Water en klimaatadaptatie als exportproduct! - Hoofdinhoud
Spreektekst Wetgevingsoverleg Water
Tweede Kamer, maandag 27 november 2017
Remco Dijkstra, VVD-woordvoerder
Water, Wegeninfrastructuur, Scheepvaart en Luchtvaart
(het gesproken woord telt)
Voorzitter,
we hebben in Nederland allemaal droge voeten terwijl 2/3 van Nederland onder de zeespiegel ligt. Ik blijf dat persoonlijk een prachtige prestatie vinden. Nederland zou regelmatig onder water staan zonder dijken.
In dit gebied wonen miljoenen mensen en wordt het grootste deel van ons dagelijkse boterham verdiend. Om ons allemaal te beschermen is het Deltaprogramma opgesteld met daarin Deltaplannen voor Waterveiligheid en Zoetwater, recent aangevuld met Ruimtelijke adaptatie.
Wij zijn zo ongeveer het enige land ter wereld waar investeringen in waterbeheer en waterkwaliteit langjarig gegarandeerd zijn. Momenteel worden alle dijken geïnspecteerd conform de nieuwe normen waterveiligheid die eerder dit jaar zijn ingegaan.
Met geld vanuit het Deltafonds wordt zo een nieuw investeringsprogramma opgezet om ons veilig en droog te houden. Daarnaast investeert Nederland fors in waterkwaliteit. Voldoende beschikbaarheid van zoetwater is van groot belang voor de agrarische sector en industrie. Nederland heeft tot 2027 nog een forse opgave als het gaat om te voldoen aan de Europese normen voor de waterkwaliteit. Door de ligging van ons land is het lastig deze doelen te behalen.
Voorzitter,
we hebben onze zaken goed voor elkaar in dit natte landje. Maar dat is geen reden om achterover te leunen, want de zeespiegel stijgt en er komen heviger regenbuien. Onze boeren hebben last van verzilting van de bodem, ondergelopen akkers of verwoesting door hagel. De VVD wil, los van hoe dit komt, zorgen dat mensen schoon drinkwater uit hun kraan hebben en geen ondergelopen kelders. Ik richt mij tijdens dit wetgevingsoverleg op: klimaatadaptatie, hoe verder? de topsector water, waterveiligheid en waterkwaliteit.
Klimaatadaptatie
Het is niet voor niets dat het nieuwe VN-klimaatcentrum het nieuwe Global Centre of Excellence on Climate Adaptation (GCECA) aan Nederland is toegewezen. Ik was zelf aanwezig bij de lancering van het VN-klimaatcentrum tijdens de klimaattop in Bonn. De kern is dat als landen een probleem hebben met de gevolgen van klimaatverandering, zij bij het VN-centrum terecht kunnen voor de beste oplossing. Ideeën uitwisselen om wereldwijd klimaatproblemen het hoofd te bieden. Wat werkt goed om mensen te beschermen tegen de stijgende zeespiegel?
Naast dijken zijn er andere oplossingen, zoals bijvoorbeeld mangrovebossen om de golfslag van de zee te breken zoals in Indonesië getest wordt. Negentig procent van alle natuurrampen houdt verband met water en Nederland heeft veel ervaring met waterproblemen. Kennis wordt gedeeld, ook over de gevolgen van hitte of extreme droogte. Mijn vraag aan de Minister is hoe rest van de wereld tegen Nederland aankijkt? Wordt klimaat/adaptatie, naast water en voedsel, onze volgende exportproduct?
Complimenten en dan verder….
Ik complimenteer de Minister dat zij met het nieuwe Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie en de Nationale Adaptatie Strategie (NAS) laat zien dat Nederland voorop loopt in de wereld. Dat zijn grotendeels de verdiensten van zeven jaar werk van uw voorganger VVD-minister; Melanie Schultz-van Haegen. Zij was een prominente ambassadrice op het gebied van watermanagement voor ons land.
