiddel en als werkzame stof in humane medicijnen zoals schurft, waarbij veel van deze middelen vrij in de supermarkt en tuincentra te koop zijn? Kunt u een opsomming geven van consumentenproducten waarin deze werkzame stof gebruikt wordt? Kunt u een opsomming geven van gewasbeschermingsmiddelen voor de landbouw waarin deze werkzame stof gebruikt wordt?

• 7. 

  Klopt het dat middelen met de werkzame stof permethrin al 20 jaar verboden zijn voor gangbare landbouw vanwege het grote gevaar voor bijvoorbeeld vissen en insecten en vlinders, maar dat deze werkzame stof nog steeds gebruikt mag worden in de biologische landbouw? Zo ja, wat vindt u hiervan?

• 8. 

  Wat vindt u van de situatie dat de werkzame stof imidacloprid voor consumenten vrij verkrijgbaar is (onder andere in mierenlokdoosjes en vlooienbanden) in bijvoorbeeld tuincentra terwijl dit voor de boer en tuinder verboden is (het meest recente voorbeeld is het verbod op het gebruik van deze werkzame stof in de zaadcoating in de suikerbietenteelt)? Wat vindt u van het risico dat consumenten het afvalwater bij het schoonmaken van de ondergrond waar bijvoorbeeld een mierenlokdoosje heeft gestaan of bij andere toepassingen door de gootsteen spoelen? Welke beleidshandelingen heeft u hierop toegepast?

• 9. 

  Kunt u aangeven hoeveel normoverschrijdingen van het middel glyfosaat er de afgelopen 10 jaar gemeten zijn door de waterschappen en gepubliceerd op www.bestrijdingsmiddelenatlas.nl?

• 10. 

  Kunt u toelichten waarom uw beleid vooral gericht is op het terugdringen van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen bij boeren en tuinders terwijl deze jaarlijks aan opleiding- en bijscholingscursussen moeten voldoen terwijl er geen controle en handhaving is op het gebruik van middelen met dezelfde werkzame stof door consumenten gekocht die daarvoor geen opleiding volgen? Hoe verklaart u deze eenzijdige benadering?

11 Bent u het met de leden van de VVD eens dat deze eenzijdige benadering niet goed is voor het draagvlak van het beleid? Kunt u aangeven welke stappen u de afgelopen jaren heeft gezet in een goede voorlichting om de risico van normoverschrijdingen door consumenten terug te dringen?

• 12. 

  Deelt u de mening dat bij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen het risico voor de gezondheid van de mens en het milieu tot een minimum beperkt moet worden?

• 13. 

  Kunt u verklaren waarom de uitkomst van deze rapportage niet tot een andere aanpak heeft geleid?

• 14. 

  Kunt u een overzicht geven van het aantal consumentenproducten per productnaam in volume en omvang ter bestrijding van ongedierte bij huisdieren, gebruik in of rond het huis tegen mieren, insecten en ander ongedierte enz.? Zo nee, waarom kunt u dit overzicht niet geven? Indien u dit overzicht niet kunt geven, kunt u dan aangeven op basis van welke informatie u beleid maakt?

• 15. 

  Bent u bekend met het artikel ‘Verdwenen soorten: niet door ‘landbouwgif’ (V-Focus, april 2019)?

• 16. 

  Wat vindt u van de analyse en de conclusie dat de soorten op de Rode Lijst Dagvlinders en Rode Lijst Bijen en hommels zijn verdwenen, in het politieke en maatschappelijke debat de middelen die gebruikt worden in de landbouw als hoofdschuldige worden aangemerkt zoals bijvoorbeeld de neonicotinoiden, terwijl deze middelen pas veel later in gebruik zijn genomen?

• 17. 

  Wat doet u om zowel het politieke als het maatschappelijke debat op basis van de juiste informatie te laten plaatsvinden?

• 18. 

  Boeren en tuinders hebben de afgelopen jaren te maken gehad met een afname van het aantal gewasbeschermingsmiddelen waarbij de alternatieven niet altijd beter zijn voor mens en of milieu. Op welke manier wordt deze ‘achteruitgang’ (het verbieden van de meest moderne en innovatieve middelen en technieken waarbij een terugval is op oudere middelen) gemonitord?

• 19. 

  Heeft u een overzicht van de gewasbeschermingsmiddelen die de afgelopen jaren verboden zijn geworden, welke alternatieven hiervoor beschikbaar zijn en hoe schadelijk deze zijn ten opzichte van het verboden middel? Zo nee, waarom niet en op basis waarvan wordt dan de afweging gemaakt om een middel te verbieden?

• 20. 

  Kunnen boeren en tuinders rekenen op een wetenschappelijke benadering van het gewasbeschermingsdossier waarbij de uitgangspunten van zo min mogelijk risico voor mens en milieu, duurzaam gebruik, toestaan van innovaties en landbouwkundige noodzaak (voedselproductie niet in gevaar brengen)? Zo ja, hoe gaat u dit vorm geven?

• 21. 

  Wilt u deze vragen één voor één beantwoorden en tijdig voor het algemeen overleg gewasbeschermingsmiddelen op 24 april?

[1] http://www.bestrijdingsmiddelenatlas.nl/regio/waterschap-drents-overijsselse-delta/aantal-normoverschrijdende-stoffen-per-meetpunt-per-periode.aspx