Burgemeester, vertrouw op de aantrekkingskracht van ons vrije woord - Hoofdinhoud

De drang naar vrijheid is voor alle bevolkingsgroepen onweerstaanbaar, of we nu Europeanen of Noord-Afrikanen zijn. Vorig weekend kwamen ruim twintigduizend Tunesiërs en wereldleiders hun huis uit om met elkaar de nabestaanden en slachtoffers te steunen van de terroristische aanslag op het Bardomuseum. Net zoals vier maanden geleden ruim achttienduizend Amsterdammers naar de Dam togen voor ‘Je suis Charlie’. De abstracte begrippen vrijheid en democratie worden op deze momenten tastbaar, en blijken een samenleving te kunnen verbinden.

Onze bestuurders voelden dat goed aan. Burgemeester van der Laan oogste na de aanslag op Charlie Hebdo veel lof - onder andere bij Amsterdamse moslims - door mensen niet in een hokje te plaatsen en over één kam te scheren met extreme anderen. Zijn krachtige publieke optredens na de aanslagen in Parijs hebben gezorgd voor verbinding en zijn een voorbeeld voor velen.

Tegenover die verbinding staat radicalisering. Het afgelopen jaar reisden tientallen jonge Amsterdammers af naar Syrië of Irak om zich bij de Islamitische Staat (IS) aan te sluiten, reagerend op de oproep van IS-leider Al Baghdadi om alle moslims te verenigen in een kalifaat. Deze gebeurtenissen stellen ons dagelijks voor de vraag hoe we de aantrekkingskracht van vrijheid kunnen koesteren, en kunnen laten zien hoe radicalisering mensen tot verblinde gevangenen maakt.

Deze tijd vraagt veel moeilijke afwegingen van onze burgervaders. Recent schreef burgemeester Van der Laan een brief aan de gemeenteraadsleden waarin hij uitlegde waarom hij afgelopen oktober er bij jongerencentrum Argan op had aangedrongen om af te zien van een debat tussen jongerenimam Yassin El Forkani en voorman Okay Pala van de radicale organisatie Hizb ut Tahrir. Het debat dat Argan had voorbereid, zou pittig worden: Pala meent dat de wereld een Islamitische Staat zou moeten worden. El Forkani daarentegen keert zich juist tegen elke vorm van radicalisme.

Van der Laan had twee belangrijke argumenten om dit debat niet te willen. Allereerst meent hij dat het publiek van Marokkaanse jongeren te kwetsbaar is voor de extremistische boodschap, en je moet proberen te voorkomen dat jongeren in aanraking komen met extremistische sleutelfiguren. Daarnaast speelde het feit dat jongerencentrum Argan subsidie ontvangt een rol. “Met de subsidierelatie faciliteert de gemeente Argan en zou de gemeente dus indirect een extremistische boodschap faciliteren”, aldus Van der Laan. Argan besloot vervolgens om het evenement niet door te laten gaan.

De burgemeester bedoelt het goed: hij wil de Marokkaanse jongens beschermen. Volgens ons hoeft dat echter niet. Marokkaanse Amsterdammers anno nu moeten we niet onderschatten. Hetzelfde geldt voor de kansen die zo’n debat biedt voor de meningsvorming onder het publiek.

Okay Pala verkondigt een onverdraagzame ideologie, geïmporteerd uit het Midden-Oosten, zoals veel extremisten op internet, social media en sommige televisiezenders ook doen. Over het algemeen willen deze extremisten niet in debat, want in het debat ontstaat de mogelijkheid om hun verhaal door te prikken. Eenzame jonge zieltjes winnen via social media is aantrekkelijker voor extremisten. Jonge Amsterdammers die een debat tussen Pala en El Forkani beluisteren komen namelijk wel te weten dat er meer interpretaties van de Islam bestaan, en dat een moslim juist niet zou moeten willen deelnemen aan de Islamitische staat.

Yassin el Forkani had dat tegengeluid goed kunnen bieden. Juist door debat te faciliteren geven we zuurstof aan de kritische geest. Dat maakt jongeren weerbaar. Debat, tegenspraak en contact met organisaties waarin daar ruimte voor is, helpt jongeren bij het ontwikkelen van hun identiteit. Het debat georganiseerd door een Marokkaans-Amsterdamse jongerenorganisatie tussen islamitische denkers en een radicaal geluid als dat van Okay Pala hoort ook bij het wezen van een vrije stad. Burgemeester, maakt u zich hierover geen zorgen. Moedig juist de moskeeën en jongerenorganisaties aan om ingewikkelde zaken bespreekbaar te maken, om debatten te organiseren waar theologisch onderlegde intellectuelen de extreme radicalen van repliek dienen. Alleen zo leren jongeren dat de vrijheid om te zijn wie ze zijn, hier in Amsterdam ligt. In onze democratie en niet in de dictatuur van de Islamitische Staat. Dat debat kan Amsterdam prima aan. Bij financiele steun van de gemeente Amsterdam past wat ons betreft dan ook juist het opzoeken van het vrije debat in plaats van het te ontraden, want vrijheid en diversiteit hebben onze stad altijd sterker gemaakt.

Jan Paternotte & Sofyan Mbarki

Dit opinieartikel verscheen op 8 april 2015 in het Parool