Aanpassen aan de veranderende omstandigheden en bescherming zoeken tegen wateroverlast is altijd goed. De strijd tegen het water zit ons van oudsher in onze genen. Toch is het niet vanzelfsprekend. Het blijft het nodig om waterberging in steden, veilige dijken en genoeg afvoer via rivieren en rioolnetwerken te verbeteren en te onderhouden. Wie is verantwoordelijk voor wat?
De waterschappen vervullen belangrijk werk en ook gemeenten en steden zijn zich bewuster van wat nodig is om droge voeten te houden. Afspraken met decentrale overheden, het klimaatbestendiger inrichten van Nederland is daarom verstandig. De waterschappen vragen om extra middelen en bieden steden hun expertise aan. Hoe gaan we dat verder invullen? Hoe gaan we geld verdelen? Voor welk doel en welk concreet meetbaar resultaat?
Topsector
Internationaal gezien is de topsector Water goed voor zo’n 2% van de export, de toegevoegde waarde bedroeg € 6,49 miljard. Daar is de VVD blij mee en vraagt welke groeimogelijkheden of specifieke niches er zijn? Hoe kunnen we meer kansen pakken? Wat is de voortgang van het Nederlands klimaatfonds? Hoe voorkomen we allerlei hobbymatige invulling, zodat dadelijk flexibiliteit mist? Hoe kunnen bedrijven en kennisinstellingen profiteren van deze exportkansen en welke belemmeringen zijn er? Hoe zit het met het verlenen van exportkredieten? Hoe speelt het Ministerie een rol richting BHOS als het gaat om internationale klimaatgelden? Om te zorgen dat onze baggeraars, onderzoekers en ingenieurs er wijzer van worden? Spelen deze exportkredieten nog steeds een grote rol om onze bedrijven overzee een concurrerende positie te geven? Welke rol kan de overheid hebben als eerste klant?
Wij lopen internationaal voorop. Niet voor niets wordt voor waterveiligheid en -beheer vanuit de hele wereld gekeken naar hoe die Hollanders dat hier hebben geregeld in hun kleine kikkerlandje.
De VVD is er trots op dat Nederland, als één van de weinige landen ter wereld, investeringen in waterbeheer en waterkwaliteit langjarig kan garanderen. Dat wij deze kennis ook nog eens in geld kunnen omzetten door andere landen in de wereld te helpen met hun waterproblematiek is een mooie bijkomstigheid. Een schoolvoorbeeld hoe omgevings-/klimaatbeleid met economie samen kan gaan. Wilt u ter inspiratie ook voorbeelden met ons blijven delen? Wij moeten onze successen vieren. Hoe blijven we onze inwoners, kennisinstellingen en bedrijven erbij betrekken?
Waterveiligheid
Ons Deltaprogramma is opgezet zodat er tijdig bijgestuurd kan worden. Dat biedt de beste garantie op het voorkomen van schade. Ik heb wel vragen over de financiering en invulling met decentrale overheden. Zo wil de Deltacommissaris meer geld (230 miljoen per jaar over de periode 2018-2025) voor o.a. ruimte voor de rivierprojecten en klimaatadaptatie. Ook de Unie van Waterschappen roert zich, net als milieuorganisaties die al een bestemming weten. Ik wil weten wat deze Minister daarvan vindt. Het geld is niet oneindig.
Gelet op de opgaven tot 2050 moet het beschikbare geld voor de VVD richting de kerntaak: waterveiligheid. Investeringen in waterveiligheidsprojecten in combinatie met natuurontwikkeling kan nuttig zijn, in het kader van bouwen met de natuur. Maar het kan niet zo zijn dat versterking van de natuur voorop staat in plaats van het behouden van droge voeten. Zo is er in het regeerakkoord 275 miljoen gealloceerd voor natuur- en waterkwaliteit. Graag hoort de VVD wanneer de Kamer een nadere uitwerking krijgt.
Overzees
Een vraag naar aanleiding van de orkaan Irma, deze zorgde voor verwoesting van de watervoorziening op de Bovenwindse Eilanden, zoals Saba. St. Eustatius en Sint Maarten. Gelukkig is het snel hersteld, maar is mijn vraag hoe de beschikbaarheid van drinkwater orkaanproof kan worden gemaakt? De kwetsbaarheid is groot. Schoon water is een eerste levensbehoefte. Kan de Minister de Kamer ons specifiek informeren over de drinkwatervoorziening en toekomstbestendigheid van de situatie op de BES-eilanden en Sint Maarten?
Waterkwaliteit
Als gaat om waterkwaliteit zitten we met de situatie dat ons open water inmiddels zo schoon is dat onvoldoende voedingsstoffen voor vissen in zitten. Schoon, maar toch halen we de Europese normen voor waterkwaliteit niet gemakkelijk. Het doet geen recht aan de prestaties van Nederland. Door onze ligging blijven wij afhankelijk van de inzet van buurlanden. Ook zit er een spanningsveld tussen veiligheid en kwaliteit. Denk aan het afsluiten van open water, zoals in de Provincie Zeeland, tegen het wassende zeewater, terwijl de kwaliteit van het resulterende stilstaand water daarmee achteruit holt en nieuwe problemen oplevert.
Nieuwe stoffen
Een Europese aanpak om op te treden tegen medicijnresten, hormoonverstorende stoffen, nitraten en gewasbeschermingsmiddelen in het water verdient de voorkeur om een gelijk speelveld te krijgen en extra nationale regelgeving te vermijden. Ik wil weten hoe het kabinet met relevante sectoren deze problematiek gaat aanpakken. Transparantie over lozingen van (chemische) stoffen in ons water hoort daarbij evenals dezelfde (Europese) meetmethoden. De kwaliteit van ons water is de afgelopen decennia flink verbeterd. Maar lozingen van bijvoorbeeld een stof als GenX zie je liever niet in het water. Nu lijken er ook bronnen uit het buitenland. Hoe zit dat?
Zijn onze meetmethoden uniform? Hoe doen ze dat in Duitsland en België? Daar hebben ze ook chemische industrie in het stroomgebied van de rivieren.
Drinkwater
We hebben in Nederland het best betaalbare drinkwater ter wereld en dat willen we graag zo houden. Onze Nederlands drinkwater kan overal veilig gedronken worden. Dat is ons veel waard. Ons drinkwater is goed, dat blijkt ook weer uit recente proeven en brieven. In 99,93% van de metingen voldoet ons water. We kunnen tegenwoordig stoffen tot 1 miljardste (!) gram waarnemen. Dat konden we vroeger niet; meten is weten, maar geeft soms ook ophef. Natuurlijk hebben we goede zuivering, maar voorkomen aan de bron is zeker zo verstandig. Ook nieuwe stoffen moeten herkend kunnen worden. Ik zie dat het regeerakkoord daar ook in voorziet en dat juicht de VVD toe. Wij worden graag op de hoogte gehouden.
Samenvattend
Voorzitter, ik heb gesproken over klimaatadaptatie, veiligheid en water-kwaliteit. De VVD wil kosteneffectieve maatregelen, die rekening houden met een gelijk speelveld. Niet alleen belangrijk voor drinkwater, maar ook voor onze economie, want de land- en tuinbouw en de procesindustrie kunnen niet zonder water. Er zijn niet persé extra regels nodig, maar slimme maatregelen en handhaving.
Laten wij ons land beschermen. De kwaliteit van onze water bewaken. Water biedt ons kansen. Ons waterrijke land moet veilig zijn om te wonen. Met droge voeten en zo min mogelijk wateroverlast. Voor nu en in de toekomst. Dat blijft een opgave en daar blijven we aan werken.
Reageren?
+31 (0)70 318 2910
Twitter: @remcovvd
remcodijkstra.vvd.nl